Παρακολουθήσαμε το πρώτο επεισόδιο, που θα κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 31/1 (22.00) στην ΕΡΤ1, και μεταφέρουμε εντυπώσεις.
Μετά τη μακροχρόνια απουσία της δημόσιας τηλεόρασης από την παραγωγή original content στον τομέα της μυθοπλασίας, η ανακοίνωση της μεταφοράς του αριστουργηματικού αντιπολεμικού μυθιστορήματος του Στράτη Μυριβήλη «Η ζωή εν τάφω» στη μικρή οθόνη το περασμένο καλοκαίρι κίνησε το ενδιαφέρον.
Όπως δήλωσε ο σκηνοθέτης και διασκευαστής του σεναρίου Τάσος Ψαρράς στην εκδήλωση-avant premiere του πρώτου επεισοδίου της σειράς την περασμένη Δευτέρα 21/1, η ιδέα του όλου project ξεκίνησε το 2009, έπειτα από πρόταση της ΕΡΤ στον ίδιο. Είχαν προηγηθεί η συνεργασία τους στη βιογραφική δραματική σειρά «Καρυωτάκης», το εξαιρετικό αποτέλεσμα της οποίας έδειξε πως ο σκηνοθέτης και η ΕΡΤ βαδίζουν σε κοινή γραμμή αναφορικά με την προσέγγιση εμβληματικών προσωπικοτήτων, και η σειρά ντοκιμαντέρ «Εποχές και συγγραφείς», που χάρισε πρόσφατα στον σκηνοθέτη το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.
Η «Ζωή εν τάφω» είναι δομημένη ως μια σειρά επιστολών που γράφει από τα χαρακώματα ο εθελοντής λοχίας Αντώνης Κωστούλας προς την αγαπημένη του, τις οποίες και φέρνει στο φως ο συμπολεμιστής του Στράτης Μυριβήλης μετά το τέλος του πολέμου. Ο «πλαστός» ήρωας Κωστούλας, φυσικά, αντικατοπτρίζει τον συγγραφέα και η «πένα» του γίνεται το «ηχείο» για να εκθέσει ο Μυριβήλης τις δικές του εμπειρίες από τα χαρακώματα του μακεδονικού μετώπου, όπου υπηρέτησε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτό το αφηγηματικό τέχνασμα της «πλαστοπροσωπίας» που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας αποδείχτηκε αρκετά απαιτητικό για την παραγωγή, καθώς, σύμφωνα με τον Τάσο Ψαρρά, χρειάστηκαν συνολικά 19.000 σελίδες σεναρίου για μια ενδιαφέρουσα για το κοινό τηλεοπτική αναπαράσταση του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, φτιαγμένη πάνω στον καμβά της μεγάλης αγάπης δύο νέων ανθρώπων.
Ακολουθώντας τη ροή του βιβλίου, το πρώτο επεισόδιο της σειράς ξεκινά στη Μυτιλήνη του 1924, με τον Στράτη Μυριβήλη (Νίκος Πουρσανίδης) να ανακαλύπτει τις χειρόγραφες επιστολές του Αντώνη Κωστούλα σε ένα ξεχασμένο μπαούλο με ενθύμια του πολέμου. Διαβάζοντάς τις, αμέσως ο χρόνος γυρίζει στα χαρακώματα και δίνει στον Αντώνη Κωστούλα (Δημήτρης Μοθωναίος) τον ρόλο του πρωταγωνιστή αλλά και του αφηγητή.
Εδώ η αφήγηση μεταπηδά στο τελευταίο (χωρισμένο σε τρία μέρη) κεφάλαιο του βιβλίου «Ώσπου να γίνει δύο και τέταρτο», στο οποίο οι στρατιώτες προετοιμάζονται για το «μεγάλο χτύπημα». Άλλοι προσεύχονται, άλλοι γράφουν τα «γράμματα του αιώνιου αποχωρισμού» και ο Κωστούλας, γράφοντας το δικό του γράμμα προς την αγαπημένη του (η οποία «βαφτίζεται» Μυρσίνη, καθώς στο βιβλίο παραμένει ανώνυμη), αφήνει το νου του να γυρίσει στη Μυτιλήνη του 1916, λίγο προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ελλάδα.
Οι μεταφορές στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον γίνονται με ρυθμό ταιριαστό στην αφήγηση, ενώ, έχοντας διαβάσει το μυθιστόρημα, εντοπίζει κάποιος εύκολα χαρακτηριστικούς διαλόγους και φράσεις που δικαίως διατηρήθηκαν αυτούσια –γεγονός που αποδεικνύει τη διαχρονική γραφή του Μυριβήλη– και άλλες που θα μπορούσαν να έχουν προσαρμοστεί καταλλήλως ώστε να υπηρετούν τις ανάγκες μιας τηλεοπτικής σειράς.
Το μεγάλο στοίχημα της παραγωγής όμως κρύβεται στην ομολογουμένως απαιτητική αναπαράσταση της εποχής και κυρίως την απεικόνιση της μεγάλης αγάπης του Μυριβήλη, της Λέσβου. Ο Στράτης Μυριβήλης (όπως και ο Σκιαθίτης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης) συγκαταλέγεται στους λίγους σύγχρονους Έλληνες πεζογράφους που σε κάθε έργο του δίνει στον τόπο καταγωγής του τον ρόλο της μούσας και γεμίζει τη γραφή του με ρεαλιστικές εικόνες εμπνευσμένες από το νησί του.
Η όσο το δυνατόν πιστότερη αναπαράσταση της εποχής, λοιπόν, κυρίως της ζωής της Λέσβου αλλά και του ιστορικού πλαισίου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ίσως είναι αυτή η οποία θα τιμήσει την παρακαταθήκη ενός κλασικού ελληνικού πεζογραφήματος που υμνεί τη ζωή όσο λίγα και θα δώσει στην ΕΡΤ νέα «ζωή» στον τομέα της ελληνικής μυθοπλασίας.
Πρωτοκλασάτο καστ
Γιάννης Μπέζος
Μεταμορφώνεται στον αυστηρό στρατηγό Ιωάννου, που είναι γνωστός και με το προσωνύμιο «Μπαλαφάρας».
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη
Έπειτα από χρόνια επιστρέφει στην tv ενσαρκώνοντας την Άντζω, που προσφέρει κατάλυμα στον τραυματισμένο λοχία Κωστούλα.
Γιώργος Αρμένης
Ο Γιώργος Αρμένης κρατά τον ρόλο του φιλήσυχου Θύμιου Κωστούλα, πατέρα του πρωταγωνιστή Αντώνη.
