Ολυμπία Τζώρτζη: "Πιστεύω ότι στην Αθήνα υπάρχει ακόμα χώρος για πειραματισμό"

Η Callirrhoë είναι ένα πρότζεκτ που προέκυψε κάπως τυχαία, αλλά κατέληξε ως ένας από τους πιο αγαπητούς (και πολυσύχναστους) ανεξάρτητους χώρους σύγχρονης τέχνης της Αθήνας. Όλα ξεκίνησαν όταν η ιδρύτρια της γκαλερί, επιμελήτρια και ιστορικός τέχνης, Ολυμπία Τζώρτζη, σχεδίαζε την υλοποίησης μιας έκθεσης που, μετά από αποτυχημένες προσπάθειες διεξαγωγής της σε Βιέννη και Βερολίνο λόγω καραντίνας, κατάφερε να παρουσιαστεί στην Αθήνα, μετά τη χαλάρωση των τότε περιοριστικών μέτρων.

Όταν γύρισε στην Ελλάδα την περίοδο της πρώτης καραντίνας και μετά από χρόνια δραστηριοποίησης στο εξωτερικό, η Ολυμπία Τζώρτζη δεν φαντάστηκε ποτέ ότι θα διαχειρίζεται μια γκαλερί. Οι χώροι που αναζητούσε, όμως, για την παρουσίαση της έκθεσης, ζητούσαν πολύ υψηλά ενοίκια και "όταν τελικά βρήκα τον χώρο στην οδό Καλλιρόης, αποφασίσαμε να τον εγκαινιάσουμε ως γκαλερί. Οπότε όλο αυτό προέκυψε πολύ φυσικά" εξηγεί.

Η παλιά στέγη της Callirrhoë βρισκόταν, μεν, στα σύνορα Κουκάκι-Πετράλωνα-Φιλοπάππου, ήταν, δε, αρκετά απομονωμένη. "Δεν με ενοχλούσε καθόλου αυτό γιατί η τοποθεσία έδινε στον χώρο έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα και υπήρχαν πολλές δυνατότητες για την παρουσίαση εκθέσεων, ωστόσο το νέο κτίριο είναι πολύ πιο κεντρικά" παραδέχεται η Ολυμπία. Θέλοντας να αποφύγει τις ανατιμήσεις που θα γίνονταν στην Καλλιρόης, αποφάσισε να μεταφερθεί πιο κεντρικά, αναζητώντας τον πιο κατάλληλο χώρο μεταξύ των οδών Ασκληπιού-Διδότου-Σκουφά. Λίγο πιο πάνω, σε ένα διατηρητέο κτίριο της οδού Σίνα 9, βρήκε την ιδανική τοποθεσία: Μόλις δύο βήματα από την γκαλερί βρίσκεται το Τμήμα Νομικής του ΕΚΠΑ, ενώ, αν προχωρήσετε προς Σύνταγμα, θα συναντήσετε το Ινστιτούτο Γκαίτε. Η Σίνα βρίσκεται επίσης πολύ κοντά στη γειτονιά του Κολωνακίου, των Εξαρχείων και της Ομόνοιας. Επομένως, κάθε λογής κόσμος περνάει έξω από την Callirrhoë, γεγονός που της προσφέρει ακόμα περισσότερες πιθανότητες για εξωστρέφεια.

Η νέα έδρα έχει μια πολύ διαφορετική αίσθηση σε σύγκριση με τον παλιό χώρο. Το κτίριο στη Σίνα ξεκίνησε να χτίζεται στις αρχές του 1900 και ολοκληρώθηκε το 1932. Πιο πρόσφατα είχε λειτουργήσει ως εστιατόριο, αλλά για έξι χρόνια παρέμεινε κλειστό, επομένως χρειάστηκε εξ ολοκλήρου ανακαίνιση. Καθώς αρχικά ήταν σπίτι, ο χώρος έχει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως η πέτρα στους τοίχους που σου τραβάει το βλέμμα με το που μπεις στην γκαλερί, καθώς και τα περίτεχνα πλακάκια από το 1910. Η Ολυμπία με ενημέρωσε ότι εκεί που καθόμασταν ήταν αρχικά στάβλος, πράγμα που σίγουρα δεν θα σου περνούσε απ’ το μυαλό βλέποντας την ανακαινισμένη, φρεσκοβαμμένη και γεμάτη έργα σύγχρονης τέχνης είσοδο. Γνωρίζοντας ότι το σπίτι πιθανότατα κατασκευάστηκε πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς δεν έχει κατακόμβες ή υπόγεια που χρησιμοποιούσαν κατά τη διάρκεια των πολέμων ως καταφύγια, η Ολυμπία θεώρησε ότι αυτές οι πληροφορίες μπορούν να εκκινήσουν έναν νέο διάλογο μεταξύ προπολεμικής Αθήνας και σύγχρονης τέχνης. Φυσικά δημιουργούνται κι άλλα ερωτήματα λόγω του ιστορικού περιεχομένου, ενώ το κτίριο έχει πολλές μικρές γωνίες που μπορούν να φιλοξενήσουν πολλά ατομικά πρότζεκτ ταυτοχρόνως (τέτοιου είδους εκθέσεις θα δούμε σύντομα στην γκαλερί).

Η αλλαγή σηματοδοτεί και το νέο ερευνητικό κεφάλαιο που ανοίγει η γκαλερί. Βασισμένη σε ένα υβριδικό μοντέλο που λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος, γκαλερί και συλλόγος τέχνης Kunstverein (μη κερδοσκοπικός οργανισμός και εκδοτικό και επιμελητικό εγχείρημα που προωθεί την avant-garde, περιθωριοποιημένη τέχνη), η Callirrhoë διερευνά πώς θα μπορούσε να είναι οικονομικά βιώσιμο ένα σύστημα γκαλερί μικρότερης κλίμακας, χωρίς να ανήκει απαραίτητα σε μια αλυσίδα διάσημων χώρων τέχνης (π.χ. Gagosian). Παράλληλα, φιλοδοξεί να συνδυάσει την έρευνα με το εμπόριο της τέχνης και να προσφέρει μια πλατφόρμα για καλλιτέχνες, στοχαστές και όσους επιθυμούν να γίνουν μέρος των συζητήσεων για καίρια ζητήματα. Μπαίνοντας στη δεύτερη από τις τέσσερις συνολικά φάσεις του "πειράματος", η γκαλερί εξακολουθεί να διατηρεί τον ιδρυματικό και εμπορικό της χαρακτήρα, αλλά και την κοινωνικοπολιτική χροιά που βλέπαμε μέχρι τώρα στα πρότζεκτ της.

Πόσους χώρους τέχνης χωράει η Αθήνα;

"Αν κάποιος αφήσει το στίγμα του, απευθύνεται σε όλον τον κόσμο και είναι ανοιχτός προς οποιαδήποτε συζήτηση ή κριτική, θα έχει απήχηση ανεξαρτήτως τοποθεσίας"

Παρά τις αμφιβολίες που έχουμε αναφέρει επανειλημμένα για την προώθηση μικρότερων, ανεξάρτητων χώρων τέχνης στην Ελλάδα, η ιδρύτρια της Callirrhoë πιστεύει ότι η βάση της πρέπει να παραμείνει στην Αθήνα. "Ωστόσο θα βοηθούσε και θα ήθελα να υπάρχουν έδρες της και σε άλλες πόλεις του εξωτερικού. Έχουμε πάρα πολύ δρόμο μπροστά μας. Το σημαντικό για εμένα είναι να γίνονται ωραίες συμπράξεις εντός κι εκτός Ελλάδας, να αποκτήσουμε επαφές με διεθνή art fair και σταδιακά να προβάλλονται περισσότερο οι Έλληνες δημιουργοί. Αν κάποιος αφήσει το στίγμα του, απευθύνεται σε όλον τον κόσμο και είναι ανοιχτός προς οποιαδήποτε συζήτηση ή κριτική, θα έχει απήχηση ανεξαρτήτως τοποθεσίας".

Για την ίδια, η δυσκολία διαχείρισης ενός τέτοιου χώρου αφορά περισσότερο το οικονομικό σκέλος, αφού ποτέ δεν ξέρεις αν το πρότζεκτ σου θα αποφέρει τελικά κέρδος. "Μέχρι και η βιωσιμότητα εξαρτάται από οικονομικούς παράγοντες γιατί όλα πλέον πρέπει να είναι πιο συλλογικά, προκειμένου να λειτουργήσει σωστά ένα τέτοιο πρότζεκτ. Όμως στην Αθήνα θεωρώ ότι υπάρχει ακόμα χώρος για πειραματισμό και παιχνίδι. Δηλαδή έρχεσαι εδώ, πειραματίζεσαι με ένα υβριδικό μοντέλο, κάνεις ένα πρότζεκτ, κάνεις άλλο ένα, εξελίσσεσαι". Φυσικά δεν αγνοούμε το γεγονός ότι μετά την καραντίνα πολλοί χώροι αναγκάστηκαν να κλείσουν, όμως την ίδια στιγμή βλέπουμε ότι ανοίγουν νέοι, γεγονός που ίσως να οφείλεται στην ιδέα ότι "παραμένουμε εδώ και προχωράμε”, υποστηρίζει η Ολυμπία. "Στη Βιέννη και το Βερολίνο, όπου ζούσα για χρόνια, η ύπαρξη ανεξάρτητων χώρων δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά έχουν κορεστεί γιατί αυτό το φαινόμενο συμβαίνει τα τελευταία 35-40 χρόνια. Στην Ελλάδα έχουμε πολύ περισσότερες ευκαιρίες επειδή υπάρχει ακόμα χώρος για εξέλιξη και λειτουργία τέτοιων εγχειρημάτων".

Η Callirrhoë εγκαινίασε τη νέα της στέγη με την ομαδική έκθεση "boiling it down" στα τέλη του ’23 και έχει ήδη ετοιμάσει το εκθεσιακό της πρόγραμμα για τους επόμενους μήνες. Στις 25 Ιανουαρίου περιμένουμε ένα ακόμα συλλογικό εγχείρημα σε επιμέλεια του Severin Dünser, χρόνια συνεργάτη της Τζώρτζη, ενώ στις 31 Μαΐου θα παρουσιαστεί η τελευταία ομαδική έκθεση της χρονιάς, σε επιμέλεια της Ολυμπίας. Παράλληλα, την άνοιξη (9/4) εγκαινιάζονται δύο ατομικές εκθέσεις: της Πάκυς Βλασσοπούλου και της Olivia Coeln. Στον κυρίως εκθεσιακό χώρο θα παρουσιαστεί επίσης η συνέχεια της νέας επιμελητικής σειράς "One Work Show Series", που ακολουθεί την ιδέα σύντομων ατομικών εκθέσεων για να αναπτυχθεί μια στενότερη συνεργασία με επιλεγμένους, διεθνώς αναγνωρισμένους καλλιτέχνες. Ξεκινώντας λοιπόν τον Ιανουάριο, μαζί με την επόμενη μεγάλη έκθεση της Callirrhoë, ο Γιώργος Τσεριώνης θα είναι ο τέταρτος καλεσμένος της σειράς, και θα τον ακολουθήσουν η Μαρίλια Κολυμπίρη (28/2) και η Μαλβίνα Παναγιωτίδη (31/5).

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.