Σ’ ένα κυνήγι ελευθερίας και εμπειριών, εν πλω, μας οδηγεί ο συγγραφέας και ακτιβιστής Τεό Ρόμβος μέσα από το έργο του «Γεώργιος Νέγρος - Ο τίγρης του Αιγαίου». Ο Πάνος Κέκας το δραματοποιεί και δίνει οδηγίες προς ναυτιλομένους.
Τι συναισθήματα μπορεί να γεννήσει σε έναν ενήλικα μια πειρατική ιστορία σαν αυτή του «Τίγρη του Αιγαίου»;
Ο Γεώργιος Νέγρος ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Γεννήθηκε στο Βαθύ της Σάμου το 1807 και έδρασε στο Αιγαίο από το 1840 μέχρι το 1851 οπότε και τον ξεκάνανε οι Έλληνες συμπατριώτες του συνεπικουρούμενοι από ξένες δυνάμεις. Η ζωή του ήταν ένας διαρκής αγώνας επιβίωσης ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας, με όπλα του πανανθρώπινες αξίες όπως ο έρωτας, η φιλία, η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η τιμιότητα. Και, ανάμεσα σε όλα αυτά η βία, σε όλες τις μορφές. Σκληρή με τους αδύναμους, όπλο για τους ισχυρούς, διαμορφώνει συνειδήσεις οπλίζει χέρια και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων. Παράδειγμα προς μίμηση; Όχι φυσικά, αλλά πως αντιμετωπίζεις τα σημεία των καιρών όταν γύρω σου όλοι σε προδίδουν.
Ένας Ρομπέν των θαλασσών, ένας επαναστάτης με συγκεκριμένες αιτίες που διεκδικούσε την αυτονομία του σ’ ένα κόσμο που άρχιζε σιγά σιγά ν’ αλλάζει είναι ο ήρωας μας. Ο θεατής στο πρόσωπο του Νέγρου, στα πάθη και τα λάθη του, αναγνωρίζει διαχρονικά την ανάγκη όλων μας να υπάρχουμε πέρα από τα πρέπει, τις δεσμεύσεις και τις ομηρίες που μας επιβάλει η σύγχρονη κοινωνία μας. Το περιπετειώδες ταξίδι του, μας φέρνει σε επαφή με τις μύχιες επιθυμίες μας, την ζωή που δεν ζήσαμε, τους έρωτες που προδώσαμε και μας προτρέπει ν’ ακολουθήσουμε την καρδιά μας πέρα από όρια και συμβάσεις. Στην παράσταση σκιαγραφείται ανάγλυφα η ζωή των πειρατών και η γοητεία που ασκούν επάνω μας οι περιπέτειες αυτών των ανθρώπων της θάλασσας και που φαντάζουν στα μάτια μας σαν ένα ταξίδι προς την Ελευθερία.
Μια εκμυστήρευση περιπετειώδους και πολύπαθου βίου εν είδει ημερολογίου καταστρώματος. Μια μυθιστορηματική βιογραφία. Ένας ελεγειακός ύμνος στην ελευθερία, στη θάλασσα, στις γυναίκες. Μέσα από την βίαιη, νοσταλγική, ένδοξη αλλά και μοναχική ζωή του πρωταγωνιστή μας, ο κάθε θεατής μπορεί να αισθανθεί αγωνία, έκπληξη, οργή, ενθουσιασμό, να ταυτιστεί ίσως σε πολλές περιπτώσεις με τον ήρωα μας και στο τέλος να αποχωρήσει από την παράσταση γεμάτος συγκίνηση και με ανεβασμένο ηθικό. Η ζωή του Νέγρου μας μεταφέρει στον τόπο και τον χρόνο μ ένα τρόπο μοναδικό μας μυεί στις βαθύτερες ανάγκες της ανθρώπινης ύπαρξης και μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τα θέλω και τα όνειρά μας σε μια εποχή που φαίνεται ν άλλαξε δραματικά αλλά δυστυχώς όχι πάντα προς την σωστή κατεύθυνση.
Ο ακτιβιστής συγγραφέας του έργου, Τεό Ρόμβος, έχει εμφυσήσει στον ήρωα του έργου το ελευθεριακό του πνεύμα;
Ο Τέο Ρόμβος ζει στην Σύρο πάνω από 20 χρόνια. Η ζωή του υπήρξε περιπετειώδης και τα βιβλία του αντικατοπτρίζουν σ’ ένα μεγάλο βαθμό τις εμπειρίες, τα βιώματα αλλά και την αδιαπραγμάτευτη θέση του υπέρ της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και ενάντια σε κάθε καταπίεση απ όπου κι αν προέρχεται. Ο ήρωας του έργου συγκρούεται πρώτα με τον έξω κόσμο και παράλληλα αρχίζει να συνειδητοποιεί την ματαιότητα αυτής της σύγκρουσης σε μια εποχή που αλλάζει και αρχίζει σιγά-σιγά να τον ξεπερνά. Αργά και σταθερά ο κλοιός των διωκτών του σφίγγει και αυτός πριν οδηγηθεί στον αφανισμό φθάνει σε μια συγκλονιστική κατάθεση ψυχής υπερασπίζοντας για μία τελευταία φορά τους δικούς του ιδεολογικούς κώδικες και αξίες.
«Εγώ ντεμενέδες εις τη ζωή μου δεν έκαμα, δεν έσκυψα ομπρός εις ουδένα και αιστάνομαι ο ευτυχέστερος όλων, ο πιο ελεύθερος όλων. Εμείς οι πειράτες είμεθα άντρες ζωντανοί και παναστάτες. Ομού με το τσούρμο μου ορίζουμε τη ζωή μας και το θάνατό μας. Αυτοί οπού ζούνε εντός της κοινωνίας καρτερούν να γένουνε λεύτεροι, μα δεν γένονται ποτές, διότι ήναι δέσμιοι με σχοινία αόρατα».
Στο «Γεώργιος Νέγρος» είναι λογικό να συνυπάρχουν τα ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής (1850) μαζί με την προσωπική ιδεολογία του συγγραφέα και όλα αυτά να συνθέτουν την πολυδιάστατη προσωπικότητα του ήρωα του έργου. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο συγγραφέας, μέσα από την επεισοδιακή αφήγηση και την πλούσια σκιαγράφηση του πειρατικού σύμπαντος, προκύπτει αβίαστα ένα αδιαπραγμάτευτο συμπέρασμα που καλό ήταν να γίνει στάση ζωής σε όλους μας. Η προσωπική και η κοινωνική απελευθέρωση μπορεί να είναι τα ζητούμενα αλλά κανείς σαν έλλογο ον δεν δύναται να εξωραΐζει και να εγκωμιάζει τη βία και το έγκλημα.
Σε ποια νησιά «πιάνει» λιμάνι η παράσταση και πως δημιουργείται η ανθρωπο-γεωγραφία του Αιγαίου;
Η ανθρωπογεωγραφία του Αιγαίου αποτελεί εδώ και αιώνες το απόλυτο μυστήριου του Ελλαδικού χώρου. Νησιά, μικρονήσια, χωριά, πόλεις. Το κοινωνικό-πολιτικό οικοδόμημα της εποχής, οι ξένες δυνάμεις, το οθωμανικό κράτος, το ελληνικό κράτος, οι τοπικές νησιώτικες κοινωνίες. Θάσος, Σάμος, Ικαρία αλλά και με ιδιαίτερη μνεία στο λιμάνι της Σύρου, στην Ερμούπολη, όπου ανακατεύονταν τότε κάθε καρυδιάς καρύδια (έμποροι, κλέφτες, νταβατζήδες, πόρνες κ.ά.). Ένα ιστορικοκοινωνικό ανάγλυφο διανθισμένο με το τοπικό λεκτικό ιδίωμα του κάθε τόπου. Μέσα από το κείμενο της παράστασης ο θεατής ταξιδεύει νοερά σε χρόνους ηρωικούς και όχι πάντα εξιδανικευμένους, γλιστρά την φαντασία του στον ρου της ιστορίας και ανακαλύπτει ένα ξεχασμένο κόσμο γεμάτο συγκινήσεις και περιπέτειες.
Η παράσταση σε γλώσσα εποχής, αναπλάθει ένα μεγάλο μέρος της αιγαιοπελαγίτικης κοινωνίας και των πολιτισμικών της στοιχείων. Ναυτικό λεξιλόγιο, πειρατικές επιδρομές, εμπειρίες φυλακής, κατορθώματα, ναυμαχίες, τόποι εκτός νόμου, καλοσχηματισμένοι ήρωες, περιφρόνηση των χωρικών υδάτων (Μικρασία, «Κυκλάδες», ηγεμονία Σάμου ένα πράμα είναι για τον πειρατή), συγκρούσεις με την εξουσία (ελληνική, οθωμανική ή γαλλική), πειρατικοί θησαυροί, κλεπταποδόχοι και τοπικιστικές αντιθέσεις, μπλέκουν με τύψεις, θυμοσοφικές παρατηρήσεις και κοινωνικοπολιτικές παρατηρήσεις.
Το βιβλίο είναι μια γοητευτική αναγνωστική πρόκληση. Με ποιο τρόπο θα ερεθίσετε την περιέργεια όσων θεατών δεν είχαν μέχρι τώρα πιάσει στα χέρια τους το κείμενο του Ρόμβου;
Η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι πάντα μια υπέροχη διαδικασία γιατί κινητοποιεί την φαντασία και σου δίνει την δυνατότητα να ``ταξιδεύεις`` νοερά στις θάλασσες των συναισθημάτων. Στην παράσταση μας όμως έχουμε ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Ο Γεώργιος Νέγρος εμφανίζεται αυτοπροσώπως από τα βάθη των αιώνων και κατακυριεύει το είναι μας με την βροντερή του φωνή, αλλά και το κλάμα, τον ερωτισμό και τον διαρκή πόθο του για δικαιοσύνη και ελευθερία. Αναπνέει δίπλα μας και ωθεί τις σκέψεις μας πέρα από την απόλαυση της θέασης, σε έντονους προβληματισμούς για την ίδια την ζωή, γι αυτά που δεν προλάβαμε να ζήσουμε, τις φιλοδοξίες και τα όνειρά μας.
Σ’ όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την παρουσία στην σκηνή του συνθέτη Πέτρου Δουρδουμπάκη ο οποίος μαζί με τον καταπληκτικό μουσικό και τραγουδιστή Γρηγόρη Παναγιωτόπουλο παίζουν ζωντανά την μουσική της παράστασης. Το πειρατικό του κάπτεν Νέγρου άρχισε αργά την πορεία του στα θολά νερά της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου. Η παράσταση θα παιχθεί φέτος μόνο σε τέσσερα «λιμάνια». Ξεκίνησε από αυτό του Πειραιά στις 10 Ιουλίου και στην συνέχεια 20 Ιουλίου στο Ανοιχτό Θέατρο Λευκών στην Πάρο, 23 Ιουλίου στο Κηποθέατρο Παπάγου και τέλος στις 25 Ιουλίου στο θέατρο «Βασίλης Γεωργιάδης» στο Ξυλόκαστρο. Για του χρόνου και αφού ανακτήσουμε δυνάμεις, θα χαράξουμε ρότα για περισσότερα «λιμάνια» τα οποία ελπίζουμε να μην εξελιχθούν σε …καημούς!
Περισσότερες πληροφορίες
Γεώργιος Νέγρος, ο Τίγρης του Αιγαίου
Ο περιπετειώδης και πολύπαθος βίος του πειρατή Γεώργιου Νέγρου εν είδει ημερολογίου καταστρώματος, σε μια παράσταση βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τέου Ρόμβου.
