Ένα κοινό βίωμα όσων γεννήθηκαν αμέσως μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και βρήκαν τον εαυτό τους να ενηλικιώνονται στα τέλη των ‘10s, είναι πως κλήθηκαν να διαχειριστούν πολλά ψυχολογικά βαρίδια, πολύ νωρίς και πολύ γρήγορα. Το καθεστώς παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (τότε), διαδέχθηκαν οι σερί οικονομικές κρίσεις και οι εκθετικά αυξανόμενες περιβαλλοντικές καταστροφές. Λίγο ή πολύ, μοιάζει εύλογο, όταν μεγαλώνεις σε αυτές τις συνθήκες, να νιώθεις μονίμως ένα πλάκωμα στο στέρνο, ειδικά αν δεν ανήκεις σε μια κοινωνικά προνομιούχα τάξη. Στην τελική, ποιος σου εγγυάται ότι θα τη βγάλεις καθαρή και δε θα πεθάνεις έφηβος;
Η Ρου (Ζεντάγια), ο κεντρικός χαρακτήρας του "Euphoria" (HBO, Vodafone TV) ως μια 17χρονη που μετά την απώλεια του πατέρα της εθίστηκε στα ναρκωτικά, όντας ήδη διαγνωσμένη με κατάθλιψη και διάχυτη αγχώδη διαταραχή, τοποθετεί η ίδια ως αφετηρία του άλγους της την ημερομηνία γέννησής της: τρεις μέρες μετά τις 11/9/2001. Χωρίς να φταίει, υπαινίσσεται πως έμοιαζε τελεσίδικο ότι θα της πήγαιναν όλα στραβά. Έως τώρα, έχει δίκιο.
Ήδη από την πρώτη σεζόν του, το εμπνευσμένο από την ομώνυμη ισραηλινή σειρά "Euphoria", συστήθηκε ως ένα ατρόμητο εφηβικό δράμα το οποίο δε θα δίσταζε να σταματήσει πουθενά. Και τι δε γίνεται, για παράδειγμα, μόλις στα πρώτα 60’ της σειράς· η Ρου πείθει την παιδική φίλη της Λέξι (Μοντ Άπατοου) να της δώσει ούρα για να περάσει έναν έλεγχο ναρκωτικών. Η μέλλουσα κολλητή της, Τζουλς (Χάντερ Σκάφερ), κλείνει ραντεβού για ευκαιριακό σεξ με έναν κατά πολύ μεγαλύτερό της άντρα. Το αποκορύφωμα έρχεται όταν το δημοφιλέστερο αλλά φρεσκοχωρισμένο ζευγάρι του λυκείου, η τσιρλίντερ Μάντι (Αλέξα Ντεμί) και ο κουόρτερμπακ Νέιτ (Τζέικομπ Ελόρντι), κάνουν ακραίες αντιζηλίες ο ένας στον άλλο κατά τη διάρκεια ενός πάρτι. Τότε, η Τζουλς μπαίνει άδικα στο στόχαστρο ενός εξοργισμένου Νέιτ ο οποίος την τραμπουκίζει. Για να του αντισταθεί, ο χαρακτήρας της Σκάφερ αρπάζει ένα κουζινομάχαιρο κι απειλεί να αυτοκτονήσει. Κάπως έτσι τελειώνει ο πιλότος του "Euphoria", πατώντας σε όλα τα γνώριμα teen drama αρχέτυπα δίχως να τα ανατρέπει ακριβώς, αλλά σίγουρα εμπλουτίζοντας το είδος με φρέσκιες, βίαιες, glossy, εικαστικά άρτιες και θεματολογικά μοντέρνες πτυχές. Εάν τα παραπάνω σας φαίνονται ήδη πολλά, προσδεθείτε για τη συνέχεια…
Δάκρυα από γκλίτερ
Σίγουρα υπάρχουν ήδη κάποιοι αναγνώστες που σκωπτικά ίσως σκέφτονται, σιγά, πριν το "Euphoria" υπήρχαν και άλλες σειρές με εφήβους σε ατελείωτο μαραθώνιο αυτοκαταστροφής με ναρκωτικά και σεξ, όπως το νορβηγικό "Skam" και το βρετανικό "Skins". Ο υπογράφων θα έρθει να προσθέσει ακόμα και το "Twin Peaks", το οποίο πλην της δολοφονίας της Λόρα Πάλμερ πάνω στις ίδιες βάσεις εδράζεται. Ωστόσο, ο δημιουργός του "Euphoria" Σαμ Λέβινσον, γιος του οσκαρικού σκηνοθέτη Μπάρι ("Ο Άνθρωπος της Βροχής"), εκείνο που κάνει διαφορετικά είναι πως ανεβάζει την ένταση στα ύψη και τη διατηρεί σταθερά εκεί. Η υπερβολή δεν αποδίδεται μονάχα φορμαλιστικά, μέσα από το θαυμάσιο ενδυματολογικά, μουσικά και βιντεοκλιπίστικα στυλιζάρισμα της σκηνοθεσίας, αλλά ακόμα διαπερνά το φέρσιμο των πρωταγωνιστών, για αυτό και αυστηρά υπό αυτό το πρίσμα μπορούν οι συμπεριφορές τους να γίνουν κατανοητές.
Στην εφηβεία, εξάλλου, κάθε μικρο-απόφαση και κάθε ιδιωτικό ή δημόσιο γεγονός, μοιάζει να φέρει το βάρος όλου του κόσμου, αίσθημα που πολλαπλασιάζεται στο "Euphoria" με όρους υπαρκτού εφιάλτη. Οι χαρακτήρες σωματοποιούν το ψυχολογικό φραγμό που συνοδεύει ο "no future" πεσιμισμός τους, κυνηγώντας όσο το δυνατόν περισσότερες έντονες εμπειρίες, σε μια απόπειρα να ζήσουν τα πάντα προτού κλείσουν τα δεκαοκτώ. Δεν μπορούν καν να φανταστούν τι ακολουθεί μετά, ακόμα και αφηγηματικά η σειρά μόνο νύξεις έχει αφήσει για το όποιο ενήλικο μέλλον των ηρώων. Ταυτόχρονα, η ροπή τους προς μια μάταιη αυτοδιάλυση συγγενεύει με τον εγκλωβισμό του καθενός ανάμεσα στον προσδοκώμενο (από εξωτερικούς παράγοντες) κοινωνικό ρόλο και στην αδυναμία τους να ανταπεξέλθουν ή να ανταποκριθούν σε αυτόν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα των δύο κολλητών και τσιρλίντερς Μάντι και Κάσι (Σίντνι Σουίνι). Ενώ η πρώτη ευδοκιμεί κρατώντας τα σκήπτρα της διασημότερης του σχολείου, ο χαρακτήρας της Σουίνι καταρρέει υπό το βάρος των βλεμμάτων που σεξουαλικοποιούν κάθε ίντσα του σώματός της. Το ότι, στη συνέχεια, βιώνει επιπλέον διαδοχικές τραυματικές επικρίσεις από τους ερωτικούς συντρόφους της, σα να φταίει για την εξωτερική εμφάνισή της, απλώς εντείνει την τραγικότητα της Κάσι.
Ακαταμάχητα εθιστικό δράμα
Υπάρχουν επεισόδια της σειράς που φλυαρούν, άλλα στα οποία η αισθητική ικανοποίηση που προσφέρεται γενναιόδωρα υπερκαλύπτει την ουσία, όπως επίσης στιγμές που τα σκορπισμένα σε πολλαπλά μέτωπα διακυβεύματα αλλάζουν προτεραιότητα ανάλογα με το τι εξυπηρετείται καλύτερα κάθε φορά. Ωστόσο, κάτι που έγινε αδιαπραγμάτευτο στις θεάσεις της δεύτερης σεζόν, κανείς δεν μπορεί να ξεκολλήσει από το "Euphoria", αφού σερβίρει χειροπιαστά σπουδαίο μελόδραμα. Πρώτα απ’ όλα, όπως κάθε σοβαρό αφήγημα που σέβεται τον εαυτό του, η σειρά αποφεύγει να διαλέξει πλευρές. Τους χαρακτήρες διέπουν πολύπλευρες αντιφάσεις, είναι ταυτόχρονα γοητευτικοί, εγγενώς καλοί (οκ ίσως όχι ο Νέιτ), αλλά και βαθιά αντιπαθητικοί. Έπειτα, από τη μία το προσωπικό τραύμα του καθενός βοηθά στο να δημιουργηθούν συνδέσεις, να οξυνθούν τα διλήμματα και προκύψει ειλικρινές νοιάξιμο ως προς όσα πρόκειται να συμβούν. Από την άλλη, ακόμα και η Ρου καταντά φορτική ορισμένες φορές, ας μην το κρύψουμε. Ή ύστερα, η διάχυτη τοξικότητα όλων των ειδών των σχέσεων στο "Euphoria" ώρες-ώρες γίνεται πνιγηρή. Το άθροισμα των παραπάνω, όμως, αποδεικνύει το πώς αποθεώνει την αμφισημία και ξορκίζει την εύκολη ηθικολογία, ενώ επεισόδιο το επεισόδιο φλερτάρει όλο και περισσότερο με την πλήρη κατάρρευση. Πώς να αποστρέψεις το βλέμμα, λοιπόν, όταν η καταστροφή υπόσχεται καθηλωτική;
Επιπλέον, ο τρόπος που θίγονται μια σειρά ζητημάτων στο "Euphoria", ακόμα και εάν δε γίνεται απαραίτητα πρωτοποριακά, σίγουρα συμβαίνει ενδυναμωτικά και απελευθερωτικά. Όπως το πόσο αβίαστα απενοχοποιημένη εκφράζεται η σεξουαλικότητα των χαρακτήρων, μετατρέποντας τη σειρά σε ένα συλλογικό safe space για όλα. Φυσικά, δίχως να αποφεύγονται οι περιπλοκότητες ανά περίπτωση ή η σκοτεινιά που ενίοτε συμπεριλαμβάνει η ερωτική διεκδίκηση, όπως επίσης η ανά στιγμές αχρείαστη έξτρα ηδονοβλεπτική προσέγγιση σε κάποιες σκηνές. Βέβαια εδώ, για παράδειγμα, το σεξ απεικονίζεται με το βλέμμα μιας γενιάς που έμαθε τα πάντα γύρω του εξαιτίας του διαδικτυακού πορνό. Δηλαδή, μεγαλώνοντας με διογκωμένες προσδοκίες, αίσθημα κατωτερότητας και άγχος επιδόσεων. Η κουλτούρα του ίντερνετ στο σύνολό της έχει εμφανείς επιρροές στο γράψιμο του "Euphoria", κάτι που έχει αντιληφθεί και ο κυβερνοχώρος, ο οποίος φιλοδωρεί με δεκάδες νέα memes το κοινό μετά από κάθε επεισόδιο.
Το άγχος ως απόλαυση
Πάντως, για μια σειρά που παίζεται στην εποχή του binge-watching, είναι αξιοθαύμαστο πόσο προσηλωμένα συντονίζονται κάθε εβδομάδα οι θεατές στους δέκτες τους. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ, τη βραδιά του πρόσφατου Super Bowl το οποίο προσέλκυσε πάνω από 110 εκατομμύρια κοινού, το "Euphoria" ξεπέρασε τα 5 εκατομμύρια. Όλοι ανυπομονούν για την επόμενη "τζούρα" 60’, αλλά αφού η σειρά δεν μπορεί να προσφέρει, προφανώς, ναρκωτικά, κερνάει στο κοινό κάτι αντίστοιχο: υπερηχητικό σασπένς πασπαλισμένο με διαπεραστικό άγχος. Προσωπικά, σταμάτησα να τρώω βλέποντας το περιβόητο πια πέμπτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν, γιατί το στομάχι μου είχε γίνει κόμπος. Αντίστοιχες αντιδράσεις έχουν κατακλύσει τα social media, καθώς κανείς δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από τη δράση. Ειδικά φέτος, είναι τέτοια η έκταση του φαινομένου, ώστε οι "New York Times" περιέγραψαν την παρακολούθηση του "Euphoria" ως "doom watching", αντίστοιχου φερσίματος δηλαδή με το "doom scrolling" στα social media. Με απλά λόγια, βρίσκουμε απόλαυση καταναλώνοντας μυθοπλαστικές άσχημες εμπειρίες άλλων, θέλοντας να ξορκίσουμε τις προσωπικές αγωνίες και τα άγχη που τρώνε τα δικά μας σωθικά. Πόσο ειρωνικό, πάντως, για μια σειρά με αυτόν τον τίτλο…
Λέξι, όρμα τους
Κλειδί στην ανάπτυξη του "Euphoria" συνιστά η σκηνοθετική επιλογή όλες οι αλληλοκαλυπτόμενες πλοκές να "φωτίζονται" και από ένα διαφορετικό χαρακτήρα τη φορά. Έτσι, παράλληλα, ο καθένας τους ψυχογραφείται και αποκτά ισχυρό λόγο στα γεγονότα. Εκείνη που στη δεύτερη σεζόν κάνει την πολυπόθητη επανάστασή της με απίθανο κρότο δεν είναι άλλη από την αδερφή της Κάσι, δηλαδή η Λέξι (#teamLexi). Η Άπατοου την υποδύεται δεξιοτεχνικά ως τώρα, έχοντας αποκρύψει προθέσεις που γνώριζε πως θα έχει μελλοντικά, την ώρα που μέσω του χαρακτήρα της μας υπενθυμίζεται κάτι βασικό για όλη τη σειρά. Όλοι αυτοί οι έφηβοι, είτε έχουν προνόμια είτε είναι απλά λούμπεν στοιχεία της εργατικής τάξης (#goFez) έχουν δύο κοινά: τους αρέσει η trap και να προστατεύουν με κάθε κόστος αυτούς που αγαπούν. Η ευαισθησία τους είναι καλά κρυμμένη κι είναι δύσκολο να τη διακρίνουμε με τα τόσα οδυνηρά που κάνουν ή δέχονται. Είναι βαθιά ελαττωματικοί, αλλά αφού τους νοιαζόμαστε θα τους συγχωρέσουμε. Όχι;
