Γιατί δε χάνεται το αφιέρωμα στα "Φαντάσματα" του ελληνικού σινεμά

Τον τελευταίο χρόνο η Αθήνα βρίσκεται σε κινηματογραφικό αναβρασμό που όμοιό του είχε δεκαετίες να βιώσει. Διαδοχικά φεστιβάλ, αυξημένος αριθμός εξειδικευμένων ειδικών προβολών και events, όπως επίσης "ψαγμένα" αφιερώματα σε σταθερή συχνότητα, έχουν οδηγήσει σε μια αξιοσημείωτη σινεφιλική καρποφορία. Στα παραπάνω έρχεται, τώρα, να προστεθεί το προσεκτικά επιμελημένο αφιέρωμα "Φαντάσματα: Ο Αόρατος Κόσμος του Ελληνικού Κινηματογράφου" (24-30/4, Άστορ), το οποίο αποτελεί μια σύμπραξη της Ένωσης Σκηνοθετών - Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ) και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Μία από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες που έχουν πραγματοποιηθεί τελευταία, θυμίζοντας τις προβολές της "Χαμένης Λεωφόρου του Ελληνικού Σινεμά", το εν λόγω event εμβαθύνει στο κινηματογραφικό παρελθόν της εγχώριας παραγωγής για να ανασύρει ορισμένους κλασικούς τίτλους, αλλά και να συστήσει από την αρχή ορισμένους εξαιρετικά σπάνιους. Ακόμα πιο ενδιαφέρον, όπως προδίδει η ονομασία του αφιερώματος, το αισθητικό πλαίσιο το οποίο υιοθετείται γύρω από τις επιλογές των ταινιών. Αντιγράφουμε από το σκεπτικό του προγράμματος: "Ο κινηματογράφος είναι το φάντασμα της πραγματικότητας. Γι' αυτό και τον γοητεύουν τα Φαντάσματα. Και ο ελληνικός κινηματογράφος –αν και έχει λίγες ταινίες του φανταστικού– είναι γεμάτος από φαντάσματα κάθε είδους. Ένα φεστιβάλ φαντασμάτων, όπου κάθε μέρα εξερευνά και μια άλλη πτυχή του αόρατου. Κάθε μέρα, μια διαφορετική "σεάνς” καλεί τα πνεύματα του ελληνικού σινεμά. Τελετές απέθαντων εξαφανίζουν το κακό και καλούν τα εκτοπλάσματα του ελληνικού κινηματογράφου σε στοιχειωμένα σπίτια μέσα σε πόλεις-φαντάσματα". Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικότερα τι μας επιφυλάσσει αυτό το… spooky σκηνικό.

Τα κλασικά

Ξεκινάμε με τα πιο οικεία φιλμ, τα οποία βέβαια δεν μας δίνεται η συχνά η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε σε σκοτεινή αίθουσα, όπως τους αρμόζει. Ξεχωρίζουμε την εμβληματική "Φωτογραφία" (1986) του Νίκου Παπατάκη, με τον πρωταγωνιστή Άρη Ρέτσο, σε ρεσιτάλ ερμηνείας, να ενσαρκώνει άψογα το βίωμα της μεταναστευτικής αποξένωσης, δύο έργα του Νίκου Παναγιωτόπουλου που καθόρισαν τον επονομαζόμενο Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, τα ιδιοσυγκρασιακά "Χρώματα της Ίριδας" (1974) και οι αριστουργηματικοί "Τεμπέληδες της Εύφορης Κοιλάδας" (1978), όπως επίσης οι επικοί "Κυνηγοί" (Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1977) και το υπαρξιακό "Ταξίδι του Μέλιτος" (Γιώργος Πανουσόπουλος, 1979). Από δύο ταινίες εκπροσωπείται και ο Νίκος Νικολαΐδης. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για το ασπρόμαυρο θρίλερ "Ευρυδίκη ΒΑ2037" (1975) και την εξαιρετική "Πρωινή Περίπολο" (1989), ένα σπάνιας κοπής sci-fi στο οποίο ο Τάκης Σπυριδάκης και η Μισέλ Βάλεϊ προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια αφιλόξενη και ερειπωμένη μητρόπολη. Δεν προσπερνάμε, σαφώς, τις υπερβατικές "Κρυστάλλινες Νύχτες" (1992) της Τώνιας Μαρκετάκη, όπου απεικονίζεται μια πραγματικά ξεχωριστή εκδοχή της έννοιας της μετενσάρκωσης.

Τα σπάνια

Αιχμή του αφιερώματος, ωστόσο, και χαρακτηριστικό στο οποίο οφείλει την πολυτιμότητά του, συνιστούν οι λιγότερο διαδεδομένες επιλογές του προγράμματος. Περιπτώσεις όπως η αγγλόφωνη "Μάσκα του Διαβόλου" (Κώστας Καραγιάννης, 1975) με πρωταγωνιστή τον θρυλικό Πίτερ Κάσινγκ, το πειραματικό και εξαιρετικά σπάνιο "Fiction" (1977) του πρωτοποριακού Θανάση Ρεντζή που προβάλλεται συνοδεία ζωντανής μουσικής του Γιάννη Βεσλεμέ, το σουρεαλιστικό "Ντανίλο Τρέλες" (1986) του αταξινόμητου Σταύρου Τορνέ, του οποίου οπωσδήποτε σημειώστε και την πυρετώδη "Καρκαλού" (1984). Σε αυτό το μήκος κύματος κινείται, εικάζουμε, και η ταινία-έκπληξη που πρόκειται να αποκαλυφθεί τα μεσάνυχτα του Σαββάτου (26/4), συμπληρώνοντας μια ομάδα τίτλων που είναι άγνωστο πότε θα μπορέσουμε να δούμε ξανά σε σκοτεινή αίθουσα.

20 χρόνια "Κακό"

Οι διοργανωτές τιμούν την επέτειο είκοσι ετών από την κυκλοφορία του τίμιου zombie movie του Γιώργου Νούσια, με τίτλο "Το Κακό", το οποίο μετατρέπει την Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων και της επίπλαστης ευφορίας σε έναν τόπο αιματηρής Αποκάλυψης. Όπως συμπτωματικά γράφαμε πρόσφατα, πρόκειται για μια δουλειά με απόλυτα DIY καρδιά και άρα ανόθευτο μεράκι, η οποία τόλμησε κάτι εξαιρετικά απαιτητικό όσο και σπάνιο για το τότε ελληνικό σινεμά. Η δε απήχηση από στόμα σε στόμα που γνώρισε, κυρίως μέσω των διαδρόμων των βιντεοκλάμπ, οδήγησε ανέλπιστα και σε ένα σίκουελ λίγα χρόνια μετά ("Το Κακό στην Εποχή των Ηρώων", 2009). Όσοι θέλετε να παρακολουθήσετε ξανά στη μεγάλη οθόνη το "Κακό", έχετε υπόψη ότι μπορείτε να κάνετε μερακλίδικο double bill, αφού αμέσως πριν παίζεται το cult classic "Ο Δράκουλας των Εξαρχείων" (1983, Νίκος Ζερβός), όπου ο Τζίμης Πανούσης στοιχειώνει την Αθήνα και ο Δημήτρης Πουλικάκος σε ρόλο ζόμπι τραγουδά ανεπανάληπτα το "Υπάρχω" του Στέλιου Καζαντζίδη. Masterpiece…

Οι μοντέρνοι

Στο πρόγραμμα ξεχωρίζει, ακόμη, η πρόσφατη ελληνική παραγωγή που συντονίζεται με τις παραπάνω θεματικές. Όπως οι αδίκως υποτιμημένες και βραβευμένες για το σενάριό τους στη Βενετία, "Άλπεις" (2011) του Γιώργου Λάνθιμου, το συναισθηματικά φορτισμένο και εκτυφλωτικό "Winona" (2019) του Αλέξανδρου Βούλγαρη, το χαμηλότονο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Χρήστου Πασσαλή με τίτλο "Ησυχία 6-9" (Χρήστος Πασσαλής, 2022), όπως επίσης την ονειρώδη "Ιστορία 52" (2008) του Αλέξη Αλεξίου. Πλάι στους εν λόγω τίτλους βρίσκεται μια σειρά εξαιρετικών μικρού μήκους που "αναμετρώνται" με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη. Μεταξύ άλλων, το ιδιότυπο sci-fi "Third Kind" (2018) του Γιώργου Ζώη και η πρωτότυπη ταινία ενηλικίωσης "Electric Swan" (2019) της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη, ήτοι των δύο δημιουργών που συνυπογράφουν το σενάριο του πρόσφατου "Αρκάντια" (2024) που αναδεικνύεται στο ελληνικό arthouse σουξέ της σεζόν.

Προβολές σε φιλμ 35mm

Στο πνεύμα των επιτυχημένων αντίστοιχων προβολών που διοργανώνονται τελευταία στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο των "Φαντασμάτων" επτά από τις ταινίες που έχουν επιλεχθεί, παρουσιάζονται σε κόπιες φιλμ 35mm, για μια εγγυημένη σινεφιλική κατάνυξη. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για "Τα Χρώματα της Ίριδας", "Ταξίδι του Μέλιτος", "Καρκαλού", "Ντανίλο Τρέλες", "Κρυστάλλινες Νύχτες", "Φωτογραφία", αλλά και το "Σχετικά με τον Βασίλη". Το ρομαντικό δράμα του Σταύρου Τσιώλη, με πρωταγωνιστές τον Κωνσταντίνο Τζούμα και τον Χρήστο Βακαλόπουλο, στρέφεται γύρω από έναν καθηγητή κοινωνιολογίας σε κρίση μέσης ηλικίας, ο οποίος αναζητά ένα άγνωστο πρόσωπο που είχε τραβήξει φωτογραφία στο παρελθόν. Κλείνοντας, να αναφέρουμε πως με αφορμή το αφιέρωμα διοργανώνεται η ανοιχτή συζήτηση "Το ελληνικό σινεμά είναι φανταστικό!" με τη συμμετοχή των σκηνοθετών Βίβιαν Παπαγεωργίου, Γιάννη Βεσλεμέ, Γιώργου Ζώη και Ντάνιελ Μπόλντα, με συντονιστή τον Άγγελο Φραντζή. Ο Βεσλεμές, τέλος, εκτελεί επίσης χρέη DJ στο πάρτι έναρξης πλάι στον επίσης σκηνοθέτη Νίκο Πάστρα. Ραντεβού στο Άστορ!

Το πρόγραμμα του αφιερώματος "Φαντάσματα: Ο Αόρατος Κόσμος του Ελληνικού Κινηματογράφου":

Πέμπτη 24/4
●    Εξαφάνιση
o    19:00 Fiction (1977, 43') | Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής – με συνοδεία live μουσικής από τον Veslemes
o    20:30 Τα Χρώματα της Ίριδας (1974, 100') | Σκηνοθεσία: Νίκος Παναγιωτόπουλος
●    22:30 ΠΑΡΤΥ ΕΝΑΡΞΗΣ / DJ SET με τον Νίκο Πάστρα & Γιάννη Βεσλεμέ

Παρασκευή 25/4
●    Πόλη Φάντασμα
o    17:15 Ταξίδι του Μέλιτος (1979, 100') | Σκηνοθεσία: Γιώργος Πανουσόπουλος
o    19:15 Προβολή Ταινιών Μικρού Μήκους
▪    Third Kind (2018, 32') | Σκηνοθεσία: Γιώργος Ζώης
▪    Astrometal (2017, 15') | Σκηνοθεσία: Ευθύμης Kosemund Σανίδης
▪    Electric Swan (2019, 40') | Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη
▪    Η Ζωή Ενός Νεκρού (2016, 15') | Σκηνοθεσία: Ορφέας Περετζής
o    21:30 Πρωινή Περίπολος (1987, 108') | Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαΐδης

Σάββατο 26/4
●    Το Κακό
o    18:00 Η Μάσκα του Διαβόλου (1975, 95') | Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης
o    20:00 Ο Δράκουλας των Εξαρχείων (1983, 87') | Σκηνοθεσία: Νίκος Ζερβός
o    22:00 Το Κακό (2005, 83’) | Σκηνοθεσία: Γιώργος Νούσιας
●    ΤΑΙΝΙΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ
o    00:00 Ταινία έκπληξη – η πρώτη ελληνική ταινία του φανταστικού  

Κυριακή 27/4
●    Απέθαντοι
o    16:30 Κυνηγοί (1977, 168') | Σκηνοθεσία: Θόδωρος Αγγελόπουλος
o    19:45  Καρκαλού (1984, 85') | Σκηνοθεσία: Σταύρος Τορνές
o    21:30  Κρυστάλλινες Νύχτες (1992, 135') | Σκηνοθεσία: Τώνια Μαρκετάκη

Δευτέρα 28/4
●    Στοιχειωμένα Σπίτια
o    17:00 Ευρυδίκη ΒΑ2037 (1975, 97') | Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαΐδης
o    19:00 Ιστορία 52 (2008, 98') | Σκηνοθεσία: Αλέξης Αλεξίου
o    21:15 Οι Τεμπέληδες της Εύφορης Κοιλάδας (1978, 119') | Σκηνοθεσία: Νίκος Παναγιωτόπουλος

Τρίτη 29/4
●    Εκτοπλάσματα
o    16:45 Σχετικά με το Βασίλη (1986, 80') | Σκηνοθεσία: Σταύρος Τσιώλης
o    18:30 ROUND TABLE: Το ελληνικό σινεμά είναι φανταστικό! Συμμετέχουν οι Βίβιαν Παπαγεωργίου, Γιάννης Βεσλεμές, Γιώργος Ζώης, Ντάνιελ Μπόλντα. Συντονίζει ο Άγγελος Φραντζής.
o    20:15 Ντανίλο Τρέλες (1986, 83΄) | Σκηνοθεσία: Σταύρος Τορνές
o    22:00 Φωτογραφία (1986, 112') | Σκηνοθεσία: Νίκος Παπατάκης

Τετάρτη 30/4
●    Τελετή
o    17:45 Winona (2019, 88') | Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Βούλγαρης
o    19:45 Άλπεις (2011, 93') | Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος
o    21:45 Ησυχία 6-9 (2022, 77') | Σκηνοθεσία: Χρήστος Πασσαλής

Πληροφορίες:

Φαντάσματα: Ο Αόρατος Κόσμος του Ελληνικού Κινηματογράφου, 26-30/4
Άστορ, Σταδίου 28
Είσ.: € 6, € 10 (ολοήμερο). Προπώληση στο ταμείο του Άστορ και εδώ.