Άραγε, αν για κάποιον λόγο δεν είχαμε ήχο, θα αρκούσε να χαζεύουμε τον αναμαλλιασμένο Jarvis Cocker; Είτε να εκτελεί τις τόσο ιδιαίτερες (σχεδόν μη) χορευτικές του κινήσεις, ως αέναα ψηλόλιγνη φιγούρα σε φόντο έντονα πορτοκαλί, είτε να μας κοιτάζει από τις γιγαντοοθόνες της Πλατείας Νερού, με τα χαρακτηριστικά του μαύρα, κοκάλινα γυαλιά και τις κάμερες να εστιάζουν στις συσπάσεις του προσώπου του;
Πιστεύω πως ναι, γιατί ήταν τόση η έξαψη των χιλιάδων που τίμησαν την 4η μέρα του Release Athens Festival 2024, ώστε ακόμα και με αυτά τα ελάχιστα πάλι θα χαίρονταν, απλά και μόνο επειδή στέκονταν ξανά απέναντι στους Pulp, 13 χρόνια από την τελευταία τους φορά στην Αθήνα. Όχι, βέβαια, ότι οι προσδοκίες δεν ήταν υψηλές. Ήταν, όπως αποδείκνυαν και οι αριθμοί της προσέλευσης, αφού μιλάμε, μάλλον, για τριπλάσιο κοινό συγκριτικά με τον Αύγουστο του 2011 στη Μαλακάσα. Σε κάθε περίπτωση, το γκρουπ τις τίμησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο: με μια εμφάνιση που έμοιαζε σαν επέλαση ελαφριάς βρετανικής ταξιαρχίας, με το κοινό να χάνεται σε τρελό 1990s πάρτι, συδαυλίζοντας την όλη ανεβαστική ατμόσφαιρα, η οποία, παρά το διάβα των ετών, αναζωπύρωσε κάτι από τη "μαγεία" του 1998 στη Φρεαττύδα.
Τα πράγματα στην Πλατεία Νερού ξεκίνησαν εξαρχής με το δεξί, γιατί οι Tramhaus έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό, παρά τον λιγοστό κόσμο και τον ντάλα ήλιο. Το παραδέχτηκε και ο τραγουδιστής τους Lukas Jansen, άλλωστε, μιλώντας στο κοινό, ότι ήταν το πιο δύσκολο σόου που έχουν δώσει στη μέχρι στιγμής πορεία –ευχαριστώντας αυτούς που άφησαν τον βολικό ίσκιο στον πύργο των ηχοληπτών, ώστε να έρθουν στα μπροστά. Αρκετοί ανάμεσά τους, ασφαλώς, το είχαν κάνει ώστε να εξασφαλίσουν πρώτη σειρά στους Pulp, αλλά δεν είχε σημασία, από τη στιγμή που πρόσφεραν την απαραίτητη κερκίδα και στο ολλανδικό γκρουπ.
Οι Tramhaus είχαν δυναμικό παλμό και ξετύλιξαν θελκτικές εντάσεις, με το μπάσο της Julia Vroegh και τα ντραμς του Jim Luijten να εκλύουν κάμποση post-punk ενέργεια, που συνδυάστηκε ωραία με την κινητικότητα του Jansen, ο οποίος, παρά το λιοπύρι, επιδόθηκε σε κάμποσα χορευτικά λικνίσματα. Τα πράγματα κορυφώθηκαν στο "Seduction, Destruction", που έγινε δεκτό με ιαχές, βάζοντας μια μικρή, μα άγρια φωτιά, η οποία κράτησε τη φλόγα της έως και το τέλος του set. Χάρη σ' αυτήν, ακόμα και τραγούδια που ίσως τα υποτιμούσες στη στουντιακή τους εκδοχή (ως καλοπαιγμένες, μα αφόρητα αναβιωτικές νοσταλγίες), απόκτησαν ξεχωριστή ζωντάνια επί σκηνής, αποδεικνύοντας τη συναυλιακή εμβέλεια της μπάντας.
Αρκετό ήλιο είχαν κόντρα και οι Ride, ενώ ήταν κι άβολο, ίσως, να παίζουν βλέποντας κόσμο να έρχεται, προσπαθώντας να βρει γνωστούς και κατατόπια στην Πλατεία Νερού. Αλλά το συγκρότημα από την Οξφόρδη έχει πολλά χιλιόμετρα στην πλάτη του για να ασχολείται με τέτοιες μικρολεπτομέρειες, γνώριμες (εδώ που τα λέμε) σε κάθε μουσικό φεστιβάλ. Έτσι, άνοιξαν απλά τους ενισχυτές τους και πραγματοποίησαν υποδειγματικό ξεκίνημα με το φρέσκο "Monaco", προσφέροντας καθάριο ήχο, δυνατό, μα με ισορροπίες τέτοιες που επέτρεπαν ν' ακούς όλα τα όργανα. Και με κάτι να πλανάται από New Order, θα σημειώσω, ώστε να ξεμπερδεύουμε εξαρχής με την ευκολία της ετικέτας "shoegaze", η οποία φοριέται άκριτα σε κάθε τι που ποιούν.
"Πώς τα πάμε;", ρώτησε στη συνέχεια o Mark Gardener, ο οποίος επικοινώνησε συχνά με το κοινό, απευθύνοντας λ.χ. χαιρετισμό σε κάτι συμπατριώτες Άγγλους τους οποίους διέκρινε ανάμεσα στο μικρό πλήθος ή ρωτώντας το ποδοσφαιρικό σκορ, αφού, όσο έπαιζαν, διαδραματιζόταν ο Euro 2024 αγώνας της Αγγλίας με τη Δανία –αργότερα, δε, σχολίασε και τα Pulp μπλουζάκια που έβλεπε διάσπαρτα. Στα αμιγώς μουσικά, εντωμεταξύ, συνέχισαν να κελαηδάνε με θαυμαστή alternative ενάργεια, που λαμποκόπησε στα "Twisterella" και "Leave Them All Behind" σαν φλέβα από ασήμι. Στο καινούριο "Peace Sign", επίσης, λειτούργησαν όμορφα τα διπλά, παραμορφωμένα φωνητικά του Gardener με τον Andy Bell, όμως η συναυλία είχε κι άλλο για την κορύφωσή της. Αυτή ήρθε προς το φινάλε, με το υπέροχο σερί "Vapour Trail" και "Seagull" να πυροδοτεί μέγα ενθουσιασμό, ο οποίος εκφράστηκε δεόντως, με ζητωκραυγές και χειροκροτήματα.
Και ύστερα, Smile. Και μάλιστα με πλήρες set, όχι κουτσουρεμένο φεστιβαλικό, το οποίο ξεκίνησε με το "Wall Of Eyes", σε μια αντικειμενικά ιδανική συνθήκη για τη μουσική τους: με πολύ κόσμο συγκεντρωμένο μπροστά, με τον ήλιο να έχει πια δύσει και με μια θαλασσινή αύρα να κρατά τη βραδιά σε αρκούντως δροσερά επίπεδα. Φυσικά, πάνω απ' όλα βρισκόταν ο ενθουσιασμός που προξενούσε το γεγονός ότι βλέπαμε τον Thom Yorke στην Πλατεία Νερού, με σάρκα και οστά –για πολλούς λόγους είναι μια παράμετρος που δεν γίνεται να υποτιμηθεί. Πολύ σύντομα, όμως, καθώς το γκρουπ περνούσε στα "The Opposite" και "Speech Bubbles", θα καταλαβαίναμε ότι υπήρχαν κι άλλα πράγματα.
Θα καταλαβαίναμε, ας πούμε, ότι οι Smile δεν γινόταν να παίξουν νωρίτερα, γιατί η ζωντανή τους πρόταση προκύπτει επιτηδευμένα οπτικοακουστική, περιλαμβάνοντας φοβερά φώτα σε κόκκινους, πράσινους και μπλε χρωματισμούς (που δεν θα λειτουργούσαν, αν είχαν να συναγωνιστούν τον ήλιο του ελληνικού καλοκαιριού), αλλά και μια προβολή άκρως δημοκρατική στη φιλοσοφία και στην πραγμάτωσή της: αντί να ζουμάρουν οι κάμερες στο κάθε ένα από τα τέσσερα μέλη μεμονωμένα, δηλαδή –προκρίνοντας πρωταγωνιστές, όπως συνήθως συμβαίνει– τους βλέπαμε διαρκώς όλους μαζί, σε κάθετη διάταξη. Κάτι πραγματικά αξιοθαύμαστο, γιατί σε καμία περίπτωση δεν ένιωθες ότι βλέπεις τον Thom Yorke στα επίκαιρα καπρίτσια του.
Από την άλλη, βρήκα αληθώς δύσκολο να διαχωρίσω την υπόσταση και τον κεκτημένο θρύλο του Yorke από τους διθύραμβους του alternative κόσμου για τη στούντιο δουλειά των Smile και για τη δυναμική των ζωντανών τους εμφανίσεων. Θα συνέβαιναν όλα αυτά δίχως τον Thom Yorke και τον Jonny Greenwood –δίχως την αίγλη των Radiohead, δηλαδή– στη βάση του υλικού και μόνο που παρουσιάζουν; Η δική μου απάντηση είναι όχι. Και η προσωπική μου εκτίμηση κλίνει στο ότι οι Smile έχουν "φουσκώσει" επειδή στο παλιότερο κοινό λείπουν οι Radiohead κι επειδή οι νεότεροι alternative ακόλουθοι διψούν να ζήσουν τις δικές τους ταυτίσεις με πρόσωπα και ήρωες, χειροκροτώντας περιπτώσεις υποδεέστερες συγκριτικά με το "χρυσό" παρελθόν της εν λόγω κουλτούρας. Υπό το κράτος της ίδιας ακριβώς ανάγκης με την οποία κινείται στα καθ' ημάς και το έντεχνο κοινό, όσο κι αν φρίττουν ορισμένοι με την αναλογία.
Φυσικά και παίζουν θαυμάσια οι Smile, αλίμονο· μην ξεχάσουμε και όσα ξέραμε. Και φυσικά τραγουδά εκπληκτικά ο Thom Yorke: η φωνή του παραμένει φορέας κολοσσιαίας συγκινησιακής δυναμικής και στα "Skrting On The Surface" και "Pana-Vision" προξένησε δικαιολογημένες ανατριχίλες. Εντούτοις, κάτω απ' το όλο περιτύλιγμα, δεν υπάρχουν τα ανάλογα τραγούδια, με την εξαίρεση, ίσως, του "Bending Hectic". Η μουσική των Smile παραμένει νωθρή ακόμα και στις τέλεια μελετημένες εκρήξεις του "You Will Never Work In Television Again", πελαγοδρομούσα σε ατμόσφαιρες και jazz(y) πολυπλοκότητες που εν τέλει μπορούν, θεωρώ, να ενθουσιάσουν μόνο όσους δεν ακούν αρκετή μουσική έξω από το alternative και το indie-friendly φάσμα. Το δε φινάλε τους αποτέλεσε ναδίρ της συναυλιακής εμπειρίας στην Πλατεία Νερού, αφού τόσο το "The Smoke", όσο και το "Feeling Pulled Apart By Horses" άφησαν ακόμα πιο εκτεθειμένη την έλλειψη ενός ουσιαστικού αποτυπώματος πίσω από το όλο "art" της βολικής rock ταμπελοποίησης.
Και μετά ήρθαν οι Pulp. Φαινομενικά με μεγάλα λόγια, αφού, ήδη προτού τους δούμε, "μίλησαν" από τις οθόνες της Πλατείας Νερού, ενημερώνοντάς μας ότι θα παρακολουθήσουμε την 547η συναυλία της καριέρας τους, μα και τάζοντας "μια βραδιά που θα θυμόμασταν για όλη μας τη ζωή". Κυριολεκτούσαν, όμως. Με κάθε σεβασμό στους αγαπητούς Ride και στο καλλιτεχνικό βεληνεκές του Thom Yorke, δηλαδή, ήταν οι Pulp που διέθεταν εκείνο το "κάτι άλλο", το οποίο τους καθιστούσε δικαιωματικά επικεφαλής της 4ης φεστιβαλικής ημέρας του Release Athens.
Και μόνο το εκθαμβωτικό ξεκίνημα με το "I Spy" να επιστρατεύσεις, άλλωστε, έφτανε και περίσσευε ώστε να θέσει αποστάσεις και μεγέθη στις σωστές κλίμακες, προσφέροντας ένα χρήσιμο μάθημα στους απανταχού Smile για το πώς φτιάχνεις τραγούδια με ατμοσφαιρικές πρόζες, μελωδικές εκρήξεις, εναλλαγές μουσικών επιφανειών και ακαταμάχητα "λα λα λα", που να είναι μεθυστικά και όχι νανουριστικά. Χώρια το οπτικό σόου, αφού οι Pulp κυριολεκτικά ανέτειλαν, με τον Jarvis Cocker να πρωτοπροβάλλει ως φιγούρα στην κορυφή των σκηνικών, στο φόντο μιας επιβλητικής Σελήνης στο video wall, με ένα πύρινα πορτοκαλί φως να λούζει κατόπιν τα πάντα, θυμίζοντας πλάνο ηλειακής επικράτειας από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Το ίδιο φως θα λαμπύριζε και στο "Sunrise", στο τέλος του κανονικού set, "σβήνοντας" περίτεχνα σε έναν μικρό ήλιο απ' όπου εκπορευόταν και ταυτόχρονα χανόταν ο εμβληματικός τους frontman.
Στο μεσοδιάστημα, τώρα, και τι δεν έγινε. Το εντυπωσιακό κύμα ιαχών και σηκωμένων χεριών στο τελείωμα του "I Spy" μετατράπηκε σε ρυθμικά παλαμάκια υπό την καθοδήγηση του Cocker, οδηγώντας στο "Disco 2000", με την Πλατεία Νερού να πηγαίνει αναμενόμενα πάνω-κάτω τραγουδώντας "let's all meet up in the year 2000/won't it be strange when we're all fully grown?". Με ένα μείγμα έκστασης και συγκίνησης ακαταμάχητο, ιδιαίτερα για όσους ήταν νέοι όταν βγήκε το κομμάτι το μακρινό 1995 και πλέον έβλεπαν τη συναυλία με τα δικά τους παιδιά.
Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, δεν υπήρχε επιστροφή: όσα σημάδια κι αν έφερε ο χρόνος, ό,τι κι αν έλεγαν ή έκαναν οι Pulp, θα γινόταν δεκτό με χειροκροτήματα. Κανείς, ας πούμε, δεν δυσανασχέτησε με τις μικρές ιστοριούλες του Jarvis Cocker μεταξύ των επιλογών του set –πότε για τις αθηναϊκές του βόλτες στη φυλακή του Σωκράτη, πότε για τη συνάντησή του με κάποιον Γιάννη στην έξοδο του ξενοδοχείου, πότε για το σύννεφο άμμου που τον έπνιξε για λίγο το 1998, στην πλαζ της Φρεαττύδας, πότε για να σχολιάσει δηλητηριωδώς τις μέχρι στιγμής επιδόσεις της Αγγλίας στο Euro 2024. Κι ας αποδείκνυαν ότι οι Pulp ακολουθούν ένα ρουτινιάρικο μοτίβο ζωντανής παρουσίασης, που κρατάει απαράλλαχτο από τα χρόνια της δεύτερης επανασύνδεσής τους.
Το "Something Changed" –αφιερωμένο όχι μόνο στον προαναφερόμενο Γιάννη, αλλά και στον εκλιπόντα Steve Mackey– παίχτηκε με τη δέουσα συγκινησιακή φόρτιση, με τις διαθέσεις να αλλάζουν έπειτα στο "Pink Glove" και τα πράγματα να χαλαρώνουν επικίνδυνα στα "Weeds" και "Weeds II (The Origin Of The Species)", παρά την κινητικότητα του Cocker: δεν θα ήταν άσχημα αν είχαν αντικατασταθεί από το "Death II", σκέφτηκα εκ των υστέρων. Μικρό το κακό, πάντως, αφού η συναυλία ξαναμπήκε σε τροχιά ανάτασης με τα "F.E.E.L.I.N.G.C.A.L.L.E.D.L.O.V.E." και "Sorted For E's & Wizz", τα οποία οδήγησαν σε μια μεγαλειώδη εκτέλεση του "This Is Hardcore", με τον Cocker πότε να αλωνίζει και πότε να τραγουδά καθισμένος σε πολυθρόνα, κάτω από την προβολή ενός επιβλητικού πολυελαίου.
Οι χοροί ξανάρχισαν μαζικά στο "Do You Remember The First Time?", αλλά το πιο τρελό 1990s πάρτι ήρθε σαν παλίρροια στο encore: τα "Like A Friend" και "Underwear" τραγουδήθηκαν με πάθος ως και τα πίσω μέρη της Πλατείας Νερού, με ένα γυναικείο σουτιέν να προσγειώνεται κοντά στον Cocker (που το σήκωσε χαριτολογώντας), μα ο όλος πανζουρλισμός άγγιξε το ζενίθ του στην υπέροχη εκτέλεση του "Common People", όπου σιγόνταραν και οι οθόνες, προβάλλοντας Pulp συσκευασίες απορρυπαντικών και αναψυκτικών. Στην αρχή, βέβαια, ο Cocker ξεκίνησε και διέκοψε, ισχυριζόμενος ότι ξέχασε τους σημαντικότερους στίχους του κομματιού: "She came from Greece, she had a thirst for knowledge". Ήταν, πάντως, η καλύτερη ώρα για να λάμψει και το αυτοσχέδιο πλακάτ κάπου στις πρώτες σειρές, όπου αναγραφόταν "We are from Greece, we are common people" –ή κάτι παρεμφερές, τέλος πάντων, καθώς οι σημειώσεις μου σε αυτό το σημείο είχαν πια χαθεί, παρασυρόμενες στο ρέμα της γενικής ευφορίας.
Οι περισσότεροι πίστεψαν ότι κάπου εκεί ήρθε το φινάλε, άλλωστε και η ώρα είχε παραπεράσει για καθημερινή και ο Cocker προχωρούσε, πια, στις συστάσεις της μπάντας –με τη κιμπορντίστρια Candida Doyle να λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος από το χειροκρότημα του κοινού. Πολλοί, λοιπόν, είχαν αρχίσει να κινούνται προς τα πίσω, ώστε να φύγουν έγκαιρα από τον χώρο, όταν οι Pulp έκαναν την έκπληξη, "υποχρεώνοντάς" τους να σταθούν ή/και να επιστρέψουν προς τα μπροστά, καθώς ξεκινούσε δεύτερο encore!
Το "Bad Cover Version" θύμισε τα μεταιχμιακά χρόνια του We Love Life (2001) και κέρδισε αρκετά από την αναπάντεχη επιστροφή τους ενώπιόν μας, μα το τρικούβερτο γλέντι ξέσπασε στο πολυαγαπημένο "Razzmatazz", όπου χιλιάδες κορμιά κοπανήθηκαν απ' άκρη σ' άκρη, ενώ τραγουδούσαν "oh you knew it/and you blew it, didn't you babe?". Και ύστερα, οριστική καληνύχτα με το "Glory Days" να στεφανώνει ιδανικά (για τους παλαιότερους, ειδικά) όχι μόνο τη γλυκόπικρη αίσθηση μιας νιότης που χάνεται ή θαμπώνει, μα και την αγέραστη λάμψη της, που εξακολουθεί να φωτίζει την πορεία στο παρόν: 'Cause this is how we live our glory days.
