© Ανδρέας Σιμόπουλος
Για διάφορους λόγους, με τους οποίους ξεκινά μια άλλη συζήτηση, οι εποχές που οι μουσικόφιλοι τσακώνονταν για καλλιτέχνες και δίσκους φαίνονταν να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τελευταία, όμως, λίγο με την trap έκρηξη, λίγο με τον ΛΕΞ, λίγο με το τι έγινε (και δεν έγινε) με το "ΑΝΙΜΕ" του Φοίβου Δεληβοριά, οι διαξιφισμοί επέστρεψαν. Τουλάχιστον σε ένα κομμάτι της εγχώριας επικαιρότητας, που από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άρχισε έπειτα να διαχέεται και στη γενικότερη ενημέρωση.
Έσχατο επεισόδιο αυτής της ιστορίας είναι τα πάθη που άναψε ο δίσκος του Παύλου Παυλίδη με διασκευές σε τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου. Και μάλλον δεν θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά, εδώ που τα λέμε: και ο ίδιος, ας πούμε, θυμάμαι να αντιδρώ με έκπληξη όταν ο τραγουδοποιός μου είπε για τη συγκεκριμένη δουλειά σε μια κουβέντα μας το 2019. Σκέφτηκα, δηλαδή, ότι υπήρχε μια απόσταση η οποία δεν θα ήταν εύκολο να διανυθεί ή να γεφυρωθεί. Εντούτοις δέχτηκα τον παράγοντα ίντριγκα που εμπεριείχε η υπόθεση, καθώς θυμόμουν ότι αντίστοιχος a priori αρνητισμός συνόδευσε και την προσπάθεια του Κ.ΒΗΤΑ πάνω σε έργα Μάνου Χατζιδάκι, πίσω στο 2003.
Από την πλευρά του Παυλίδη, φυσική προέκταση των όσων ποίησε στο στούντιο ήταν και οι "Πέρα από τη Θάλασσα" συναυλίες που ανακοίνωσε στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, επιθυμώντας όχι μόνο να παρουσιάσει ζωντανά την καινούρια του δουλειά, μα και να την υπερασπιστεί. Χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της διάθεσης αυτής, ας πούμε, στάθηκε η a cappella εκτέλεση του "Ταρζάν" στην έναρξη του encore –τραγούδι του Μαρκόπουλου που δεν συμπεριλήφθηκε στον δίσκο– για την οποία μας είπε ότι αμφιταλαντεύτηκε: θα την αφιέρωνε στη μικρή του κόρη ή στους haters; Διάλεξε το πρώτο.
Τώρα, πολλοί από όσους δημοσιεύουν τη γνώμη τους για διάφορες συναυλίες τις οποίες παρακολουθούν, δεν συμμερίζονται την πεποίθηση ότι το ζωντανό δρώμενο και τα άλμπουμ είναι δύο διαφορετικά "θηρία": το στούντιο υλικό είναι δεδομένο, όχι όμως και η επί σκηνής έκφανσή του. Προσωπικά, πάντως, επιμένω στον διαχωρισμό, θεωρώντας τον θεμέλιο λίθο όποιας κριτικής αποτίμησης φιλοδοξεί να μη μείνει σε μια καφενειακού είδους ανταπόκριση. Ως εκ τούτου, άφησα παράμερα τις εντυπώσεις μου για το "Πέρα από τη Θάλασσα" πηγαίνοντας να δω τον Παυλίδη. Αλλά η βραδιά έδειχνε να κάνει το παν ώστε να τις φέρει πάνω στο σανίδι της Στέγης, οδηγώντας έτσι σε μια συναυλία που, στα δικά μου μάτια και αφτιά, αποδείχθηκε εξίσου αμφιλεγόμενη με τον δίσκο στον οποίον βασίστηκε.
Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν φανερώθηκαν επιπλέον πτυχές του όλου παζλ. Η βραδιά που παρακολούθησα –η τελευταία του προγράμματος, υπό τη σκιά της επέλασης της Μπάρμπαρα– είχε αν μη τι άλλο πλούσια σημειολογία. Δεν μπόρεσα, ας πούμε, να μη σημειώσω ότι καμία διασκευή σε Μαρκόπουλο δεν ανταμείφθηκε με το σύσσωμο, παλλαϊκό χειροκρότημα με το οποίο έγινε δεκτό το "Περιμένω", από την προσωπική καριέρα του Παυλίδη. Ήταν δείκτης ότι ο τραγουδοποιός έπαιζε ενώπιον του δικού του, πιστού κοινού. Κι αυτό, με τη σειρά του, έφερε περαιτέρω διερωτήσεις.
Δεν μένει άχαρα μετέωρη, έτσι, η άποψη ότι ο Παυλίδης κομίζει τη μαρκοπούλεια παρακαταθήκη "στους νέους"; Γιατί στη Στέγη τη βραδιά που πήγα εγώ τουλάχιστον, αυτοί αποτελούσαν εμφανή μειονότητα. Κυρίαρχο, αντιθέτως, ήταν ένα κοινό 35 με 50, το ίδιο δηλαδή που λίγο-πολύ ξιφούλκησε και στο Facebook για το αποτέλεσμα που πέτυχε ή δεν πέτυχε το "Πέρα από τη Θάλασσα". Ξανά-μανά, λοιπόν, όπως και με την trap ή τον ΛΕΞ, βλέπουμε μεσήλικες να συζητούν για τους νέους, ερήμην τους. Επιπλέον, παρατηρώντας με πόσο ενθουσιασμό υποδέχτηκαν τις παυλίδειες εξορμήσεις προς "Μαλαματένια Λόγια" (κυρίως) και "Τα Λόγια Και Τα Χρόνια" (δευτερευόντως), αναρωτήθηκα για τη σχέση και την τριβή τους με τις αυθεντικές εκτελέσεις. Τις γνωρίζουν και τις υποδέχονται συνειδητά ως φρέσκιες εκδοχές εγγύτερα στην ενημερωμένη από τη διεθνή electronica αισθητική τους; Ή σκάνε στα αφτιά τους όπως έσκασαν κάποτε, για ένα άλλο ακροατήριο, περιπτώσεις τύπου Nouvelle Vague;
Ένα πιο θεμελιακό στοιχείο της συναυλίας με το οποίο δεν κατάφερα να επικοινωνήσω ήταν η εντύπωση που είχε καλλιεργηθεί ότι θα βλέπαμε κάτι σαν παράσταση. Ίσως να πρόκειται για δική μου λάθος εκτίμηση, εδραζόμενη στις γνωστές υπερβολές των δελτίων Τύπου, πάντως δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς μια τόσο τυπική παράταξη (διευρυμένης) rock μπάντας μπορεί να θεωρείται "αξιοπερίεργο οπτικό περιβάλλον" και "μελλοντολογικό μετα-τοπίο", απλά επειδή υπήρχε ένα video wall πίσω από τον Παυλίδη και τους μουσικούς του. Το οποίο αποκαλύφθηκε άτσαλα στο ξεκίνημα της βραδιάς, όταν γκρεμίστηκε το πανό με το εικαστικό που είδαμε να το καλύπτει, με έναν τρόπο λες και ξηλώθηκε. Μάλιστα, θα πέρναγε αρκετή ώρα μέχρι κάπως να το μαζέψουν οι άνθρωποι του χώρου, ώστε να μη φαίνεται σαν παρατημένο.
Ακατανόητη βρήκα, επίσης, την κίνηση του Παυλίδη να ανέβει εκεί στην ψηλή εξέδρα, απλά για να ρίξει λίγο τον προβολέα της σε διάφορα σημεία της πλατείας ή για να τραγουδήσει φευγαλέα, αποτυπώνοντας τη μορφή του στο φόντο ενός καρτούν που έμοιαζε σχηματισμένο από φωτιά. Προς τι όλα αυτά; Στο video wall, τώρα, είδαμε διάφορα, με καλύτερο από όλα ένα animation φιλμάκι γιαπωνέζικης αισθητικής που συνόδευσε την ήρεμη, ζεστή μετατροπή του "Όχι Δεν Πρέπει" σε αστική μπαλάντα. Στον αντίποδα, βρήκα συζητήσιμο το ευμεγέθες "ΔΗΚΕΟΣΙΝΗ" που προβλήθηκε σαν φόντο στη "Ρόζα Τη Ναζιάρα". Φάνταζε προχειροραμμένο πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι, δίνοντας την εντύπωση μιας ανέξοδης επίκλησης σε ένα προοδευτικό συναίσθημα, που δεν νομίζω ότι πρέσβευε τη συνέπεια με την οποία έχει σταθεί ο Παυλίδης απέναντι σε τέτοιου είδους ζητήματα.
Αναλόγως προβληματισμένος, για τους ίδιους λόγους, στάθηκα και στο σαφώς πιο εντυπωσιακό σε επίπεδο σύλληψης και εκτέλεσης σβήσιμο της μορφής του Γιάννη Μαρκόπουλου στο μπαράζ εικόνων με πρωταγωνιστές τους σύγχρονους κατατρεγμένους της υφηλίου που "έντυσε" τα "Γκρεμισμένα Σπίτια". Αναγνωρίζω την απόπειρα μιας επίκαιρης ανα-νοηματοδότησης των στίχων του Νότη Περγιάλη· φοβάμαι, όμως, ότι στο τελικό νήμα κέρδισε η αγωνία σύνδεσης με το επίκαιρο και όχι η ουσιώδης ανα-νοηματοδότηση.
Ως προς το ατόφιο μουσικό κομμάτι της βραδιάς, πάντως, θα ήταν άδικο να πει κανείς ότι ο Παυλίδης δεν έβαλε τα δυνατά του. Έπαιξε με ενέργεια συχνά ακαταμάχητη, αποτύπωσε με σαφήνεια όλα τα δυνατά του σημεία ως μουσικός και performer, έδειξε ότι την είχε μελετήσει την πλεύση του στα μαρκοπούλεια ύδατα. Με αρωγό λοιπόν τον καλό ήχο –ακούγονταν ευκρινώς όλα τα όργανα, ακόμα και σε υψηλές εντάσεις– οδήγησε τόσο το φωνητικό σύνολο Διώνη, όσο και τη μπάντα του, σε εκτελέσεις λαμπερές. Οι οποίες όχι μόνο δεν υστέρησαν συγκριτικά με το στούντιο υλικό, μα ανά περιστάσεις πέτυχαν να το φωτίσουν και περισσότερο.
Παρά τις αρετές της, ωστόσο, η προσπάθεια θύμιζε συχνά εκείνο το παυλίδειο καράβι που όλο φτάνει, δίχως εν τέλει να φτάνει· με αποτέλεσμα να ορθώνεται διαρκώς εμπρός σου (όπως είπαμε και πιο πριν) η ανακατεμένη εντύπωση που αφήνει και ο δίσκος –ως σύνολο λιγότερο ή περισσότερο πελαγωμένο στο ντεμί φάσμα μεταξύ άστοχου και εύστοχου. Ακόμα και η πιο ωραία του στιγμή, το κοίταγμα δηλαδή της "Ρόζας Της Ναζιάρας" με τα μάτια της "Μαίρης" και της πλακωμένης της καρδιάς, άφησε κάτι να λείπει στη σκηνική έκφανση, αφού σε έκανε να αναρωτηθείς μήπως ο Παυλίδης έπρεπε να το πει ντουέτο με έναν από τους καλούς ράπερ της χώρας μας (με τον Anser, λ.χ.), αντί να αναλάβει ο ίδιος (έστω και φιλότιμα) τα σχετικά φωνητικά. Ανάλογες σκέψεις προκάλεσε και ο ηλεκτρικός rock δυναμισμός που επιδιώχθηκε για "Τα Λόγια Και Τα Χρόνια": άραγε δεν θα ολοκληρωνόταν καλύτερα στα χέρια ενός συγκροτήματος όπως οι Καταχνιά;
Σε πρώτη εντύπωση, ίσως να ρίχνεις το φταίξιμο για όσα βαδίζουν ασταθώς στη συγκεκριμένων δυνατοτήτων φωνή του Παυλίδη ή/και στο γεγονός ότι διάλεξε τραγούδια του Μαρκόπουλου ιδιαίτερα φορτισμένα από τους πρώτους διδάξαντες. Μήπως μια ανασκαφή σε λιγότερο προβεβλημένες στιγμές του συνθέτη (που υπάρχουν) απέδιδε περισσότερο; Πάνω εκεί στη σκηνή της Στέγης, πάντως, αντιλήφθηκα ότι τα αίτια είναι κάπως βαθύτερα.
Ο Παυλίδης, δηλαδή, έχει μια ριζικά διαφοροποιημένη αντίληψη για το δράμα από εκείνη που εμπεριέχεται στον Μαρκόπουλο και εν γένει στο ελληνικό τραγούδι. Έρχεται από μια αγγλοαμερικανική παράδοση τραγουδοποιίας, που αρέσκεται γενικά σε ήρεμους τρόπους, με αποτέλεσμα να εκφράζει μπαλαντοταξιδιάρικα τη μελαγχολία και τη θλίψη. Και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει την ανατολικομεσογειακή πλευρά του συγκεκριμένου υλικού, το σθένος της, τον απόηχο λ.χ. μιας συνταρακτικής καταστροφής που κρύβεται σε έναν στίχο όπως το "χίλια μύρια κύματα μακριά το Αϊβαλί" ("Χίλια Μύρια Κύματα"). Μάλιστα, μπορεί να καταλήξει και εκτός τόπου και χρόνου σε περιπτώσεις όπως το "Γεννήθηκα": δεν γίνεται ρε παιδί μου να ανταμώνεις τον Χάρο της Ξερολιθιάς των στίχων του Κώστα Γεωργουσόπουλου λες και χαιρετάς τον Γκάνταλφ στις εξοχές του Σάιρ…
Από εκεί και πέρα, (θα έπρεπε να) είναι αυτονόητο ότι ο Παυλίδης, ως καλλιτέχνης, έχει κάθε δικαίωμα να βάλει τα στοιχήματά του και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του σε ό,τι του καπνίσει. Δεν μπορεί να αναχθούν οι όποιοι haters σε μέτρο των πραγμάτων, ρόλο όμως που ίσως δεν γίνεται να παίξει ούτε το κοινό που έδωσε το παρών στη Στέγη, για τους προαναφερθέντες λόγους. Προσωπικά κρατάω την εκτίμησή μου για τον τραγουδοποιό, κρίνοντας, όμως, ότι ο δίσκος του αυτός περπάτησε μικρό μόνο κομμάτι του μαρκοπούλειου ορίζοντα και δεν θα αφήσει πολλά να θυμόμαστε, στο διάβα του χρόνου. Ακόμα κι αν έχει κουράσει η επανάληψη των ορίτζιναλ ασμάτων ή αν αληθεύει ότι μεγαλώνει η απόστασή τους από τα αισθητικά αιτήματα της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Τέτοια πράγματα ξαναλλάζουν εύκολα στα μουσικά χρονικά.
Διαβάστε Επίσης
