"Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους", Μιχάλης Αλμπάτης (εκδ. Νήσος)
Είχα καιρό να πάθω τέτοια πλάκα με βιβλίο. Μου κάνει δε τρομερή εντύπωση που αυτό το μικρό αριστούργημα απορρίφθηκε από 20 - δεν το πιστεύω- εκδοτικούς οίκους! Ο πυρήνας, το βασικό εύρημα του βιβλίου είναι απίθανο, καθώς ο Αλμπάτης βάζει τον ήρωά του, τον νεαρό Φανούρη, να συγκλονίζεται όταν καταλαβαίνει ότι έχει το χάρισμα να μιλάει με τους νεκρούς: να μοιράζεται δηλαδή τις τελευταίες σκέψεις τους πριν το άψυχο σώμα χαθεί για πάντα θαμμένο μέσα στο φέρετρο και αφημένο στην εντροπία της γης. Ο μπερμπάντης θείος του μυρίζεται χρήμα στο χάρισμα του ανιψιού του, καθώς είναι δεδομένο πως κανείς δεν συμβιβάζεται με το χαμό των αγαπημένων προσώπων και διψάει να μάθει τις μύχιες σκέψεις τους. Έτσι τριγυρίζουν στα χωριά της Κρήτης του 1950, και επικοινωνούν, με το αζημίωτο φυσικά, με τους νεκρούς που οι συγγενείς τους θέλουν να μάθουν τα τελευταία μυστικά τους.
Όπως καταλαβαίνετε στο βιβλίο περισσεύουν τα κωμικοτραγικά επεισόδια, που κεντάνε πολύ μοντέρνες σελίδες στη σύγχρονη λογοτεχνία του φανταστικού. Μόνο που η γραφή του Αλμπάτη έχει μια σιγουριά που το προσγειώνει σε μια μη απομαγεμένη καθημερινότητα, και ο πυκνός λόγος του, η καλοδουλεμένη γλώσσα του έχει την άνεση να κινείται ανάμεσα στον εκφραστικό εξπρεσιονισμό ("ρώτησε χωρίς καμιά προσπάθεια να αποκρύψει το θαυμασμό που διάβρωνε με τα οξέα του κάθε συλλαβή της πρότασής του"), και μια δημιουργική γλαφυρότητα που γυρίζει την πλάτη στο κοινότυπο ("η έγνοια να κρατήσει αναμμένη εκείνη τη φλογίτσα θαυμασμού στο βλέμμα της Ρηνούλας, ο πόθος ενός άγουρου παγονιού να ξεδιπλώσει μια βεντάλια από φτερά που δεν έχουν στην ουρά του φυτρώσει, αυτή η ανυπομονησία της νιότης, η έλξη του αβέβαιου, ο γλυκός ίλιγγος ενός απροσδιόριστου ρίσκου, η αψιά επίγευση της περιπέτειας που – σαν ένα φρούτο που δεν έχει ακόμη δαγκωθεί – γαργαλάει τον ουρανίσκο με τις ζουμερές του υποσχέσεις"). 468 σελίδες που συναρπάζουν ασταμάτητα… Δώστε το σας παρακαλώ στον Guillermo del Toro, θα το κάνει φανταστική ταινία! Δημήτρης Αντωνόπουλος
"Είμαι ο αδελφός της ΧΧ" (εκδ. Άγρα) / "Η Κοιλιά του Γαϊδάρου" (εκδ. Carnivora)
Αυτή την εποχή τείνω να απολαμβάνω περισσότερα τα βιβλία που (ιδανικά με έναν λογοτεχνικά δυναμικό και επιδραστικό τρόπο) μεταφέρουν μια (γεωγραφικά, ταξικά, κοινωνικά) εντοπισμένη γνώση. Και χωρίς φυσικά να θέλω να τα περιορίσω σε αυτό, δύο από τα βιβλία τα οποία ξεχώρισα περισσότερο, τα διηγήματα της σπουδαίας Φλερ Γιέγκυ (Fleur Jaeggy) στη συλλογή "Είμαι ο αδελφός της ΧΧ" (εκδ. Άγρα) αλλά και "Η Κοιλιά του Γαϊδάρου", το πρώτο μυθιστόρημα της 29χρονης Αντρέα Αμπρέου (εκδ. Carnivora), αποτυπώνουν μοναδικά, στην πρώτη περίπτωση, τη βουβή βία του να ζεις στην Ελβετία/ Βόρεια Ιταλία, τόσο ως γόνος καλής οικογενείας όσο και ως περιθωριοποιημένο υποκείμενο (καθαρίστρια, ψυχικά άρρωστη), και στη δεύτερη του να μεγαλώνεις σε μια εργατική οικογένεια στα ηφαιστειακά χωριά των Κανάριων Νήσων την εποχή που γεννιέται το ίντερνετ. Και ταυτόχρονα πολλά περισσότερα από αυτό.
Η κοφτή, τηλεγραφική γραφή της Γιέγκυ καταφέρνει να είναι για μια ακόμη φορά βαθύτατα συναισθηματική, με μια υπόγεια ειρωνεία. Κάθε πρόταση εισχωρεί και πιο μέσα στις ηρωίδες και τους ήρωές της αλλά και σε μας, εντοπίζοντας τη διάθεσή τους και επηρεάζοντας τη δική μας. Μια ένταση που κορυφώνεται σε στιγμές καθημερινές, πριν το συμβάν που τα αλλάζει όλα, καθώς, για παράδειγμα, ο αδελφός περιμένει τη ΧΧ να έρθει να τον πάρει από το οικοτροφείο με το υπέροχο αριστοκρατικό καρό πουκάμισο και τα μελιτζανί μοκασίνια με το νόμισμα από πάνω, ή η καμαριέρα χαίρεται να υπηρετεί την πολιτισμένη κυρία της στο σπίτι με τα έπιπλα Μπιντερμάγιερ. Από την άλλη, η πληθωρική, μπασταρδεμένη (γεμάτη ιδιώματα της περιοχής αλλά και της γενιάς της), άκρως σωματική και ταυτόχρονα τόσο άψογα ενορχηστρωμένη γραφή της Αντρέα Αμπρέου μας βάζει ήδη από την παραληρηματική εισαγωγή στην καρδιά των δύο προέφηβων ηρωίδων της που μεγαλώνουν στο αποπνικτικό περιβάλλον της πολύχρωμης γειτονιάς με τα μισοτελειωμένα σπίτια ενός ορεινού χωριού στα Κανάρια Νησιά, με τα σχεδόν μόνιμα σύννεφα (ένα φαινόμενο στο οποίο αναφέρεται και ο τίτλος) καρφωμένα στην άκρη του σβέρκου, ανάμεσα σε πρόσωπα που έρχονται από άλλους καιρούς και πίσω από μια πλαστική μεμβράνη που τους χωρίζει από τους πλούσιους βρομοτουρίστες. Μια συναρπαστική ιστορία ενηλικίωσης και αγάπης που διαβάζεται μονορούφι και σου κάθεται κι εσένα στο σβέρκο. Ευχαριστούμε και τους καταπληκτικούς μεταφραστές/τριες Σταύρο Πετσόπουλο και Ασπασία Καμπύλη, αντίστοιχα. Δέσποινα Ζευκιλή
"Chav / Αλληλεγγύη από τα υπόγεια", Ντ. Χάντερ (εκδ. των Συναδέλφων, μτφρ. Γιάννης Καψόπουλος)
Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει καλύτερα για σένα από σένα, αρκεί να βρεις τον τρόπο να κατανοήσεις, να αξιολογήσεις και να αρθρώσεις το βίωμά σου, αλλά και τον χώρο που θα υποδεχτεί και δε θα πνίξει την φωνή σου. Και η εύρεση αυτών των τρόπων και χώρων δεν είναι δεδομένη. Αυτό στηρίζει ο συγγραφέας του σκληρά αυτοβιογραφικού και βαθιά πολιτικού "Chav / Αλληλεγγύη από τα υπόγεια", ένα βιβλίο ικανό να επηρεάσει τους αναγνώστες όχι μόνο συναισθηματικά, αλλά ριζικά, σε επίπεδο κοσμοθεωρίας και συσχέτισης με τα περιβάλλοντά τους. Ο Ντ. Χάντερ αυτοπροσδιορίζεται ως "chav" (αμόρφωτος, άξεστος, κατώτερος). Στο βιβλίο του μιλά ως μέλος της κοινότητας αλλά όχι εκ μέρους της, διερευνώντας τον όρο και την ταύτισή του με αυτόν. Ψηλαφίζει τις εμπειρίες του (με τη βία, τα ναρκωτικά, τη σεξεργασία) για να καταθέσει, πιο διαφωτιστικά και κατατοπιστικά από κάθε ακαδημαϊκό δοκίμιο, έναν ωμό και ανεπιτήδευτο εθνογραφικό στοχασμό πάνω στο (διαγενεακό) τραύμα, την ταυτότητα, τα συστήματα και την αλληλεγγύη - μια έννοια που συχνά εξετάζει σε συνάρτηση με αυτήν της επιβίωσης. Βασιλεία Καλαφάτη
"Μικρή ιστορία του κόσμου", E.H. Gombrich (εκδ. Πατάκη)
Όταν η μαμά μου μού πρότεινε – σχεδόν με πίεσε – να διαβάσω το "Μικρή ιστορία του κόσμου" του Gombrich, ήμουν αρχικά διστακτική. Δεν ήμουν σίγουρη αν ένα βιβλίο ιστορίας θα μπορούσε να είναι τόσο ενδιαφέρον όσο μου το παρουσίασε. Ωστόσο, το βιβλίο αποδείχθηκε πολύ πιο ελκυστικό απ' ό,τι περίμενα. Ο Gombrich έχει καταφέρει να συμπυκνώσει την – πολύπλοκη – πορεία της ανθρώπινης ιστορίας σε ένα κατανοητό και ενδιαφέρον κείμενο. Το βιβλίο καλύπτει βασικά γεγονότα από την προϊστορία μέχρι τον 20ό αιώνα. Δεν είναι απλά μια σειρά από χρονολογίες και γεγονότα, αλλά μια ιστορία που προσπαθεί να εξηγήσει γιατί συνέβησαν αυτά που συνέβησαν και ποιοι ήταν οι άνθρωποι που τα ζούσαν. Ωστόσο, αντί να επικεντρώνεται σε όλες τις μικρές λεπτομέρειες και τις σύνθετες αναλύσεις που συχνά συνοδεύουν ιστορικά κείμενα, παρέχει μια γενική εικόνα των κύριων γεγονότων και εξελίξεων. Το βιβλίο είναι σχετικά σύντομο, μπορεί να διαβαστεί γρήγορα και είναι σίγουρα ένα τέλειο σημείο εκκίνησης για την κατανόηση της ιστορίας με έναν ευχάριστο τρόπο. Ελένη Καρβουνίδου
"Από τη μέση και κάτω", Μαρία Μήτσορα (εκδ. Πατάκη)
Εγώ εδώ θα κλέψω λίγο και θα μιλήσω για ένα βιβλίο που αν και το πήρα στα τέλη του Αυγούστου το διάβασα τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη. Και αυτό γιατί το είχα αγοράσει για συντροφιά στο ταξίδι που θα πήγαινα, οπότε στο μυαλό μου ήταν προορισμένο να ανοιχτεί όταν φύγω. Έριξα μόνο μια κλεφτή ματιά στο πρώτο από τα δεκαπέντε διηγήματα της συλλογής και διαβάζοντας τη φράση "ερωτηματικά εισπνέοντας, θαυμαστικά εκπνέοντας" σιγουρεύτηκα ότι είχα κάνει τη σωστή επιλογή. Από την επιφάνεια, οι ιστορίες της Μήτσορα φαίνεται να στήνουν τοίχους: εκεί που πας να βρεις το δρόμο στο λαβύρινθο καταλήγεις σε αδιέξοδο. Το μόνο που έχουν ανάγκη, όμως, είναι να τις εμπιστευτείς. Να παρακολουθήσεις με περιέργεια τις ξαφνικές αλλαγές γραμματικών προσώπων και τα ονόματα χαρακτήρων που έρχονται από το πουθενά. Έτσι το βιβλίο αυτό μπορεί να σε πάρει νοητά μαζί του σε κάποια βροχή στην Πετραία Αραβία, σε μια γιορτή του Άη Γιάννη του Αποκεφαλιστή ή στο ακρωτήρι που ονομάζεται το "Τέλος της Ύλης”. Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος
"Δικά μας παιδιά", Σοφία Νικολαΐδου (εκδ. Μεταίχμιο)
Με την ελληνική λογοτεχνία δεν ασχολούμαι τόσο συχνά (πείτε με σνομπ, αλλά τυχαίνει να μη βρίσκω βιβλία του γούστου μου). Η σπάνια περίπτωση που όχι απλώς λάτρεψα, αλλά θα έβαζα και στα τοπ των φετινών μου αναγνωσμάτων, είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου. Τα "Δικά μας Παιδιά" ήταν αφορμή για να ανακαλύψω το υπέροχο γράψιμο της Θεσσαλονικιάς συγγραφέως -λιτό μεν, όμως τσεκουράτο και καθηλωτικό. Μια δολοφονία, ένα ραπ συγκρότημα, γονείς και παιδιά σε διαρκή κρίση, αφυπνιστικοί στίχοι από Bloody Hawk, Stixoima και Lex, χτίζουν ένα τρομερά επίκαιρο αφήγημα για τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα και μιλούν για χαμένες ευκαιρίες, τύψεις και επιθυμίες δύο διαφορετικών γενιών. Φόντο μας η Θεσσαλονίκη, στην οποία ξετυλίγονται ιστορίες για την τοξικότητα του οπαδισμού, τον εκφοβισμό, τα λάθη και τα ανεκπλήρωτα όνειρα των γονιών μας, τις δολοπλοκίες και τις τραγωδίες που στοίχησαν τις ζωές παιδιών. Δύσκολα συγκινούμαι με βιβλία, αλλά τις τελευταίες σελίδες των "Δικών μας Παιδιών" τις διάβασα παλεύοντας με αναφιλητά. Ειρήνη Νικολακάκη
"Στο Αγρόκτημα", Ruth Martin (εκδ. Susaeta, μτφρ. Σοφία Γρηγορίου, εικόν. Allan Sanders)
Αγαπημένη μου Κάτια,
μου ζήτησαν να γράψω 150 λέξεις για το βιβλίο που περισσότερο αγάπησα φέτος το καλοκαίρι, και μολονότι οι 150 λέξεις μπορεί να είναι πενταπλάσιες απ’ αυτές που μετράει το βιβλίο, δεν αγάπησα άλλο περισσότερο απ’ το δικό σου αγαπημένο. Σπουδαίος ο Μαρής ("Διακοπές στη Μύκονο") που διάβασα σε δυο καθισιές, χορταστική και η "Κούφια Βελόνα" με τον Αρσέν Λουπέν και τις κομπίνες του, όσο γεμάτα εικόνες όμως κι αν ήταν και τα δυο τους, καμιά τους δε συγκρίνεται με εκείνη απ’ τα αφράτα, στρουμπουλά, 15 μηνών δαχτυλάκια σου, να χαϊδεύουν με τις χοντρές σελίδες με τα ζωάκια "Στο Αγρόκτημα". Κι ύστερα να δείχνουν το γουρουνάκι, την αγελάδα, την κοτούλα, κι εσύ ν’ αφήνεις στριγκλίτσες ενθουσιασμού, λες και στις ζωγραφιές έβρισκες φιλαράκια σου! Τα απογεύματα, που κατέβαζες το βιβλίο απ’ το ραφάκι σου κι ερχόσουν μπουσουλώντας να χωθείς στην αγκαλιά μου για να το διαβάσουμε, είναι απογεύματα που θα θυμάμαι κάθε φορά που θα σε βλέπω να κρατάς βιβλίο. Ποιος Μαρής και ποιος Λουπέν να συγκριθεί μ’ αυτό…
Με πολλή, πολλή αγάπη,
Ο μπαμπάς σου.
Ιωσήφ Πρωϊμάκης
"De Mysteriis", Χρυσόστομος Τσαπραΐλης (εκδ. Αντίποδες)
Ο συγγραφέας που μας έδωσε τις εκπληκτικές "Παγανιστικές Δοξασίες της Θεσσαλικής Επαρχίας" φτάνει στο τρίτο του βιβλίο, το οποίο διαθέτει και μια πετυχημένη μουσική συνισταμένη, αφού αντανακλά το "De Mysteriis Dom Sathanas" των Mayhem: έναν δίσκο δοξασμένο και άκρως επιδραστικό, που έντυσε το νορβηγικό black metal σε αθάνατο έρεβος. Κάτι από το σκοτάδι αυτό, λοιπόν, παρεισφρέει και στα διηγήματα του "De Mysteriis", είτε καραδοκώντας με μια έννοια (κυριολεκτικά) φοβερή, είτε λειτουργώντας ως όχημα για την ανάδυση μιας αρχέγονα υπερβατικής διάστασης πλάι στον τετριμμένο ρεαλισμό του κέντρου της Αθήνας. Στρέφοντας, π.χ., την προσοχή μας σε ανύπαρκτες οδούς, σε καπάκια υπονόμων με παράδοξα σύμβολα, γενικότερα σε πράγματα τα οποία έρχονται να κλονίσουν την τακτοποιημένη αίσθηση αστικής κανονικότητας που διακατέχει/πνίγει τις καθημερινότητές μας. Ο υπαινιγμός του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ, τα διδάγματα του Άρθουρ Μάχεν, αλλά και η ματιά του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν είναι όλα (κάπου) εδώ γύρω, εντούτοις η γραφή του Χρυσόστομου Τσαπραΐλη παραμένει δική του, φανερώνοντας εξέλιξη, μα και νέες προοπτικές. Χάρης Συμβουλίδης
"Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις", Τζέιμς Μπόλντουιν (εκδ. Πόλις, μτφρ. Χρήστος Οικονόμου)
Διαβάστε Επίσης
Μπορεί το καλοκαίρι μου να ήταν κατά βάση ιρλανδικό, χάρη στους Λουίζ Κένεντι, Πολ Λιντς, Κλερ Κίγκαν και Σάλι Ρούνεϊ, όμως το βιβλίο που έμεινε περισσότερο στο νου μου ήρθε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο λόγος για την πρώτη μου δια του εντύπου γνωριμία με τον Τζέιμς Μπόλντουιν, χάρη στο ημι-αυτοβιογραφικό ντεμπούτο του "Ανέβα στο βουνό να το φωνάξεις" (1953), που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά φέτος το καλοκαίρι, από τις εκδόσεις Πόλις. Η πίστη, η καταπίεση, η σεξουαλικότητα, η ηθική και η υποκρισία ξεδιπλώνονται μέσα από την ιστορία του νεαρού Τζον Γκράιμς, προορισμένου να γίνει ιεροκήρυκας στα βήματα του πατέρα του. Σταδιακά ανακαλύπτουμε την ιστορία ολόκληρης της οικογένειας όπως αυτή αποτυπώνεται από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες των μελών της, συμπληρώνοντας τα κενά στην υπόθεση αλλά και την εξέλιξη των χαρακτήρων. Η σωματική ορμή έρχεται ως αντίστιξη αλλά και ως συνέχεια της πνευματικότητας· σαν μέρος μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, και όποιος από τους ήρωες αρνείται ή αδυνατεί να ισορροπήσει τις δύο συνθήκες καταδικάζεται στη δυστυχία. Η Πεντηκοστιανή εκκλησία και η επιρροή της στην μαύρη ταυτότητα και αντίληψη του εαυτού, ο ρατσισμός, η ανάγκη για εύρεση της ευτυχίας: από την πρωτόλεια δουλειά του Μπόλντουιν γίνονται εμφανείς οι θεματικές και οι προβληματισμοί που θα διατρέξουν το σύνολο του έργο του, το οποίο έχει μπει στο άμεσο want to read ράφι μου. Άννα Φαρδή
