© Δημήτρης Μακρής
Γνώριμη η εικόνα των εγχώριων πραγμάτων για το 2022: όπως συνέβη και το 2021, η πλειονότητα των αξιόλογων δίσκων ήρθε και πάλι από "υπόγειες" και ανεξάρτητες διαδρομές, κατά κύριο λόγο από περιφερειακούς παίκτες, δίχως πρόσβαση στις μεγάλες εταιρείες ή στο ραδιόφωνο.
Σε αυτό, βέβαια, συνέβαλλαν και κάποιες ευδιάκριτες απογοητεύσεις, γιατί από τη Μαρίνα Σάττι λ.χ., περιμέναμε (πολύ) περισσότερα. Από την άλλη, το sold out της συνεργασίας Pan Pan & Παιδί Τραύμα στο "Gagarin" έδειξε ότι υπάρχουν νέες δυνάμεις ικανές να σπάσουν τα υπάρχοντα φράγματα –αποδεικνύοντας, παράλληλα, γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο αν τραγουδάς στα ελληνικά. Άλλωστε, ας μην υπάρχει αμφιβολία: πράγματα εξακολουθούν να συμβαίνουν· και όποιος ψαχουλεύει, βρίσκει.
Κατά τα λοιπά, θα θυμόμαστε το 2022 ως τη χρονιά όπου το έντεχνο και το alternative κοινό ξανανακάλυψαν το εγχώριο χιπ χοπ, μετά την (όποια) επαφή απόκτησαν μαζί του στη δεκαετία του 1990: οι 25.000 κόσμου στη συναυλία του ΛΕΞ στη Νέα Σμύρνη είναι ένα αντικειμενικά ιστορικό στιγμιότυπο, το οποίο έφερε δίπλα-δίπλα τους 45άρηδες με τους 15άρηδες. Μπορεί να μην έκανε κανέναν σοφότερο, όμως δικαίωσε τον Θεσσαλονικιό ράπερ και την υψηλού επιπέδου δουλειά που καταθέτει τα τελευταία χρόνια.
Πάμε λοιπόν να δούμε, επιγραμματικά, 15 δίσκους στους οποίους θα έχουμε λόγο να επιστρέψουμε και μελλοντικά. Ξετυλίγοντάς τους με το γνωστό "σασπένς" της αντίστροφης μέτρησης, από το νούμερο 15 στο 1.
15. Φοίβος Δεληβοριάς: Anime [Inner Ear]
Το Anime κάλλιστα θα έμπαινε και στις απογοητεύσεις της χρονιάς, σε έναν διαφορετικό χωροχρόνο, πιο ανθηρό για ό,τι λέμε "ελληνικό τραγούδι" –εννοώντας, κατά κύριο λόγο, αυτό που καταναλώνει το έντεχνο κοινό. Οπωσδήποτε, δηλαδή, ο Φοίβος Δεληβοριάς μας έχει δώσει και καλύτερες δουλειές. Εδώ, πάλι, διαφαίνονται διάφορες προχειρότητες, καθώς κι ένα άγχος να παραμείνει "σχετικός", το οποίο αντιμετωπίζεται με εξυπνάδα, όχι όμως και με ιδιαίτερη έμπνευση. Αλλά είναι τόση η φτώχεια στον χώρο του, ώστε τα ωραία (ή και πολύ ωραία, στην περίπτωση του "Μόνο Ψέματα") τραγούδια που έγραψε να φτάνουν και να περισσεύουν ώστε να αφήσουν ένα κάποιο, έστω, αποτύπωμα. Ακόμα και για όσους δεν συμμεριζόμαστε τα social media πανηγύρια ενός ακροατηρίου που κινδυνεύει πια να απωλέσει κάθε κριτική ικανότητα ή μουσικοϊστορική μνήμη.
14. Νίκος Φωκάς & Arve Henriksen: Nensha [Underflow]
Ηχηρή (για την κλίμακά της) σύμπραξη ενός εγχώριου ταλέντου με έναν από τους κύριους εκροσώπους της ανήσυχης νορβηγικής τζαζ των ημερών μας. Ο Νίκος Φωκάς με τις κιθάρες και τα ηλεκτρονικά του και ο Arve Henriksesn με την τρομπέτα και το κλαρινέτο του θέτουν πορεία εξερευνητική, προς το άγνωστο. Η πυξίδα τούς οδηγεί προς τζαζ, ambient και world νερά (χαρακτηριστικοί, λ.χ., οι ήχοι του ινδονησιακού gamelan), χωρίς να καταλήγει κάπου με σαφήνεια. Ίσως υπήρχαν προοπτικές για περισσότερα πράγματα, πάντως μένουμε αρκούντως ικανοποιημένοι και με όσα επιτεύχθηκαν εδώ.
13. Διάφοροι: Anthology Of Contemporary Music From Greece [Unexplained Sounds Group]
Ιταλική κυκλοφορία, κοσμημένη με ένα αριστούργημα του αρχαίου μελανόμορφου ρυθμού, όπου φιλοξενούνται (αποκλειστικά για την έκδοση) 18 κομμάτια αντιπροσωπευτικά των πειραματικών διαδρομών που ευδοκιμούν σήμερα στην Ελλάδα. (Μάλλον) αναπόφευκτα, ορισμένοι χάνονται σε τετριμμένες αναζητήσεις και προσεγγίσεις, ενώ χωράει κάμποση συζήτηση κι εκείνο το "contemporary" του τίτλου. Αρκετοί, όμως, εκπλήσσουν με τις ιδέες τους –η συνεργασία του Νικόλα Μαλεβίτση με τον Epavlis Pavlakis, λ.χ., ο Grim Machine, η Pina Bounce, ο Κωστής Δρυγιανάκης– δείχνοντας γιατί ο χώρος που εκπροσωπούν εξακολουθεί να έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
12. Yako Trio: OdesSea [Fair Weather Friends]
Οι Θεσσαλονικείς ξεκινούν από τη μοντέρνα τζαζ, διατηρώντας όμως ένα ανοιχτό πνεύμα, που αναλαμβάνει να στήσει διάλογο με τις folk πραγματικότητες της δικής μας γωνιάς στον χάρτη (ή και λίγο παραπέρα, όσον αφορά τα Βαλκάνια), μη διστάζοντας να φτάσει ακόμα και στη Βόρεια Αφρική. Είναι βέβαια μια οδός που εξερευνάται και από άλλους, δίχως να διαθέτει (ακόμα) σαφείς απαντήσεις για τον ορίζοντα που αναζητείται. Πρόκειται για απάντηση στα αδιέξοδα της σύγχρονης τζαζ και του αυτοσχεδιασμού; Είναι απόπειρα εύρεσης κάποιας φρέσκιας ηχητικής πραγματικότητητας; Θα δούμε. Σημασία, για την ώρα, έχει ότι τα όσα μας προσφέρει το τρίο είναι αληθώς ωραία και αρκούντως "διαφορετικά".
11. Pan Pan: Φαντασμαγορία Τρία [Floriko Party]
Κλείνοντας τα 40, πιστός στις underground διαδρομές που χαράσσει εδώ και 12 χρόνια, ο Παναγιώτης Πανταζής έφτασε να γεμίζει το Gagarin (παρέα με το Παιδί Τραύμα). Μια πολύ σημαντική επιτυχία για τις εγχώριες alternative δυνάμεις, η οποία πραγματώθηκε ανεξάρτητα, χάρη στην ατόφια pop ισχύ τραγουδιών σαν την "Ανισόπεδη Ντίσκο", που ταυτόχρονα εκφράζουν και τα αδιέξοδα μιας νεολαίας χαμένης στο άγχος, η οποία έχει λόγους να νιώθει ότι δεν κολλάει στα "ισχύοντα". Βέβαια, σαν σύνολα, οι δίσκοι και τα ΕΡ του Pan Pan υπολείπονται αυτής της μεμονωμένης δυναμικής –και η συμπερίληψή τους σε τέτοιες λίστες ενέχει έναν κάποιον δισταγμό. Όμως η "Ανισόπεδη Ντίσκο" (όπως και το περσινό "Χτύπα Με Σαν Ρεύμα Στην Πίστα") θα μείνουν ως pop ορόσημα των ελληνικών 2020s. Κι αυτό δεν γίνεται να αγνοηθεί.
10. Kristof: Ψυχαγωγία [Inner Ear]
"Στην αρχή ένα χάσμα, το χάος". Όπως και πολλοί άλλοι στο αγγλόφωνο εναλλακτικό στερέωμα, ο Αθηναίος Kristof αποφασίζει να μιλήσει ελληνικά στο τέταρτό του άλμπουμ. Με αποτέλεσμα εκείνος να βρει επιτέλους τη φωνή του κι εμείς να ανακαλύψουμε μια ενδιαφέρουσα περίπτωση τραγουδοποιού. Γνήσια pop φλέβα, ωραία, αρκούντως "πειραγμένα" πιάνα και synthesizers, στιχουργική σχεδόν συνειρμική και άριστα τοποθετημένα φωνητικά, ικανά να μεταδώσουν μια αίσθηση του απόκοσμου. Η "Πανδώρα", ειδικά, είναι ένα από τα ωραιότερα ελληνικά τραγούδια που άκουσα τα τελευταία χρόνια.
9. Μπάμπης Παπαδόπουλος: Electric Solo [Defkaz Productions]
Από το 2008 και μετά, οι Electric Solo εμφανίσεις του Μπάμπη Παπαδόπουλου ήταν ένα ζωντανό δρώμενο που περπατούσε χέρι-χέρι με τη δισκογραφία του, ξετυλίγοντας τόσο τις ποικίλες ανησυχίες του, όσο και την εξέλιξή του. Φέτος, λοιπόν, έφτασε και η στιγμή μιας καταγραφής: ο κιθαρίστας που πολλοί αγαπήσαμε από τις Τρύπες μπήκε μόνος στο στούντιο, δίχως κοινό, καταθέτοντας ένα άλμπουμ γεμάτο ιδέες, με υπέροχα παιξίματα. Ο "Συνάχης" του Μάρκου Βαμβακάρη στη νυν εκδοχή των σχεδόν 15 λεπτών, ας πούμε, αποτυπώνεται ως ισχυρή μαρτυρία και για τη διαχρονική γοητεία του rock ηλεκτρισμού, αλλά και για την αέναη επικαιρότητα του ρεμπέτικου.
8. Iam Nothe: The Grand Design [ανεξάρτητη κυκλοφορία]
Με τους Cyanna και τους Cyanna Mercury να τερματίζουν την πορεία τους, ο Σπύρος Σιδηρόπουλος συνεχίζει ως Iam Nothe και πετυχαίνει διάνα με την πρώτη του σόλο κυκλοφορία. Λεπτοδουλεμένες συνθέσεις, λαμπερό, ανεξάρτητο rock που –σε αντίθεση με τα τρέχοντα indie ήθη– δεν φοβάται τις κιθάρες, "μαύρες" αναφορές, προσεγμένη παραγωγή. Και βέβαια, ως κορωνίδα όλων, η φωνή και οι ερμηνευτικοί τρόποι. Αυτοί που κάνουν στιγμές σαν το "Lord You Are The Cure" να μπαίνουν με τα τσαρούχια στις λίστες με τα καλύτερα αγγλόφωνα τραγούδια που γράφτηκαν στον τόπο μας.
7. Σάκης Παπαδημητρίου: Something There - ζωντανή ηχογράφηση [Defkaz Productions]
Η επιστροφή ενός από τους σημαντικότερους τζαζ πιανίστες που ανέδειξε η χώρα μας ήταν και από μόνη της γεγονός –πόσο μάλλον υπό τη σκιά του θανάτου του Γιώργου Μπαράκου, ο οποίος θύμισε και το ιστορικό ντεμπούτο του Σάκη Παπαδημητρίου "Αυτοσχεδιάζοντας Στου Μπαράκου" (1979, με τον Φλώρο Φλωρίδη). Εδώ τον βρίσκουμε ζωντανά ηχογραφημένο στο Open Jazz Festival της Θεσσαλονίκης, θαλερό και σε αυτό το ηλικιακό μετερίζι, να παίζει με βαθιά γνώση της αυτοσχεδιαστικής διαδικασίας και με πλήρως αναπτυγμένη τη βεντάλια της εκφραστικής του μελωδικότητας.
6. Nurse Of War: Ανάστασις Νεκρών [ανεξάρτητη κυκλοφορία]
Δεν έχει την ίδια σαρωτική αίσθηση με το Εις Τόπον Χλοερόν (2018), ίσως γιατί αυτή τη φορά οι μελωδικές ισορροπίες διαταράχθηκαν υπέρ της ποπαρίας, με αποτέλεσμα το πράγμα να γέρνει πια προς τις punk pop διδαχές –άλλωστε το είδαμε να συμβαίνει ήδη από την εμφάνισή τους στο Vive Le Punk Rock Festival του 2020. Ακόμα κι έτσι, πάντως, οι Nurse Of War παραμένουν μια σπαρταριστή και ευφάνταστη περίπτωση, ικανή να γράψει τραγούδια σαν το ομώνυμο του δίσκου, το "Μυστήριο Ελιξήριο" ή τις "7 Σάλπιγγες". Στήνοντας γιορτινό, χορευτικό κλίμα γύρω από στίχους που ναι μεν έχουν αλαφρύνει, μα διατηρούν και το μαύρο χιούμορ τους και τις ευθείες τους αναφορές στα κοινωνικά/υπαρξιακά αδιέξοδα, κόντρα στις τσιμεντοποιήσεις της κοινής λογικής.
5. VOAK: Verdrängung [I, Voidhanger]
Ξερά, "βάρβαρα" γερμανικά, black metal σφυρηλατημένο στα νορβηγικά σιδηρουργεία, βιόλες, samples και άλλα avant-garde στοιχεία, φωνητικά από τη Σοφία Σαρρή (στο "Sabbat"), κάποια ανέλπιστα post-punk ξανοίγματα α-λα-Lamp Of Murmuur, μίξη από τον Spectral Lore κι ένας φάτσα φόρα πολιτικοποιημένος, antifa χαρακτήρας. Πυρακτωμένες, μοντέρνες ανησυχίες πάνω στα μαυρομεταλλικά παραδεδομένα, που με κομμάτια τύπου "Öffnungen" ή "Affektintoleranz" δίνουν ένα εντυπωσιακά συνεκτικό ντεμπούτο για το δίδυμο των VOAK.
4. ΛΕΞ: Μετρό [Τ.Γ.Κ.]
Λέει πολλά για τον ΛΕΞ και τη στάση του απέναντι στη χιπ χοπ τέχνη ότι μπόρεσε να βγάλει ένα τέτοιο άλμπουμ μετά το 2XXX του 2018. Γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να διαδεχθείς το λαμπερότερο ορόσημο μαζικών προδιαγραφών στην εγχώρια δισκογραφία μετά τον Βραχνό Προφήτη του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Όμως ο Θεσσαλονικιός ράπερ το έκανε διατηρώντας τον τρόπο του, την έκφρασή του, τους κώδικές του. Με ένα γενναίο αντίο στον Mad Clip κόντρα στα ηθικολογικά χαρακώματα των social media, με τις drill επεκτάσεις στον ήχο του, με προσωπικό τόνο και με εκείνη τη μελαγχολία που αρνείται να ξεφτίσει σε δοκιμασμένο στυλ.
3. Demetria: Pillow Shifter [Puzzlemusik]
Μόλις στα 21 της η Θεσσαλονικιά Demetria κι όμως μοιάζει απόλυτη κάτοχος ενός πλούσιου μουσικού κόσμου, ικανού να αντλεί από πληθώρα διεθνών (και ορισμένων εγχώριων) αναφορών προκειμένου να χτίσει έναν ολόδικό της ήχο, με γερές μελωδίες και φρέσκια αντίληψη για το πώς μπορεί να έχει σήμερα η alternative pop. Απαιτητικά και λεπτοδουλεμένα τραγούδια –από τα οποία δεν λείπει όμως η αμεσότητα– αξιοθαύμαστες ενορχηστρώσεις, αγγλικός στίχος που προσπαθεί για το κάτι παραπάνω από τα συνήθη προκειμένου να υπηρετηθεί και το concept του Pillow Shifter γύρω από τα όνειρα και τους εφιάλτες. Και μια ζεστή, όμορφη, ευέλικτη φωνή να τα ενοποιεί όλα.
2. Καταχνιά: Νιαούρισμα Της Γάτας [Kataxnia DΙΥ Records]
Μας πήραν και μας σήκωσαν οι Θεσσαλονικείς, υπερβαίνοντας τη δυναμική των προηγούμενων άλμπουμ τους (αυτό είναι το τέταρτο). Μανία, μαυρίλα, αδρεναλίνη, πολιτικοποιημένη στάση καθαρή και παθιασμένη, κολασμένες κιθάρες με ενίοτε καταπληκτικά riff, συντριπτικές εκρήξεις, διπλά φωνητικά, crust punk εξάρσεις, στίχοι-καταπέλτες για την "αλλεργία που έχεις στους δεκαεξάχρονους". 32 λεπτά γεννημένα στα σκοτάδια του ίδιου άστεως όπου κατοικούμε και ημείς οι υπόλοιποι, τα οποία γίνονται σωκρατικός οἶστρος αντίστασης ενάντια "Στη Μούχλα Των Καιρών".
1. Sara ATH: Amazons Οf Τhe Concrete [ανεξάρτητη έκδοση]
Πέντε χρόνια μετά την Αντι-Σύλληψη (2017), η Sara εκπροσωπεί πολλά από όσα συμβαίνουν τώρα στο μουσικό μας γίγνεσθαι, πέρα από γούστα και τάσεις. Φύσει και θέσει, μάλιστα, γιατί στην εξέλιξη της επίκαιρης χιπ χοπ τέχνης της έρχεται να κολλήσει το γεγονός ότι είναι και γυναίκα, αλλά και παιδί Μουσουλμάνων μεταναστών στην Αθήνα (με ό,τι αυτό συνεπάγεται και ως προς τον περιρρέοντα ρατσισμό, αλλά και ως προς την καταπίεση από τους δικούς της). Κάπως έτσι, όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί κουμπώνουν σε ένα αψύ, μαχητικό και ατίθασο fem rap, με ρίμες κοσμοπολίτικες μα γεννημένες σε οικείο αστικό περιβάλλον, οι οποίες διατηρούν μια περήφανα underground ταυτότητα και κοινωνούνται μέσω ενός καταπληκτικού flow. Ίσως η καλύτερη γυναίκα ράπερ στην Ελλάδα, αυτή τη στιγμή.
Διαβάστε Επίσης
