Céline Condorelli και Angela Melitopoulos, γιατί πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο;

"Akin" είναι ο τίτλος της νέας έκθεσης που παρουσιάζουν στο Tavros οι καλλιτέχνιδες Céline Condorelli και Angela Melitopoulos. Η πολυετής φιλία και συνεργασία μεταξύ των δύο δημιουργών οδήγησε στον σχεδιασμό ενός πρότζεκτ που μας παρακινεί να σκεφτούμε την ύπαρξη διαφορετικών, πιο συμπεριληπτικών κόσμων.

Η εγκατάσταση που έχει στηθεί στο Tavros εξετάζει με διαφορετικούς τρόπους τη δομική πολυπλοκότητα του κόσμου όπου ζούμε, με τα έργα τους, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Condorelli στη συζήτησή μας, να "συνομιλούν και ταυτόχρονα να δημιουργούν νέα νοήματα, ακριβώς όπως κάνουμε και εμείς ως άνθρωποι". Στο έργο "Thinking through Skin", η Céline Condorelli πειραματίστηκε με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για να φανταστεί πώς τα κεφαλόποδα δημιουργούν χρώμα, παράγοντας εκτυπώσεις μεγάλης κλίμακας. Η Angela Melitopoulos παρουσιάζει ένα ερευνητικό πρότζεκτ που έχει ως αφετηρία τις ιθαγενείς πρακτικές των πολιτισμών των Titjikala, Yuendumu και Lajamanu της Αυστραλίας. Η ταινία της Melitopoulos "Matri-Linear B (Μέρος 2: Surfacing Earth)" είναι μέρος μιας μεγαλύτερης έρευνας γύρω από τις μεθοδολογίες θέασης και παραγωγής γνώσης, αναπαράστασης και χαρτογράφησης τοπίων ως διαδικασία κοινωνικής οργάνωσης. Οι δύο καλλιτέχνιδες μάς μίλησαν για τις σκέψεις που ενέπνευσαν το περίπλοκο αυτό έργο και τα κοινά στοιχεία της πρακτικής τους.

Πώς γνωριστήκατε; Ήταν μέσω κάποιας καλλιτεχνικής συνεργασίας;
Angela Melitopoulos: Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στο Κολέγιο Goldsmiths στο Λονδίνο, το 2006, με αφορμή το τμήμα Αρχιτεκτονικής Έρευνας που τότε διηύθυνε ο Eyal Weizman. Γνωριστήκαμε και συζητήσαμε για αρκετή ώρα…

Céline Condorelli: …γύρω από ένα τραπέζι και κατά κάποιον τρόπο γίναμε σύμμαχοι και φίλες.

Τι πυροδότησε την ιδέα για το "Akin";
AM: Μια κοινή ανησυχία για το πώς η υποκειμενικότητα σχετίζεται με την κοινωνική οργάνωση και πώς η αλληλεπίδρασή μας με την κοινωνική μηχανή ανταποκρίνεται στην αντιληπτική μας ικανότητα. Η πράξη έρχεται πριν τη σκέψη ή όπως λέει ο F. Tosquelles, "σκεφτόμαστε με τα πόδια μας”. Η δράση και η κίνηση σχετίζονται με ένα αντιληπτικό πεδίο, αλλά πρέπει να έχουμε υπόψη ότι αντιλαμβανόμαστε μόνο ό,τι μπορούμε να αντέξουμε. Οι πολιτιστικές τεχνολογίες μάς βοηθούν να αντιλαμβανόμαστε περισσότερα και οι τεχνολογίες δεν είναι απλώς νεκρές μηχανές. Είναι δέρμα, σώματα, μάτια, χοροί, τελετουργίες, ποιήματα και φυσικά τέχνη. Ορισμένες από αυτές τις τεχνολογίες επιβιώνουν για πολύ μεγάλο διάστημα και είναι από τις παλαιότερες μορφές αφήγησης της ανθρώπινης ιστορίας, όπως η αφήγηση ιστοριών και η μουσική, στοιχεία που συχνά είναι ο πολιτιστικός πυρήνας των αυτόχθονων πολιτισμών. 

CC: Το "Akin" συγκεντρώνει διαφορετικές έρευνες προερχόμενες από την πρακτική της Angela και της δικής μου. Συγκεντρώνει επίσης συζητήσεις, ενασχολήσεις, σκέψεις που προέκυψαν από θέματα που είχαμε αναλύσει τα τελευταία χρόνια. Ενώνοντας το έργο μας, ελπίζουμε να ρίξουμε φως ή τουλάχιστον να προβάλλουμε μια διαφορετική οπτική γύρω από αυτές τις ανησυχίες.

Τι είναι αυτό που σας ελκύει στη δημιουργία διαφορετικών κόσμων;
AM: Η δημιουργία διαρκώς διαφοροποιείται. Η κανονικοποίηση είναι το εργαλείο που μπορεί να μετατρέψει αυτή τη διαρκώς εξελισσόμενη διαφοροποίηση σε μία ομαλή, ομογενοποιημένα χαοσμωτική και ετερογενή δύναμη. Η στερεοτυποποίηση και η κανονικοποίηση είναι τα καταπιεστικά εργαλεία των μοντέρνων εθνικών πολιτισμών που ενσαρκώνουμε. Συμμετέχουμε στη βία μέσω της κανονικοποίησης, των στερεοτύπων, του να κρίνουμε την ετερότητα, και έτσι ομογενοποιούμε και εξαθλιώνουμε τη δυναμική μας να αντιμετωπίσουμε την πολλαπλότητα, τη διαφορετικότητα και την ύπαρξη νέων γλωσσικών μορφών.

Όταν μιλάμε για τη δομή του δικού μας κόσμου, υπάρχει κάτι που θα θέλατε να αλλάξετε;
AM: Θα θέλαμε ο κόσμος να είναι λιγότερο επικριτικός, βασισμένος σε λιγότερες προσηλώσεις, εγωκεντρικά συστήματα αξιών που παράγουν λανθασμένες απόψεις, λανθασμένα τοπία που επινοήθηκαν κάνοντας το τοπίο μια νεκρή ουσιαστικά ύλη, την ηλιθιότητα της αξιοκρατίας και τη βάναυση εκμετάλλευση άλλων σωμάτων - ακόμα και των ορυκτών σωμάτων. Η καταπίεση των κρατικών μηχανών κανονικοποίησης οδηγεί σε σεξιστικές, ρατσιστικές και ταξικές διαμάχες. Οι χειρότερες νορμαπαθολογικές ιδιότητες βασίζονται σε ευρωκεντρικές ιδεολογίες. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι μηχανές που χρησιμοποιούν λειτουργούν διαρκώς ως μέρος αυτού του ευρωπαϊκού πολέμου ενάντια στην αλλαγή και την πολυμορφία. Καθήκον μας είναι να δράσουμε στρατηγικά για τη διασφάλιση της ειρήνης και τη μη βίαιη αντίσταση, επιτρέποντας στις κοινότητες να αναπτυχθούν στα συντρίμμια του μοντερνισμού. Το πρώτο βήμα είναι να μοιραστούμε τα ακίνητα και τα περιουσιακά μας στοιχεία.

Και οι δύο εμπνευστήκατε από διαφορετικές κουλτούρες και κοινότητες για το πρότζεκτ. Πώς εντοπίσατε αυτά τα στοιχεία;
AM: Βρισκόμενη στο Παρίσι τη δεκαετία του ’90, γνώρισα τη Γαλλίδα ανθρωπολόγο Barbara Glowcweski. Τη βλέπουμε στην έκθεση μέσω της δουλειάς που έκανα ως μέλος των Zonkey, δηλαδή το έργο "Becoming Land. Story Telling Session". Αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Αβοριγίνες Αυστραλοί με τη γη τους, τις καλλιτεχνικές και νομικές στρατηγικές τους και τον τρόπο που η κοσμολογία έχει αλλάξει τις επιστημονικές δομές υποκειμένου-αντικειμένου. Από το 1980, η Barbara Glowczewski συνεργάζεται με τη Warlpiri κοινότητα στην Κεντρική Αυστραλία. Έχει δηλώσει ότι "ο μύθος είναι μια διατύπωση σε στυλ περφόρμανς (άσματα, χορός, ζωγραφική και πλέον σινεμά) κάθε μορφής που συνυπάρχει σε μια ομάδα. Οι πράξεις των ανθρώπων αναβαθμίζουν τους τόπους που έχουν αναγνωριστεί από πράξεις των προγόνων τους, των ζώων και φυτών, της φωτιάς ή της βροχής, τα οποία αφήνουν τα ίχνη τους ή μέρος του σώματός τους και αυτό μεταμορφώνεται σε πέτρα ή νερό. Οι κοσμολογίες τους φαίνεται πως τοποθετούν τη σκοπιμότητα του πνεύματος στην καρδιά της ύλης, όπου ο άνθρωπος συναντιέται όχι μόνο με όλες τις άλλες μορφές ζωής, αλλά και τα ορυκτά, το νερό, τον αέρα, τη φωτιά ή τα αστέρια”.

Πώς προσεγγίζετε περιβαλλοντικά ζητήματα στο έργο σας;
AM: Πυρήνας της έρευνάς μου "Matri Linear B" είναι οι αναθεωρήσεις του τοπίου και της ιστορίας της γνώσης μας. Οι πολιτιστικές τελετουργίες των αυτόχθονων κοσμολογιών στην Αυστραλία εμφανίζονται ως ένας ορίζοντας, δηλαδή ως θέα και όριο. Το να βλέπεις από τη σκοπιά του "βαθύ χρόνου" είναι η ικανότητα να κατανοείς αστερισμούς, αστερόσκονη ή το γίγνεσθαι του κόσμου ως πραγματικές, γεωλογικές και πολιτιστικές αφηγήσεις που υπηρετούν την αποκεντροποίηση μονολογικών, επιστημονικών μεθόδων. Αυτές είναι διαδικαστικές, τελετουργικές διαδικασίες κοινωνικής οργάνωσης, μέσω των οποίων ο οραματισμός του "βαθέως χρόνου" παρέχει μια μορφή κατανόησης του περιβάλλοντός μας.

Céline, στο "Thinking Through Skin" πειραματίζεσαι με ΑΙ τεχνολογίες. Το ζήτημα της τεχνολογίας είναι μέρος της γενικότερης πρακτικής σου ή το προσέγγισες αποκλειστικά για αυτό το πρότζεκτ;
CC: Έχει ενδιαφέρον που αυτό το σώμα δουλειάς στρέφει την προσοχή μας στην τεχνολογία και συγκεκριμένα την ΑΙ επεξεργασμένη εικόνα. Αν και πράγματι τα τελευταία χρόνια έχω ασχοληθεί με τη δημιουργία εικόνων που είναι γεννητικές και εμπλέκουν την ΑΙ, τα περισσότερα λογισμικά παραγωγής εικόνων κάνουν ακριβώς το ίδιο. Για παράδειγμα, οποιαδήποτε εικόνα που επεξεργάζεται μέσω του Photoshop, αλλοιώνεται μέσω της τεχνικής νοημοσύνης, αν και αυτό μπορεί να είναι πιο εμφανές με την παραδοσιακή επεξεργασία φωτογραφίας. Στο ίδιο επίπεδο, με ενδιαφέρει η χρήση τεχνολογιών ως διαδικασίες παραγωγής έργων, οι οποίες μιλούν για τα κοινωνικά περιεχόμενα μέσα στα οποία υπάρχουν. Όμως όχι με τον τρόπο που συνήθως χρησιμοποιούνται οι όροι. Αυτό σημαίνει ότι τα κεραμικά ή κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα είναι από τις αρχαιότερες τεχνολογίες που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, όπως και οι πνευματικές τεχνολογίες που αφορούν τη γνώση και τη δημιουργία κόσμων. Στην έκθεση, υπάρχουν κομμάτια που υποδηλώνουν αυτή την ολοκληρωμένη έννοια της τεχνολογίας, η οποία σχετίζεται με το πως αντιλαμβανόμαστε το τοπίο και το περιβάλλον.

Angela, πες μας περισσότερα για την οπτικοακουστική σου έρευνα πάνω στα τοπία. Τι σε παρακίνησε να ασχοληθείς με αυτή τη θεματική;
AM: Το πρότζεκτ "Matri Linear B" αφορά αναθεωρήσεις, αλλαγές, τη μελέτη πληροφοριών, και επεξεργάζεται τεχνολογίες που εξερευνούν πειραματικά τρόπους θέασης του τοπίου και του περιβάλλοντος, με στόχο να επανεξετάσουμε ιδέες στρωματοποίησης, γεωλογίας, ιζημάτων και επιφάνειας με τη σύλληψη του παρελθόντος. Το "Matri Linear B" έχει ως σημείο εκκίνησης τις εκφραστικές δυνάμεις της επιφάνειας της γης ως "ομιλούντα τοπία" και εξερευνά πώς μπορούμε να τα εντοπίζουμε. Διερευνά τη σχέση μεταξύ του τοπίου, του θεατή του και των κινηματικών και κινητικών μέσων οπτικοποίησής του (κινηματογράφηση, δορυφορικές εικόνες, χαρτογραφίες, ζωγραφική), αλλά και τις επιστημονικές μεθόδους παραγωγής εικόνας (αρχαιολογία, ανθρωπολογία). Συνεχίζοντας την έρευνα μου με κινηματογραφικές χαρτογραφήσεις, επικεντρώνομαι στην κίνηση του φακού της κάμερας στο τοπίο.

Ποια θα λέγατε ότι είναι τα κοινά στοιχεία στην τέχνη σας;
AM: Και οι δυο δουλεύουμε στο πεδίο των υποκειμενικοτήτων που αποκεντρώνουν τις μονο-λογικές μορφές της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης. Είναι σημαντικό για τις μεθόδους από τα πάνω γιατί είναι αυτές είναι που διέπουν τον καπιταλισμό και οδήγησαν στην περιβαλλοντική κρίση. Νομίζω ότι οι εντοπισμένες γνώσεις είναι απαραίτητες για τη θεραπεία του περιβάλλοντος και όχι μόνο. Η δουλειά της Céline πάνω στις υποστηρικτικές δομές ασκεί κριτική στους συγκεντρωτικούς υποκειμενικούς κανόνες, κάνοντας αναφορα σε φεμινιστικές θεωρίες. Το ίδιο κάνω και εγώ, εστιάζοντας στις καταστροφικές συνέπειες αυτού του φαινόμενου για όλους μας.

CC: Η έκθεση συγκεντρώνει έργα μας που αφορούν τρόπους θέασης, ειδικά όσον αφορά το τοπίο. Αυτό το κάνουμε με διαφορετικούς τρόπους. Εγώ επικεντρώνομαι στην ανθρώπινη οπτική. Υπάρχει ένα κοινό νήμα που έχουμε πλέξει στο Tavros σχετικά με τον τρόπο θέασης και αντίληψης για τη δημιουργία κόσμων, καθώς και την καταγραφή πολιτιστικών και γεωλογικών αφηγήσεων. Πιστεύω πραγματικά ότι το να μπορείς να υλοποιήσεις ένα τέτοιο πρότζεκτ συνεργατικά οφείλεται στη συλλογική φύση τέτοιων διαδικασιών. Τα έργα συνομιλούν και ταυτόχρονα δημιουργούν νέα νοήματα, ακριβώς όπως κάνουμε και εμείς ως άνθρωποι.