Γιάννης Πανταζίδης: "Στο "Urban Art Project" θέλουμε να παρουσιάσουμε όλο το είναι της Αθήνας, από murals που προκαλούν δέος μέχρι κακόγουστες ταγκιές"

Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης έχει επιστρέψει δυναμικά στη γειτονιά από τις αρχές του Μάη, με νέο όραμα και ακόμα περισσότερες πολιτιστικές και ψυχαγωγικές δράσεις. Μερικές από αυτές υλοποιούνται σε συνεργασία με το Athens City Festival του Δήμου Αθηναίων και κάπως έτσι κατέληξε η έκθεση "Urban Art Project Athens: Lights of the City" να φιλοξενείται στη ΔΑΚ.

Το "Urban Art Project Athens" είναι ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στην ελληνική πρωτεύουσα που θέλει να προβάλλει όχι μία ωραιοποιημένη εικόνα, αλλά την πραγματική ταυτότητα της σύγχρονης Αθήνας μεταφέροντας μέσα από τον φωτογραφικό φακό τα συναισθήματα των καλλιτεχνών για αυτήν.

Η έκθεση είναι μια πρωτοβουλία του UAPA που έχει ως στόχο να αναδείξει μια μικρογραφία της πρωτεύουσας και να την επικοινωνήσει σε διάφορες άλλες πόλεις ανά τον κόσμο. Για αυτόν τον λόγο, μετά το κλείσιμό της έκθεσης στην Αθήνα το "Urban Art Project Athens" θα ταξιδέψει στη Βαρκελώνη. Όσοι δεν προλάβετε να το δείτε στη Δημοτική Αγορά, το πρότζεκτ θα είναι διαθέσιμο και ψηφιακά στον ιστότοπο www.uap-athens.com.

Από 26 έως 31/5, η Δημοτική Αγορά γεμίζει με εικόνες από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης, ερημωμένα στενά, ηλιοβασιλέματα στον ιερό βράχο και στιγμές από την αθηναϊκή νυχτερινή ζωή. Ο επιμελητής της έκθεσης Γιάννης Πανταζίδης μάς διηγείται πώς ξεκίνησε το "Urban Art Project Athens: Lights of the City" και μιλά για τις πολιτιστικές και κοινωνικές διαφορές ανάμεσα στη Βαρκελώνη, όπου ζει και εργάζεται, και την Αθήνα.

Πώς προέκυψε η ιδέα για το πρότζεκτ και ποια διαδικασία ακολούθησες;
Ο πρώτος σπόρος φυτεύτηκε το 2017 όταν πραγματοποιήσαμε το "Urban Art Project: Another Street in the Wall" στους χώρους του Κέντρου Τέχνης στο Καλλιμάρμαρο. Ήταν μια έκθεση αποκλειστικά αφιερωμένη στην τέχνη του δρόμου και στο γκράφιτι. Κάπου στα τέλη του 2019, όντας πλέον στη Βαρκελώνη, σε μια συζήτηση που είχα με έναν φίλο από την Αθήνα μας μπήκε η ιδέα πραγματοποίησης της έκθεσης στη Βαρκελώνη. Χωρίς να χαθεί καθόλου χρόνος ξεκίνησαν οι διαδικασίες αναζήτησης καλλιτεχνών από την Αθήνα, που θα τους ενδιέφερε να κάνουν μια έκθεση street photo στη Βαρκελώνη. Δυστυχώς όμως η πανδημία είχε άλλα πλάνα, κι έτσι το όλο εγχείρημα μπήκε σε αναμονή. Παρόλα αυτά, τέσσερα χρόνια μετά, πιστός στα σχέδια μου, σκέφτηκα πως τώρα είναι η κατάλληλη ευκαιρία για την πραγματοποίηση της. Αρχικά η έκθεση ήταν να πραγματοποιηθεί στη Βαρκελώνη, αλλά μετά από συζητήσεις με τον Δήμο Αθηναίων αποφασίσαμε πως είναι καλύτερο να ξεκινήσει από την Αθήνα, να συνεχίσει στη Βαρκελώνη και να ακολουθήσει η παρουσίασή της και σε άλλες, όχι μόνο ευρωπαϊκές πόλεις. Πιστεύω πολύ στην ιδέα αυτού του πρότζεκτ. "Ναι, είναι μια έκθεση για την Αθήνα. Ε και;” θα αναρωτηθεί κάποιος. "Πόσες έχουν γίνει μέχρι τώρα;”. Το ερώτημα δεν είναι μόνο πόσες, αλλά και πού! Πόσες από αυτές έχουν πραγματοποιηθεί εκτός Ελλάδας;

Γιατί επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος χώρος για το στήσιμο του πρότζεκτ; Τι διαφορετικό προσφέρει η παρουσίαση της έκθεσης στη Δημοτική Αγορά αντί σε έναν συνηθισμένο χώρο τέχνης;
Οι σκέψεις σχετικά με την τοποθεσία ήταν πολλές. Έτσι όταν αποφασίσαμε να εντάξουμε την έκθεση στο Athens City Festival, μας πρότειναν κάποιους χώρους κι ένας από αυτούς ήταν η ΔΑΚ. Και είπαμε, αυτό είναι! Κέντρο Αθήνας, δημόσιος χώρος, Φωκίωνος Νέγρη! Τι καλύτερο από αυτό;

Ποια είναι η Αθήνα που παρουσιάζεται μέσα από τις φωτογραφίες και ποια στοιχεία του αστικού βίου εντοπίζουμε μέσα από τα έργα;
Αυτό που θέλουμε να παρουσιάσουμε δεν είναι μια εξειδικευμένη εικόνα της Αθήνας, αλλά να αγγίξουμε στον βαθμό που μας επιτρέπεται όλο το είναι της. Από τα murals που σου προκαλούν δέος, μέχρι τις κακόγουστες ταγκιές στα Εξάρχεια. Όλα αυτά είναι κομμάτι της Αθήνας και θέλουμε να τα βγάλουμε προς τα έξω. Τα στοιχεία που εντοπίζουμε είναι αυτά που υπάρχουν στις κατηγορίες της έκθεσης: Πορτρέτο, Παράδοση, Αστικά Τοπία/Κατόψεις πόλης, Στο Δρόμο (Street Art/Σκηνές δρόμου), Ντοκιμαντέρ, Πολιτιστική Κληρονομιά, Αφηρημένο. Όλες αυτές αποτελούν το κράμα της εκδήλωσης, που οδηγεί στο αποτέλεσμα της. Οι άνθρωποι είναι αποτέλεσμα της πόλης που κατοικούν και η πόλη αποτέλεσμα των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Έτσι μέσα από το UAPA θέλουμε να πάρουμε μέρος σε αυτόν τον κύκλο και να πραγματοποιήσουμε μια ανασκόπηση σε αυτή τη σχέση άνθρωπος - τέχνη - πόλη.

Τι είναι αυτό που συνιστά για εσένα τη σύγχρονη Αθήνα; 
Όπως είπε ο Μαρσέλ Προυστ, "το ταξίδι της ανακάλυψης δεν σημαίνει να ψάχνεις καινούργια μέρη,  αλλά να έχεις καινούργια μάτια", δηλαδή να αλλάζεις την αντίληψη σου για τα πράγματα και να τα ξανακοιτάξεις. Το προνόμιο που έχω να ζω μεταξύ Αθήνας - Βαρκελώνης μου δίνει τη δυνατότητα να μπορώ να συγκρίνω και να βλέπω την πόλη με διαφορετικά μάτια. Η Αθήνα, από μια πόλη γεμάτη με γκρίζα κτίρια, έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να αποκτά χρώμα. Αυτό που βλέπω, είναι μια πόλη ζωντανή, που διψάει για εξωστρέφεια. Μία πόλη με φωνή. Όλο το εγχείρημα του This is Athens Festival του Δήμου Αθηναίων είναι πραγματικά απίστευτο. Ένας μήνας γεμάτος πολιτισμό. Πού; Στην πρωτεύουσα του πολιτισμού, την Αθήνα. Η ελληνική πρωτεύουσα ψάχνει ακόμα την ταυτότητα της, πειραματίζεται στο τι της ταιριάζει και τι όχι, τι θέλει να κρατήσει και τι να πετάξει και είναι σε καλό δρόμο. Θα έλεγα λοιπόν πως μιλάμε για "work in progress” και θα πρέπει να μιλήσουμε όχι για τη σύγχρονη, αλλά για την Αθήνα του μέλλοντος.

Με ποιον τρόπο έχει αλλάξει η πόλη ανά τα χρόνια και τι της λείπει τώρα; Τι συναισθήματα σου προκαλούν αυτές οι αλλαγές; Πιστεύεις ότι το φαινόμενο του αστικού εξευγενισμού έχει αρχίσει να αναδιαμορφώνει ριζικά όλα όσα συνέθεταν παλιότερα τον τόπο;
Θυμάμαι, γύρω στο 2012 περνούσα από την Αρχελάου και την πλατεία Προσκόπων στο Παγκράτι κι έβλεπα μόνο κλειστά μαγαζιά, άδειες πλατείες, σιγή ιχθύος… Κάπου στο 2015 η νυχτερινή ζωή δειλά - δειλά έπαιρνε ξανά τα πάνω της και ακουγόταν ότι η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο. Δεν θεωρώ πως της λείπει κάτι, είναι αυτό που είναι. Με όλα τα καλά και τα κακά της, έχει το δικό της χαρακτήρα. Η Αθήνα όμως δεν είναι το νέο Βερολίνο, είναι η νέα Αθήνα, που μετά τον "πάτο" που έφτασε το 2015, γεννιέται μέσα από τις στάχτες της. Σε όλες τις μεγαλούπολεις της Ευρώπης, το κέντρο αποτελεί πάντα το ακριβότερο γεωγραφικό κομμάτι. Στην Αθήνα δεν ίσχυε κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για τις περισσότερες περιοχές. Σκέψου τα Εξάρχεια, την Ομόνοια και θα καταλάβεις. Επιπρόσθετα, το κέντρο αποτελεί τον νούμερο ένα τουριστικό προορισμό σε μία πόλη, την εικόνα της. Το θέμα είναι πως η ανάπτυξη δεν έχει για όλους την ίδια σημασία. Βασικό στοιχείο στον εξευγενισμό της Αθήνας αποτέλεσαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις. Η ανάπτυξη αυτή δεν ήρθε από εγχώρια μέσα, αλλά από ξένους επενδυτές και ειδικά την περίοδο του 2015 που καιροσκόποι αγόραζαν ακίνητα κοψοχρονιά με την προοπτική είτε της μεταπώλησης, είτε τις επενδύσεις, είτε κάποια μορφή παθητικού εισοδήματος, κ.τ.λ. Κάτι τέτοιο έχει ευνοήσει τους ιδιοκτήτες και έχει δυσκολέψει τους ανθρώπους που είναι με ενοίκιο, καθώς οι αξίες της εκάστοτε γειτονιάς αυξάνονται και μαζί οι αξίες των ακινήτων. Παρόλα αυτά, αυτό έχει ευνοήσει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, κυρίως όσον αφορά στην ασφάλεια τους. Υπάρχει και μια άλλη διάσταση που έχει φέρει επάνασταση: Το Airbnb. Κατά κύριο λόγο, πριν από μία δεκαετία οι τουρίστες πήγαιναν σε ξενοδοχεία, τώρα όμως πάνε σε σπίτια ιδιωτών που τα νοικιάζουν μέσα από μια πλατφόρμα. Έτσι τα διαθέσιμα ακίνητα για μακρόχρονη μίσθωση μειώνονται ενώ ο πληθυσμός αυξάνεται και αποτέλεσμα αυτού είναι οι τιμές να ανεβαίνουν. Ναι, ο αστικός εξευγενισμός θα αναδιαμορφώσει την πόλη. Θα της δώσει μια πορεία. Αν με ρωτήσεις, ναι, μου αρέσει που είμαι στο Παγκράτι, στην Κυψέλη, στα Εξάρχεια και βλέπω παντού ζωή. Μαγαζιά, φώτα, τέχνη! Για εμένα, το βασικό δεν είναι να σταματήσουμε τον εξευγενισμό της πόλης, αλλά να δημιουργήσουμε κοινωνικές δομές για τους αδύναμους κι αυτούς που χρειάζονται στήριξη.

Η έκθεση θα ταξιδέψει μετά στη Βαρκελώνη. Πού θα παρουσιαστεί; Θα αλλάξει κάτι στο περιεχόμενο των έργων που θα δούμε εκεί;
Ακριβώς. Το πλάνο είναι να κάνουμε την παρουσίαση στη Βαρκελώνη και είμαστε ήδη σε επικοινωνία με χώρους που θέλουν να φιλοξενήσουν την έκθεση.  Οι περιοχές που αναζητούμε είναι στο κέντρο της πόλης, το Born ή το El Gotico, αλλά δεν έχουμε καταλήξει ακόμα. Το αισιόδοξο είναι πως μέχρι τώρα έχουμε πενήντα καλλιτέχνες στη φυσική και την ψηφιακή έκθεση και κάθε μέρα λαμβάνουμε νέες συμμετοχές. Το UAPA είναι μια δυναμική έκθεση που συνεχώς εξελίσσεται και αναπτύσσεται. Το περιεχόμενο θα διαφέρει, η ταυτότητα της θα παραμείνει η ίδια. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι είναι μία εκδήλωση που θέλει να δείξει πως οι άνθρωποι είναι αποτέλεσμα της πόλης που κατοικούν και η πόλη αποτέλεσμα των ανθρώπων που την απαρτίζουν.

Ζώντας στη Βαρκελώνη, πώς θα έλεγες ότι διαφέρει η ζωή εκεί σε σύγκριση με την Αθήνα;
Η Βαρκελώνη είναι μια πόλη για όλους. Όσον αφορά τη διασκέδαση, καλύπτει όλες τις προτιμήσεις: γι’ αυτούς που θέλουν να τη βγάλουν οικονομικά με μπύρες στην πλατεία, αυτούς που θέλουν να γευτούν πιάτα από όλο τον κόσμο, εκείνους που θέλουν να χορέψουν τέκνο μουσική και κάποιους που θέλουν να ντυθούν λίγο πιο καλά γιατί αλλιώς δεν θα τους επιτρέψουν να μπουν μέσα στο κλαμπ… Λίγο πολύ σαν την Αθήνα! Θα έλεγα όμως, πως η ζωή στη Βαρκελώνη είναι πιο οργανωμένη. Μεγάλοι δρόμοι, προσεκτικά σχεδιασμένοι, ποδηλατοδρόμοι κ.ά. Στη Βαρκελώνη πλέον κάνουν αλκοτέστ και στους ποδηλάτες, όπου τα πρόστιμα είναι ίδια με το να οδηγείς μεθυσμένος μηχανή. Από οικονομικής άποψης, είναι μια πόλη που τα ενοίκια της είναι τα διπλάσια σε σχέση με αυτά της Αθήνας, όμως στο επίπεδο διαβίωσης δεν διαφέρουν πολύ. Η Βαρκελώνη πέρυσι έφτασε τους 9.9 εκατομμύρια επισκέπτες και είναι αξιοσημείωτο πως στην Περιφέρεια της Καταλονίας, ο τουρισμός αποτελεί το 23% του ΑΕΠ της. Παρόλα αυτά, σε μία πόλη με τόσο πολύ τουρισμό, δεν έχω εισπράξει τη φιλοξενία που έχω δεχθεί στην Ελλάδα και στην Αθήνα. Το χαμόγελο του σερβιτόρου, το κέρασμα, η ευγενική εξυπηρέτηση δεν είναι πράγματα δεδομένα για τη Βαρκελώνη. Υπάρχουν και πολλά κοινά μεταξύ τους: και οι δύο πόλεις δίνουν μεγάλη έμφαση στη ζωή στο δημόσιο χώρο, με δράσεις που οργώνονται είτε από ιδιώτες, είτε από δημόσιους φορείς. Επίσης, πολλές περιοχές μπορείς να της παρομοιάσεις με τις αθηναϊκές. Τα Εξάρχεια με τη Ραβάλ, την Πλάκα με την Gracia, το Μοναστηράκι με το El Gotico, την Eixample με το Κολωνάκι. Στη Βαρκελώνη πάντως οι ντόπιοι αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα με τον τουρισμό, ο οποίος σε νούμερα είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτόν της Αθήνας (5,6 εκ. στην Αθήνα το 2022 από 9,9 εκ. της Βαρκελώνης για το 2022). Το κέντρο της Βαρκελώνης δεν είναι για τους ντόπιους, συνήθως προτιμούν να μένουν εκτός κέντρου. Το κέντρο είναι κυρίως για τους τουρίστες και τους μετανάστες που μένουν εκεί είτε για εργασία ή για λόγους εκπαίδευσης. Θεωρώ πως η Βαρκελώνη πρέπει να είναι παράδειγμα προς μίμηση για την Αθήνα - όχι για να την αντιγράψει, δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο και δεν χρειάζεται. Είναι μια προηγμένη τεχνολογικά πόλη. Αυτό που χρειάζεται είναι η Αθήνα να δει τι είναι αυτά που μπορούν να λειτουργήσουν τοπικά και να τα εφαρμόσει με το δικό της προσωπικό ύφος. 

Ποιες είναι οι τάσεις που επικρατούν τώρα στην καλλιτεχνική σκηνή της Βαρκελώνης; Υπάρχει κάτι που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τους καλλιτέχνες;
Η Βαρεκλώνη είναι μια πόλη που έχει έντονα τα στοιχεία της street art κουλτούρας. Όπου κι αν πας ακούς σανίδες από skate να ρολάρουν στους δρόμους. Γκαλερί γεμάτες με γκραφιτάδες. Και μου άρεσε πολύ το γεγονός πως το Athens City Festival έχει εντάξει στο πρόγραμμά του εκδήλωση αποκλειστικά για τους skateboarders στην Κοτζιά. Επίσης, επικρατεί πολύ η αποδοχή και προώθηση της διαφορετικότητας, του φεμινισμού, της ισότητας. Πολλές δράσεις και εκδηλώσεις (μικρής και μεγάλης εμβέλειας, από τα μουσεία μέχρι το δρόμο) έχουν ως στόχο την προώθηση των παραπάνω.