Οι καλλιτέχνες του "Ιδού η Ρόδος" μιλούν για τη θέση της κεραμικής στη σύγχρονη τέχνη

Όσο και να θεωρούμε ακόμα την κεραμική μία παραδοσιακή τέχνη, ειδικά όταν μιλάμε για την ελληνική της ιστορία, πλέον οι καλλιτέχνες (ακόμα και μερικοί των οποίων η πρακτική δεν αφορά απαραίτητα τα κεραμικά) έχουν αρχίσει να την επαναπροσδιορίζουν, εντάσσοντάς τη στις σύγχρονες καλλιτεχνικές αφηγήσεις. Μία τέτοια απόπειρα είναι η έκθεση "Ιδού η Ρόδος" που φιλοξενεί το Space52.

Για πρώτη φορά, η ICARO C.A.G.A., που πρόσφατα ξεκίνησε τη λειτουργία της ψηφιακά, παρουσιάζει έκθεσή της σε φυσικό χώρο, με αφορμή τα κεραμικά έργα του ιστορικού εργοστασίου Ίκαρος-Ρόδος. Το εργοστάσιο ιδρύθηκε το 1928 στη Ρόδο από τους Ιταλούς. Επιβιώνοντας μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, αγοράστηκε το 1947 από τον επιχειρηματία Κ.Δ. Χατζηκωσταντή. Οι καινοτομίες που εφάρμοσε ο Ίκαρος, ανέδειξαν τα κεραμικά του με αποτέλεσμα να παραμείνουν αναλλοίωτα στον χρόνο και συνεχίζουν να εμπνέουν τη διεθνή καλλιτεχνική κοινότητα μέχρι και σήμερα. 

Τώρα, δεκατέσσερις σύγχρονοι καλλιτέχνες μελετούν τις δημιουργίες του Ίκαρου και φτιάχνουν νέα κεραμικά, γλυπτά και εγκαταστάσεις προτείνοντας έναν αναστοχασμό της παραδοσιακής κεραμικής. Ο επιμελητής της έκθεσης Αποστόλης Αρτινός, που συμμετέχει επίσης στο πρότζεκτ, μάς εξηγεί την ιδέα που είχε για το "Ιδού η Ρόδος" και την αναβίωση της κεραμικής τέχνης.

Ποια είναι τα στοιχεία της πρακτικής της Ίκαρου που την κάνουν να ξεχωρίζει; Τι σημαίνει για εσάς η κληρονομιά της;
Αποστόλης Αρτινός: Τα κεραμικά του εργοστασίου Ίκαρος Ρόδος αν και δεν εγγράφονται ακριβώς σ’ αυτό που λέμε παραδοσιακή κεραμική, εν τούτοις η εικονοποιία τους έρχεται απ’ αυτή την παράδοση. Είναι εικόνες που προέρχονται από οθωμανικά κεραμικά που κατέκλυζαν, από το 18ο ήδη αιώνα, τα αστικά σπίτια του νησιού. Ήταν τόσα αυτά τα κεραμικά και τόσο πολύ αγαπημένα απ’ τους ροδίτες, που από κάποια στιγμή και μετά θεωρούνταν ροδιακά. Είχε ξεχαστεί η καταγωγή τους κι είχαν αναλάβει τη νέα τους ταυτότητα. Η οικειοποίηση αυτή φανερώνει μια διευρυμένη αντίληψη πρόσληψης του κόσμου, μια συνεχής κυκλοφορία, αυτή ακριβώς η ιστορία του αρχιπελάγους. Κι απ’ την άλλη τα κεραμικά του Ίκαρου, ήδη απ’ την ιταλική περίοδο του εργοστασίου, άλλη μια ενδιαφέρουσα πτυχή αυτού του θέματος, ήταν κεραμικά που προορίζονταν για την αναδυόμενη τουριστική αγορά, χωρίς βέβαια να έχουν καμιά σχέση με τα σημερινά ευτελή τουριστικά προϊόντα. Ήδη νομίζω διαφαίνεται εδώ μια ιστορία μετατοπίσεων αλλά κι επίμονων ριζώσεων, μια διαλεκτική ιστορία, που υπαγορευόταν βέβαια κι απ’ τη σύγχρονη ιστορία του νησιού.

Ποια ήταν η μέθοδος που ακολουθήσατε για το στήσιμο της έκθεσης και τι διαφορές εντοπίζουμε στις προσεγγίσεις του κάθε καλλιτέχνη;
Οι καλλιτέχνες της έκθεσης κλήθηκαν να δουλέψουν ελεύθερα πάνω σ’ αυτή την ιστορία, πως μια επίμονη εικονοποιία αναλαμβάνει τη σύγχρονή της εκδοχή, πως περνάμε από το ένα στο άλλο, και μ’ έναν σχεδόν φυσικό τρόπο. Το ίδιο κάνουν κι οι καλλιτέχνες της έκθεσης, φέρνουν τις εικόνες του Ίκαρου στην εικαστική τους γλώσσα, τις οικειώνονται, τις διαστρέφουν, τους δίνουν ένα ακόμη μέλλον. Στο έργο της Λεώνης Γιαγδζόγλου, η διακοσμητική επιφάνεια ενός πιάτου του Ίκαρου αποτυπώνεται στο τραπεζομάντηλο μιας παλαιάς ροτόντας. Ο Απόστολος Καρακατσάνης, μορφοποιεί τον άνεμο, που φουσκώνει τα πανιά στα καραβάκια του Ίκαρου, οι πνοές του που γίνονται πλόες. Το καραβάκι του Ίκαρου που εικονογραφείται και στο κεραμικό βάζο του Δημήτρη Νεβεσκιώτη, ένα καραβάκι που κατασπαράσσεται από ένα γιγάντιο χταπόδι. Το έργο της Μαρίας Οικονομοπούλου, είναι ένα έργο χαρτοκοπτικής, ένα χάρτινο μπουκέτο, από φωτογραφίες ανθών του Ίκαρου, που εκτίθεται στο κιβώτιο συσκευασίας του, μια αναφορά στην τουριστική αγορά που ταξίδεψε τα κεραμικά του Ίκαρος σε όλον τον κόσμο. Στα έργα της Ναταλίας Μαντά, δυο μεγάλων διαστάσεων πιάτα ζωγραφίζονται με μοτίβα του Ίκαρου, αλλά και με συμβολιστικές, ονειρικές μορφές της καλλιτέχνιδος. Το ελαφάκι του Ίκαρου, ένα απ’ τα πιο χαρακτηριστικά διακοσμητικά του, εμπνέει πολλούς καλλιτέχνες της έκθεσης. Στην εγκατάσταση του Γιώργου Τσεριώνη, το βλέπουμε με κρεμασμένα τα κέρατά του στη ράχη του, μια ήττα, ή μια δόξα; ενώ στο έργο του Διονύση Χριστοφιλογιάννη το μεταλλικό του περίγραμμα προσομοιάζει με ανεμοδείκτη. Σε μιαν άλλη κλίμακα, η ίδια πάλι αναφορά, το μικρό πορσελάνινο ελαφάκι της Κυριακής Μαυρογιώργη, στέκει σ’ έναν άνθινο περιβάλλον. Η Μάρω Μιχαλακάκου ξύνει μια τουλίπα, αγαπημένο οθωμανικό σχέδιο, σ’ ένα μπλε βελούδο, χαρακτηριστική χειρονομία στο έργο της. Στο κεραμικό της βάζο της η Ιωάννα Χατζηπανηγύρη, σχεδιάζει δυο γυναικεία χέρια να πλαισιώνουν ένα άνθινο περιβάλλον, μια αναφορά στις εργάτριες του Ίκαρου. Επίσης σ’ ένα κεραμικό βάζο, αυτό της Μαρίας Οικονομίδου, ο άνθινος διάκοσμος του Ίκαρου, αλλά και τα ζώα που είχαν μια κεντρική θέση μέσα σ’ αυτόν. Εδώ όμως έχουμε υβριδικά πλάσματα που μεταμορφώνονται και εκθέτουν τη ρευστή τους ταυτότητα. Μια αντίστοιχη δραματουργία συναντούμε και κεραμικά βάζα, της Στέλλας Καπεζάνου, όπου υβριδικά πλάσματα της φαντασίας οργιάζουν μέσα στο θόλο μιας δικής τους βαλπούργειας Νύχτας. Ο Κωνσταντίνος Λαδιανός, αντιγράφει από ένα πιάτο του Ίκαρου, ένα πλουμισμένο παγώνι. Και στο έργο του ο Δημήτρης Φραγκάκης, αναπαριστά έναν νάνο στη στάση του Κολοσσού της Ρόδου, μια χαρακτηριστική ροδίτικη φιγούρα, που παραδόξως απουσίαζε απ’ το διακοσμητικό ρεπερτόριο του Ίκαρου.

Τι νέο προσθέτει η συγκεκριμένη έκθεση στις σύγχρονες (αλλά και παραδοσιακές) αφηγήσεις της κεραμικής;
Η συγκεκριμένη έκθεση, όπως και η προηγούμενη που σας προανέφερα, είναι απόπειρες ενός α-δύνατου διαλόγου, να εντοπίσει και να ανταποκριθεί σε αποσυρμένα σημεία, σε μισοσβησμένες ιστορίες. Δεν γράφουμε σε μια λευκή σελίδα, δεν υπάρχει καμιά λευκή σελίδα, όλα έχουν ένα παρελθόν, ριζώσεις, βαθιές στο χρόνο αναφορές, δεν υπάρχει σύγχρονη τέχνη, η τέχνη είναι πάντα αρχαία.

Που πιστεύετε ότι οφείλεται το αυξημένο ενδιαφέρον των εικαστικών για την κεραμική;
Ο πηλός είναι πρόσφορος στις χειρονομίες, μια ύλη, σχετικά φθηνή, που αφήνεται σ’ αυτό που ο Flusser λέει "λαιμαργία των χεριών" κι αυτό ήδη τον κάνει ιδιαίτερα φιλικό στο δημιουργό. Έπειτα υπάρχει ένα αυξημένο ενδιαφέρον γενικότερα στη χειροτεχνία, πολλοί καλλιτέχνες δουλεύουν σήμερα σε αργαλειούς, δεν φαντάζεστε πόσοι. Η χειροτεχνία επιστρέφει, ίσως ως μια αντίδραση στο άυλο ψηφιακό περιβάλλον που μεγεθύνει τον εγκέφαλο κι αδυνατίζει το σώμα.

Οι καλλιτέχνες του "Ιδού η Ρόδος" μιλούν για τις προσεγγίσεις τους και τη σύγχρονη κεραμική

Μιλήστε μας για τα δικά σας έργα και τις εμπνεύσεις σας για την έκθεση.
Γιώργος Τσεριώνης: Χρησιμοποιώ τη μορφή του ελαφιού σαν ένα σύμβολο που αντιπροσωπεύει την αθωότητά (του ανθρώπου εν δυνάμει) σε ένα κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται. Είναι η αθωότητα του μια συνθήκη που μπορεί να παραμείνει στην κατάστασή της αέναα; Μπορεί ο ενήλικος άνθρωπος, ο άντρας ακόμη πιο έντονα, να είναι ένας αθώος παρατηρητής των συμβάντων; Η ίδια η κοινωνία επιβάλλει σταδιακά και μεθοδικά στον άνθρωπο (ειδικά στον άνδρα) να ασπαστεί το ρόλο του πολεμιστή, του κατακτητή, του νικητή.

Μάρω Μιχαλακάκου: Όταν ο Αποστόλης Αρτινός μου πρότεινε να πάρω μέρος στην έκθεση σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να συμμετάσχω με βελούδο. Μελετώντας τα κεραμικά του Ίκαρου,  συνειδητοποίησα ότι το μπλε χρώμα είναι εξαιρετικά σημαντικό έτσι ξεκίνησα να δουλεύω ένα μπλε βελούδο. Προσπαθούσα να το κάνω να μοιάσει με ράμφος πουλιού αλλά για κάποιο λόγο αντιστεκόταν. Όταν το είδε ο Αποστόλης αναφώνησε "Αχ, μια τουλίπα”. Κι έτσι έγινε η τουλίπα του Ίκαρου.

Ναταλία Μαντά: Η εικαστική μου έρευνα επικεντρώνεται στις έννοιες της μνήμης, του χρόνου και του μύθου και η καλλιτεχνική μου πρακτική συνδέεται άρρηκτα με το στοιχείο της χειρωνακτικής επεξεργασίας και σύνθεσης των υλικών. Μεταχειρίζομαι διαφορετικά υλικά, όπως μέταλλο, πηλό και γυαλί, τα οποία πολλές φορές συνδυάζω μεταξύ τους. Συχνά χρησιμοποιώ αναφορές από την παγκόσμια μυθολογία, την τοπική παράδοση και τη λαογραφία, μέσα από ένα πρίσμα αναστοχασμού με σύγχρονο βλέμμα. Οι δυο επιζωγραφισμένες πιατέλες τις οποίες δημιούργησα ειδικά για την έκθεση "Ιδού η Ρόδος", είναι εμπνευσμένες από εκείνες του Ίκαρου. Το μέγεθος, ο ζωγραφικός διάκοσμος και η σχεδιαστική συμμετρία είναι στοιχεία τα όποια κράτησα και αναδιαμόρφωσα δημιουργώντας αυτά τα δυο νέα έργα.

Διονύσης Χριστοφιλογιάννης: Το έργο μου με τίτλο "Αιθέριο Άλμα" αποτελεί μια εξέλιξη των προηγούμενων έργων μου και είναι ένας συνδυασμός των εμπνεύσεων μου από τη φύση και διάφορες τεχνικές. Η εγκατάσταση γιορτάζει την ένωση της τέχνης, της φύσης και της τεχνικής, αποτίνοντας φόρο τιμής στην παράδοση των κεραμικών Ikaros. Το "Αιθέριο Άλμα" είναι ένα γλυπτό σε πραγματικό μέγεθος ενός νεαρού ελαφιού που παγώνει στο μέσο του άλματος, με τα ισχυρά πίσω πόδια του να εκτείνονται σε μια δυναμική στάση. Η ελαφρότητα του άλματός του ενσωματώνει την αιώνια δημιουργικότητα των κεραμικών. Παρόλα αυτά, η διαφυγή του συμβολίζει μια υπερβατική κατάσταση, ένα πόθο για την ύπαρξη πέρααπό τα όρια της συμβολικής γλώσσας της τέχνης.

Πώς ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για την κεραμική;
Γιώργος Τσεριώνης: Εντελώς συγκυριακά, μέχρι τα τριάντα μου δεν είχα πιάσει ποτέ πηλό.

Μάρω Μιχαλακάκου: Η αλήθεια είναι ότι είχα εντάξει την κεραμική στο φάκελο που είχα υποβάλλει για την εισαγωγή μου στη Σχολή Καλών Τεχνών στη Γαλλία: Ζωγραφική, κεραμική και φωτογραφία. Τότε είχα πάρει μαθήματα από τη Χριστίνα Τρίτου. Με ένα είδος κεραμικής επανήλθα στη δουλειά μου με τους μικρούς μετρονόμους που κατασκεύασα το 2009. Παρόλο που το βελούδο είναι το κυρίαρχο υλικό μου πάντοτε πειραματίζομαι με άλλα υλικά και η κεραμική είναι παρούσα στην πρακτική μου εδώ και πολλά χρόνια.

Ναταλία Μαντά: Το ενδιαφέρον μου για την κεραμική αποτελεί προέκταση της αγάπης μου για τη γλυπτική. Στα φοιτητικά μου χρόνια ο πηλός δεν ήταν ένα από τα υλικά που χρησιμοποιούσα παρά μόνο για γρήγορα σκίτσα ή καλούπια. Η ενασχόλησή μου με την κεραμική ήρθε πολύ αργότερα και σταδιακά. Το υλικό του πηλού με γοήτευσε και με έφερε πιο κοντά στις παιδικές μου μνήμες. Μιας και μεγάλωσα στην εξοχή, η μυρωδιά του βρεγμένου χώματος κι η ύφη της λάσπης, μου ήταν πολύ γνώρισμα. Γι’ αυτό το λόγο πιστεύω πως μέσα από την ενασχόλησή μου με τον πηλό μπορώ να ανακαλέσω στοιχεία της μνήμης με πιο άμεσο τρόπο. Επιπρόσθετα, οι ανεξάντλητες δυνατότητες και η γκάμα των διαφορετικών ποιοτήτων του κεραμικού υλικού με εντυπωσιάζουν εκ νέου κάθε φορά.

Διονύσης Χριστοφιλογιάννης: Το ενδιαφέρον μου για την κεραμική ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, όταν ανακάλυψα τη μοναδικότητα και την αίσθηση της ύλης της πηλού. Η δυνατότητα να δημιουργήσω και να διαμορφώσω κομμάτια με τα χέρια μου με έκανε να ερωτευτώ αυτήν την τεχνική. Καθώς εξερευνούσα την κεραμική, ανακάλυψα την πλούσια παράδοση που συνοδεύει αυτήν την τέχνη και ενέπνευσε τη δική μου δημιουργικότητα. Τα κεραμικά ήρθαν σαν μία συνέχεια των υλικών που χρησιμοποιούσα, όπως φελλός, ριζόχαρτα, σίδερο κ.τ.λ., για τη σειρά των έργων "Περιορισμένη Ελευθερία", τα οποία είχαν κατασκευαστεί με άξονα τους περιορισμούς που ο ίδιος έθεσα στη δημιουργία του έργου. Έπρεπε να αντιμετωπίσω τους περιορισμούς αυτούς για να τα βγάλω πέρα, για να φτάσω στο αποτέλεσμα που επιδίωκα με το νέο υλικό, τον πηλό. Είναι μια άλλου τύπου σχέση με το μυαλό, το σώμα και τα υλικά μου.

Τώρα που η κεραμική έχει αρχίσει να ελκύει πάλι τους καλλιτέχνες, πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλοί προσπαθούν να την επαναπροσδιορίσουν και να την εντάξουν στις σύγχρονες καλλιτεχνικές αφηγήσεις; 
Γιώργος Τσεριώνης: Ποιος είμαι και ποια είναι η σχέση μου με τον πηλό και τα κεραμικά; Δημιουργώ έργα χρησιμοποιώντας πηλό και πορσελάνη, βασισμένα σε διάλογο με ετερόκλητα υλικά, τη διαδικασία παραγωγής  και την ιστορία της κεραμικής. Τα υλικά και η διαδικασία κατασκευής των κεραμικών άλλοτε διατηρούν ασάφεια, ενώ άλλοτε μου δίνουν συγκεκριμένες απαντήσεις. Νιώθω ευχαρίστηση να βρίσκω τα κομμάτια μου ολοκληρωμένα με απροσδόκητους τρόπους, μέσα από τις πιθανές ή τυχαίες αποφάσεις που παίρνω κάθε φορά αλλά και ατυχήματα κατά τη διάρκεια του ψησίματος στο καμίνι. Επίσης πιστεύω ότι το περιβάλλον όπου βρίσκονται τα κεραμικά κομμάτια και ο τρόπος  παρουσιάζονται είναι κι αυτό μέρος της καλλιτεχνικής διαδικασίας. 

Μάρω Μιχαλακάκου: Ο κάθε καλλιτέχνις την επαναπροσδιορίζει και την ενσωματώνει στη δική του πρακτική. Πιστεύω ότι ο καθένας θα την εξελίξει σύμφωνα με το όραμα του. Σίγουρα όμως υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία στον τρόπο που χειριζόμαστε το υλικό.

Ναταλία Μαντά: Ενώ η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία, σ’ έναν κόσμο που τρέχει ξέφρενα με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, νιώθω πως είναι σχεδόν επαναστατικό να ασχολείται κανείς με χώμα και νερό. Η σύγχρονη τάση και ενασχόληση πολλών καλλιτεχνών με την κεραμική τέχνη, πιστεύω πως είναι μια ένδειξη/ανάγκη της εποχής. Κάθε υλικό είναι μοναδικό και μας προσκαλεί στο δικό του τρόπο και κόσμο. Γι’ αυτόν τον λόγο νομίζω πως ο επαναπροσδιορισμός της κεραμικής τέχνης εκφράζει συνειδητά ή ασυνείδητα μια σύγχρονη πρόθεση για το πως σχετιζόμαστε με τα υλικά και κατά προέκταση με τον κόσμο και τους εαυτούς μας. Το κεραμικό μέσο διαθέτει ανεξάντλητο χώρο πειρασμού καθώς οι μέθοδοι και οι συνδυασμοί που μπορεί κανείς να το χρησιμοποιήσει είναι ατέλειωτοι. Ταυτόχρονα διαθέτει σύγχρονο άλλα και διαχρονικό χαρακτήρα.

Διονύσης Χριστοφιλογιάννης: Πιστεύω ότι η κεραμική θα συνεχίσει να εξελίσσεται, λαμβάνοντας υπόψη την επαναπροσδιορισμένη και ενσωματωμένη στις σύγχρονες καλλιτεχνικές αφηγήσεις προσέγγιση πολλών καλλιτεχνών. Η κεραμική έχει αναδειχθεί από απλό υλικό σε ένα μέσο έκφρασης που μπορεί να μεταδώσει σύνθετες ιδέες και να προκαλέσει συναισθήματα. Οι καλλιτέχνες που προσπαθούν να ενσωματώσουν την κεραμική στις σύγχρονες καλλιτεχνικές αφηγήσεις ανοίγουν νέους δρόμους και δημιουργούν πρωτότυπες ερμηνείες.

Πόσο δύσκολη σας φάνηκε η συνένωση της κεραμικής παράδοσης με έργα σύγχρονης τέχνης;
Γιώργος Τσεριώνης: Ένα ερώτημα που διαπερνάει τη δουλειά μου είναι αν η βία στον άνθρωπο είναι εγγενής ή επίκτητη. Έχει κανείς την αίσθηση ότι τα έργα είναι σαν αντικείμενα ανθρωπολογικής έρευνας της σύγχρονης αλλά και παλαιότερων κοινωνιών και ότι είναι εν μέρει χρηστικά ή μέρη ενός αρχιτεκτονικού, κτηριακού συνόλου από το οποίο έχουν αποκοπεί. Το γλυπτό-τοτέμ για παράδειγμα θα μπορούσε να αποτελεί μέρος ενός κτηρίου. Η παράδοση πάντοτε έχει αναφορά και χώρο στα έργα μου όπου αντλώ πράγματα που με επηρεάζουν σε σχέση με τις φιλοσοφικές και μεταφυσικές αναζητήσεις.

Μάρω Μιχαλακάκου: Δε νομίζω πως είναι δύσκολη. Θα έλεγα ότι είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα γιατί ενώ στη σύγχρονη τέχνη είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουμε το κάθε υλικό με τον τρόπο που θέλουνε όταν πλησιάζουμε την κεραμική, πρέπει να σεβαστούμε τους κανόνες του υλικού, τον χρόνο που χρειάζεται να στεγνώσει, τον τρόπο που πρέπει να δουλευτεί αν δε θέλουμε να σπάσει, τους βαθμούς στους οποίους πρέπει να ψηθεί κ.τ.λ. Είναι μια άλλη, πολύ γοητευτική κοσμοθεωρία, που πιστεύω σχετίζεται με την κλιματική κρίση και την αγωνία για το μέλλον του πλανήτη.

Ναταλία Μαντά: Ο διάλογος ανάμεσα στην παράδοση, τη λαογραφία και τη σύγχρονη τέχνη, είναι μια δυναμική που με απασχολεί σταθερά. Μέσα από αυτό το πρίσμα, δεν δυσκολεύτηκα στην συνένωση των δυο, μιας και πιστεύω πως είναι αλληλένδετα. Η ανατροφοδότηση μέσα από το πλησίασμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και συγκεκριμένα της κεραμικής τέχνης, αποτελεί για μένα μια φοβερά εμπνευστική διαδικασία.

Διονύσης Χριστοφιλογιάννης: Η κεραμική μπορεί να εξελιχθεί και να ενταχθεί στις σύγχρονες καλλιτεχνικές αφηγήσεις με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Καταρχάς, η εξέλιξη της τεχνολογίας μπορεί να προσφέρει νέες δυνατότητες και τεχνικές στην κεραμική παραγωγή, επιτρέποντας τη δημιουργία πιο σύγχρονων και πειραματικών έργων. Μπορεί να χρειαστεί να αναζητήσει νέες προσεγγίσεις στη μορφή, την υλικότητα, την τεχνική και την αισθητική, προκειμένου να εκφράσει τις σύγχρονες ιδέες και αναζητήσεις μέσα από το μέσο της κεραμικής. Η συνένωση της κεραμικής παράδοσης με έργα σύγχρονης τέχνης μπορεί να φανεί δύσκολη λόγω των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων που περιβάλλουν την παραδοσιακή κεραμική. Ορισμένοι θεωρούν την κεραμική ως μια παραδοσιακή τέχνη, περιορίζοντας την σε έναν συγκεκριμένο καλλιτεχνικό ρόλο ή υλικό. Ωστόσο, οι καλλιτέχνες που εξερευνούν τη σύγχρονη κεραμική αποδεικνύουν ότι μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα πλήθος καλλιτεχνικών πρακτικών και να ενσωματωθεί σε διάφορες σύγχρονες αφηγήσεις.

Αποστόλης Αρτινός: Πριν απ’ αυτή την έκθεση για τα κεραμικά του Ίκαρος, είχα επιμεληθεί την έκθεση "Pott/Pott" στο Μουσείο Νεώτερης Κεραμικής, μ’ αυτό ακριβώς το θέμα. Είναι πλέον δύο διαφορετικοί κόσμοι, αν κι όχι ακριβώς. Αυτός της παραδοσιακής κεραμικής, όπως λέτε, αν κι εγώ προτιμώ τον όρο παραδοσιακή αγγειοπλαστική, είναι ένας κόσμος που δεν υπάρχει πια, ακόμη κι αν κάπου αντιστέκεται. Είναι ένας κόσμος αποσυρμένος εδώ και πολλές δεκαετίες, σταδιακά απ’ τα μέσα του 20ου αιώνα και μετά. Απ’ την άλλη βέβαια τα αισθητικά του σημεία υπερέχουν, υπάρχει ένα σύγχρονο προοδευτικό ενδιαφέρον για την παραδοσιακή αγγειοπλαστική, που τη διασώζει απ’ τη λήθη της νεοτερικότητας. Αυτά τα αισθητικά σημεία είναι λοιπόν και τα σημεία σύνδεσης, σημεία ενός καίριου σήμερα ενδιαφέροντος.