Η Αλεξία Μουζά, πιανίστρια με "καταπληκτική ενέργεια, καθαρότητα και ακρίβεια", σύμφωνα με τις κριτικές, θα δώσει την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου, ένα εντυπωσιακό ρεσιτάλ πιάνου στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός με ένα άκρως δεξιοτεχνικό πρόγραμμα με συνθέσεις με έργα των Μέντελσον, Σούμαν, Τσαϊκόφσκι και Ραχμάνινοφ. Μεταξύ άλλων, κέρδισε σε ηλικία 11 ετών το αριστείο στον πανελλήνιο διαγωνισμό πιάνου "Φίλων 2000". Το 2015 πήρε το πρώτο βραβείο στο Delia Steinberg International Piano Competition στην Μαδρίτη, εκπροσώπησε την Ελλάδα στον ανά πενταετία διεθνή διαγωνισμό Frédéric Chopin, στην Βαρσοβία και πήρε το τρίτο βραβείο στον ανά τριετία διεθνή διαγωνισμό στο Hamamatsu της Ιαπωνίας. Ολοκλήρωσε σπουδές πιάνου στην Accademia Pianistica Internazionale "Incontri col Maestro” στην Imola, Ιταλία με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Πήρε το master ερμηνείας στο πιάνο και Artist Diploma όπου σπούδασε με υποτροφίες από το Ελληνικό Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) και το Boston University. Συνέχισε στην Buchmann-Mehta School of Music, στο Τελ Αβίβ, με τον καθηγητή Arie Vardi.
Τι συνδέει τις συνθέσεις που έχετε επιλέξει για το ρεσιτάλ σας στον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός";
Οι παραλλαγές του Μέντελσον είναι ένα έργο στο οποίο συμπυκνώνεται η πιανιστική του τεχνοτροπία. Παρόλο που το έργο ανήκει στον ρομαντισμό, είναι γραμμένο με έναν κλασσικό τρόπο πετυχαίνοντας μία υπέροχη ισορροπία μεταξύ των δύο. Στην "Κραϊσλεριάνα", ο Σούμαν είναι λες και εισέρχεται σε άλλες διαστάσεις, χρησιμοποιώντας συναισθηματικά φορτισμένες μελωδίες μέχρι και καθαρά φανταστικές εικόνες. Το έργο δεν άρεσε πολύ όταν πρωτοεμφανίστηκε, λόγω του ότι φάνηκε δύσκολο, περίεργο, και απαιτούσε συγκέντρωση από τον ακροατή. Σήμερα, χαρακτηρίζεται ως το κύριο πιανιστικό έργο του συνθέτη, στο οποίο αναδεικνύεται η φαντασία πολυπλοκότητα της γραφής του. Για μένα, αυτά τα δύο έργα ταιριάζουνε μαζί, μιας και είναι δύο τελείως διαφορετικοί τρόποι έκφρασης και σύνθεσης, που ανήκουν στην ίδια εποχή. Βρίσκω ότι συχνά οι αντιθέσεις συνομιλούν καλύτερα μεταξύ τους απ’ ότι οι ομοιότητες σε ένα πρόγραμμα.
Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος που θα παίξω στον "Παρνασσό", η "Ντούμκα" του Τσαϊκόφσκι χαρακτηρίζεται από την απλότητα και το βάθος που εκφράζονται τόσο αυθόρμητα. Παρόλο που η "Ντούμκα" είναι τελείως διαφορετικό έργο αν την συγκρίνουμε με τη σονάτα του Ραχμάνινοφ, τα δύο κομμάτια έχουν πάρα πολλά κοινά σημεία που οφείλονται νομίζω στο ότι έχουν πολύ έντονα τα χαρακτηριστικά της ρωσικής κουλτούρας: παρουσιάζουν και τα δύο μια συχνά επανερχόμενη μελαγχολία - ιδιότητα που διαποτίζει τα έργα Ρώσων μουσουργών και συγγραφέων- μια στάση απέναντι στη ζωή περισσότερο αρνητική παρά θετική. Ακόμα κι αν εκδηλώνεται μία αισιόδοξη και χαρούμενη απόχρωση, πάντα μαζί της αναδύεται και κάτι σκοτεινό, κάτι απειλητικό που φαίνεται να παραμονεύει. Στο "Ντούμκα", μετά από ένα φορτισμένο δεξιοτεχνικά μεσαίο μέρος η αρχική λυπητερή μελωδία εμφανίζεται ξανά, σκοτεινότερη και βαρύτερη αυτή τη φορά. Κάτι παρόμοιο παρατηρούμε και στο δεύτερο μέρος της σονάτας του Ραχμάνινοφ. Μετά από μια υπέροχη λύση σε ρε μείζονα, όπου η αρμονία λάμπει μες στο χρώμα, επανέρχεται μια ύπουλη ανάμνηση του πρώτου μέρος, σαν μια διαβρωτική ψυχική ασθένεια.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα υψηλών δεξιοτεχνικών απαιτήσεων. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που παρουσιάζει κάθε έργο;
Στις παραλλαγές του Μέντελσον είναι σημαντικό ο τρόπος που θα κρατηθεί το όλο έργο. Διαρκεί δώδεκα λεπτά, μέσα σε αυτά όμως είναι συμπυκνωμένοι πολλοί τρόποι έκφρασης. Το θέμα είναι μικρό, χωρίς επαναλήψεις. Κι όμως, ήδη από τη πρώτη του εμφάνιση έχει διαφορετικές φωνές. Έτσι το παίξιμο θα πρέπει να είναι ανάγλυφο και διαφανές ώστε να ακούγονται όλα, αλλά με μία ιεραρχία. Επίσης, ερμηνευτικά πρέπει να χτίσεις το κομμάτι, μιας και κλιμακώνεται σιγά σιγά, σβήνοντας όμως απότομα στο τέλος και γυρνώντας στην αρχική συναισθηματικά ήρεμη κατάσταση. Για μένα, η πρόκληση έγκειται στο να μην παρασυρθώ, να μην ξεχάσω πως παίζω ένα κομμάτι "κλασικού" ρομαντισμού που απαιτεί μέτρο μα και ρουμπάτο. Άρα, σου ζητάει να βρεις την τέλεια ισορροπία.
Η "Κραϊσλεριάνα" του Σούμαν από τα πρώτα μέτρα έχει μια δραματική ένταση και συναισθηματική έκρηξη. Πρέπει να μπεις κατευθείαν μέσα στο κλίμα. Δεν υπάρχει χρόνος για να κάνεις "ζέσταμα". Η πρόκληση για τον ερμηνευτή είναι το κατά πόσο είναι διατεθειμένος να βουτήξει σε αυτόν τον φανταστικό κόσμο που είναι γεμάτος εικόνες, να τις αποκαλύψει, να τις αναδείξει. Σαν πιανίστρια, δεν πρέπει να βάλω όριο στη φαντασία, αλλά και πρέπει επίσης να της δώσω μία ιδιαίτερη σημασία. Είναι ένα έργο που δεν μπορεί να παιχτεί με καθωσπρεπισμούς, αλλιώς θα είναι πολύ βαρετό. Όσο ο ερμηνευτής εισχωρεί βαθύτερα στο μουσικό σύμπαν του Σούμαν, τόσο θα πρέπει να έχει συγχρόνως τον πλήρη έλεγχο της τεχνικής, να ελέγχει τον ήχο, να ελέγχει το ρουμπάτο.
Η "Ντούμκα" έχει ένα πολύ δεξιοτεχνικό χαρακτήρα στο μεσαίο μέρος. Εδώ, η πρόκληση είναι να μην αφήσω την δεξιοτεχνία να καλύψει τη μουσικότητα. Αυτό είναι κάτι δύσκολο μιας και ο τρόπος γραψίματος του Τσαϊκόφσκι εδώ κλίνει πολύ εύκολα προς το "σόου" και πρέπει να προσέχεις στο να στρογγυλεύεις τα τεχνικά γυρίσματα. Και στη μελωδία ανοίγματος και κλεισίματος, είναι να βρεις τον σωστό ήχο, το ωραίο ρουμπάτο.
Η σονάτα του Ραχμάνινοφ απαιτεί τον τέλειο τεχνικό έλεγχο για να μπορέσεις να πάρεις ρίσκα. Να μην σταματήσεις τη ροή, να μην γίνει άγριος ο ήχος σου. Να υπάρχει πάντα ένας λυρισμός. Να υπάρχει αυτή η "ζεστή καρδιά". Να μην ξεφύγεις, να μην τρέξεις, να φροντίζεις συνεχώς να δημιουργείς παράλληλα αυτή τη "ζεστασιά". Μόνο έτσι μπορώ να το περιγράψω...
Η σύνδεσή σας με τη μουσική είναι οικογενειακή υπόθεση για εσάς. Για την ιστορία ο πατέρας μου σαν καθηγητής βιολιού δεν κατάφερε να με διδάξει καθώς έλεγε ότι ήταν αδύνατο να χτιστεί η απαιτούμενη σχέση καθηγητή-μαθήτριας ώστε να πετύχει το γλυκό. Πώς κατάφερε να σας μυήσει η μητέρα σας στο πιάνο;
Το πιάνο ήταν μια διαρκής παρουσία σε όλη μας τη παιδική μας ηλικία, για μένα και την αδερφή μου. Η μητέρα μας δεν χρειάστηκε να προσπαθήσει να μας μυήσει. Η μουσική ήταν στη καθημερινότητά μας. Θυμάμαι τον εαυτό μου νήπιο να παίζει κάτω από το πιάνο για ώρες όσο η μητέρα μου μελετούσε… Τραγουδούσα τις μελωδίες που άκουγα ή κοιμόμουν με τον ήχο του πιάνου. Όταν άρχισα να μελετώ πιάνο στα πέντε μου, η μητέρα μου υπήρξε πολύ καλή στο να με μάθει, στο να δημιουργήσω μία όμορφη σχέση μαζί του και να μην το βλέπω σαν αγγαρεία. Για μένα ήταν ένα παιχνίδι. Κάθε κομμάτι (και μιλάω για τα παιδικά αρχικά κομμάτια που κάποιος μαθαίνει) ήταν ένα παραμύθι, μία ιστορία, ένα ζωάκι. Είχαμε κάνει επίσης, η αδερφή μου και εγώ, και προπαιδεία μαζί της και παίζαμε με τους ρυθμούς, τραγουδούσαμε, μαθαίναμε τα όργανα της ορχήστρας.
Όταν έγινα οχτώ χρονών όντως άρχισε να γίνεται περίεργη αυτή η σχέση μεταξύ μας. Είναι δύσκολο να είσαι γονιός και δάσκαλος. Και είναι δύσκολο να είσαι κόρη και μαθήτρια. Κάτι πρέπει να αφήσεις στην άκρη με κάποιο τρόπο. Η μητέρα μου αποφάσισε να με πάει σε άλλον δάσκαλο, κι έτσι άρχισα με τον Leonid Margarius στη Γερμανία αρχικά. Με τον μαέστρο Margarius σπούδασα στη συνέχεια για πολλά χρόνια. Η μητέρα μου σίγουρα βοήθησε πολύ και στη φάση εκείνη, μιας και ήμουν πολύ μικρή για να μπορέσω να οργανώσω τη μελέτη μου. Ενώ αυτή, σαν μουσικός, μπορούσε να με βοηθήσει στο να μαθαίνω να εξελίσσομαι. Στα δώδεκα, έγινα πιο αντιδραστική και ήθελα να μελετάω μόνη. Σήμερα, μερικές φορές της παίζω τα νέα κομμάτια που μαθαίνω στέλνοντάς της μικρές ηχογραφήσεις. Είναι κάτι που έχει μείνει μεταξύ μας, μία άλλη γλώσσα με την οποία επικοινωνούμε.
Έχετε κάποιο τελετουργικό πριν από κάθε ζωντανή εμφάνιση;
Να κοιμηθώ μισή με μία ώρα το πολύ το απόγευμα, πριν παίξω το βράδυ. Να ξυπνήσω, να κάνω μπάνιο. Να μελετήσω αργά τα κομμάτια του προγράμματος αρχίζοντας από το τελευταίο και τελειώνοντας με το πρώτο. Έτσι νιώθω πως βγαίνω να παίξω ήδη προετοιμασμένη στο πρώτο έργο που θα ερμηνεύσω. Δεν θέλω να μιλάω με κόσμο πριν παίξω, θέλω να είμαι μόνη με τον εαυτό μου.
Η ετοιμασία του ντυσίματος, ή το να πιάσω τα μαλλιά μου είναι πιο πολύ τρόποι για να συγκεντρώνομαι. Επίσης, μου αρέσει να ράβω εγώ η ίδια τα φορέματα για τις συναυλίες. Μου αρέσει να φαντάζομαι ένα φόρεμα, να βρίσκω το ύφασμα, να το κόβω και να του δίνω μορφή. Βέβαια δεν το κάνω για κάθε συναυλία, μα το βλέπω κι αυτό σαν ένα τελετουργικό: η "φορεσιά" μου θέλω να είναι κάτι που έχω ετοιμάσει εγώ. Τελικά, τα σημαντικότερα για μένα σημεία ώστε να αποδώσω καλά είναι η αργή μελέτη κι ο λίγος ύπνος πριν τη συναυλία. Όλα τα άλλα συμπληρώνουν αυτά τα δύο βασικά.
Θα θέλατε η κλασική μουσική να ήταν περισσότερο mainstream;
Σίγουρα η κλασική μουσική χρειάζεται καινούριο κοινό. Νέο κοινό. Θα μου άρεσε να την ακούν περισσότεροι νέοι. Πολλοί μου λένε "α, εγώ δεν έρχομαι σε αυτά, δεν καταλαβαίνω". Σαν να τους έχει καρφωθεί η ιδέα πως πρέπει να γνωρίζεις κάτι ιδιαίτερο, να έχεις κάνει ειδικές σπουδές για να ακούσεις την κλασική μουσική. Ενώ είναι μια μουσική όπως όλες… κάθεσαι κι απλά αφήνεις τον εαυτό σου να σε πάει. Σίγουρα, αλλάζει ο τρόπος που ακούς την μουσική αν την γνωρίζεις καλύτερα, αλλά αυτό ισχύει για όλες τις μουσικές. Αλλιώς ακούς την τζαζ αν ξέρεις από τζαζ.. Θα ακούσεις αλλιώς τα ρεμπέτικα τραγούδια ή τη ραπ αν καταλαβαίνεις τη γλώσσα όπου είναι γραμμένα κι αλλιώς αν είσαι από άλλη χώρα και δεν καταλαβαίνεις τα λόγια.
Τι κρατάτε περισσότερο από τις σπουδές σας στο εξωτερικό;
Δεκαεπτά χρόνια που ήμουν στο εξωτερικό είναι πολλά για να ξεχωρίσω μία μόνο ανάμνηση… Είμαι πολύ τυχερή που συνάντησα καθηγητές που με ενέπνεαν. Είναι πολύ σημαντικό να φεύγεις από το μάθημα όλο ανυπομονησία για να γίνεις καλύτερος, για να αποδώσεις όλες τις εικόνες και ήχους που έχεις ακούσει. Μου άρεσε πολύ αυτό το ψάξιμο.
Θυμάμαι μία συγκεκριμένη μελωδία που μου έπαιζε ο καθηγητής μου Leonid Margarius. Θα μου την είχε παίξει κάπου οχτώ με δέκα φορές μέσα σε δεκατρία χρόνια. Και κάθε φορά δακρύζανε τα μάτια μου από την ομορφιά του ήχου που έβγαζε.
Από τον Arie Vardi, τον καθηγητή με τον οποίο σπούδασα αργότερα, θυμάμαι μια φορά που είχα κάνει ένα τεράστιο λάθος σε έναν διαγωνισμό. Και τον είχα πάρει τηλέφωνο νιώθοντας πολύ εύθραυστη μετά από το παίξιμό μου. Κι αυτός, με την πάντα καθησυχαστική φωνή του, μου είπε "άνθρωποι είμαστε, λάθη θα κάνουμε. Είναι ανθρώπινο". Και με μόνο αυτά τα απλά λόγια ένιωσα να ελαφραίνω.
Οι δύο τους είχαν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας. Νομίζω ότι μέσα από τη διδασκαλία εκφράζεται και η διαφορετική ψυχολογία του κάθε δασκάλου. Και είναι επίσης ενδιαφέρον η διαφορετικότητα σκέψης που τελικά χαρακτηρίζει τον κάθε μαθητή. Οι αναμνήσεις είναι πολλές. Η τελευταία έντονη ανάμνηση που έχω είναι από τον τελικό του διαγωνισμού Ρουμπινστάιν στο Τελ Αβίβ, το 2021. Μετά από ένα χρόνο καραντίνας, μετά από την προετοιμασία που την ολοκλήρωσα μόνη μου και με έναν τραυματισμό στον ώμο που έκανε να συνδέω συνειρμικά τη μελέτη με τον πόνο, το να ξαναπαίζω σε μια μεγάλη αίθουσα γεμάτη κοινό όπου μπορούσες να βλέπεις τα πρόσωπα χωρίς μάσκες, το να ακούω τους μουσικούς της ορχήστρας δίπλα μου, με έκανε να νιώθω μία όμορφη ζεστασιά μέσα μου και μία πολύ έντονη αίσθηση της αδρεναλίνης και της ευφορίας. Και αυτά ήταν πιο δυνατά από το άγχος, τον σωματικό πόνο, ή οποιοδήποτε άλλο αρνητικό συναίσθημα. Νομίζω η καραντίνα ανέδειξε πιο έντονα τη σημασία της επαφής με το κοινό, της μοιρασιάς, της μουσικής έκφρασης.
Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σχέδια σας για το άμεσο μέλλον;
Έχω σχεδιασμένες κάποιες συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, άρα μελέτη κι άλλη μελέτη! Επίσης κάποια σεμινάρια και workshop στην Ελλάδα. Βρίσκω τη διδασκαλία πολύ ενδιαφέρουσα και όμορφη. Πρέπει να ανακαλύψεις και να μεταδώσεις τον σωστό τρόπο έκφρασης που ταιριάζει στον κάθε μαθητή και μαθήτρια, πρέπει να εξηγήσεις πράγματα που σου φαίνονται πλέον μετά από χρόνια μελέτης αυτονόητα αλλά που ο μαθητής δεν τα έχει ακόμα εμπεδώσει. Θέλει υπομονή και, προπαντός, φαντασία και πειραματισμό έκφρασης. Αυτή είναι μια διαδικασία που με ικανοποιεί πολύ, ειδικά όταν βλέπω τα αποτελέσματα να έρχονται σιγά σιγά, μιας και ο κάθε μαθητής και μαθήτρια παίρνει το χρόνο του στο να ρουφήξει τις πληροφορίες που μοιράζεσαι μαζί του.
Το πρόγραμμα της συναυλίας
F. Mendelssohn, Variations serieuses Op. 54
R. Schumann, Kreisleriana Op. 16
P.I.Tchaikovsky: Dumka in C minor Op. 59
S. Rachmaninoff, Sonata No. 2 Op. 36
Διαβάστε Επίσης
