Η ομαδική έκθεση "…that creeps from the earth", που παρουσιάζεται στο Tavros από 1 Φεβρουαρίου, πραγματεύεται τη σχέση μας με την ενέργεια, και συγκεκριμένα την πυρηνική ενέργεια, και τις επιπτώσεις της σε περιβάλλον και κοινότητες. Στην εποχή μας υπάρχει η τάση να χαρακτηρίζεται η πυρηνική ενέργεια ως πράσινη στο πλαίσιο μιας πολιτικής με γνώμονα την απανθρακοποίηση, ενώ συνεχίζει να θεωρείται στρατιωτική απειλή. Αυτό που αποσιωπάται από αυτές τις οπτικές είναι οι πρακτικές εξόρυξης ουρανίου, που συνδέονται άρρηκτα με την παραγωγή της. Η έκθεση αυτή μας προσκαλεί να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με την πυρηνική ενέργεια και την επανένταξή της στο ενεργειακό τοπίο εν όψει της ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε. Συνδυάζοντας σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές με αρχειακό υλικό, η έκθεση φέρνει στο προσκήνιο κινήματα και κοινότητες που αντιτάχθηκαν και αντιτάσσονται στην παραγωγή και χρήση της πυρηνικής ενέργειας, υιοθετώντας μια κριτική στάση απέναντί της.
Με αφετηρία το ορυκτό αυτό του ουρανίου, υλικό θεμέλιο των πυρηνικών τεχνολογιών, η έκθεση αυτή μας προτρέπει να σκεφτούμε την υλικότητα των πυρηνικών τεχνολογιών, οι επιπτώσεις της οποίας εκτείνονται σε μακρά διάρκεια. Όπου εξορύσσεται ουράνιο, η ανθρώπινη και μη ανθρώπινη ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο. Για παράδειγμα, τα σωματίδια ουρανίου, μετά την εισπνοή τους από τους εργαζόμενους στα ορυχεία, γίνονται αμετάκλητα μέρος της βιολογίας τους, αλλά και εκείνης των απογόνων τους, καθώς οι γενετικές μεταλλάξεις περνάνε στις επόμενες γενιές.
Εκκινώντας από το έργο της φεμινίστριας και πειραματικής κινηματογραφίστριας Sandra Lahire (1951-2001, Ηνωμένο Βασίλειο) το οποίο έλαβε χώρα σε κοινότητες εξόρυξης ουρανίου στον Καναδά τη δεκαετία του 1980, η έκθεση αναφέρεται στις αναπάντεχες απηχήσεις της πρακτικής της Lahire στην πρόσφατη "αναγέννηση" της πυρηνικής ενέργειας. Κεντρικό ρόλο στο έργο της Lahire παίζει το υπερβολικά εκτεθειμένο, και ως τέτοιο ευάλωτο, γυναικείο σώμα στο έλεος των μηχανών. Στην ταινία "Uranium Hex" (1986) που εκτίθεται στην έκθεση, η ίδια η καλλιτέχνης εισέρχεται σε ένα ορυχείο ντυμένη σαν μεταλλωρύχος. Στην δεύτερη ταινία της Lahire "Serpent River" (1986) που μπορούμε να δούμε στην έκθεση, σκελετικά περιγράμματα, επαναλαμβανόμενες μορφές του ευρύτερου έργου της, βάφονται κόκκινα. Τόσο το "Uranium Hex" όσο και το "Serpent River" κινηματογραφήθηκαν σε κοινότητες εξόρυξης ουρανίου στο Οντάριο. Συνοδεύονται από τους εκκωφαντικούς ήχους της εξόρυξης: τρυπάνια, πέτρες που χτυπούν σε φορτηγά, ήχοι από μηχανές, φωνές που ηχούν από το υπέδαφος.
Η εγκατάσταση "Pechblende" (canopy, canopy), της Susanne Kriemann (γεν. 1971, Γερμανία), μέρος του έργου library for radioactive afterlife (rhizome cycle) (2018-εν εξελίξει), πραγματεύεται την έννοια της υλικότητας ως κάτι ημιτελές. Μέσα από μια μακροχρόνια ενασχόληση με τον ίδιο τόπο, τα εδάφη εξόρυξης ουρανίου της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, το έργο αυτό έχει λάβει διαφορετικές μορφές μέχρι σήμερα. Τα συγκεκριμένα εδάφη εξόρυξης βρίσκονται στα σύνορα της Σαξονίας και της Βοημίας (σημερινά τσεχογερμανικά σύνορα). Είναι επίσης ο τόπος όπου ανακαλύφθηκε το πρώτο μετάλλευμα ουρανίου το 1789. Αν και η φωτογραφία είναι το βασικό καλλιτεχνικό της μέσο, στο Pechblende (canopy, canopy) η επιφάνεια καταγραφής αποτελείται από ακατέργαστο μετάξι βαμμένο με χώμα και μελάνια συγκομιδής.
Το έργο "Flowers and Stoneware That Grow by the Barbed Wire" (2024) της Βαλίνιας Σβορώνου (γεν. 1989, Ελλάδα), που δημιουργήθηκε ειδικά για την έκθεση, προσεγγίζει τη βλάστηση που έχει εκτεθεί σε ραδιενέργεια μέσα από ένα διαφοροποιημένο αισθητικό λεξιλόγιο. Μεταξύ γλυπτού και επίπλου, το έργο της προτείνεται ως "υποδοχέας" για την θέαση των ταινιών της Lahire. Η σκελετική, αφοπλιστικά διαφανής δομή διαπλέκει κεραμικά θραύσματα: μικρά λουλούδια, κάποια κλαδιά, έναν φιόγκο, ένα σημείωμα· θραύσματα γήινων σωμάτων, το φιογκάκι ενός κοριτσιού. Όλα αυτά καθίστανται ορατά μέσα από τη λάμψη ενός ημιδιαφανούς πλαστικού καλύμματος, το οποίο μετατρέπει την όραση του επισκέπτη σε διεισδυτική διαδικασία, ακολουθώντας τη λογική της ακτινογραφίας.
Η ηχητική εγκατάσταση "Hopscotch" (or the Centre of the Sun’s Radiance) (2021-εν εξελίξη) της Inas Halabi (γεν. 1988, Παλαιστίνη) συνθέτει αφηγήσεις που συνδέονται με δύο ορόσημα της πυρηνικής νεωτερικότητας: το ορυχείο ουρανίου Shinkolobwe στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και ένα διυλιστήριο ουρανίου στο Olen του Βελγίου, τα οποία ανήκαν παλαιότερα στη βελγική εταιρεία Union Minière du Haut-Katanga. Μέσα από ηχογραφήσεις στο Κονγκό και στο Βέλγιο, το έργο μας μεταφέρει στο ορυχείο Shinkolobwe, από όπου προήλθε μέρος του ουρανίου που χρησιμοποιήθηκε στην πρώτη πυρηνική βόμβα. Δανειζόμενο τον τίτλο του ομώνυμου μυθιστορήματος του Julio Cortázar το Hopscotch (or the Centre of the Sun’s Radiance) καλεί τους ακροατές να "χοροπηδήσουν" μεταξύ επτά κεφαλαίων, δίχως διαδοχική αλληλουχία.
Η σειρά φωτογραφιών της Sharon Stewart (γεν. 1950, ΗΠΑ) "The Toxic Tour of Texas" (1988-92) τοποθετεί τη βιωμένη εμπειρία στο επίκεντρο της γνώσης για την ραδιενεργό μόλυνση. Οι φωτογραφίες της μας ταξιδεύουν στην αμερικανική πολιτεία του Τέξας, όπου η καλλιτέχνης επισκέφθηκε κοινότητες που έχουν στερηθεί τα βασικά τους δικαιώματα καθώς επωμίζονται το τοξικό φορτίο μιας εύπορης κοινωνίας. Η Stewart κατέγραψε ζωές ανθρώπων των οποίων τα μέσα διαβίωσης διαβρώνονται από τα απομεινάρια ενεργειακών βιομηχανιών, πετρελαϊκών αλλά και πυρηνικών.
Το International Institute of Social History (Άμστερνταμ) ιδρύθηκε το 1935 και είναι ένα από τα κορυφαία ερευνητικά ινστιτούτα στον κόσμο για την κοινωνική ιστορία με θεματική έμφαση στα κοινωνικά και χειραφετητικά κινήματα. Από το 1979 το IISH είναι ινστιτούτο της ακαδημίας Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW). Οι συλλογές του IISH περιλαμβάνουν υλικό σχετικά με κοινωνικά κινήματα και άτομα που συνδέονται με αυτά τα κινήματα, η κληρονομιά των οποίων συχνά δεν περιλαμβάνεται στα κρατικά αρχεία, ή σε ορισμένες χώρες μπορεί ακόμη και να απειλείται με κατάσχεση ή καταστροφή από την κεντρική κυβέρνηση. Σε περισσότερα από 80 χρόνια, το Ινστιτούτο έχει δημιουργήσει μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικοοικονομικές ιστορικές συλλογές στον κόσμο, με πάνω από 4.000 αρχεία, 1 εκατομμύριο βιβλία, 550.000 φωτογραφίες, 100.000 αφίσες, περισσότερα από 6.000.000 ψηφιακά αντικείμενα και σύνολα δεδομένων.
Η έκθεση συνοδεύεται από αρχειακό υλικό από το International Institute of Social History.
Συμμετέχουσες καλλιτέχνιδες: Βαλίνια Σβορώνου, Inas Halabi, Susanne Kriemann, Sandra Lahire, Sharon Stewart
Εγκαίνια: 1/2 (7-10 μ.μ.)
Info: Tavros | 1/2-12/4 | Ώρες λειτουργίας: Τετ., Πεμ., Παρ.: 4-8 μ.μ., Σαβ.: 12-5 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη
Λεζάντα φωτογραφίας εξωφύλλου: Susanne Kriemann, "Pechblende" (canopy, canopy), library for radioactive afterlife (rhizome cycle) (2018-ongoing). Courtesy the artist.
Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.
Διαβάστε Επίσης
