Γιώργος Αλεξανδρίδης: "Υπάρχει μία ιστορική ασυνέχεια στην κεραμική παράδοση της Ελλάδας"

Στο "dialogues in clay" που παρουσιάζεται μέχρι 17 Ιουνίου στην γκαλερί Batagianni, δημιουργοί από Ελλάδα και Πορτογαλία συνδιαλέγονται σε μία έκθεση σύγχρονης τέχνης αφιερωμένη στη μακρόχρονη πρακτική της κεραμικής. Υπό την επιμέλεια του Γιώργου Αλεξανδρίδη, οι καλλιτέχνες δημιουργούν διαφορετικών εκφάνσεων έργα, αντιμετωπίζοντας τα ως τελετουργικά ή καθημερινά χρηστικά αντικείμενα και μέσα καταγραφής της ιστορίας. Έτσι στήνεται μια εικαστική διαδρομή που αφηγείται γεγονότα από την προϊστορία του ανθρώπου μέχρι σήμερα.

Ο Γιώργος Αλεξανδρίδης μάς μιλά για το πώς γεννήθηκε η ιδέα του "dialogues in clay", αλλά και την εξέλιξη της ελληνικής κεραμικής τέχνης.

Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε έργα Ελλήνων και Πορτογάλων καλλιτεχνών; Η Ελλάδα προφανώς έχει πλούσια ιστορία με την κεραμική, τι ισχύει όμως για την πορτογαλική τέχνη;
Και η Πορτογαλία έχει μια βαριά κεραμική παράδοση. Έχω επισκεφτεί τη Λισαβόνα τρεις φορές και κάθε φορά μένω άναυδος με τα παλιά κτήρια τα οποία είναι επενδυμένα με ζωγραφισμένα κεραμικά πλακάκια. Τη δεύτερη φορά που επισκέφτηκα τη Λισαβόνα, το έκανα ως επισκέπτης καθηγητής στο εργαστήριο κεραμικής της Belas Artes de Lisboa. Εκεί ανέπτυξα μία βαθιά φιλία με την καθηγήτρια κεραμικής Marta Castello. Αργότερα, όταν η Marta επισκέφτηκε τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε αυτή την έκθεση. Η Marta κάλεσε τη συνταξιούχο πια καθηγήτριά της, Virginia Frois, ενώ εγώ κάλεσα δύο αποφοίτους της ΑΣΚΤ, οι οποίοι παρακολούθησαν τα μαθήματά μου, τη Βιβή Κασαρά και τον Κωνσταντίνο Κανταρτζή. Από κοινού με τη Marta καλέσαμε τη Δάφνη Κλάγκου ως συνδετικό κρίκο, απόφοιτη της ΑΣΚΤ και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη Belas Artes de Lisboa.

Ποια είναι τα κοινά αφηγηματικά σημεία στα έργα των καλλιτεχνών;
Το κοινό σημείο στα έργα μας είναι η εικαστική μας γλώσσα. Τα υλικά που χρησιμοποιεί κάθε εικαστικός είναι εικαστικές γλώσσες. Κάθε υλικό μέσα από την ιστορία του νοηματοδοτεί το εικαστικό έργο. Το κεραμικό, ως υλικό έχει τεράστιο βάρος λόγω της ιστορίας του. Είναι το καθημερινό χρηστικό αντικείμενο. Το σπίτι του, δηλαδή τα τούβλα ή τα κεραμίδια. Τα πλακάκια που μας προστατεύουν από την υγρασία. Το λατρευτικό άγαλμα. Διαχρονικά, μεταφέρει την ιστορία του ανθρώπου μέσα από τη φόρμα, την εικονογράφηση ή την επιγραφή.  Και οι έξι επιλέγουμε, μεταξύ άλλων, και την κεραμική γλώσσα και προσπαθούμε να κάνουμε ένα διάλογο μεταξύ μας και να βρούμε αυτά που μας συνδέουν.

Τι διαφορές παρατηρείς στη σύγχρονη κεραμική, συγκρίνοντάς τη με την παραδοσιακή;
Είναι κάπως παράξενο, αλλά παρότι η Ελλάδα, όπως και πολλές χώρες της Ευρώπης, έχουν τεράστια κεραμική παράδοση, ιστορικά, υπάρχει μία ασυνέχεια.  Η κεραμική χάνεται για πολλά χρόνια από την εικαστική σκηνή, και επανέρχεται στο προσκήνιο στην Αμερική με τον Peter Voulkos, ο οποίος επηρεάζεται περισσότερο από την ιαπωνική κεραμική. Από εκεί λοιπόν επανεμφανίζεται σιγά σιγά και στην Ευρώπη. Οπότε δύσκολα μπορεί κάποιος να βρει κάποια σύνδεση, εκτός από λίγες ίσως μεμονωμένες περιπτώσεις.

Αντί για ιστορίες από την αρχαιότητα, εδώ οι καλλιτέχνες μιλούν περισσότερο για προσωπικά τους βιώματα. Τι αφηγήσεις συναντάμε πλέον στη σύγχρονη κεραμική;
Όπως σας είπα και προηγουμένως, η κεραμική είναι μία εικαστική γλώσσα. Οι καλλιτέχνες μιλούν για τα ζητήματα που τους απασχολούν, είτε είναι προσωπικά τους βιώματα είτε όχι, και επιλέγουν το υλικό ανάλογα με την ιστορία που θέλουν να διηγηθούν. Οπότε πλέον συναντάμε τα πάντα.

Με ποιον τρόπο θα καταφέρει ένας καλλιτέχνης να συνδέσει τις παραδοσιακές πρακτικές με τη σύγχρονη κεραμική;
Οι πρακτικές είναι οι ίδιες. Είναι αναγκασμένος να γνωρίζει τις παραδοσιακές πρακτικές προκειμένου να καταφέρει να παρουσιάσει ένα εικαστικά άρτιο αποτέλεσμα. Σημασία έχει το σημαινόμενο.

Πλέον η κεραμική έχει αρχίσει να γίνεται πάλι δημοφιλής και πολλοί καλλιτέχνες την επαναπροσδιορίζουν προσαρμόζοντάς τη στις σύγχρονες τάσεις. Που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτή η επάνοδος;
Πιστεύω ότι οφείλεται κυρίως στη νοηματοδότηση που προσδίδει στο εικαστικό έργο λόγω των διαφορετικών χρήσεων του υλικού ιστορικά. Δευτερευόντως, σε ένα πρώτο επίπεδο έχει κάποιες κατασκευαστικές ευκολίες και το κόστος του υλικού είναι σχετικά υποφερτό για ένα νέο καλλιτέχνη.