Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Agora Series Masterclass από τον Τζέρεμι Ποντέσουα
Ο καναδοαμερικανός Τζέρεμι Ποντέσουα, γνωστός για τη συμμετοχή τους σε σειρές όπως το "Six Feet Under", το "Game of Thrones", το "Boardwalk Empire", το "The Pacific", το "True Detective" και το "Station Eleven", μοιράστηκε τις επαγγελματικές εμπειρίες του με το κοινό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Σχετικά με την αρχική του φιλοδοξία και την εξέλιξη που είχε τελικά η καριέρα του, ο δημιουργός ανέφερε: "Εγώ είχα σκοπό να δημιουργήσω τις δικές μου, πολύ προσωπικές ιστορίες. Ποτέ δεν σκέφτηκα την τηλεόραση ως μέσο που ήθελα να εξερευνήσω. Συντελέστηκαν, όμως, δύο αλλαγές: μία στην επαγγελματική μου ζωή και μία στον χώρο της τηλεόρασης γενικότερα, οι οποίες με έναν τρόπο συνηγόρησαν στη μεταπήδησή μου στον τηλεοπτικό χώρο. Αναφορικά με την αλλαγή στην επαγγελματική μου ζωή, αφού έκανα τις δύο πρώτες μου ταινίες ("Eclipse", "Five Senses"), ειδικά μετά τη δεύτερη, η οποία ήταν και περισσότερο "εμπορική” αν θέλετε, άνθρωποι του χώρου άρχισαν να με προσέχουν"
"Σχετικά με την αλλαγή στην τηλεόραση, θα σας παραπέμψω στην ίδρυση του HBO, το οποίο έχει ως μότο το εξής δηλωτικό της αλλαγής που έφερε: it’s not TV, it’s HBO, ένα είδος κινηματογραφικής τηλεόρασης που στέκεται ανάμεσα στο σινεμά και την τηλεόραση. Δοκίμασαν περίπλοκες αφηγήσεις, ξεκίνησαν να αναπτύσσουν κινηματογραφικούς χαρακτήρες: ήταν η νέα φωνή της τηλεόρασης, με σειρές όπως το The Wire, το Sex and the City και το Six Feet Under. Δεν νομίζω πως μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει κίνημα, αλλά ήταν ενδιαφέρον να το παρακολουθεί κανείς τη στιγμή της γέννησής του"".
Όσον αφορά τη διαφορά μεταξύ του κινηματογραφικού και του τηλεοπτικού σκηνοθέτη, ο Τζέρεμι Ποντέσουα απάντησε τα εξής: "Στην τηλεόραση είσαι φιλοξενούμενος. Κάποιος άλλος έχει πάρει όλες τις αποφάσεις για σένα. Οφείλεις να μιλήσεις την υπάρχουσα γλώσσα της σειράς, να σεβαστείς τον ρυθμό που έχει ορχηστρωθεί, αλλά να φέρεις και κάτι καινούριο, κάτι φρέσκο. Αυτή είναι η δουλειά σου ως visiting director. Μπορείς να επιστρέψεις ξανά στο μέλλον, σε άλλο επεισόδιο και να γίνεις μέρος της τηλεοπτικής αυτής οικογένειας. Μπορείς αν θέλεις και αν σου προταθεί να γίνεις ο βασικός σκηνοθέτης της σειράς, αλλά πρόκειται για μία σοβαρή δέσμευση που απαιτεί πάρα πολύ χρόνο. Πρέπει να το θέλεις πάρα πολύ. Επίσης, θα δουλέψεις πάρα πολύ για κάτι το οποίο, επί της ουσίας, δεν είναι δικό σου δημιούργημα".
Τέλος, σε ερώτηση του κοινού σχετικά με τα πρώτα βήματα που θα συμβούλευε έναν νέο δημιουργό να ακολουθήσει, ο σκηνοθέτης απάντησε πως "η επιτυχία δεν έρχεται γρήγορα. Όταν ήμουν νέος, είχα μια ιδέα για ένα πολύ φιλόδοξο σενάριο, το οποίο τελικά δεν γυρίστηκε ποτέ γιατί παραήταν φιλόδοξο. Ξεκινήστε απλά. Κάντε μια ταπεινή, απλή ταινία. Επίσης, δημιουργήστε ένα ισχυρό δίκτυο ανθρώπων. Βρείτε τους ανθρώπους σας. Δεν μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας".
Agora Talks: "Σειρές: Δείχνοντας τον δρόμο προς τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη"
Με ομιλητές τους Πίτερ Κάρλτον (Παραγωγός, Διευθύνων Σύμβουλος Warp Films, Ηνωμένο Βασίλειο), Κάρολαϊν Φον Κουχν (Εκτελεστική Διευθύντρια - Oxbelly, ΗΠΑ), Κωνσταντίνος Σούσουλας (Chief Content Officer, Mega TV, Ελλάδα) και Γιάννης Δώνος (Υπεύθυνος Πρωτότυπων σειρών και acquisitions, ANT1+), συντονίστηκε μία συζήτηση για την συμπεριληπτικότητα στον τηλεοπτικό χώρο. Ο καθένας τους, μοιράστηκε τα εξής:
Πίτερ Κάρλτον: "Στη Μεγάλη Βρετανία, στον τομέα των οπτικοακουστικών παραγωγών συναντά κανείς ανθρώπους από ένα συγκεκριμένο ακαδημαϊκό και κοινωνικό περιβάλλον και υπόβαθρο. Οποιοσδήποτε δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή αυτομάτως πρέπει να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να καθιερωθεί στον χώρο", ανέφερε σχετικά. Μιλώντας για το This is England, μια από τις ταινίες στις οποίες δούλεψε, τόνισε: "Είναι μια ταινία για τους skinheads στην Αγγλία, που περνάει κοινωνικά μηνύματα, αλλά δεν μιλάει αποκλειστικά, ούτε ευθέως, για αυτές τις θεματικές, αλλά θίγει ζητήματα ταυτότητας. Προσέλκυσε κοινό όχι γιατί θίγει κοινωνικά ζητήματα, αλλά γιατί είναι ενδιαφέρουσα. Δεν προσπαθώ να υποβιβάσω τη σημασία των κοινωνικών αυτών μηνυμάτων, αλλά πιστεύω πως κανείς δεν παρακολουθεί μια ταινία ή μια σειρά αποκλειστικά για ένα θέμα (κοινωνική τάξη, κοινωνική ταυτότητα, φυλετικές διακρίσεις). Δεν πρέπει να συμπυκνώσουμε όλη τη δομή ενός χαρακτήρα γύρω από τα μειονοτικά χαρακτηριστικά του, αλλά πρέπει με έναν τρόπο να τα φέρουμε στο προσκήνιο".
Κάρολαϊν Φον Κουχν: "Αρχικά, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το ποιος δεν είναι στο "δωμάτιο” (δηλαδή πώς αποκτάς φωνή και ισχύ στη δουλειά σου), αλλά σε δεύτερο στάδιο η συζήτηση μετατοπίζεται σε κάτι άλλο. Έχει να κάνει με το πώς ακριβώς προσκαλείσαι για να μπεις στο δωμάτιο και πόση δύναμη έχεις πραγματικά όταν μπεις σε αυτό ή αν είσαι εκεί διακοσμητικά. [...] "Μια γυναίκα από την Ασία που δουλεύει ως σεναριογράφος δεν είναι η κατάλληλη να πει την ιστορία ενός Αφροαμερικανού. Αυτή ήταν μια υπεραπλουστευμένη οπτική στα πράγματα που επικρατούσε μέχρι πολύ πρόσφατα".
Κωνσταντίνος Σούσουλας (αναφερόμενος στις σειρές "Maestro" και "Milky Way"): "Οταν αποφασίζουμε να προχωρήσουμε με αυτές τις παραγωγές δεν το κάνουμε απλώς για να συμπεριλάβουμε τη διαφορετικότητα. Το κάνουμε γιατί μας αρέσουν πολύ τα σενάρια. Άλλωστε, οι έρευνές μας δείχνουν πως είναι πλέον σοφό, άπο άποψη διαφήμισης και μάρκετινγκ, να δημιουργείς τέτοιου είδους σειρές δεδομένου ότι έχει αυξηθεί το κοινό που τις παρακολουθεί. Τελικά, είναι όλα θέμα τού πόσο καλό είναι ένα σενάριο".
Γιάννης Δώνος: "Τέσσερις από τις πρόσφατες παραγωγές μας είναι προσανατολισμένες προς τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Παλιότερα, μερικά θέματα στην ελληνική τηλεόραση ήταν ταμπού και δεν μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε τέτοιου είδους σειρές στο πρόγραμμα, έπρεπε να κινούμαστε εκ του ασφαλούς. Μια συνεργάτις μού πρότεινε πριν κάποια χρόνια μια σειρά 10 επεισοδίων, η οποία ήταν διαφορετική από τις υπόλοιπες με πρωταγωνιστή έναν ομοφυλόφιλο άντρα. Ήταν οι Σέρρες του Γιώργου Καπουτζίδη και ήταν ακριβώς αυτό που ψάχναμε".
Agora Talks: "Storytelling: Η αφηγηματική γέφυρα μεταξύ ταινίας και σειράς"
Στο πάνελ συμμετείχαν ο δημιουργός Λευτέρης Χαρίτος, σκηνοθέτης των επιτυχημένων σειρών "Άγριες Μέλισσες" και "Η Μάγισσα" και πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, ο Ιρανός δημιουργός Nima Javidi, νικητής του φετινού βραβείου στο Φεστιβάλ Series Mania με τη σειρά "The Actor", καθώς και ο τούρκος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Burken Oya, δημιουργός της πολυσυζητημένης σειράς "Ethos".
Ο Nima Javidi αναφέρθηκε στις ποιοτικές διαφορές των ακροατηρίων στο κάθε μέσο: "Υπάρχουν δύο είδη κοινού. Το κοινό της ταινίας αγοράζει εισιτήριο, πάει στον κινηματογράφο, ακόμη και να μην του αρέσει μια ταινία είναι δύσκολο να φύγει. Έπειτα, έχουμε το κοινό των σειρών που κρατάει στα χέρια του αυτό το μικρό τηλεκοντρόλ με το οποίο πατάει pause ή αλλάζει τελείως κανάλι. Έχει αμέτρητες επιλογές. Αυτό κάνει τη δουλειά μου ως σεναριογράφο πολύ πιο δύσκολη" [...] "Το πιο σημαντικό κομμάτι είναι η ιστορία, καθώς από αυτή εξαρτάται το αν θα κερδίσεις την προσοχή του θεατή". [...] "Ο χαρακτήρας σε μια τηλεοπτική σειρά γίνεται φίλος μας. Εθιζόμαστε στο να τον βλέπουμε συνέχεια. Οι ταινίες, επομένως, έχουν τον φυσικό περιορισμό του χρόνου. Στις σειρές έχεις περισσότερο χρόνο να αναπτύξεις έναν χαρακτήρα. Όταν έχεις περισσότερο χρόνο μπορείς να δημιουργήσεις και πιο σύνθετους χαρακτήρες".
Ο Λευτέρης Χαρίτος μίλησε και για τις τεχνικές διαφορές της παραγωγής: "Ο κινηματογράφος έχει πολλούς διαφορετικούς τρόπους να σου πει μια ιστορία" σχολίασε σχετικά και αναφέρθηκε στη σημασία του μοντάζ και της διεύθυνσης φωτογραφίας. "Το ωραίο με την τηλεόραση είναι πως πρέπει πρώτα να πεις την ιστορία και μετά να αποφασίσεις πώς θα την αφηγηθείς. Στο σινεμά, αυτό δεν ισχύει, η αφήγηση είναι σε όλα τα κομμάτια". Στη συνέχεια, σχολίασε τις δυσκολίες χρηματοδότησης για μια κινηματογραφική ταινία σε σύγκριση με τις τηλεοπτικές σειρές "Είναι πολύ πιο δύσκολο να χρηματοδοτήσεις μια ταινία από ό,τι μια σειρά όπου το κανάλι σού παρέχει απευθείας χρηματοδότηση", ανέφερε σχετικά.
Storytelling Masterclass: "More is more: Χτίζοντας τον αφηγηματικό κόσμο μιας σειράς"
Ο σεναριογράφος Παναγιώτης Χριστόπουλος ("Μην αρχίζεις την μουρμούρα", "Είμαι η Τζο", "Καρτ Ποστάλ") ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο χτίζονται ο κόσμος και η δομή μιας σειράς: "Η ταινία, όπως ξέρετε, ξεκινά συνήθως από μια επιθυμία, μπορεί να είναι κάποιος που θέλει να αποκτήσει κάτι, να απεγκλωβιστεί από κάπου, από ένα μέρος, από μια κατάσταση, από τον ίδιο του τον εαυτό, κάποιος θέλει να πάει κάπου, όπως στις ταινίες δρόμου, κάποιος θέλει να αποδείξει κάτι, να εξιλεωθεί ή απλώς να αναζητά τι θέλει να κάνει στη ζωή. Κάπως έτσι ξεκινάμε να γράφουμε, σχεδιάζουμε το περίφημο character arc, που αφορά τη διαδικασία την οποία θα ακολουθήσει ο ήρωας και πώς αυτή θα τον αλλάξει ή δεν θα τον αλλάξει και φυσικά εκεί αρχίζουν να μπαίνουν και κάποια επιμέρους στοιχεία, όπως άλλοι χαρακτήρες, ανταγωνιστικές δυνάμεις, σύμμαχοι, μέντορες, ήρωες με τις δικές τους υποπλοκές, που είτε υποβοηθούν την κυρίως πλοκή είτε φέρνουν εμπόδια. Φυσικά, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις".
Όσον αφορά το κινηματογραφικό σενάριο, ανέφερε: "Πολλά σενάρια καταλήγουν να έχουν περισσότερες κομμένες σκηνές από τις σκηνές που υπάρχουν όντως στο σενάριο. Μερικές φορές φτιάχνουμε περιφερειακούς χαρακτήρες που τους αφαιρούμε τελείως ή μερικώς από την ιστορία. Η αλήθεια είναι ότι όταν φεύγει ένας τέτοιος περιφερειακός χαρακτήρας από το τελικό σενάριο, ο σεναριογράφος που τον έχει δημιουργήσει βιώνει ένα ιδιόρρυθμο πένθος".
Συμπλήρωσε πως το τηλεοπτικό σενάριο έρχεται για να προσφέρει καταφύγιο σε όλα αυτά τα "περιττά": "Η σειρά είναι πολύ μεγαλύτερης διάρκειας από μια ταινία, οπότε πρακτικά πρέπει να γεμίσουμε αυτόν τον χρόνο με κάτι και θέλει πολύ μεγαλύτερη προετοιμασία για να γραφτεί. Συνεχίζοντας, άλλη μια διαφορά στην οποία έδωσε έμφαση ο Παναγιώτης Χριστόπουλος είναι ο επεισοδιακός χαρακτήρας μιας σειράς, καθώς τα επεισόδια είτε διαθέτουν αυτοτέλεια, είτε ένα cliffhanger, είτε έναν συνδυασμό των δύο. "Με βάση, λοιπόν, αυτές τις διαφορές ο σεναριογράφος αρχίζει και γράφει. Φυσικά, όπως και με το σινεμά, η κυρίως δουλειά που κάνει ένας σεναριογράφος όταν ξεκινάει να γράφει μια σειρά περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη προετοιμασία. Χρειάζεται μια προετοιμασία, να μελετήσουμε τη δομή, τους χαρακτήρες και επειδή η τηλεοπτική σειρά διαρκεί περισσότερο από μια ταινία χρειάζεται πολύ υλικό. Ο κάθε ήρωας έχει τη δική του ιστορία. Μπορούμε να έχουμε πολλαπλά point of views της αφήγησης. Εξαίρεση αποτελεί η σειρά Fleabag, όπου η ηρωίδα βιώνει όλη την ιστορία μέσα από το δικό της πρίσμα".
