Συζητώντας με τον Ραμμένο Άσσο μια ανάσα πριν το Off the Hook 2024

Ο Ραμμένος Άσσος ξεκίνησε το ραπ σε μικρή ηλικία, κάνοντας τα πρώτα του βήματα αναζητώντας απαντήσεις από τον εαυτό του και τη κοινωνία. Από τις συνεργασίες με βετεράνους της ελληνικής σκηνής μέχρι το  open act στο live του θρυλικού Havoc είναι σίγουρα ένας καλλιτέχνης που δεν πρέπει να παραλείψετε να ακούσετε. Εν αναμονή του νέου του δίσκου και της δεύτερης εμφάνισής του στο Off the Hook (7/9) μας μιλάει για τη σχέση του με τη κουλτούρα του Hip-hop.

Έχει αλλάξει ο τρόπος που εκτιμάς τους mc’s όντας ένας από αυτούς;
Δεν έχει αλλάξει το πώς αισθάνομαι το έργο άλλων ανθρώπων. Γενικά, διαχωρίζω το έργο από τον δημιουργό του γιατί αποφεύγω να βιώνω την απομυθοποίηση. Όσον αφορά τους MC’s σαν ανθρώπους, σίγουρα έχω κατανοήσει κάποια πράγματα καλύτερα βιώνοντας εμπειρίες που τότε τις είχα αποκλειστικά ως ακουστικό ερέθισμα. Μπόρεσα να καταλάβω περισσότερα μέσα από αυτά που είχα ήδη ακούσει.

Πρέπει να διαχωρίζουμε τον καλλιτέχνη από το έργο του, δηλαδή να βλέπουμε ξεχωριστά την περσόνα που έχει το καλλιτεχνικό του έργο με τον άνθρωπο;
Είναι πολύ μεγάλη κουβέντα. Αν σου δείξω κάτι χωρίς να σου πω ποιος το έφτιαξε και σε ρωτήσω τη γνώμη σου, κατά πάσα πιθανότητα θα έχεις. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει το διαχωρισμό στον οποίο αναφέρεσαι. Σίγουρα μπορεί να σταματήσεις να σέβεσαι έναν καλλιτέχνη αλλά αυτό δε σημαίνει ότι κάτι που θεωρούσες καλό τότε, ξαφνικά δεν είναι. Κι αυτή η αντίθεση είναι υπαρκτή γιατί δε μιλάμε απαραίτητα για αλληλεξαρτώμενες ποιότητες. Όπως λοιπόν είναι αυθαίρετο να ωραιοποιείς έναν άνθρωπο που γνωρίζεις μόνο τη δημιουργία του, άρα αυτό που επιλέγει ο ίδιος να βάλει στο τραπέζι, άλλο τόσο αυθαίρετο είναι να παίρνει η μπάλα το έργο όταν ο δημιουργός δε σου κάνει. Ταυτόχρονα, είναι απόλυτα θεμιτό να σταματήσεις να τον στηρίζεις από δω και στο εξής. Το "από ‘δω και πίσω” είναι που δεν αλλάζει.

Έχει αλλάξει ο τρόπος που βιώνεις στην κουλτούρα ως κάποιος που πλέον παρατηρείται από τους άλλους;
Μπα, δεν έχει επηρεαστεί καθόλου το πώς αφουγκράζομαι ο ίδιος αυτό το φάσμα. Εξάλλου, το ραπ είναι που έχει μεγαλώσει πάρα πολύ, όχι το hip-hop. Στην τελική, εγώ όλο αυτό το γνώρισα μόνος μου. Μόνος μου άκουγα, μόνος μου έγραφα, μόνος μου πήγα στα πρώτα λάιβ, ποτέ δε βασίστηκα στο αν ο κύκλος ασχολείται με το hip-hop ή πόσο ασχολείται ή πόσοι υπάρχουν που κάνουν μουσική. Πηγάζει εντελώς από μέσα μου και αυτό μου δίνει μια επιπλέον σιγουριά αναφορικά με την γραμμή που τραβάω μέσα σε αυτό. Δε με νοιάζει ιδιαίτερα τι κάνουν οι υπόλοιποι.

Είναι λίγο μοναχικό δηλαδή;
Για μένα. Εγώ το γνώρισα έτσι οπότε υπάρχει αυτή η απόσταση η οποία οδηγεί σε αυτό που σου λέω σήμερα, ότι πατάω σε βάσεις που έβαλα ο ίδιος οπότε η γενικότερη κατάληξη δε με απασχολεί. Εγώ θα κάνω αυτό που είναι να κάνω.

Πλέον που έχει μεγαλώσει το κομμάτι του ραπ, έχουμε δει πάρα πολλές αλλαγές, είναι το νούμερο ένα είδος μουσικής στον πλανήτη. Πώς βλέπεις αυτό το hype;
Υπάρχουν καλά και κακά.  Στα καλά είναι ότι υπάρχει εξέλιξη στη μουσική παραγωγή, βγαίνει συνέχεια υλικό, οπότε έχεις συνέχεια να ακούς πράγματα, άσχετα αν εμένα μου άρεσε η εποχή που περίμενες χρόνια ένα δίσκο. Γιατί το εκτιμούσες. Τώρα, αυτό έχει εκλείψει. Έχεις νέα tracks κάθε βδομάδα, 3-4 lives κάθε σαββατοκύριακο (στην Αθήνα τουλάχιστον), σίγουρα έχει γίνει huge. Από ‘κει και πέρα, άλλο μουσική και άλλο βιομηχανία. Αυτή τη στιγμή το rap είναι ταυτόχρονα και η νούμερο ένα μουσική στον κόσμο, οπότε παίζει ρόλο σε ποια βάση μιλάς όταν ξεκινάει αυτή η συζήτηση. Πάντως, το όλο φούσκωμα είναι κάτι που γενικά μου κλωτσάει, αλλά δεν μου κλωτσάει από μιζέρια, τύπου ήμασταν λίγοι και τώρα είμαστε πολλοί και τί κάνουν όλοι αυτοί. Απλά χάνεται η κουλτούρα, χάνεται ο κώδικας πάνω σε πέντε πράγματα, χάνεται το συμπεριφορικό, αλλάζει η στόχευση, αλλάζει έτσι κι αλλιώς το hip-hop γιατί το περιεχόμενο αναδιαμορφώνεται ανάλογα τις εκάστοτε κοινωνίες, οπότε προφανώς η μουσική που κάνουν τα παιδιά τώρα έχει διαφορές από την μουσική που κάνανε οι MC’s 20 χρόνια πριν κι αυτό είναι απολύτως λογικό. Το γεγονός όμως ότι έχουν πέσει τόσα λεφτά στο ραπ και τόσοι άνθρωποι, κι όχι από αγάπη, κόβει από τον κινηματικό χαρακτήρα αυτής της μουσικής. Προφανώς και υπάρχουν παιδιά τα οποία το κρατάνε αυτό στον ακέραιο βαθμό, όπως τα Χρονικά Δυστοπίας και άλλα άτομα της DIY σκηνής που δεν διαπραγματεύονται τη σύμπλευση με οτιδήποτε είναι ικανό να μετατρέψει το ραπ σε πανηγυράκι. Overall όμως, εκτός ορισμένων ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τη μουσική ως πολιτικό μέσο, στη μεγάλη εικόνα κάποια πράγματα έχουν ευτελιστεί φουλ. Το πιο αδιανόητο απ’όλα είναι ότι ένα τεράστιο κομμάτι της σκηνής έχει πέσει στην παγίδα του success story, πουλώντας την προσωπική εξαίρεση ως κανόνα θεωρώντας πως εμπνέει την προσπάθεια και την ελπίδα. Στον έξω κόσμο όμως, ένα παιδί που μονίμως ακούει ανθρώπους να περιγράφουν το πόσο τέλειοι είναι αυτοί και η ζωή τους, είναι πιο πιθανό να σκεφτεί "εγώ τι κάνω λάθος;”. Και δεν έχει κάνει τίποτα λάθος φίλε. Ο Kas στην "Μπαλάντα Των Απροσάρμοστων" το έχει πει άψογα:

"και χαίρομαι για τους μαχητές που βρήκαν απόδραση
σαν τον Αντετοκούμπο όταν τον βλέπουν να καρφώνει στην τηλεόραση οι μικροαστοί
μα μοιάζω πιο πολύ στον σκούρο που ακόμα κάνει προπόνηση
στην μπασκέτα του πάρκου περιμένοντας την τυπική αναγνώριση”

Έχει χαθεί και το όραμα μαζί με αυτό το κινηματικό στοιχείο;
Δεν έχουμε όλοι το ίδιο όραμα έτσι κι αλλιώς. Τα θέλω των ανθρώπων αλλάζουν κάθε μέρα. Από κει και πέρα, σε πιο συλλογικό επίπεδο, αναπαράγονται έννοιες-θεμέλια για την αναδόμηση ενός νέου κοινωνικού συνόλου αλλά υποπτεύομαι πάρα πολύ την εμβάθυνση του καθενός. Πάρε για παράδειγμα την αστυνομία. Εγώ έχω θεσμικό πρόβλημα με την αστυνομία, δεν διαπραγματεύομαι την ύπαρξη τους. Δεν είναι ότι δε με αφήνουν να κάνω νταλαβέρια ή ότι με δέρνουν κι αν δε μ’  έδερναν όλα καλά. Έχει να κάνει με το πώς το κράτος δημιουργεί την ανασφάλεια για να πουλήσει την ασφάλεια, με το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι διατεθειμένοι να απαρνηθούν την ίδια τους τη βούληση. Ε, προφανώς δεν είμαστε απ ’την ίδια πλευρά ντε και καλά επειδή έχουμε τους μπάτσους απέναντι. Το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά ποια πλευρά διαλέγουν οι άνθρωποι αλλά κυρίως το πώς τη διαλέγουν. Όταν ψάχνεις πρώτα να ανήκεις, είτε με τους από δω είσαι είτε με τους απο κει, ζημιά κάνεις. Και σε σένα και στους υπόλοιπους.

Ουσιαστικά να υπάρχει μια συνειδητοποίηση και ένας προσανατολισμός προς τα πού πηγαίνουμε. Αυτό θες να πεις;
Το να ξέρεις γιατί είσαι με όποιους είσαι, γιατί κάποια στιγμή όλα αυτά θα κληθείς να τα υποστηρίξεις.

Αφού ανέφερες την αστυνομία, τα κινήματα και γενικά τον αντιεξουσιαστικό χώρο, θεωρείς ότι υπάρχει ένα μέρος της κοινωνίας που θέλει μια καλύτερη κοινωνία;
Όλοι θέλουν μια καλύτερη κοινωνία. Πραγματικά όσοι άνθρωποι δεν βολεύονται από το υπάρχον που δεν είναι πολλοί, θέλουν μια καλύτερη κοινωνία. Αυτό είναι ένα πράγμα. Το άλλο πράγμα είναι αυτό που είπα πριν. Εγώ πιστεύω ότι περισσότεροι άνθρωποι πραγματικά έχουν καλή πρόθεση αλλά το θέμα είναι πόση δουλειά έχεις κάνει με τον εαυτό σου και κατά πόσο είσαι όντως κοντά σε σένα και μετέπειτα εκεί που θες να είσαι για να μπορέσει μετά να υπάρξει συζήτηση για τα μέσα με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί κάτι καλύτερο, εξάλλου δεν μπορούν να κάνουν όλοι τα ίδια πράγματα. Είμαι πολύ υπέρ του όσο μπορείς, αρκεί να μην λες πιο πολλά απ’όσα μπορείς. Ο καθένας ας κάνει τη προσπάθειά του χωρίς να πατάει σε άλλους ανθρώπους. Πάντως, το ότι θέλουμε μια καλύτερη κοινωνία θεωρώ ότι είναι δεδομένο. Το θέμα είναι πώς αντανακλά η θέληση μας στις συμπεριφορές μας και πού στρέφουμε την ενέργεια μας.

Θεωρείς ότι το ραπ μπορεί να θίξει τα κοινωνικά προβλήματα με τέτοιον τρόπο ώστε κάποιοι να τα συνειδητοποιήσουν;
Το ραπ σίγουρα δε μπορεί να φέρει την αλλαγή, αλλά μπορεί να συμπορευτεί. Προφανώς μπορεί να δώσει ερεθίσματα και να παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στον χαρακτήρα που καλλιεργούν κυρίως οι πιτσιρικάδες που ακούνε ραπ. Κατά τ’ άλλα το ραπ δεν είναι η Βίβλος, ούτε έχουν οι ραπάδες την ευθύνη να λένε όλα αυτά που συμβαίνουν και να τα λένε κι όλα με τον σωστό τρόπο. Ο καθένας έχει την ευθύνη για τον εαυτό του και κάποιοι άνθρωποι κάνουν και μουσική, δεν μπορείς να τους βάλεις το πιστόλι στο κρόταφο και να τους πεις "Α κάνεις ραπ; Θα ραπάρεις γι’ αυτό". Εγώ μπορεί να έχω επιλέξει να έχω και αυτόν τον άξονα, άλλα παιδιά μπορεί να έχουν επιλέξει να έχουν μόνο αυτόν τον άξονα, άλλοι δε δίνουν δεκάρα. Σε προσωπικό επίπεδο θα κρίνω σίγουρα, αλλά σε γενικότερο πλαίσιο δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να σε κάνει άνθρωπο ή να σου ανοίξει τα μάτια.

Βλέπεις τον εαυτό σου να ωριμάζει όσο γράφεις τους στίχους;
Γενικά σίγουρα με βοηθάει το να αποτυπώνω τις σκέψεις μου σε κάτι γιατί τις διαβάζω ξανά και μέσα από το γράψιμο, τη πρόβα, την ηχογράφηση και το διάβασμα που μεσολαβεί μέχρι να ολοκληρώσω το κομμάτι οι στίχοι συνεχώς κάνουνε κύκλο στο κεφάλι μου, οπότε αρχίζει αυτό το πράγμα και δημιουργεί νέα συμπεράσματα και απαντήσεις και μπορεί να γίνει και ετεροχρονισμένα, να ακούσεις δηλαδή ένα κομμάτι πέντε χρόνια μετά και να καταλάβεις πράγματα που τότε δεν καταλάβαινες, ταυτόχρονα να καταλάβεις και γιατί ήσουν ό,τι ήσουν, τι έχει αλλάξει σε σχέση με το σήμερα. Ναι, είναι από τα πιο χρήσιμα πράγμα και μου συμβαίνει φουλ. 

Θα ήθελες να μας πεις τί ακούς αυτό τον καιρό;
Griselda, Cult Mountain, Mick Jenkins κ.α. Από Ελλάδα, φέτος άκουσα πολύ Εθισμό κι εκτίμησα φουλ το EP του Avi.

Τι ετοιμάζεις για το μέλλον;
Ετοιμάζω έναν δίσκο για το Δεκέμβρη, ο οποίος είναι το πιο σημαντικό πρότζεκτ που έχω κάνει ως τώρα για πάρα πολλούς λόγους. Είμαι σε ένα κομβικό στάδιο στη ζωή μου και στη μουσική, τον Απρίλιο του ‘25 κλείνω δέκα χρόνια. Σαν πρόλογος αυτού του δίσκου, θα βγει στις 5 Σεπτεμβρίου το "Κόκκαλα”, ένα EP τριών tracks σε παραγωγή Solti και μίξη λόγου χάριν. To LP θα λέγεται "Κανένας” και αναμένεται τον Δεκέμβριο. 

Είναι λίγο πιο αυτοαναφορικός;
Είναι ξεκάθαρα αυτοαναφορικός γιατί αποτελεί το βίωμά μου από τις αρχές του ‘23 που μετακόμισα μέχρι και σήμερα που έζησα διάφορα καινούρια πράγματα, δημιουργήθηκαν νέες ερωτήσεις, έδωσα νέες απαντήσεις, άλλαξα πάρα πολύ, οπότε όλα αυτά καταγράφηκαν και βγήκε αυτό το πρότζεκτ.

Τι να περιμένουμε από την εμφάνισή σου στο Off The Hook;
Θα έχω μαζί μου τον Silkroad στα decks, θα έχουμε Ταφ Λάθος και μπύρες, θα έχουμε κι ένα νέο EP. Ε, θα πρέπει να το παρουσιάσω μάλλον.

Προπώληση για το Off the Hook μέσω more.com εδώ.