"The Water Or The Wave": Εύα Παπαμαργαρίτη και Πάολα Πίβι συνομιλούν εικαστικά στις Σπέτσες

Το ΑΜΑ House διοργανώνει τα εγκαίνια της διπλής ατομικής έκθεσης της Εύας Παπαμαργαρίτης και της Πάολα Πίβι με τίτλο "The Water Or The Wave", το Σάββατο 8 Ιουνίου 2024, στον ιστορικό χώρο του Ιδρύματος Αναργύρειος και Κοργιαλένειος Σχολή Σπετσών (Α.Κ.Σ.Σ.).  

Το ίδρυμα, όπου από το 1923 έως το 1983 λειτουργούσε η ομώνυμη σχολή και οικοτροφείο αρρένων, ανοίγει τις πόρτες του δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με άφατες ιστορίες και φασματικές αναμνήσεις. Ανεπαίσθητες χειρονομίες, ήχοι, εικόνες και υλικά επαναδιεκδικούν τον χώρο, ενεργοποιούν τις αισθήσεις.

Οι εκθέσεις "Paola Pivi: I wish I am fish" και "Eva Papamargariti: All that now flows through us" είναι μέρος της αποστολής του AMA House που ως σκοπό του έχει την ενθάρρυνση της παραγωγής νέων έργων τέχνης και παρουσίασης άλλων που δεν έχουν εκτεθεί στην Ελλάδα, παρέχοντας μια πλατφόρμα τόσο για Έλληνες όσο και για διεθνείς καλλιτέχνες. Οι ατομικές εκθέσεις που εγκαινιάζονται, βρίσκονται σε διάλογο με το συγκείμενο του χώρου της Α.Κ.Σ.Σ. και εξερευνούν ζητήματα τοποθέτησης, το οικείο και το ανοίκειο, το πέρασμα του χρόνου και τη σκέψη εκτός της ανθρώπινης επικράτειας. Στο φετινό εκθεσιακό πρόγραμμα το νερό διατηρεί κεντρικό ρόλο ως στοιχείο ρευστότητας και μεταμόρφωσης, υπερβατικό στον χρόνο και τον χώρο και ταυτόχρονα σωματικό. Καθρεφτίζει κύματα της φεμινιστικής σκέψης και συνδέεται με σύγχρονα περιβαλλοντικά και πολιτικά ζητήματα αμφισβητώντας τις διχοτομήσεις μεταξύ φύσης και πολιτισμού. Κινείται, διαχέεται μέσα από παλίρροιες, συνδέει, καταρρέει, φέρει, μεταβολίζει, ωθεί, συγκρατεί και δημιουργεί βάθη.

Πανταχού παρόν, το νερό διαπραγματεύεται την ανθρώπινη σύμβασή μας με τον μη ανθρώπινο κόσμο. Πώς μπορούμε να σκεφτούμε μέσα από την υδάτινη οπτική; Μπορούμε να δούμε τον κόσμο από την θέση του κύματος, όπως συμβαίνει στο έργο της Πίβι, ή μήπως να μιμηθούμε την πολύπλοκη ανακύκλωση και τους ενσώματους υδρολογικούς κύκλους, όπως στο σύμπαν της Παπαμαργαρίτη;

Η έκθεση "The Water Or The Wave" δανείζεται τον τίτλο της από το μυθιστόρημα του Τζον Φόουλς "Ο Μάγος" (1965), το οποίο γράφτηκε όταν ο συγγραφέας ζούσε στις Σπέτσες και εργαζόταν στην Α.Κ.Σ.Σ. ως καθηγητής αγγλικών. "Utram bibis? Aquam an undam?" (Τι πίνεις; Το νερό ή το κύμα;"): η αφήγηση πλανάται πάνω από αυτήν τη φράση, ως μεταβίβαση μιας συσσωρευμένης ποιητικής συνείδησης, ποτέ στατική και αέναα μετατοπιζόμενη. Η μετατόπιση αυτή, συνδέει αναφορές, φτάνει στα "Κύματα" της Βιρτζίνια Γουλφ και δημιουργεί ένα στερέωμα από υπαινιγμούς που ψηλαφίζουν τις έννοιες του ατομικού και του συλλογικού.

Η Παπαμαργαρίτη και η Πίβι επισημαίνουν τη δομή και τη συνείδηση του εαυτού μέσα στη γλώσσα, τη φόρμα και την αφήγηση ιστοριών, καθώς και το όριο μεταξύ ελέγχου και γνώσης. Τα έργα τους εμβαθύνουν στο θέμα των εναλλακτικών αφηγήσεων και της πορείας του χρόνου αντικατοπτρίζοντας την επίδρασή τους στο τοπίο. Οι εκθέσεις διασχίζουν τις έννοιες της μνήμης και της επιθυμίας, ενώ ταυτόχρονα ονειροπολούν με έναν υδάτινο τρόπο, εκτός τόπου και χρόνου. Πρόκειται, συνολικά, για μια ταλάντευση μεταξύ του νερού και του κύματος, της ευθραυστότητας και της ορμής, η οποία υπερτονίζει την ένταση μεταξύ των υλικών αναφορών και της ενέργειας που τις εμψυχώνει.

Εύα Παπαμαργαρίτη: "All that now flows through us"

Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικόπουλος, Γεωργία Λιάπη

Το νέο έργο-ανάθεση της Εύας Παπαμαργαρίτη "All that now flows through us" είναι μια οπτικοακουστική εγκατάσταση που παραπέμπει σε νανουρίσματα εσωτερικούς μονολόγους, διαπλεκόμενες σκέψεις, συναισθήματα και συναισθηματικές προσλήψεις που ταλαντεύονται μεταξύ φυσικού, ψηφιακού και εσωτερικού τοπίου. O τίτλος αποτελεί παράφραση μιας πρότασης από το μυθιστόρημα "Τα Κύματα" της Βιρτζίνια Γουλφ, την οποία και μεταφέρει στον πληθυντικό αριθμό ("us", μτφρ.: "εμείς"). Η καλλιτέχνιδα στοχάζεται μέσω της πρακτικής της πάνω στις σημειωτικές συμπτώσεις, ενώ μελετά το πλέον πειραματικό έργο της Γουλφ για να κατασκευάσει μια ενότητα γεγονότων λέγοντας ιστορίες σκεπτόμενη την εμπειρία του χρόνου, την έννοια του υποκειμένου και τα μέσα με τα οποία συνδεόμαστε.

Ο εαυτός και το συλλογικό συνυπάρχουν σε μια παράδοξη εικονοποιία, ανοίγοντας νέα κατώφλια ύπαρξης. Το νερό, κύματα που σκάνε και κολλώδη ιντερλούδια αναδύονται ως μοτίβα που προκύπτουν ξανά και ξανά. Υγρά που τρέχουν, σώματα και στοιχεία που συνεχώς δημιουργούν και αποδομούν, εξαφανίζονται και επανεμφανίζονται διαφορετικά, ασπάζονται και αμφισβητούν μαζί την άψυχη ιδιότητά τους και την διαφοροποίηση μεταξύ του φυσικού και του τεχνητού. Μέσα από μια διαρκή διαδικασία σβησίματος και επανεγγραφής, εξελίσσονται και μετατρέπονται σε ένα εύθραυστο περιβάλλον. Φωνές αντηχούν ενώ ο χρόνος ξετυλίγεται και ξανακουλουριάζεται πίσω στον εαυτό του.

Ο χρόνος στο έργο της Παπαμαργαρίτη είναι αποσπασματικός, τα παρελθόντα, τα παρόντα και τα μέλλοντα είναι επανακατασκευασμένα, ανώφελα και πληθυντικά. Πολλαπλές, διαπλεκόμενες προσωρινότητες αναζητούν τις φόρμες και τα σώματά τους, ενώ συγχρόνως ξεδιπλώνονται. Τρισδιάστατες οντότητες που προσομοιάζουν γλυπτά διασυνδέονται και συμπίπτουν. Ενσωματώνουν τους ζωντανούς ρυθμούς και τους ψιθύρους, μετρούν και χάνουν το μέτρημα. Είναι πορώδεις, πλέουν χωρίς προκαθορισμένα όρια, είναι διασυνδεδεμένες, και ως τέτοιες προσλαμβάνουν τον κόσμο. Στην αφήγηση, το ένα γίνεται πολλά και όπως στα "Κύματα", μέσα της περιλαμβάνονται περισσότερες από μια φωνές, το πολλαπλό μπορεί να συγχωνευτεί και να παγιωθεί. Στοιχεία από ένα προσωπικό ημερολόγιο, μικρά αποσπάσματα από τις καθημερινές συναντήσεις της καλλιτέχνιδας, ηχογραφήσεις βρίσκουν τη θέση τους σε νέες συνδέσεις. Η προέλευση, η επιρροή και το ύφος του κειμένου μεταγράφονται διαπερνώντας τα διαφορετικά μέσα.

Στο βίντεο, η εμπειρία αποζητά φυσικές ιδιότητες στις ωμές αισθήσεις της απόλαυσης και του πένθους, όπως γράφει η Γουλφ: "Οι ρίζες μου βαθαίνουν στα βάθη του κόσμου, μέσα από την ξηρή γη με τον τούβλο και την υγρή γη, μέσα από φλέβες μολύβδου και ασημιού. Είμαι όλο ίνες. Όλοι οι τρόμοι με κουνούν, και το βάρος της γης πιέζει τα πλευρά μου. Εδώ ψηλά, τα μάτια μου είναι πράσινα φύλλα, ανίκανα να δουν” . Οι αναφορές γίνονται -ή ακόμα και είναι- από την ίδια φόρμα: αυτό που προηγουμένως σχετιζόταν με το κείμενο, γίνεται υφή. Τα αφηγούμενα σώματα βρίσκονται σε διαρκή μεταμόρφωση, έχουν προσλαμβάνουσες που δεν τις επεξεργάζονται με γραμμικό τρόπο, αλλά με το να γίνονται κάτι εκ νέου και διαρκώς. Οι φόρμες προσομοιάζουν ενδοαναπτυσσόμενα έμβρυα ή λαστιχένια σκηνικά αντικείμενα που δεν στεριώνουν ποτέ, χορεύουν, περιστρέφονται γύρω από τους εαυτούς τους, χωρίς γωνίες, μαλακά και θολά, σαν προσόψεις συνειδητότητας που δημιουργούν την αίσθηση της συνέχειας.

Η Εύα Παπαμαργαρίτη (γ. 1987) είναι καλλιτέχνιδα που ζει στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική και έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στo Royal College of Art (Visual communication design). Tο έργο της επικεντρώνεται στην κινούμενη εικόνα, τον ήχο, σε τυπώματα και γλυπτικές εγκαταστάσεις που διερευνούν τη σχέση και κατάρρευση των ορίων μεταξύ ψηφιακού χώρου και φυσικής πραγματικότητας, εστιάζοντας στη δυναμική διασύνδεση και αλληλεπίδραση των συμβάντων μεταξύ των δύο αυτών συστημάτων. Το έργο της αναπτύσσεται στη μετέωρη στιγμή και τον χώρο όπου το γκροτέσκο, η μυθοπλασία και ο ρεαλισμός συγκρούονται και αναδύεται ένα μείγμα από διαφορετικές πραγματικότητες. Η έρευνα και η πρακτική της Παπαμαργαρίτη ασχολείται με θέματα που σχετίζονται με τις έννοιες της ταυτοποίησης και της μεταμόρφωσης, την ιδέα της ταυτόχρονης ύπαρξης, τη συγχώνευση και διάλυση του περιβάλλοντός μας με το εικονικό, το καθημερινό, το απόκοσμο και το εξαιρετικό. Ενδιαφέρεται για τη συνεχή διάχυση των κατασκευασμένων συνθετικών εικόνων που καθορίζουν την καθημερινή μας εμπειρία, τις συμβιωτικές διαδικασίες και τη διαπλοκή που λαμβάνει χώρα μεταξύ ανθρώπων, φύσης και τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, μέσα από βίντεο, κείμενο, ήχο, καταγραφή κίνησης, επαυξημένη πραγματικότητα, κινούμενα σχέδια CG, 3D σαρώσεις, λογισμικά δημιουργίας χαρακτήρων, γλυπτά και υφάσματα, εξερευνά τις έννοιες της γένεσης, της οριακότητας, της διαλεκτικής της ρευστότητας, του τεχνο-ρομαντισμού, της μεταμόρφωσης και των χαρακτηριστικών της συμβίωσης μεταξύ ανθρώπινων και μη ανθρώπινων παραγόντων και των περίπλοκων ιχνών και συγγενειών που παράγει αυτή η διαπλοκή.

Πάολα Πίβι: "I wish I am fish"

Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικόπουλος, Γεωργία Λιάπη

Η Πάολα Πίβι παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο AMA House, έργα των τελευταίων είκοσι τεσσάρων ετών, μαζί με μια νέα παραγωγή και ανάθεση για την έκθεση  "Ι wish I am fish".

Η πρακτική της Πίβι περιλαμβάνει εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο και περφόρμανς οι οποίες εξερευνούν το παιχνίδι μεταξύ ερμηνείας και συγκειμενοποίησης και χαρακτηρίζονται από αιχμηρό πνεύμα. Η δουλειά της δημιουργεί μοναδικές και αμφίρροπες καταστάσεις που προκαλούν τις συμβατικές αντιλήψεις και επαναπλαισιώνουν το οικείο μέσα στο ανοίκειο.

Τα έργα της, με τα ζωικά θέματά τους, εξερευνούν την πολύπλοκη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση, ενώ παραπέμπουν στις ντανταϊστικές τοποθετήσεις εξετάζοντας, όμως σύγχρονες συνθήκες. Το έργο της "Ι wish I am fish" (2009) που δανείζει τον τίτλο του στην έκθεση, είναι η φιλμική τεκμηρίωση μιας περφόρμανς η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2009 στο Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας. Καταλαμβάνοντας έναν απρόβλεπτο χώρο αντίστοιχα με την επανέκθεση στο Ίδρυμα Α.Κ.Σ.Σ., το βίντεο παρακολουθεί ογδόντα τέσσερα χρυσόψαρα, επιβαίνοντα σε ένα αεροπλάνο που πετά πάνω από τη Νέα Ζηλανδία για τρεις ώρες. Κάθε μια από τις ογδόντα τέσσερις θέσεις του αεροπλάνου καταλαμβάνεται από μια γυάλα που περιέχει από ένα χρυσόψαρο. Το "I wish I am fish" είναι ένα έργο που αμφισβητεί την πραγματικότητα και το νόημα, προκαλώντας τις αντιλήψεις μας για την κλίμακα, τη χειρονομία, την ομηρία και την από-συγκειμενοποίηση των σωμάτων και των μορφών.

Η δουλειά της Πίβι προσφέρει παιγνιώδη αλληλεπίδραση και βαθύτερο στοχασμό. Σε ένα από τα πιο αναγνωρισμένα έργα της που παρουσιάζεται σε μια από τις σχολικές αίθουσες της Α.Κ.Σ.Σ., το "Χωρίς Τίτλο (Pearls"), (2008) χρησιμοποιεί σειρές από μαργαριτάρια σε διάφορες σκιάσεις, παραλληλίζοντας τη σχολαστική επιστρωμάτωση που δημιουργούν τα στρείδια στην επιφάνειά τους με τη δουλειά του ζωγράφου πάνω στον καμβά. Δεμένα με κοντινά μεταξύ τους διαστήματα και συγκεντρωμένα σε ποικίλα μοτίβα, τα μαργαριτάρια που συνιστούν τη σειρά αποτελούν περισσότερο μια πειραματική παιδική χαρά συμμαχίας δυνάμεων, παρά ένα σύστημα κωδικοποίησης.

Επιμένοντας στις έντονες αντιθέσεις, η καλλιτέχνις αναδεικνύει μέσω της δουλειάς της αντικείμενα που διατηρούν συχνά κομβικό ρόλο στη διαδικασία παραγωγής και ωστόσο παραμένουν στην αφάνεια, πίσω από το τελικό έργο. Στο έργο της "Ι am Happy With The Ladder" (2019) μια μικρή σκάλα εργασίας διεκδικεί τη θέση της πάνω σε ένα βάθρο. Πρόκειται για μια μινιατούρα του έργου "Χωρίς Τίτλο (project for Echigo Tsumari)”, το οποίο αποτελείται από μια φουσκωτή σκάλα μήκους 20 μέτρων που στηρίζεται στον τοίχο ενός σχολείου στην Ιαπωνία. Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές αισθητικές κατασκευές, το έργο αποτελεί μια ωδή στην εννοιολογική υπερβολή, ενώ παραμένει σύμφυτο με τη φυσική πραγματικότητα.

Η Πίβι συγχωνεύει την άγρια φύση με τα τεχνητά οικοδομήματα, δημιουργώντας έναν χώρο ποιητικό και ανυπότακτο. Η ενότητα των κινητικών έργων της εκπροσωπείται εδώ με το "Ι Love Spinning" (2016) που αποτελείται από μία ρόδα ποδηλάτου που περιστρέφεται σε σταθερή ταχύτητα ενώ κρέμεται στον τοίχο, με μια σειρά από φυσικά φτερά. Η κίνηση των φτερών δημιουργεί μια παλμική κίνηση ενώ το έργο παραπέμπει σε μια μεγεθυμένη περιστρεφόμενη ονειροπαγίδα, επιτονίζοντας τη συσσώρευση και τη συγκέντρωση της πληροφορίας, η οποία στη συνέχεια επαναπροσδιορίζει το πλαίσιό της.

Σε μια διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου, φυσικού και τεχνητού, η πρακτική της Πίβι δεν επιστρατεύει το Photoshop, ειδικά εφέ ή άλλες τεχνικές επεξεργασίας. Επαφίεται αποκλειστικά σε απρόσμενες δράσεις που λαμβάνουν χώρα σε απροσδόκητους χώρους. Αυτή η δέσμευση στην πραγματικότητα δημιουργεί μια ένταση μεταξύ του πιστευτού και του απίθανου, αφήνοντας το κοινό σε μία κατάσταση αέναης περιέργειας.
Για την πρώτη της έκθεση στην Ελλάδα, η Πάολα Πίβι παρουσιάζει στις Σπέτσες τη μεγάλης κλίμακας φωτογραφία "Alicudi From Underwater" (2024). Όπως προδίδει ο τίτλος (μτφρ.: "Το Αλικούντι από κάτω από το νερό"), η φωτογραφία αιχμαλωτίζει το ιταλικό νησί του Αλικούντι, όπως αυτό φαίνεται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το Αλικούντι, στο οποίο έμενε για τρία χρόνια η καλλιτέχνιδα, είναι ένα μικρό ηφαιστειογενές νησί 5,1 τ.χμ., γνωστό για τους μυστικούς μύθους και τους θρύλους του. Με αυτόν τον τρόπο, η Πίβι παραλληλίζει το Αλικούντι με τις Σπέτσες, επισημαίνοντας πώς τα δύο νησιά συνδυάζουν την ειρηνική απομόνωση με ιστορίες που στοιχειώνουν σαν αυτές που ανακάλεσε ο Τζον Φόουλς.

*Ο τίτλος της έκθεσης, όπως και οι περισσότεροι τίτλοι των έργων της καλλιτέχνιδος, έχει δοθεί από τον  στιχουργό και συνθέτη Karma Culture Brothers.

Η Πάολα Πίβι, γεννημένη στην Ιταλία το 1971, διαθέτει μια καλλιτεχνική πρακτική που είναι ποικιλόμορφη και αινιγματική. Συνδυάζοντας το οικείο με το ξένο, η Πίβι συχνά δουλεύει με αντικείμενα που είναι αναγνωρίσιμα, τα οποία τροποποιεί για να εισάγει μια νέα κλίμακα, υλικό ή χρώμα, προκαλώντας το κοινό να τα (ξάνα)δει με διαφορετική οπτική. Τα ζώα συχνά αναλαμβάνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον κόσμο της Πίβι. Εμπνέεται από τα χαρακτηριστικά τους και τα επενασυντάσει με ανθρώπινες συμπεριφορές. Στην πρακτική της Πίβι, οι πολικές αρκούδες κάνουν γιόγκα, κρέμονται από τραπεζάκια και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Με φτερά σε πολύχρωμες αποχρώσεις, τα έργα τέχνης είναι σε φυσικό μέγεθος ή και μινιατούρες ως μωρά αρκούδες. Διευρύνοντας τα όρια της γλυπτικής, του βίντεο, της φωτογραφίας, της performance και της εγκατάστασης, η πρακτική της Pivi υπερβαίνει τα αντιληπτά όρια για να καταστήσει δυνατά όσα προηγουμένως φαίνονταν αδύνατα. Οι ζέβρες παίζουν στον Αρκτικό, τα χρυσόψαρα πετούν με αεροπλάνα, ενώ στην εγκατάσταση της για το Public Art Fund το 2012, ένα αεροπλάνο Piper Seneca ανυψώθηκε στις ακροπτέρυγές του, και εγκαταστάθηκε έτσι ώστε να περιστρέφεται συνεχώς προς τα εμπρός.

Εγκαίνια: 8/6 (7 μ.μ.)

Info: Ίδρυμα Αναργύρειος και Κοργιαλένειος Σχολή Σπετσών (Α.Κ.Σ.Σ.) |  8/6-13/7 | Ώρες λειτουργίας: καθημερινά (εκτός Τετάρτης): 6-10 μ.μ.