Μία από τις σειρές μυθοπλασίας που συζητιούνται την φετινή τηλεοπτική σεζόν, "Η παραλία” ήρθε στην ΕΡΤ1 τον περασμένο Σεπτέμβριο και μετέφερε το ελληνικό κοινό στην Κρήτη του 1969. Με πρωταγωνιστές τους Δανάη Μιχαλακάκη, Δημήτρη Μοθωναίο, Γιούλικα Σκαφιδά και Αλέξανδρο Λογοθέτη, η σειρά μας σύστησε τους δύο κόσμους που συνυπήρχαν στα Μάταλα στα τέλη της δεκαετίας: την κλειστή κοινωνία ντόπιων οικογενειών και το κοινόβιο των χίπηδων στις σπηλιές των παραθαλάσσιων βράχων. Ταυτόχρονα, μέσα από αυτήν τη δραματική ιστορία, τόσο ρομαντική όσο κοινωνική, μας συστήθηκαν και οι δυο γυναίκες δημιουργοί που την εμπνεύστηκαν και πραγματοποίησαν με αυτήν το τηλεοπτικό τους ντεμπούτο.
Η Πηνελόπη Κουρτζή και η Αυγή Βάγια, story originators της "Παραλίας” και πρώτες ξαδέρφες, μιλούν στο "α” για την αδιάκοπη συνεργασία τους, "μια συνθήκη ζωής” όπως την χαρακτηρίζουν, τη σειρά τους και την δημιουργική ομάδα που της έδωσε ζωή.
"Η Παραλία” είναι βασισμένη στο μυθιστόρημα της Πηνελόπης, "Το Κορίτσι με το Σαλιγκάρι” (Εκδόσεις Ψυχογιός, 2021), το οποίο μετέφερε μαζί με την Αυγή για την τηλεόραση. Οι συν-δημιουργοί έστησαν το αρχικό σύμπαν της σειράς, δίνοντας στη συνέχεια τη σκυτάλη στους σεναριογράφους Γιώργο Χρυσοβιτσάνο και Κώστα Γεραμπίνη. Τόσο η Πηνελόπη όσο και η Αυγή, παρέμειναν ενεργές σε όλα τα στάδια ανάπτυξης της σειράς και κάνουν λόγο για μια εξαιρετική ομάδα συντελεστών και για έναν παραγωγό που ανέλαβε για εκείνες ρόλο μέντορα, τον Στέλιο Κοτιώνη. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
"Το Κορίτσι με το Σαλιγκάρι" στα ράφια των βιβλιοπωλείων
Η Πηνελόπη Κουρτζή είχε ανέκαθεν στενή σχέση με την Κρήτη, ένα μέρος που σημαίνει πια για εκείνην πολλά περισσότερα από έναν καλοκαιρινό προορισμό. Δε θα μπορούσε, λοιπόν, παρά να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για το δημιουργικό της έργο. Η περιέργειά της για την παραλία των Ματάλων, έναν τόπο μοναδικής αύρας και πολιτισμικής σπουδαιότητας, οδήγησε την συγγραφέα σε ένα διαφωτιστικό ταξίδι το οποίο κατέληξε στο πέμπτο της μυθιστόρημα.
"Το Κορίτσι με το Σαλιγκάρι" διαδραματίζεται στα Μάταλα το 1969, ένα χωροχρονικό πλαίσιο που ιντρίγκαρε τη δημιουργό λόγω της ειδικής κοινωνικής συνθήκης που έφερε δύο κόσμους, τους ντόπιους Κρητικούς και το κοινόβιο των χίπηδων, σε συνύπαρξη. Αυτή η πρόσμιξη κίνησε το πρωτότυπο περιεχόμενο του βιβλίου. Η ίδια, θυμάται τους χαρακτήρες και την πλοκή της ιστορίας της να αναπτύσσονται ταυτόχρονα, και παράλληλα με την εμβυθιστική προσωπική της έρευνα, μια διαδικασία που κράτησε χρόνια – και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Χωρίς να έχει στη διάθεσή της προηγούμενες ολοκληρωμένες καταγραφές σχετικές με τα Μάταλα, η Πηνελόπη συνομίλησε με ανθρώπους από όλο τον κόσμο που πέρασαν από εκεί και συνέθεσε ένα αρχείο διηγήσεων, ημερολογιακών σημειώσεων, φωτογραφιών και ντοκουμέντων. Σε αυτό το υλικό στήριξε την ρεαλιστική απόδοση της ιστορίας της, "μια ιστορία μυθοπλασίας βασισμένη εξ ολοκλήρου σε ιστορικά πατήματα", όπως λέει και η ίδια.
"Όταν καταπιάνεσαι με μια ιστορική και πολιτιστική συνθήκη, πόσο μάλλον γνωστή ανά τον κόσμο, δεν μπορείς παρά να βαδίσεις σε συγκεκριμένα milestones που από μόνα τους δημιουργούν και προάγουν συχνά τις εξελίξεις", συμπληρώνει η συγγραφέας εξηγώντας την αλληλεπίδραση μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, το big-bang που γέννησε το μυθιστορηματικό της σύμπαν.
Από τη σελίδα στη μικρή οθόνη
Η Αυγή Βάγια, story originator της "Παραλίας" και συνοδοιπόρος της Πηνελόπης στην εξερεύνηση του παρελθόντος των Ματάλων, εναρμονίστηκε από νωρίς με την ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος. Σύντομα, οι δυο τους ανέπτυξαν ένα κοινό όραμα: να αφηγηθούν την ιστορία στον κόσμο με έναν άλλον τρόπο.
Η μοναδικότητα του πρωτότυπου περιεχομένου, το ιστορικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα Μάταλα ως ένα άβατο επί Χούντας που φιλοξένησε ένα πολυπολιτισμικό κοινόβιο, έκαναν την δημιουργό να πιστέψει στο πρότζεκτ εξαρχής. Όμως, η τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου - μια διαδικασία πρωτόγνωρη τόσο για την ίδια όσο και για την συγγραφέα - ήταν ένα εγχείρημα γεμάτο ρίσκα και προκλήσεις.
Η δημιουργός αποδίδει την επιτυχημένη υλοποίηση της ιδέας στη συλλογικότητα, καθώς οι δυσκολίες που προέκυψαν στην πορεία υπερνικήθηκαν χάρη σε μια "εξαιρετική πεπειραμένη ομάδα ανθρώπων". Εξίσου καθοριστική φαίνεται να υπήρξε, βέβαια, τόσο η εμπιστοσύνη της στην ιστορία όσο και η προσωπική της καλλιτεχνική πεποίθηση.
Για την Αυγή Βάγια, "η δημιουργία είναι τόσο καταλυτική που δεν αφήνει περιθώρια δεύτερης σκέψης". Και παρ’ ότι αναγνωρίζει το ενδεχόμενο μια προσπάθεια να μην αποδώσει τελικά καρπούς, δεν παύει να αντιλαμβάνεται την έννοια του ρίσκου θετικά, ως ένα κίνητρο αναμέτρησης με την ίδια της την εαυτή.
Μετά την πρώτη της εμπειρία σε τηλεοπτική μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου, η story originator μοιράζεται αυτό που εκείνη αντιλαμβάνεται ως την "συνταγή της επιτυχίας”: πολύ καλές πρώτες ύλες (σενάριο, σκηνοθεσία, καστ, φωτογραφία).
Με αυτές στη διαθεσιμότητά τους, οι δεμένες ξαδέρφες και συν-δημιουργοί κατάφεραν να φέρουν στη μικρή οθόνη την "Παραλία”. Μαζί, μας καθοδηγούν στη διαδικασία στησίματος της σειράς, καταθέτοντας παράλληλα τις απόψεις τους για τις θεματικές της, τους χαρακτήρες της, και το μέλλον της ελληνικής τηλεόρασης.
Στα βαθιά νερά της "Παραλίας"
Η Πηνελόπη και η Αυγή εξηγούν πως το τοπίο της σειράς άρχισε να σκιαγραφείται βάσει πλοκής. Το κοινόβιο, η κοινωνία των Ματάλων, οι κύριοι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος και οι νέοι χαρακτήρες που προστέθηκαν στην τηλεοπτική εκδοχή συνέθεσαν την αρχική μορφή του σύμπαντος της "Παραλίας”, το οποίο "ζυμώθηκε” σε στάδια περνώντας από τα χέρια όλων των συντελεστών.
Όσον αφορά τους ηθοποιούς της σειράς, τόσο η συγγραφέας όσο και η δημιουργός δηλώνουν εντυπωσιασμένες από το πώς κατάφεραν αυτοί να δικαιώσουν -και με το παραπάνω- τους λογοτεχνικούς πρωταγωνιστές. "Το καστ έχει δώσει σάρκα και οστά σε χαρακτήρες που δεν ξέραμε ότι "υπάρχουν" στην πραγματικότητα. Τελικά υπήρχαν. Ζούσαν μέσα στους ηθοποιούς της Παραλίας και περίμεναν τον χρόνο να αναδυθούν”.
Ο συνδυασμός μιας πληθώρας επιμελώς δουλεμένων ερμηνειών και ενός προσεκτικά φροντισμένου σεναρίου, έχει ως αποτέλεσμα οι χαρακτήρες που τελικά φτάνουν στο κοινό να είναι πολύπλευροι, σε βαθμό που η αφήγηση ξεφεύγει από το περιοριστικό δίπολο "καλοί και κακοί”.
Η Πηνελόπη και η Αυγή συμφωνούν πως η ιδιότητα του θύματος και αυτή του θύτη μπορούν να συνυπάρχουν μέσα στο άτομο. "Θεωρούμε πως αποτελούν ρόλους που εναλλάσσονται εφόσον κοινωνικοποιούμαστε φυσιολογικά, τους οποίους είτε επιλέγουμε είτε μας επιβάλλουν οι συνθήκες και οι γύρω μας και οι οποίοι δε, πολλές φορές είναι και δυσδιάκριτοι μεταξύ τους”, καταλήγουν.
Πράγματι, θα ήταν εύκολο για τον θεατή να κατηγοριοποιήσει τους πρωταγωνιστές σε ήρωες και αντι-ήρωες, μιας και η σειρά δεν αποφεύγει να θίξει τις σκληρές συγκρούσεις που προκύπτουν εντός της κλειστής πατριαρχικής κοινωνίας που απεικονίζει. Όμως ο τρόπος αναπαράστασης της βίας και ο σκοπός που αυτή εξυπηρετεί φέρουν συγκεκριμένη σημασία. Και οι δημιουργοί της "Παραλίας” δεν ήθελαν να προκαλέσουν τον θεατή, να ωραιοποιήσουν την ωμή βία ή να συμβάλλουν στην κανονικοποίησή της.
Η Πηνελόπη και η Αυγή δίνουν τα εύσημα στον σκηνοθέτη, Στέφανο Μπλάτσο, και την ομάδα του για την ρεαλιστική αλλά μαεστρική προσέγγιση ευαίσθητων ζητημάτων όπως η κακοποίηση. Παράλληλα επικροτούν την ικανότητα του σκηνοθέτη να ασκεί κριτική μέσω της τέχνης του: "Το κυρίαρχο είναι πως, την ίδια στιγμή, δίπλα [στη βία] αντιτάσσει το άτοπο της, το αντίθετο της ώστε να σε κάνει να το προτιμάς με ένα μαγικό τρόπο”.
Ο προσεκτικός χειρισμός της δραματικής μυθοπλασίας, τον οποίο παρατηρούμε στην περίπτωση της "Παραλίας”, προκύπτει, επίσης, από την κοινή άποψη των δύο δημιουργών σχετικά με το τηλεοπτικό είδος: "Το δράμα, όταν δεν παρερμηνεύεται και δεν γίνεται ακραίο, είναι το είδος που καταγράφεται στις καρδιές των θεατών. Προτάσσει το συναίσθημα και διεγείρει την ταύτιση. Ένα καλό δράμα είναι εθιστικό και πολλές φορές λυτρωτικό. Στο δικό μας μυαλό και ως δημιουργών και ως τηλεθεατριών είναι το πιο γοητευτικό και εμπνευστικό είδος”, μοιράζονται ομόφωνα.
Έχοντας στα χέρια τους μια ενδιαφέρουσα δραματική ιστορία, οι συν-δημιουργοί εμπιστεύτηκαν την τηλεόραση σαν μέσο, λόγω της αμεσότητας που προσφέρει, για να την αφηγηθούν. ""Η παραλία" ήταν ό τι πιο επίκαιρο είχαμε να δώσουμε. Και ταυτόχρονα είναι κατά την γνώμη μας ένα ελκυστικό πολιτιστικό και κοινωνικό φαινόμενο του τότε που νιώθαμε πως θα ενδιέφερε όχι μόνο το κοινό της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού.”
Ο εκσυγχρονισμός της ελληνικής τηλεόρασης, τους έδωσε παράλληλα την ευκαιρία να αποδώσουν αυτήν την ιστορία όπως επιθυμούσαν: "σαν σινεμά, με μουσική, δίγλωσση”. Γι’ αυτό και οι δύο αναγνωρίζουν την προοπτική του μέσου να προσελκύει ένα όλο και πιο ευρύ κοινό, κάτι που ήδη παρατηρείται. "Όλο και περισσότερο προγράμματα μυθοπλαστικά, ψυχαγωγικά και ειδησεογραφικά κάνουν τον κόσμο να εμπιστεύεται την τηλεόραση”, γεγονός που επιβεβαιώνει για τις συν-δημιουργούς την αξία της.
"Το μέλλον της [τηλεόρασης] για εμάς προβλέπεται ευοίωνο και φωτεινό, όπως "Η παραλία" μας”, καταλήγουν η Πηνελόπη και η Αυγή, αφήνοντας να εννοηθεί η ικανοποίηση τους για την εξέλιξη του πρώτου τηλεοπτικού εγχειρήματος τους αλλά και η αισιοδοξία τους για ένα σύγχρονο και συμπεριληπτικό εγχώριο τηλεοπτικό τοπίο.
Διαβάστε Επίσης
