φωτό Δημήτρης Χαρισιάδης / Μουσείο Μπενάκη, Φωτογραφικά Αρχεία
Στις 16 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, ενός μύθου της όπερας. Παρότι ειδικά στη χώρα μας ουδέποτε έπαυσαν οι τιμές στη σπουδαία τραγουδίστρια σε ετήσια βάση, κατά τη φετινή επετειακή χρονιά έχουν ήδη οργανωθεί δεκάδες εκδηλώσεις, συχνότατα υψηλής ποιότητας, και έπονται αρκετές ακόμη! Εύλογα, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει εντάξει τη συγκεκριμένη επέτειο στον κατάλογο συνεορτασμού επετείων της UNESCO για το 2023.
Από πλευράς Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το μεγάλο αφιέρωμα στην Κάλλας εγκαινιάστηκε τον περασμένο Απρίλιο με μια συναρπαστική παραγωγή της "Μήδειας" του Κερουμπίνι. Από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο έχουν προγραμματιστεί ένα οπερατικό γκαλά, μία αρχειακή έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ένα ντοκιμαντέρ, ένα βίντεο-ρεσιτάλ και ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης! Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: "Με το αφιέρωμα της Λυρικής φιλοδοξούμε αφενός να φωτίσουμε τη σχέση της Κάλλας με τον οργανισμό μας και αφετέρου να κάνουμε γνωστό το μύθο της στις νεότερες γενιές, σαν ένα φωτεινό παράδειγμα ταλέντου, σκληρής εργασίας, αφοσίωσης, τελειομανίας και λάμψης".
Πρώτο σταθμό αλλά και κορύφωση του αφιερώματος της Λυρικής αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον γκαλά όπερας στο Ηρώδειο, ανήμερα της γέννησης της ντίβας (16/9). Η ελληνική σταδιοδρομία της έχει συνδεθεί με το Ωδείο Ηρώδου Αττικού σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ένα χρόνο προτού εγκαταλείψει την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, τον Ιούλιο του 1944, η Μαρία Καλογεροπούλου ερμηνεύει εκεί τη Σμαράγδα στην όπερα του Καλομοίρη "Ο πρωτομάστορας", σε μουσική διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη και σκηνοθεσία Καραντινού, ενώ λίγες μόλις μέρες αργότερα, τον Αύγουστο του 1944, θα ερμηνεύσει τη Λεονόρα στον "Φιντέλιο" του Μπετόβεν σε μουσική διεύθυνση Χέρνερ και σκηνοθεσία Βάλεκ. Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1957, έχοντας ήδη κατακτήσει όλον τον πλανήτη, η Μαρία Μενεγκίνι-Κάλλας θα επιστρέψει στην πατρίδα της και στο Ηρώδειο για ένα ιστορικό ρεσιτάλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με άριες από τον "Τριστάνο και Ιζόλδη" του Ρίχαρντ Βάγκνερ, τη "Δύναμη του πεπρωμένου" και τον "Τροβατόρε" του Βέρντι, την "Λουτσία ντι Λαμερμούρ" του Ντονιτζέτι και τον "Άμλετ" του Τομά, σε μουσική διεύθυνση Βότο.
Αυτό ακριβώς το ρεπερτόριο θα περιλαμβάνει το γκαλά με τίτλο "Η Κάλλας στο Ηρώδειο". Τις οπερατικές άριες, που η ίδια ερμήνευσε στις ιστορικές εμφανίσεις της στο ρωμαϊκό ωδείο το 1944 και το 1957, θα αποδώσουν τέσσερις διεθνώς αναγνωρισμένες λυρικές πρωταγωνίστριες, δύο δραματικές υψίφωνοι, η Ιταλίδα Άννα Πιρότσι και η Βρετανίδα Κάθριν Φόστερ, και δύο κολορατούρες σοπράνο, η Ελληνίδα Βασιλική Καραγιάννη και η Αρμένισσα Νίνα Μινασιάν. Την ορχήστρα της ΕΛΣ, που θα αποδώσει εμβόλιμα εισαγωγές από τις ερμηνευόμενες όπερες, θα διευθύνει ο καταξιωμένος Γάλλος αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν.
Η νεότερη της παρέας, διεθνώς περιζήτητη Μινασιάν, θα αναμετρηθεί με τη σκηνή τρέλας της Οφηλίας από τη δ’ πράξη του "Άμλετ" του Τομά. Η Καραγιάννη θα τραγουδήσει την περίφημη άρια της α’ πράξης από τη "Λουτσία" του Ντονιτζέτι και αυτήν της Σμαράγδας από το β’ μέρος του "Πρωτομάστορα" του Καλομοίρη. Η Πιρότσι θα ερμηνεύσει τις κοσμαγάπητες άριες της Λεονόρας από τις δ’ πράξεις της "Δύναμης του πεπρωμένου" και του "Τροβατόρε" του Βέρντι, ενώ η Φόστερ θα καλύψει τη γερμανική πτυχή του προγράμματος με το ρετσιτατίβο και την άρια μιας …τρίτης Λεονόρας, από την α’ πράξη του "Φιντέλιο" του Μπετόβεν και το "Θάνατο" της Ιζόλδης από τον "Τριστάνο και Ιζόλδη" του Βάγκνερ.
Καραγιάννη, Πιρότσι και Φόστερ απάντησαν ευγενικά σε δύο ερωτήματα του "αθηνοράματος", με αφορμή την επικείμενη συμμετοχή τους στο γκαλά της ΕΛΣ. Ρωτήσαμε τις εκλεκτές υψιφώνους κατά πόσο αποτέλεσε πρόκληση γι’ αυτές η αναμέτρηση με άριες που έχουν συνδεθεί στενά με την Κάλλας. Όλες τους τόνισαν το βάρος της πρόκλησης, της ευθύνης και της τιμής που συνιστά η εμφάνιση στο Ηρώδειο. Η Πιρότσι επεσήμανε ότι "υπήρξα ανέκαθεν φαν της φωνής και της ερμηνευτικής δύναμης της Κάλλας", ότι "κατά τη διάρκεια των σπουδών μου εστίασα στη σημασία του να μη χάνεται από το ακροατήριο ούτε λέξη, ούτε απόχρωση, ούτε νόημα του τραγουδιού", ότι "από όταν ανέβηκα στη σκηνή, έμαθα να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό, διατηρώντας την προσωπικότητά μου, μακριά από μιμήσεις".
Η Φόστερ τονίζει τη "μεγάλη τιμή που συνιστά το γεγονός ότι η πρώτη μου ελληνική εμφάνιση γίνεται στο ίδιο θέατρο και με δύο ρόλους ιδιαίτερα δύσκολους και αγαπητούς, τον "Φιντέλιο”, που, όπως και η Κάλλας, τραγούδησα στην αρχή της σταδιοδρομίας μου, αλλά και την "Ιζόλδη” που έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου". Σημειωτέον ότι η εξαιρετική Ιζόλδη της ενθουσίασε τον περασμένο μήνα στο περίφημο Φεστιβάλ Βάγκνερ του Μπάιροϊτ!
Η Καραγιάννη εκφράζει την "τεράστια συγκίνηση που θα τραγουδήσω στον ίδιο ιερό χώρο, που δημιουργεί πάντα δέος, τόσο τη Λουτσία, που έχω ξανατραγουδήσει, όσο και τη Σμαράγδα, που αμφιβάλλω αν έχει ξανατραγουδηθεί στο Ηρώδειο από τότε που την ερμήνευσε η Κάλλας ως νεαρή μαθήτρια ωδείου!".
Όσο για το τι θα έλεγαν ότι τις γοητεύει περισσότερο στο θρύλο της Κάλλας, εκατό χρόνια μετά τη γέννησή της, η Καραγιάννη κρατά "τον τρόπο που ερμήνευε και τις σκηνικές μεταμορφώσεις, την προσωπικότητα και την ευφυΐα της", η Φόστερ "όχι τόσο το μύθο που τη συνοδεύει ως καλλιτέχνιδα και σταρ, όσο τη μοναδικότητα με την οποία ενσάρκωνε τις ηρωίδες της, τη φωνή και την προσωπικότητά της", ενώ η Πιρότσι "την επανάσταση που έφερε στο λυρικό τραγούδι με τη δύναμη της φωνής, του βλέμματος, της κάθε χειρονομίας, αλλά και την ανθρωπιά που αποπνέουν οι ερμηνείες της".
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
«Η Κάλλας στο Ηρώδειο»
Τέσσερις διακεκριμένες υψίφωνοι με διεθνή καταξίωση, οι Άννα Πιρότσι, Κάθριν Φόστερ, Βασιλική Καραγιάννη και Νίνα Μινασιάν, θα ερμηνεύσουν τις άριες εκείνες που η Κάλλας σημάδεψε με την ερμηνεία της στις ιστορικές εμφανίσεις της στο Ηρώδειο το 1944 και το 1957. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο Φιλίπ Ογκέν. Η ελληνική σταδιοδρομία της Μαρίας Κάλλας έχει συνδεθεί με το Ωδείο Ηρώδου Αττικού σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Έναν χρόνο πριν εγκαταλείψει την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, τον Ιούλιο του 1944, η Μαρία Καλογεροπούλου ερμηνεύει στο Ηρώδειο τη Σμαράγδα στην όπερα του Μανώλη Καλομοίρη Ο πρωτομάστορας σε μουσική διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη και σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού, ενώ λίγες μόλις μέρες αργότερα, τον Αύγουστο του 1944, θα ερμηνεύσει τη Λεονόρα στον Φιντέλιο του Μπετόβεν σε μουσική διεύθυνση Χανς Χαίρνερ και σκηνοθεσία Όσκαρ Βάλλεκ. Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1957, έχοντας ήδη κατακτήσει τον κόσμο η Μαρία Μενεγκίνι-Κάλλας θα επιστρέψει στο Ηρώδειο για ένα ιστορικό ρεσιτάλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με άριες από τον Τριστάνο και Ιζόλδη του Ρίχαρντ Βάγκνερ, τη Δύναμη του πεπρωμένου και τον Τροβατόρε του Τζουζέππε Βέρντι, τη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ του Γκαετάνο Ντονιτσέττι και τον 'Aμλετ του Αμπρουάζ Τομά, σε μουσική διεύθυνση του Αντονίνο Βόττο.
