Το φθινόπωρο δεν μας χωράει ο τόπος: νιώθουμε την ανάγκη της μετακίνησης, της μετακόμισης, της αποδημίας. Όμως, ακόμα κι αν μείνουμε πίσω απ’ τον ίδιο ορίζοντα, τα βιβλία είναι τα φτερά μας γι’ άλλους. Κλασικά και ξενόγλωσσα, εγχώρια και ποιητικά, δοκίμια και φανταστικά, ζοφερά και αστεία, όλα όμως αξιανάγνωστα, τα βιβλία του φθινοπώρου, τα αποδημητικά βιβλία σας περιμένουν.
1. Κοινωνιολογία με τα σώβρακα
Ο Σάκης Αποστολάκης ήταν για χρόνια μάχιμος δημοσιογράφος στην "Ελευθεροτυπία". Όταν έκλεισε η εφημερίδα, λίγοι συνάδελφοι ξαναβρήκαν άμεσα δουλειά στον Τύπο γενικώς, κι ακόμα λιγότεροι, ελάχιστοι, σε κάποιο Μέσο Ενημέρωσης στοιχειωδώς εφάμιλλο του ιστορικού εντύπου... Κάποιοι δεν άντεξαν, ενώ αρκετοί ήταν αυτοί που άλλαξαν επάγγελμα, για την επιβίωση, αλλά και την αξιοπρέπειά τους. Ένας από αυτούς είναι και ο Σάκης Αποστολάκης, ο συγγραφέας του απολαυστικού, σπαρταριστού βιβλίου "Ημερολόγιον ντελίβερι", από τις εκδόσεις Ατρειδών Κύκλος. Ο Σάκης λοιπόν έπιασε δουλειά σαν ντελιβεράς, όταν άλλοι δημοσιογράφοι άνοιξαν μαγαζί, ή κατέληξαν στην οικοδομή. Όμως, άπαξ δημοσιογράφος, για πάντα δημοσιογράφος, με την έννοια πως ό,τι και να κάνεις, μ’ ό,τι και να καταπιάνεσαι, δεν παύεις να παρατηρείς, να προσέχεις, να συσχετίζεις, να ερευνάς, να βγάζεις συμπεράσματα κι ίσως εν τέλει να γράφεις. Έτσι, ο Αποστολάκης, χρησιμοποιώντας την βιοποριστική του ιδιότητα, του ντελίβερι που μπαίνει στο σπίτι μας για να μας φέρει το βραδινό μας, κράτησε ανοιχτά τα μάτια του και το μυαλό του, και μας παρέδωσε μια αξονική τομογραφία της ελληνικής κοινωνίας, όπως εξελίχθηκε πριν ακόμα κι απ’ τα Μνημόνια μέχρι σήμερα. Μιλάμε για ένα εξοργιστικό, αλλά και τραγελαφικό βιβλίο, με τους εαυτούς μας χωρίς προσωπείο. Κυριολεκτικά με τα σώβρακα, όπως έχουν υποδεχτεί πολλοί πελάτες τον Σάκη, για να παραλάβουν την παραγγελία τους.
2. Μα τι είναι αυτή η ασπιδίστρα, τέλος πάντων;
Όταν ο Μεταξάς έκανε την δικτατορία της 4ης Αυγούστου στην Ελλάδα, το 1936, ο Τζορτζ Όργουελ έγραφε το τρίτο του μυθιστόρημα: "Ας σηκώσουμε ψηλά την ασπιδίστρα", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αίολος, σε μετάφραση Δημήτρη Καρακίτσου. Μα τι είναι τέλος πάντων αυτή η ασπιδίστρα, και γιατί ασχολήθηκε μαζί της ο άνθρωπος που λίγα χρόνια μετά θα υπέγραφε τη "Φάρμα των ζώων" και το "1984"; Λοιπόν, η ασπιδίστρα είναι ένα φυτό εσωτερικού χώρου, ανθεκτικό και ολιγαρκές, που λέγεται και "τσαγκαρόφυτο", γιατι υποτίθεται πως θάλλει ακόμα και στο ημίφως ενός τσαγκαράδικου. Το εν λόγω φυτό λοιπόν ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο στη βικτωριανή Αγγλία (1850-1900), εφόσον κάθε καθωσπρέπει σπίτι της μεσαίας τάξης είχε κι από μία. Γι’ αυτό ακριβώς ο ήρωας του βιβλίου, ένας αντικοινωνικός και μίζερος επίδοξος ποιητής, τη μισεί και τη σιχαίνεται, όχι για ό,τι είναι, αλλά για ό,τι συμβολίζει αυτή η συντηρητική, ευκατάστατη, στενόμυαλη και υποκριτική ασπιδίστρα.
3. Ο Μάνος γράφει μουσική
Η μουσική είναι η μόνη πραγματικά παγκόσμια γλώσσα, και ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ένας από τους λίγους καλλιτέχνες, που κατόρθωσαν να εκπέμψουν με τις νότες τους τόσο όμορφα, τόσο σαφή μηνύματα προς το νου και τη ψυχή μας. Όμως, ο συνθέτης δεν αρκέστηκε στους οικουμενικούς μουσικούς φθόγγους – μας έκανε τη χάρη να χρησιμοποιήσει και τους γλωσσικούς, κι έτσι έχουμε το βιβλίο "Ο καθρέφτης και το μαχαίρι", από τις εκδόσεις Ίκαρος. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως αυτά τα 36 κείμενα του Μάνου Χατζιδάκι, που βγήκαν μέσω των ερτζιανών στον αερα, ή τυπώθηκαν σε περιοδικά κι εφημερίδες, είναι κάτι σαν αυτοβιογραφία του μουσουργού, ή ενός προπλάσματος γι’ αυτήν. Όπως και να’ χει όμως, τα κέιμενα είναι γλαφυρά: ο Μάνος κοιτά την εποχή του, την κοινωνία, τους ανθρώπους, την τέχνη και την πολιτική του καιρού του, με ανήλεο μάτι κι ευαίσθητη καρδιά, και γράφει. Ό,τι καλύτερο, πλην βεβαίως της μουσικής του.
4. Ακόμα και οι καθηγητές εγκληματούν
Στην αυτοκρατορική Γερμανία των τελών του 19ου αιώνα, ένας αξιοσέβαστος καθηγητής Φιλοσοφίας είναι ύποπτος για τη στυγερή δολοφονία μιας ιερόδουλης. Η υπόθεση, όπως είναι φυσικό, κάνει πάταγο στο κοσμικό, θορυβώδες και κεφάτο Βερολίνο συγκλονίζοντας την κοινή γνώμη, αλλά ιδιαίτερα ένα φοιτητή της Νομικής που βγάζει ένα έξτρα μεροκάματο σαν σκιτσογράφος στις σκηνές εγκλήματος και στις αίθουσες των δικαστηρίων, οι οποιες γίνονται ακόμα πιο ανυπόφορες από την αφύσικη ζέστη που επικρατεί στην πόλη. Ο νεαρός θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων...Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η πλοκή του πρώτου βιβλίου των ιστορικών αστυνομικών μυθιστορημάτων του Άρμιν Έρι, (εκπαιδευτικού και συγγραφέα από το Λιχτενστάιν) με τίτλο "Η σκοτεινή μούσα", από τις εκδόσεις Βακχικόν. Το μυθιστόρημα τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014.
5. Ξενοφοβία
Ο Ίβαρ Λέον Μένγκερ είναι ένας πολυβραβευμένος Γερμανός συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και ραδιοφωνικός παραγωγός. Όμως εδώ στεκόμαστε στο παράξενο, άγριο μυθιστόρημα που υπογράφει: στο "Όταν έρχονται οι ξένοι", που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Τάνιας Σταύρου. Εδώ, ο όρος "ξενοφοβία" αποκτά μια άλλη, τρομακτική διάσταση. Μια οικογένεια, (μητέρα, πατέρας, και δυο αδέλφια, κορίτσι και αγόρι στην εφηβεία), που ζει αποτραβηγμένη σε μια ξύλινη καλύβα στο πυκνό δάσος ενός μικρού νησιού, έχει κάθε λόγο να φοβάται: γιατί στην απέναντι στεριά, ζουν οι ξένοι. Οι οποίοι, κάποια στιγμή μοιραία θα έρθουν (όπως οι Μήδοι, στο ποίημα του Καβάφη) για να κλείσουν κάποιους παλιούς λογαριασμούς που έχουν με τον πατέρα της φαμίλιας. Αυτή η απειλή, που επικρέμαται, λειτουργεί παραλυτικά, δηλητηριάζοντας την καθημερινότητα της οικογένειας. Πότε θα έρθουν οι ξένοι για να σπείρουν τον όλεθρο; Και για πόσο ακόμα θα τους προστατεύει το καταφύγιο που έχει φτιάξει ο πατέρας; Και τί χρωστάνε τα παιδιά να μάθουν, απ’ την καλή και την ανάποδη, τί σημαίνει η λέξη "ξενοφοβία";
6. Ανεκπλήρωτος έρωτας
Πρέπει να είσαι πραγματικά μεγάλος συγγραφέας για σε βάζουν στο ίδιο βάθρο με το Ναμπόκοφ, τον Φλομπέρ η τον Τολστόι: ο τούρκος νομπελίστας πεζογράφος Ορχάν Παμούκ υπογράφει ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα για έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, που εξερράγη σαν βόμβα στην παγκόσμια γραμματεία, αναγκάζοντας τους κριτικούς να αναπέμπουν διθυράμβους. "Το μουσείο της αθωότητας" σε μετάφραση Στέλλας Βρετού, από τις εκδόσεις Πατάκης, αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού και μιας κοπέλας, που πρόκειται να αρραβωνιαστούν στην Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του ’70. Είναι παιδιά καλών οικογενειών της αστικής τάξης, και το μέλλον απλώνεται μπροστά τουςστρωμένο με ροδοπέταλα, μέχρι που ο νέος συναντά μια μακρινή εξαδέλφη του, που εργάζεται ως πωλήτρια σε μπουτίκ, την οποία και ερωτεύεται απόλυτα, κεραυνοβόλα και αθεράπευτα, κάτι που θα δυναμιτίσει την μέχρι τότε προκαθορισμένη πορεία του... Ένα μεγάλο μυθιστόρημα, βαθύ και τρυφερό, από ένα συγγραφεα που πραγματικά αγαπά και συμπάσχει με τους ήρωές του.
7. Παλεύοντας με τους δαίμονές του
Ο "Στόουνερ" είναι το πιο γνωστό μυθιστόρημα του Τζον Γουίλιαμς, ενός αμερικανού συγγραφέα από το Τέξας, που από αγροτόπαιδο κατάφερε να γίνει πανεπιστημιακός καθηγητής. Το "Μόνο η νύχτα", είναι το πρώτο μυθιστόρημα που βγήκε από την πένα του συγγραφέα, και εκδίδεται τώρα από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ορφέα Απέργη. Ο κεντρικός χαρακτήρας σ’ αυτό το ψυχολογικό νουάρ, ένας νέος άνθρωπος, είναι ένα ψυχολογικό ράκος. Η πάλη με τους προσωπικούς του δαίμονες τον έχει φέρει σε σημείο να πίνει ολημερίς κλεισμένος σ’ ένα δωμάτιο φτηνού ξενοδοχείου, έχοντας ακυρώσει, ουσιαστικά, τα πάντα στη ζωή του: έχει εγκαταλείψει σπίτι και σπουδές, κι έχει διαλύσει δύο αρραβώνες. Οι πληγές στην ψυχή του ήρωα θα αρχίσουν να αιμορραγούν ξανά, όταν αυτός συναντηθεί με τον απόμακρο πατέρα του. Το βιβλίο αυτό ο Γουίλιαμς το έγραψε όντας τραυματίας ο ίδιος, καθώς νοσηλευόταν μαζί με τόσους άλλους συμπατριώτες του, βετεράνους του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Γουίλιαμς πλήρωσε με πόνο την επιτυχία της έμπνευσής του, γι’ αυτό τα βιβλία του έχουν αγαπηθεί τόσο.
8. Η ζωή αρχίζει στα ογδόντα....
...όχι για όλους, οπωσδήποτε όμως για την ηρωίδα του λαμπρού μυθιστορήματος "Τάφος στην άμμο", της Γκιτάνταλι Σρι, σε μετάφραση Στεφανίας Γεωργάκη, από τις εκδόσεις Καστανιώτης. Πράγματι, διότι το να είσαι γυναίκα, και μάλιστα ηλικιωμένη και χήρα στην Ινδία είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, οπότε μια καινούρια ζωή, και μάλιστα εντελώς αντισυμβατική, είναι σίγουρα ο θελκτικός πυρήνας για μια ωραία ιστορία. Η Σρι αφηγείται αυτό το μύθο όμορφα, με χιούμορ κι ευαισθησία, μιλώντας με απλό, χαριτωμένο τρόπο για πολύ σοβαρά ζητήματα – όπως είναι τα σύνορα που μας περιχαρακώνουν στο φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, την ηλικία και την χώρα όπου κατοικούμε. Η η ηρωίδα χάνει τον άντρα της, παθαίνει κατάθλιψη, αλλά μετά ανανήπτει, αποφασίζοντας να πάρει πίσω τον χαμένο χρόνο της (μίλησε κανείς για τον Προυστ;). Πιάνει φιλιες με ένα άτομο του τρίτου φύλου, ταξιδεύει στο Πακιστάν, αναστατώνει τη ζωή της οικογένειάς της. Και το κάνει με τη ψυχή της, γιατί, ναι, η ζωή μπορεί να αρχίζει στα ογδόντα.
9. Ο Ρέμπους την έχει άσχημα
Οι φίλοι του θρυλικού επιθεωρητή Τζον Ρέμπους έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν: ο ρηξικέλευθος άνθρωπος του Νόμου είναι τώρα κατηγορούμενος για ένα έγκλημα, για το οποίο εάν καταδικαστεί, θα περάσει την υπολοιπη ζωή του στη φυλακή! Βέβαια, όλα αυτά συμβαίνουν στο "Όσα δεν θέλω να πω", στο αστυνομικό μυθιστόρημα του Ίαν Ράνκιν, σε μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το πώς έφτασαν τα πράγματα σ’ αυτό το επικίνδυνο σημείο, είναι κάτι που καλείται να διαλευκάνει μια επιθεωρήτρια του Σώματος, πνευματικό παιδί του Ρέμπους, όταν αναλαμβάνει μια ευαίσθητη, όσο και πολύκροτη υπόθεση εξαφάνισης ενός διαβόητου διεθαρμένου αξιωματικού της Αστυνομίας. Όμως, η ένστολη υπερασπίστρια της Τάξεως, οφείλει να είναι αδέκαστη, ακόμα κι αν με την έρευνά της βάλει σε δύσκολη θέση το μέντορά της.
10. Το ρήμα του φωτός
"Ποια είμαι; / Είμ’ ο τρελός αχινός. / Ο ακανθωτός βυθός του. / Το ρήμα του φωτός." λέει κάπου στην ποιητική της συλλογή "Αρχέγονη", η Νάνα Παπαδάκη, από τις εκδόσεις Μελάνι. Πενήντα πέντε ποιήματα, πενήντα πέντε ρηματικές φωτεινές επικλήσεις σε μια σκοτεινή, χθόνια αρχέγονη δύναμη, που απαρτίζουν ένα βιβλίο συντεθειμένο από αποκάλυψη, ενόραση, τρέλα και όνειρα. Η Αρχέγονη σου αφήνει μια σεξπιρική και ιψενική μεταγεύση στη ψυχή - όμως πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικό το τέταρτο ποιητικό βιβλίο της ανήσυχης σκηνοθέτριας, ηθοποιού και βεβαίως συγγραφέως Νάνας Παπαδάκη, που τιμά εδώ και χρόνια με τη δημιουργική της πρωταγωνιστική ή και σκηνοθετική παρουσία τη θεατρική σκηνή;
11. Summertime and the living is easy…
Καθεμιά και καθένας από εμάς έχει ένα ιδανικό καλοκαίρι της παιδικής του ηλικίας να θυμάται, για να ζεσταίνει τη ψυχή του όταν έρχονται τα κρύα χρόνια. Κι αυτό το απόλυτο, το πάμφωτο καλοκαίρι έχει μια συγκεκριμένη γεύση, διαφορετική για τον καθένα μας: μπορεί να είναι αυτή του παγωτού, ας πούμε, ή του καρπουζιού. Όμως για τον ήρωα του μυθιστορήματος "Το κρασί του θέρους", του Ρέι Μπράντμπερι, σε μετάφραση Βασίλη Δουβίτσα, από τις εκδόσεις Άγρα, το μυθικό καλοκαίρι της ζωής του έχει τη γεύση του κρασιού από πικραλίδες, που έφτιαχνε μαζί με το παππού του σε κάποια νυσταλέα, αλλά όμορφη και γραφική κωμόπολη των μεσοδυτικών πολιτειών των ΗΠΑ, δηλαδή στη βαθιά Αμερική. Η θερινή ραστώνη, αυτή η ηδύτητα του να είσαι ξάπλα, χωρίς σκοτούρες, και να ακούς τα τζιτζίκια, με τον ήλιο και τον άνεμο να σε νανουρίζουν, βρίσκει τη μαγική της έκφραση σ’αυτό το βιβλίο, από το χέρι ενός από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς συγγραφείς επιστημονικής - και όχι μόνο- φαντασίας, ο οποίος αρωμάτισε τις σελίδες του μυθιστορήματος με το απόσταγμα από τα δικά του παιδικά καλοκαίρια: το κρασί από πικραλίδες.
12. Κεφάλι αλόγου...
...σε ανθρώπινο σώμα έχει ο μυστηριώδης συνομιλητής του κεντρικού προσώπου του μυθιστορήματος "Ο σχοινοβάτης" του Κριστιάν Μπομπέν, σε μετάφραση Φοίβου Πιομπίνου και Μπεατρίς Κόνολι, από τις εκδόσεις Κίχλη. Τα δύο έλλογα, και όχι άλογα πλάσματα (δεν λέω "οι δύο άνθρωποι"), όχι απλώς θα γίνουν καλοί φίλοι, παρά θα αρχίσουν μεγάλες συζητήσεις, κάπως σαν πλατωνικούς διαλόγους, μεταξύ άλλων περί τέχνης, ποίησης και ενεργοποίησης των αισθήσεων και του νου μπροστά στο καθημερινό θαύμα της Φύσης που αναγεννάται. Βέβαια όλα αυτά δεν είναι τυχαία: ο Μπομπέν είχε σπουδάσει φιλοσοφία αφενός, και αφετέρου έζησε μονάχος και σαν μοναχός μέσα στο δάσος, μακριά απο το θόρυβο και τον κουρνιαχτό που σηκώνει η κοινωνική και λογοτεχνική ζωή της Γαλλίας. Από το δάσος του αναγκάστηκε να βγει όταν έγινε διάσημος από τα βιβλία του, για να μας διδάξει πως η φώτιση μπορεί να έρθει, με απλότητα, ακόμα και από κάποιον με κεφάλι αλόγου.
13. "Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν...
...Ελένη", όπως λέγεται η ηρωίδα του μυθιστορήματος "Τροία" της Ηρώς Σκάρου από τις εκδόσεις Κέδρος, γίνονται τόσα πράγματα, δρουν τόσα πρόσωπα, αλλά εκείνη, που δεν είναι ένα σεφερικό ή ομηρικό φάσμα, ένα είδωλο, αλλά μια αληθινή γυναίκα, τα αντέχει όλα με καρτερία. Η συγγραφέας έχει πλάσει, με χιούμορ και νουνέχεια, ένα ωραίο χαρακτήρα: η Ελένη ανησυχεί για όλους και για όλα. Για το πατρικό της στο νησί που κινδυνεύει να καταρρεύσει, όπως και το σπιτικό της στα Βριλήσσια. Για τον μάλλον αμέτοχο σύζυγό της, που ενδιαφέρεται επαγγελματικά για όλους τους άλλους, πλην αυτής. Για το γιο της, που δημιουργεί προβλήματα στο σχολείο ανεμίζοντας την παντιέρα της φυλετικής του ρευστότητας, για την πεθερά της που έχει γνώση, λόγο και άποψη για τα πάντα. Όμως, η Ελένη τα αντιμετωπίζει όλα, ή τουλάχιστον κάνει ό,τι μπορεί: οι έγνοιες της την κρατούν άγρυπνη τα βράδια. Μέχρι να μπει καινούριος παράγοντας στην εξίσωση της ζωής της και να τα ανατρέψει όλα.
14. Αποκάλυψη τότε και τώρα
Είναι κάποια βιβλία που δεν εκδίδονται απλώς, αλλά εκρήγνυνται σαν νοηματικές και αισθητικές βόμβες στη συλλογική συνείδηση.Ένα από αυτά είναι βέβαια και "Η καρδιά του σκότους", το μυθιστόρημα του Τζόζεφ Κόνραντ, σε μετάφραση Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, από τις εκδόσεις Δώμα. Ο κυβερνήτης ενός ατμόπλοιου που αναπλέει τον ποταμό Κονγκό στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του εικοστού, ως αντιπρόσωπος των συμφερόντων μιας ευρωπαϊκής εταιρείας που εκμεταλλεύεται, λεηλατεί και μαγαρίζει τον τόπο και τους ανθρώπους του αποικιοκρατικώ δικαίω, έρχεται σε επαφή με τον απόλυτο παραλογισμό και την έσχατη βία του "πολιτισμένου κόσμου", καθώς αυτός "εκπολιτίζει" τους "αγρίους" της Αφρικής. Στην πραγματικότητα βέβαια αυτός ο πλους είναι ένας συμβολισμός για το ταξίδι της αυτογνωσίας μέχρι το σκοτεινό πυρήνα κάθε ανθρώπινης ψυχής. Το έρεβος, όπως και το φως, συνυπάρχουν εντός μας, κι αυτή η βασική ιδέα, που τόσο όμορφα πραγματεύτηκε ο Κόνραντ στο βιβλίο του, αξιοποιήθηκε από το μνημειώδες φιλμ του Κόπολα "Αποκάλυψη τώρα", με το ταξίδι του αμερικανού αξιωματικού στο ασιατικό ποτάμι, μέχρι τον ύστατο τόπο όπου κατοικεί η φρίκη και η τρέλα.
15. Δύο ήρωες, δύο συγγραφείς
Στο προαιώνιο ερώτημα "τι θα γινόταν αν...", που αποτελεί τη βάση κάθε μυθοπλασίας, απαντούν με το μυθιστόρημα "Dementi" η Μαργαρίτα Αλευρίδη και ο Λεωνίδας Καραγεώργος, από τις εκδόσεις Bell. Το στίγμα, οι συντεταγμένες αυτού του ερωτήματος, εν προκειμένω είναι μάλλον σύνθετες: οι συγγραφείς αφηγούνται την ιστορία του Πέτρου και της Δανάης, που ξεκινάει από ένα γράμμα ξεχασμένο σε μια θυρίδα, και συνεχίζεται στην Αθήνα και στο Παρίσι, σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους, σε μια αναδρομή που γίνεται ιστορία, εντός ενός κύκλου που ανοίγει πάντα εκεί που κλείνει ένας άλλος, και πάντα την ίδια ημερομηνία! Εάν όλα αυτά μας φαίνονται κρυπτικά, είναι γιατί οι συγγραφείς προφανώς δεν πιστεύουν ούτε στη γραμμικότητα του χρόνου, ούτε και στην δογματική, στέρεη μορφή της πραγματικότητας, όπου όλα είναι αυστηρά και μόνον ό,τι φαίνονται πως είναι. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε, πως το Λεξικό λέει πως dementi σημαίνει "παράφρων". Και πως ο έρωτας είναι μια θεία τρέλα.
16. Κάπως σαν σήμερα, αλλά πολύ χειρότερα
Λοιπόν, σκεφτείτε: το κράτος έχει πτωχεύσει, κι εχει ξεπουλήσει τα πάντα στους ιδιώτες, κάθε δομή, τομέα και πρόνοια, πλην της δημόσιας ασφάλειας. Οι πάντες παρακολουθούνται στενά απο ένα πολύ προηγμένο τεχνολογικά ψηφιακό ολοκληρωτικό σύστημα, η δημοκρατία πνέει τα λοίσθια, ενώ η μόνη σεβαστή κοινωνική αξία είναι το χρήμα: εάν είσαι πλούσιος μπορείς να αγοράσεις δικαιώματα, προνόμια και υπηρεσίες, εάν όχι, μπορείς να πας να ψοφήσεις σε ένα χαντάκι. Εάν όλα αυτά σε κάποιο βαθμό ισχύουν σήμερα, στο μυθιστόρημα "Oι αθέατοι" του Aλαίν Νταμαζιό, σε μετάφραση Δημήτρη Δημακόπουλου, από τις εκδόσεις Πόλις, που διαδραματίζεται το 2040, ισχύουν στο έπακρο. Η μόνη ουσιαστική διαφορά είναι η ύπαρξη της κοινωνικής ομάδας των "Αθέατων", που είναι κάποια απροσδιόριστα πλάσματα μεταξύ ανθρώπου και ζώου, που διώκονται ανηλεώς από τις Αρχές...Ένας δυστοπικός, αλλά δυστυχώς όχι και τόσο μακρινός κόσμος, από το χέρι ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς στο χώρο της γαλλόφωνης επιστημονικής φαντασίας.
17. Το πρώτο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη
Οι "Σπασμένες ψυχές", γράφτηκαν στο Παρίσι το 1908 από τον μεγάλο πεζογράφο, κι εμείς τις έχουμε στα χέρια μας σήμερα από τις εκδόσεις Διόπτρα, που έχουν φέρει το corpus του καζαντζακικού έργου στον 21 ο αιώνα. Ήρωές του τρεις νέοι άνθρωποι: ο Ορέστης είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Παρίσι και προσπαθεί να λανσάρει μια νέα θρησκεία, έχοντας δίπλα του τη Χρυσούλα, την άβουλη σύντροφό του, και τον Γοργία, ένα προγονόπληκτο ηλικιωμένο φιλόλογο, που είναι κρυφά ερωτευμένος μαζί της. Όμως η πνευματική επανάσταση που ευαγγελίζεται ο ο Ορέστης, δεν πάει και τόσο καλά – η τριάδα κάμπτεται από τις αντιξοότητες, κι ο Καζαντζάκης χρησιμοποιεί τα παθήματά τους, την ήττα τους, για να μιλήσει για την παραίτηση, την υποχώρηση και τη μοναξιά: "Κι όταν βγήκανε όξω στο θόρυβο και στο βουητό του δρόμου, η καρδιά τους πιάστηκε. Πόσο μόνοι ήτανε μέσα σε τόσο κόσμο!".
18. Η κρυφή γοητεία του κλασικού
Από την πένα αυτής της Αγγλίδας του 18 ου -19 ου αιώνα βγήκαν κοσμαγάπητα πνευματικά προϊόντα, όπως το "Περηφάνια και προκατάληψη" ή το "Λογική κι ευαισθησία". Και βέβαια μιλάμε για την Τζέιν Όστιν, της οποίας το μυθιστόρημα "Πειθώ", σε μετάφραση Αργυρώς Μάντογλου, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Είναι (ακόμα μια) ιστορία αγάπης, που αγωνίζεται να επιβιώσει κόντρα στις κοινωνικές συμβάσεις, αλλά και στον πανδαμάτορα χρόνο. Η κοπέλα καλής οικογενείας, (που υπάρχει σε κάθε ιστορία της Όστιν), εδώ υποκύπτει στις πιέσεις της οικογένειάς της και δεξν συναινεί στο γάμο με τον άντρα που αγαπούσε, έναν φέρελπι πλοίαρχο. Όμως,χάρη σε μια σειρά από συμπτώσεις (που κι αυτές υπάρχουν, σε λελογισμένες ποσότητες, στο έργο της συγγραφέως) ο πλοίαρχος επανακάμπτει στο περιβάλλον της μετά από χρόνια. Η παλιά φλόγα ξαναφουντώνει, τουλάχιστον για κείνη, διότι ο θαασσοδαρμένος αξιωματικός δεν της δίνει και πολλή σημασία, στρέφοντας το ενδιαφέρον του προς την νεότερη καλλητή της δεσποινίδας... Εντάξει, η Όστιν ξέρει να αιχμαλωτίζει το ενδιαφέον του αναγνώστη: τα έργα της αποπνέουν αυτή τη κρυφή γοητέια του κλασικού.
19. Από τον τρόμο στο πάθος
Τα διηγήματα του Δημήτρη Κουκουλά "Μετά το διάλειμμα", από τις εκδόσεις Εύμαρος, κινούνται από τον τρόμο μέχρι το ακραίο ερωτικό πάθος. Βιωματικές ενθυμήσεις και φαντασιακές καταστάσεις εναλλάσσονται στο βιβλίο, που κοιτά την καθημερινότητα μας με άλλο μάτι. Αυτός ο διαφορετικός τρόπος θέασης της πραγματικότητας είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της γραφής του συγγραφέα: ο αναγνώστης θα τον συναντήσει και στα προηγούμενα βιβλία του "Τα φορτηγά και άλλες ιστορίες", στους "Αριστεριστές: ένα γλυκόπικρο χρονικό της μεταπολιτευτικής ουτοπίας μας", καθώς και στη "Βαρκαρόλα στην κοίτη της πόλης". Να θυμίσω πως ο Κουκουλάς είναι ο γνωστός και πολυγραφότατος μπλόγκερ navarino-s, που καταπιάνεται με μια ποικιλία θεμάτων, από τον κινηματογράφο μέχι τη μαγειρική.
20. Ένα αστραφτερό πνεύμα
Ο Εβαρίστ Γκαλουά ήταν ένα αστραφτερό πνεύμα, που καταύγασε τους πνευματικούς ουρανους της Γαλλίας του 19 ου αιώνα για όσο λίγο έζησε: δεν είχε συμπληρώσει τα 21 χρόνια του όταν πέθανε εξαιτίας των τραυμάτων του από μονομαχία(!), αλλά σ’ αυτό το τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, ο Γκαλουά πρόλαβε να δημιουργήσει μια νέα θεωρία στα μαθηματικά, να συγκρουστεί με το ακαδημαϊκό κατεστημένο, να αγωνιστεί για τη δημοκρατία σε μια εποχή –επί βασιλείας του Λουδοβίκου Φιλίππου- που ήταν ανθυγιεινό ακόμα και να μιλάς γι΄αυτήν, να ερωτευτεί σφοδρά, ακόμα και να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας στη φυλακή όπου τον είχαν κλείσει για τις ριζοσπαστικές ιδέες του! Τον εκρηκτικό βίο αυτού του αστραφτερού πνεύματος, (που ήταν σαν να τον ζούσε ο Εβαρίστ με συμπυκνωμένο χρόνο), τον αφηγείται ο Φρανσουά Ανρί Ντεζεράμπλ, στο βιογραφικό βιβλίο "Εβαρίστ", σε γλαφυρή μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, από τις εκδόσεις Opera.
21. Εσείς ακούτε φωνές;
"Γίνεται να μισήσεις το λάδι; Κοστίζουνε οι λίρες; Τι κρύβουμε στα υπόγεια; Πόσο πονάει ένας κόκκινος κύκλος; Χτίζουν οι προίκες εκκλησίες; Πόσο ζυγίζουν οι αλυσίδες; Γεννιόμαστε με χρυσές κλωστές; Γιατί οι μύγες δεν κάνουνε διακρίσεις; Πλένονται τα βιβλία; Πώς μυρίζουν τα σάπια μήλα με ξινισμένα καλαμάρια; Γιορτάζουν οι νεκροί; Εσείς ακούτε φωνές;" Αυτά είναι κάποια από τα μεγάλα ερωτήματα, στα οποία η συλλογή διηγημάτων "Αγκούσα", της Μαντώς Μάκκα, από τις εκδόσεις Νίκας, ασφαλώς και δεν δίνει απαντήσεις. Η λογοτεχνία αλλωστε δεν υπάρχει για να δίνει απαντήσεις, αυτό το κάνει η Επιστήμη, παρά για να διατυπώνει όμορφα τις ερωτήσεις, ώστε οι αναγνώστες να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις, μπας και ξεχαστούν λίγο από την αγκούσα της σύγχρονης ζωής. Τί είναι αγκούσα; Η συγγραφέας των είκοσι ιστοριών, που αντιστοιχούν σε είκοσι μέρες, κατά τις οποίες συνέβησαν στους πρωταγωνιστές αξέχαστα, κωμικοτραγικά γεγονότα, μας πληροφορεί πως σημαίνει δυσκολία στην αναπνοή, δυσφορία, δύσπνοια και αγκομαχητό. Λοιπόν; Εσείς ακούτε φωνές;
Διαβάστε Επίσης
