Φέτος, το διεθνώς αναγνωρισμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Pieris.Architects σημειώνει πενήντα χρόνια επιτυχημένης πορείας και το γιορτάζει με ένα μεγάλο αφιέρωμα στον πολυχώρο Ω2 στο Ωδείο Αθηνών. Η έκθεση "2nd Nature" εγκαινιάζεται στις 7/11 και προσφέρει μία βιωματική εμπειρία για τον επισκέπτη, κάνοντας αναδρομή στο αξιέπαινο έργο του Pieris.Architects που συνδυάζει τέχνη, design και βιωσιμότητα.
Μιλήσαμε με τους ιδρυτές του αρχιτεκτονικού γραφείου για την πορεία τους, το ενδιαφέρον τους για τη βιώσιμη αρχιτεκτονική και το πώς δύο διαφορετικές γενιές κατάφεραν να δημιουργήσουν μία κοινή αρχιτεκτονική φιλοσοφία.
Η έκθεση είναι μια αναδρομή στην πολύχρονη καριέρα σας, όμως παράλληλα λειτουργεί και σαν μια πηγή ενημέρωσης για τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Πώς μπορεί ο θεατής να αποκτήσει περιβαλλοντική συνείδηση μελετώντας τα αρχιτεκτονικά σας επιτεύγματα;
Kωνσταντίνος Πιερής: Για εμάς, η βιωσιμότητα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που πρέπει να εφαρμόζεται σε όλους τους τύπους και τις κλίμακες κτιρίων. Η βιώσιμη αρχιτεκτονική δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στην ενεργειακή απόδοση ή τη χρήση φυσικών υλικών. Επιβάλλεται να εξετάζει πτυχές όπως τη σύνδεση του ανθρώπου με το περιβάλλον, η δημιουργία χώρων που προάγουν την ευεξία τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, να έχει όσο το δυνατόν μικρότερο αντίκτυπο και να εξασφαλίζει θετικό πρόσημο για την κοινωνία. H σύγχρονη βιώσιμη αρχιτεκτονική πρέπει να στοχεύει στο τετράπτυχο: χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, σύνδεση με τη φύση, ατομική ευεξία και δημιουργία δομών που ενσωματώνουν την έννοια της συλλογικότητας και της κοινωνικής σύνδεσης.
Την έκθεση επιμεληθήκαμε μαζί με την DpS Athens, ως μια εμπειρία όπου ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τη βιωσιμότητα με τρόπο βιωματικό. Η έκθεση αποτελείται από μια σειρά από εικαστικές εγκαταστάσεις που παρουσιάζουν το αρχιτεκτονικό έργο και τη φιλοσοφία σχεδιασμού των Pieris.Architects, συνδυάζοντας τη χρήση οικοδομικών υλικών χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος και φυτεύσεων. Αποτελεί μια εμπειρία που θα αγγίξει την αίσθηση της αφής, της ακοής και της όσφρησης κατά τρόπο διερευνητικό. Μελετήθηκε με προσοχή σε συνεργασία με επιτυχημένους στον χώρο μας συνεργάτες, όπως η εταιρεία Landscape Greenways, η εταιρεία φωτισμού Site-Specific και η αρχιτέκτων και sound artist Βίρνα Κούτλα. Παράλληλα, συνοδεύεται από μια σειρά εκθεμάτων καταξιωμένων διεθνών καλλιτεχνών και designers, όπως η Crina Arghirescu and Hartis, ο Rich Aybar και ο Todd Marshard, οι οποίοι παρουσιάζουν έργα τα οποία συνομιλούν με τη δουλειά μας και αναδεικνύουν μια πειραματική οικολογική και ιδιαιτέρα ενδιαφέρουσα προσέγγιση στη χρήση των υλικών.
Μιλήστε μας περισσότερο για την έννοια της οικο-συναισθηματικής νοημοσύνης. Πώς εντάξατε αυτόν τον όρο στο έργο σας και ποιοι είναι οι στόχοι σας;
Στέλλα Πιερή: Τη λέξη "οικοσυναίσθημα" τη δημιουργήσαμε για να περιγράψουμε το αίσθημα που προκαλείται στον άνθρωπο κατά την αλληλεπίδρασή του με το φυσικό περιβάλλον. Στο έργο μας συνδυάζουμε τις αρχές της βιωσιμότητας και του βιοκλιματικού σχεδιασμού, όπως η χρήση ΑΠΕ, η επιλογή τοπικών υλικών κατασκευής, η αξιοποίηση παθητικών και ενεργειακών συστημάτων ψύξης και θέρμανσης, με μια βαθιά ανθρωποκεντρική και αισθητηριακή προσέγγιση στον σχεδιασμό χώρου. Για εμάς η αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς μια τεχνική και δημιουργική διαδικασία υλοποίησης κτιρίων, αλλά και "τέχνη" δημιουργίας χώρων που εμπεριέχουν διαφορετικά κάθε φορά νοήματα, γεννούν συναισθήματα και εξασφαλίζουν τις προϋποθέσεις για έναν υγιεινό και ψυχολογικά ισορροπημένο τρόπο ζωής. Πιστεύουμε ότι είναι δυνατή η ανάπτυξη της οικοσυναισθηματικής νοημοσύνης του ανθρώπου και η στροφή του τρόπου ζωής του σε οικολογικές πρακτικές μέσα στο αρχιτεκτονικό πλαίσιο που διαμορφώνουμε. Είμαστε αφοσιωμένοι στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος μέσω των αρχών περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης. Τα έργα μας, καθοδηγούμενα από τη βαθιά ευθύνη μας απέναντι στο περιβάλλον και την κοινωνία, έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση κρίσιμων ζητημάτων, όπως η κλιματική αλλαγή, η διατήρηση των πόρων και η κοινωνική δικαιοσύνη.
Ποιες ήταν οι βασικές επιρροές του Pieris.Architects όταν πρωτοξεκίνησε και πώς έχουν διαμορφωθεί μέχρι σήμερα; Σας ενδιαφέρει περισσότερο το έργο πρωτοπόρων δημιουργών ή οι πιο σύγχρονες πρακτικές αρχιτεκτονικής και design;
Πιέρος Πιερής: Οι σπουδές μας στη Μεγάλη Βρετανία είχαν αναμφίβολα σημαντική επιρροή στη σκέψη μας, καθώς από τα φοιτητικά μας χρόνια προσεγγίσαμε από διαφορετικές οπτικές το ζήτημα της βιωσιμότητας, η οποία πριν από 20 χρόνια δεν απασχολούσε με τον ίδιο βαθμό που απασχολεί τώρα τις σχολές αρχιτεκτονικής. Προσωπικά εστίασα στην αειφορία των υλικών, πραγματοποιώντας πειράματα στα εργαστήρια της Σχολής Αρχιτεκτονικής της Bartlett στο UCL, όπου προσπάθησα να εξάγω άμυλο από καλαμπόκι για την παραγωγή βιοδιασπώμενου πλαστικού, κατάλληλου για οικοδομικά υλικά όψεων κτιρίων. Τα ενδιαφέροντα της Στέλλας, πάλι, στο Sheffield, επικεντρώνονταν σε ζητήματα ψυχογεωγραφίας των πόλεων και ανθρώπινης οικολογίας, με στόχο να κατανοήσει τον τρόπο που οι πόλεις επηρεάζουν την ανθρώπινη εμπειρία και συμπεριφορά.
Δεν έχουμε επηρεαστεί από ένα συγκεκριμένο ρεύμα ή τάση, καθώς και οι δύο προτιμούμε την πολυσυλλεκτικότητα. Και τους δύο μας, από τα φοιτητικά μας χρόνια, εμπνευστήκαμε από μια σειρά σπουδαίων αρχιτεκτόνων για διαφορετικούς λόγους και θεωρώ ότι, κατά κάποιο τρόπο, χωρίς να τους έχουμε γνωρίσει προσωπικά, επηρέασαν μέσα από το έργο τους το δικό μας. Ο Kengo Kuma μας εμπνέει για το πώς μπορούμε να ενσωματώνουμε στα κτίρια φυσικά υλικά με πρωτότυπο τρόπο, ενώ η μελέτη του έργου του Tadao Ando αναδεικνύει πώς η απλότητα των γραμμών και η διαχείριση του για πώς εισέρχεται στο κτίριο το φυσικό φως, μπορεί να δώσει στα υλικά μια ποιητική διάσταση. Ο Bernard Tschumi, με έργα του όπως το "Le Fresnoy", μας ενέπνευσε να εξερευνήσουμε τη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ χώρου και χρήστη, ενώ ο Peter Cook, πρύτανης τότε της Σχολής Αρχιτεκτονικής της Bartlett, και ο καθηγητής μου Colin Fournier, μας άνοιξαν τον δρόμο για τολμηρές και ευφάνταστες δημιουργικές λύσεις και μας έμαθαν πώς να εκφράζουμε σοβαρές ιδέες με έναν παιχνιδιάρικο και πνευματώδη τρόπο, αποφεύγοντας τη σοβαροφάνεια. Ίσως γι’ αυτό δεν μας αρέσει να βάζουμε μια συγκεκριμένη "στιλιστική σφραγίδα" στα έργα μας. Θεωρούμε κάθε έργο εντελώς μοναδικό, καθώς κάθε φορά αλλάζει ο πελάτης, ο τόπος ένταξης, η τυπολογία, οι οικονομικοί περιορισμοί και οι πολιτιστικές συνθήκες. Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την αρχιτεκτονική και μας οδηγούν να δημιουργούμε λύσεις που ανταποκρίνονται στην ξεχωριστή ταυτότητα κάθε έργου.
Με ποιους τρόπους έχει επηρεάσει την αρχιτεκτονική κοινότητα η κλιματική κρίση και τα σύγχρονα περιβαλλοντικά ζητήματα; Τι έχει αλλάξει στον τρόπο που προσεγγίζετε πλέον τον βιώσιμο σχεδιασμό στα πρότζεκτ σας;
Στέλλα Πιερή: Η βιώσιμη αρχιτεκτονική, παρά τη συζήτηση που την περιβάλλει, δεν έχει καταφέρει ακόμη να ανταποκριθεί επαρκώς στην κλιματική κρίση. Παρόλο που σημειώθηκε πρόοδος στην ενεργειακή εξοικονόμηση κατά τη λειτουργία των κτιρίων, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον κατασκευαστικό τομέα συνεχίζουν να αυξάνονται. Με τα κτίρια να ευθύνονται για το 37% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 και τη ζήτηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα να αυξάνεται σταθερά, είναι σαφές ότι οι τρέχουσες πρακτικές απλώς επιβραδύνουν τη ζημιά. Συχνά, η βιώσιμη αρχιτεκτονική επικεντρώνεται στο να μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις αντί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην επίλυση του προβλήματος. Για να αλλάξει αυτό απαιτείται μια πιο ριζοσπαστική προσέγγιση, η οποία θα περιλαμβάνει όχι μόνο τη μείωση των εκπομπών, αλλά και τον συνολικό επανασχεδιασμό των πόλεων, με έμφαση στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη.
Ο τρόπος που προσεγγίζουμε τον βιώσιμο σχεδιασμό στα έργα μας έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πέρα από την ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση, η οποία αγκαλιάζει όλες τις τυπολογίες κτιρίων, στόχος μας είναι να ενσωματώσουμε στον σχεδιασμό και την έννοια της ατομικής ευεξίας, αλλά και της συνεισφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Ως αρχιτέκτονες και συντελεστές του δομημένου περιβάλλοντος, νιώθουμε χρέος μας να ευθυγραμμιζόμαστε με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) – Ατζέντα 2030 για την Καλή Υγεία και Ευημερία (SDG3), την Προσιτή και Καθαρή Ενέργεια (SDG7), την Αξιοπρεπή Εργασία και Οικονομική Ανάπτυξη (SDG8), τις Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες (SDG11) και τη Δράση για το Κλίμα (SDG13) και τη Ζωή στη Στεριά (SDG15). Αυτό που πραγματικά έχει αλλάξει είναι η συνειδητοποίηση ότι ο βιώσιμος σχεδιασμός δεν αφορά μόνο το ίδιο το κτίριο αλλά τον ευρύτερο αντίκτυπο που μπορεί να έχει στο περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. Ενσωματώνουμε πλέον αυτά τα στοιχεία σε κάθε στάδιο της δημιουργίας, με στόχο να συμβάλουμε ουσιαστικά σε έναν πιο βιώσιμο και δίκαιο κόσμο.
Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η επιτυχημένη πεντηκονταετή πορεία του Pieris.Architects και ποιοι είναι οι στόχοι του για τα επόμενα πενήντα;
Κωνσταντίνος Πιερής: Η επιτυχημένη πορεία των Pieris.Architects τα τελευταία πενήντα χρόνια οφείλεται στη συνύπαρξη και συνεργασία δύο γενεών, που απαρτίζονται από τρία άτομα με διαφορετικές εμπειρίες και διαδρομές. Αυτός ο συνδυασμός συνέβαλε στη δημιουργία μιας κοινής αρχιτεκτονικής φιλοσοφίας, όπου καμία γενιά δεν επικράτησε της άλλης, αλλά αντίθετα, συνεργάστηκαν αρμονικά για την ανάπτυξη μιας νέας ταυτότητας. Η φιλοσοφία μας βασίζεται στη δημιουργία έργων που είναι αισθητικά άρτια, χωρίς να κάνουν συμβιβασμούς στη λειτουργικότητα, την αντοχή στον χρόνο ή την κατασκευαστική ποιότητα. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην επιλογή των υλικών, στη μελέτη εφαρμογής, στην επιμέλεια των κατασκευαστικών λεπτομερειών και στη στενή παρακολούθηση της κατασκευής.
Στέλλα Πιερή: Η εμπειρία που φέρνει στο γραφείο ο ιδρυτής μας, Κωνσταντίνος Πιερής, σε συνδυασμό με την καινοτομία και την τεχνολογία που έχει ενσωματώσει ο Πιέρος μέσω του τμήματος R&D, καθώς και η εξειδίκευσή μου σε θέματα βιωσιμότητας κατά το διδακτορικό μου στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο με αντικείμενο το ανθρακικό αποτύπωμα ξενοδοχειακών υποδομών, έχουν συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχία μας. Η αρχιτεκτονική είναι μια ζωντανή, διαρκώς μεταβαλλόμενη διαδικασία. Αντί να προσπαθούμε να προβλέψουμε την πορεία μας για τα επόμενα πενήντα χρόνια, επικεντρωνόμαστε στο να εξελισσόμαστε συνεχώς μέσα από κάθε νέο έργο. Κάθε έργο είναι μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο μας, ανταποκρινόμενοι με τόλμη και φαντασία στις νέες προκλήσεις. Αυτός είναι ο στόχος μας: να παραμένουμε δημιουργικοί και ευέλικτοι, προσαρμόζοντας τις λύσεις μας στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του κόσμου.
Σκεπτόμενοι τις τελευταίες τάσεις στην αρχιτεκτονική και design σκηνή, τι σας έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον; Τι θα θέλατε να δείτε περισσότερο στον χώρο όσον αφορά την Ελλάδα;
Πιέρος Πιερής: Η βιώσιμη αρχιτεκτονική, όπως τη γνωρίζουμε μέχρι τώρα, δεν μπορεί να δώσει αποτελεσματικές απαντήσεις στις προκλήσεις της εποχής μας. Oι αρχιτέκτονες πρέπει να στραφούν προς κάτι βαθύτερο, κάτι πιο ριζοσπαστικό και συνάμα πολλαπλάσια πιο δύσκολο. Αυτή είναι η αναγεννητική αρχιτεκτονική. Τα αειφόρα κτίρια δεν θα πρέπει να μένουν στο να περιορίζουν τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον αλλά να λειτουργούν ως "ζωντανοί οργανισμοί" και ενσωματωμένα στο φυσικό ή στο δομημένο περιβάλλον όπου εντάσσονται να συμβάλλουν στη διατήρηση αλλά και στην ανάπτυξη των οικοσυστημάτων. Τα σημερινά κτίρια πρέπει να ανακυκλώνουν πόρους, να παράγουν περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνουν και να επαναχρησιμοποιούν υλικά.
Για να αντιληφθούμε τη διαφορά, ας εξετάσουμε δύο υποθετικά παραδείγματα κτιρίων με το ίδιο μέγεθος και την ίδια εξαιρετικά χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση. Το πρώτο βρίσκεται σε έναν λόφο με θέα στο απέραντο γαλάζιο ενώ το δεύτερο σε ένα αστικό κέντρο. Είναι και τα δύο εξίσου αειφόρα; Εκ πρώτης όψης ναι άλλα η απάντηση είναι όχι. Γιατί; Γιατί το πρώτο κτίριο χτίστηκε πάνω σε ένα παρθένο φυσικό τόπο, είναι απομονωμένο και η πρόσβαση σε αυτό γίνεται μόνο με αυτοκίνητο, ενώ απευθύνεται σε λίγους ανθρώπους. Αντίθετα, το δεύτερο αντικατέστησε ένα παλιό, ενεργοβόρο κτίριο, βρίσκεται σε σημείο με εύκολη πρόσβαση μέσω μέσων μαζικής μεταφοράς και προσφέρει χώρους συνάθροισης, εξυπηρετώντας το κοινωνικό σύνολο. Παρόλο που και τα δύο πληρούν τα πρότυπα βιωσιμότητας, το δεύτερο είναι αναμφίβολα σε μεγαλύτερο βαθμό. Η αρχιτεκτονική του αύριο δεν μπορεί να σπαταλά πόρους· οφείλει να επαναχρησιμοποιεί, να ανακυκλώνει, να παράγει περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνει. Πρέπει να δημιουργεί χώρους που εμπλουτίζουν την ανθρώπινη εμπειρία, που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και τη ζωή του κοινωνικού συνόλου.
Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.
Διαβάστε Επίσης
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
Pieris.Architects. 2nd Nature
Η έκθεση ερευνά τη συνάντηση τέχνης, design και βιωσιμότητας στο έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου Pieris.Architects. Στον πολυχώρο Ω2 στο Ωδείο Αθηνών, η "2nd Nature" προσκαλεί τον επισκέπτη σε ένα βιωματικό ταξίδι μέσα από επιλεγμένα έργα που έρχονται να αποκαλύψουν τις αρχές και τις προθέσεις της γνωστής ομάδας αρχιτεκτόνων. Σε έναν κόσμο στον οποίο τα περιβαλλοντικά ζητήματα απασχολούν ολοένα και πιο ηχηρά τη δημόσια σφαίρα και, φυσικά, την αρχιτεκτονική κοινότητα, η δουλειά των Pieris.Architects εμφορείται από "οικο-συναισθηματική νοημοσύνη", μια έννοια που προωθούν διεθνώς από το 2002. Προσεγγίζουν την πρακτική της δόμησης βάσει των αρχών της αειφορίας, επιδιώκοντας ταυτόχρονα με τις προτάσεις τους να αφυπνίσουν αισθήσεις και συναισθήματα, να αναδείξουν τόσο τα υλικά χαρακτηριστικά όσο και την επιρροή του χώρου στην ψυχολογία του ανθρώπου. Οι αρχές της οικολογίας διέπουν τις κατασκευές τους. Τα κτίρια που σχεδιάζουν "εμπεριέχουν" νόημα, αναπνέουν, "αγκαλιάζουν" το φως της ημέρας, ενσωματώνονται στο φυσικό ή το αστικό τους περιβάλλον, σέβονται τη φύση και συνδιαλέγονται με την απείρως "αισθησιακή" δυναμική του χώρου.
