Πριν από μερικές ημέρες, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την υλοποίηση ενός σημαντικού (και για πολλούς αμφιλεγόμενου) έργου, την ίδρυση ενός Νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Μια Διεθνής Επιτροπή Αξιολόγησης συγκροτήθηκε με στόχο την επιλογή του αρχιτεκτονικού σχήματος που θα εκπονήσει το προσχέδιο και, μετά από διεξοδική μελέτη των προτάσεων που υποβλήθηκαν στον διαγωνισμό, εκείνη των αρχιτεκτονικών γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη Α.Ε. κρίθηκε ως η καταλληλότερη.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, παρευρισκόμενη στη συνέντευξη τύπου στο Αμφιθέατρο του Υπουργείο Πολιτισμού, αναφέρθηκε αναλυτικά στη διαδικασία επιλογής: "Αφού εκπονήθηκε μια σειρά προκαταρτικών μελετών, το Υπουργείο Πολιτισμού αποδέχτηκε τη δωρεά της οικογένειας Ειρήνης και Νικολάου Λαιμού με αντικείμενο την εκπόνηση μελέτης του αρχιτεκτονικού προσχεδίου. Το Υπουργείο Πολιτισμού έθεσε τους όρους του προκειμένου να διασφαλιστεί αφενός ο κυρίαρχος ρόλος του όσο και η αρτιότητα και αξιοπιστία του αποτελέσματος. Συγκροτήθηκε διεθνής επιτροπή αξιολόγησης μέσω της οποίας εξασφαλίστηκε η πολυεπιστημονικότητα, δηλαδή η αντίστοιχη γνώση, η ελληνική πραγματικότητα και αμερόληπτη κρίση".
Βάσει των κριτηρίων που έθεσε το ΥΠΠΟΑ, η Επιτροπή Αξιολόγησης προσκάλεσε αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού, αναγνωρισμένα διεθνώς για την εμπειρία τους στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, τα οποία έπρεπε να συνεργαστούν με Έλληνες αρχιτέκτονες και να υποβάλλουν μία από κοινού πρόταση για το έργο. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν συνολικά 10 αρχιτεκτονικά σχήματα. Όσον αφορά τις υπόλοιπες συμμετοχές, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Αξιολόγησης του αρχιτεκτονικού προσχεδίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ανδρέας Κούρκουλας ανακοίνωσε ότι, καθώς πρόκειται για προτάσεις υψηλού επιπέδου, έχει ήδη προταθεί η ιδέα να παρουσιαστεί το συνολικό έργο των αρχιτεκτονικών ομάδων σε μια συλλογική έκδοση ή μέσα από μια έκθεση.
"Σήμερα έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο βήμα του έργου: την αρχιτεκτονική ιδέα, που ολοκληρώθηκε σε 6 μήνες χωρίς καμία δαπάνη από το ελληνικό δημόσιο", δήλωσε η Μενδώνη, τονίζοντας ότι ο βασικός στόχος ήταν "το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο του είδους του σε διεθνές επίπεδο, να αποκτήσει μια διεθνή διάσταση".
Ο Ανδρέας Κούρκουλας δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για το μεγάλο αυτό έργο: "Η ανταπόκριση στην πρόσκληση των 10 γραφείων ήταν συγκινητική. Είναι ένα αποτέλεσμα που μου δημιουργεί τεράστια αισιοδοξία γιατί μέσα από αυτόν τον πολύ ανταγωνιστικό τρόπο των γραφείων, ομόφωνα επιλέχθηκε ένα γραφείο από πολύ διαφορετικούς ανθρώπους και με διαφορετικές προσεγγίσεις, χωρίς να υπάρχουν ενστάσεις και ερωτηματικά".
Εφόσον μιλάμε για έναν ιστορικό χώρο του οποίου η αναδιαμόρφωση δε θα μπορούσε να γίνει βιαστικά ή με προχειρότητα, υπήρξαν ορισμένα κριτήρια τα οποία η επιτροπή έλαβε υπόψη πριν επιλέξει το ιδανικότερο σχέδιο για την υλοποίηση του έργου: τη σύνδεση του παλιού κτιρίου με το νέο, την πολεοδομική ένταξη του κτιριακού συγκροτήματος στον ιστό της πόλης, τα σύγχρονα οικολογικά πρότυπα, την ποιότητα της χωρικής εμπειρίας και την ευαισθησία προς τις προγραμματικές και μουσειολογικές-μουσειογραφικές προκλήσεις. "Ένα μουσείο δεν έχει μόνο τουριστική διάσταση αλλά και πολύ σημαντική έμβαση στην πόλη γενικότερα" ανέφερε ο Κούρκουλας.
Γιατί η διεθνής προσέγγιση;
Η Μενδώνη δικαιολόγησε την επιλογή να αποκτήσει το πρότζεκτ διεθνείς προδιαγραφές - απόφαση που έχει προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων από τον αρχιτεκτονική και μη κοινότητα, αφού το έργο δεν ανατίθεται αποκλειστικά σε Έλληνες αρχιτέκτονες - λέγοντας ότι η ιστορία και η αξία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου δεν αφορά μόνο την ελληνική πραγματικότητα. "Θέλαμε να έχουμε ένα μουσείο εξωστρεφές στην κοινωνία που προφανώς θα αντικατοπτρίζει την πορεία και την εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που θα έχει όμως ουσιαστική συμμετοχή και σε διεθνές επίπεδο". Από τη μεριά του, ο Κούρκουλας ανέφερε ότι "έχουμε να κάνουμε με ένα μουσείο του δυτικού πολιτισμού και, ως διαχειριστές αυτής της κληρονομιάς, στόχος ήταν να πετύχουμε τις καλύτερες συμμετοχές με τη μεγαλύτερη εμπειρία και διεθνή αναγνώριση. Δεν ήταν θέμα Ελλήνων-ξένων". Ωστόσο, δεν ήταν λίγα τα παράπονα (ειδικά από το Δημοτικό Συμβούλιο του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων) σχετικά με το κατά πόσο αυτή η απόφαση ανταποκρίνεται στον κώδικα αρχιτεκτονικής δεοντολογίας, αφού δεν τηρεί όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία και η ίδια η Επιτροπή Αξιολόγησης έθεσε τα κριτήρια επιλογής των αρχιτεκτονικών ομάδων, γνωρίζοντας ότι κανένα ελληνικό αρχιτεκτονικό γραφείο δεν πληροί αυτές τις προδιαγραφές.
Πάντως αυτό που υποστηρίχθηκε ξανά και ξανά στη συνέντευξη τύπου είναι πως η επέκταση του μουσείου θα έχει μια ουσιαστική λειτουργική ενότητα, πράγμα που σημαίνει ότι ο εσωτερικός σχεδιασμός οφείλει να εξυπηρετεί όλη τη μουσειακή λειτουργία: τις εκθέσεις, τους χώρους μελέτης, τα εργαστήρια συντήρησης και τις αποθήκες με περισσότερες από 125.000 αρχαιότητες, οι οποίες είναι αδύνατο να εκτεθούν στο σύνολό τους, καθώς δεν υπάρχει αρκετός χώρος στο Εθνικό Αρχαιολογικό. Οι υπάρχοντες εκθεσιακοί χώροι είναι περίπου 16.500 τ.μ. και η προσθήκη άλλων 16.000 τ.μ. στην επέκταση του μουσείου, μαζί με ένα χώρο στάθμευσης και τον αναδιαμορφωμένο κήπο, περίπου 13.000 τ.μ., υποδηλώνουν ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό θα έχει τη δυνατότητα να παρουσιάσει το σύνολο των ιστορικών αντικειμένων που φυλάσσονται στις αποθήκες του και παράλληλα θα ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω αξιοποίηση των κτιριακών του δομών.
Εδώ να αναφέρουμε ότι η μελέτη σκοπιμότητας έδωσε ένα μάξιμουμ ποσό 300 εκατομμυρίων που θα περιλαμβάνει την κάλυψη του συνολικού έργου, το οποίο αν όλα πάνε καλά, θα ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα 5 χρόνια. Η Μενδώνη επισήμανε ότι "υπάρχουν θέματα τα οποία πρέπει να επιλυθούν με συγκεκριμένο τρόπο, όχι απλώς μουσειολογικό, αλλά μουσειογραφικό, και το εσωτερικό του μουσείου που είναι ο θησαυρός του, να ενταχθεί σε ένα εξωτερικό κέλυφος το οποίο θα έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα συλλειτουργούν με το περιεχόμενο". Και φυσικά, όλα αυτά οφείλουν να συμβαδίζουν με το κοινωνικό πρόσωπο του μουσείου, δηλαδή τον ρόλο που διαδραματίζει μέσα στην πόλη.
Όσον αφορά τη σύνδεση του μουσείου με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, άλλο ένα δημόσιο έργο που έχει κατακριθεί επανειλημμένα για τη νομιμότητά του, η πλειονότητα των αρχιτεκτονικών ομάδων που συμμετείχαν στον διαγωνισμό συμφώνησαν ότι δεν είναι απαραίτητη η υπόγεια σύνδεσή του με τα 3 ιστορικά κτίρια του Πολυτεχνείου (τις 2 πρυτανείες και το Ακροπόλ) και το πέρασμα μπορεί να γίνει επιφανειακά. Η επικοινωνία των δομών του Πολυτεχνείου με το Εθνικό Αρχαιολογικό μπορεί να συμβάλλει στη ριζική αλλαγή της γειτονιάς στο αθηναϊκό κέντρο και είναι ένα βήμα εξωστρέφειας της αρχιτεκτονικής σχολής προς την πόλη, δήλωσε ο Κούρκουλας, αν και αυτή η ιδέα δε φαίνεται να υλοποιείται σύντομα, καθώς οι υποδομές του Μετσόβιου είναι κι αυτές υπό κατασκευή στην παρούσα φάση.
Επόμενο βήμα του σχεδίου είναι το αρχιτεκτονικό σχήμα Chipperfield-Τομπάζη να εξελίξει την πρότασή του, έτσι ώστε να ολοκληρωθούν οι μελέτες υλοποίησης. Στη συνέχεια, μέσω της διαγωνιστικής διαδικασίας, το έργο θα χρηματοδοτηθεί από ενωσιακούς πόρους, δηλαδή από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Η Υπουργός Πολιτισμού ανακοίνωσε ότι στις 15 Φεβρουαρίου θα γίνει δημόσια παρουσίαση του σχεδίου από τους David Chipperfield και Γραφείο Τομπάζη, όπου και ελπίζουμε να δούμε έστω μια πρώτη όψη του πολλά υποσχόμενου Νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Διαβάστε Επίσης
