© Tom Hermans
Η Κριτική Επιτροπή για το 3ο Βραβείο ΛΕΑ Λογοτεχνικής Μετάφρασης, κατά πλειοψηφία, απένειμε το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ για το έτος 2023 στην Χριστίνα Θεοδωροπούλου για τη μετάφραση του βιβλίου "Εξαίσιο πτώμα", της Αργεντινής συγγραφέως Αγκουστίνα Μπαστερρίκα (εκδ. Πατάκη).
Το βραβείο ΛΕΑ Λογοτεχνικής Μετάφρασης απονέμεται στον μεταφραστή, στη μεταφράστρια ή στη μεταφραστική ομάδα που έχει πραγματοποιήσει κατά το αμέσως προηγούμενο, σύμφωνα με την ημερομηνία έκδοσης του έργου, ημερολογιακό έτος, την καλύτερη πρώτη μετάφραση ή νέα μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου με γλώσσα πρωτοτύπου είτε τα ισπανικά, είτε τα πορτογαλικά, είτε τα καταλανικά. Αποκλείονται από τον διαγωνισμό επανεκδόσεις μεταφράσεων.
Η κριτική επιτροπή για το 3ο Βραβείο ΛΕΑ Λογοτεχνικής Μετάφρασης αποτελείται από πέντε μέλη: Τον περσινό νικητή του 2ου Βραβείου ΛΕΑ Λογοτεχνικής Μετάφρασης, Κώστα Αθανασίου στην θέση του προέδρου και τον Άθωνα Δημουλά, δημοσιογράφο με ειδίκευση στο βιβλίο, την Ιφιγένεια Ντούμη, ποιήτρια και μεταφράστρια, την Μελίνα Παναγιωτίδου, μεταφράστρια, βραβευμένη με το Βραβείο ΕΚΕΜΕΛ και με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης και τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, κριτικό βιβλίου και συγγραφέα.
Φέτος υποβλήθηκαν στο Φεστιβάλ ΛΕΑ προς κρίση 34 βιβλία, μεταφρασμένα από τα ισπανικά, τα καταλανικά και τα πορτογαλικά, που εκδόθηκαν μέσα στο 2022. Η Κριτική Επιτροπή για το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ για το 2023, αφού διάβασε τα υποψήφια έργα, επέλεξε την παρακάτω λίστα μεταφραστών και μεταφραστριών:
1. Την Αγγελική Αλεξοπούλου, για το βιβλίο του Ματέο Γκαρσία Ελισόντο, "Ραντεβού με τη Λαίδη", εκδ. Καστανιώτης
2. Την Έφη Γιαννοπούλου, για το βιβλίο του Ρόκε Λαράκι, "Μητροφάγος", εκδ. Αντίποδες
3. Την Χριστίνα Θεοδωροπούλου, για το βιβλίο της Αγκουστίνα Μπαστερρίκα, "Εξαίσιο πτώμα", εκδ. Πατάκη
4. Τον Δημήτρη Καλοκύρη, για το βιβλίο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, "Πυρετός του Μπουένος Άιρες και άλλα νεανικά ποιήματα", εκδ. Πατάκη
5. Την ομάδα μεταφραστών που αποτελείται από τους: Μαρία Αθανασιάδου, Κωνσταντίνα Γερασίμου, Αναστασία Γιαλαντζή, Μαρία Ζαγγίλη, Μαρία Καλουπτσή, Μαρία Καραλή, Κανέλλα Λιακοπούλου, Νίκο Μανουσάκη, Αλίκη Μανωλά, Χρυσούλα Ξένου, Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, Αγγελική Παλασοπούλου, Στέλλα Σουφλέρη, Σοφία Φερτάκη, Ναταλί Φύτρου, Σταύρο Χατζής, που μετέφρασε από κοινού το βιβλίο του Σέσαρ Άιρα, "Πώς έγινα καλόγρια", εκδ. Carnivora.
Ακολουθεί το σκεπτικό της επιτροπής:
"Το "Εξαίσιο πτώμα" έχει άμεση σχέση με τον σύγχρονο προβληματισμό για την ανεξέλεγκτη μετάδοση θανατηφόρων ιών, τη διατροφή και την ανησυχία για το μέλλον και φέρει στο επίκεντρο την θέση του ανθρώπου σε αυτό. Όμως, αντί να ακολουθήσει κάτι αναμενόμενο, κινείται προς την κατεύθυνση μιας οριακής επιστημονικής φαντασίας, η οποία δεν χρησιμοποιεί πλέον εργαλεία τεχνολογίας, αλλά σφαγείου, σε ένα κείμενο με πυκνή δομή, ακριβή γλώσσα και σύντομες, κοφτές φράσεις.
Η βασική μεταφραστική δυσκολία του εν λόγω έργου δεν έγκειται στη γλώσσα αυτή καθ’ εαυτήν ή στις επί μέρους λέξεις/φράσεις, όσο στη συνολική σύλληψη της εικόνας που περιγράφεται και στη συνακόλουθη κατάδυση της μεταφράστριας σε ένα δυστοπικό, εφιαλτικό σύμπαν "ανθρώπινου σφαγείου - βυρσοδεψείου", το οποίο καλείται να αποδώσει. Η ουδέτερη "θερμοκρασία" του έργου, που δρα βραδυφλεγώς, οδηγεί εξελικτικά σε μια κλιμακούμενη δυσοίωνη ατμόσφαιρα, την οποία η μεταφράστρια παρακολουθεί και αποδίδει με συνέπεια, επιτυγχάνοντας το ίδιο αποτέλεσμα με το πρωτότυπο.
Η μετάφραση της Χριστίνας Θεοδωροπούλου είναι πιστή στο πρωτότυπο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο: το κατανοεί σε βάθος και το σέβεται (σε επίπεδο λεξιλογίου, στίξης και ρηματικών χρόνων), οι δε ανεπαίσθητες όσο και απαραίτητες αλλαγές ή μετατοπίσεις σε σχέση με αυτό συντείνουν σταθερά στην ανάδειξή του, με αποτέλεσμα ένα πολύ ικανοποιητικό μετάφρασμα. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι επίσης αυτή που ενδείκνυται για το πρωτότυπο: ενιαία, μετρημένη, χωρίς ακροβασίες, με ένθεση επεξηγήσεων μόνον όταν είναι απαραίτητο και με τον πλέον διακριτικό τρόπο. Εμπνευσμένα, στο πρωτότυπο, και εξαιρετικά ως απόδοση, τα περιγραφόμενα όνειρα. Υποδειγματική η επιλογή και η έκταση των σημειώσεων της μεταφράστριας".
