Ο μεγάλος πεζόδρομος που αγκαλιάζει το βράχο της Ακρόπολης είναι η ωραιότερη βόλτα των Αθηναίων και το καμάρι της πόλης. Από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός έως το Λόφο του Φιλοπάππου και από την Αρχαία Αγορά έως το νεκροταφείο του Κεραμεικού, οι τρεις ενωμένοι πεζόδρομοι της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, της Αποστόλου Παύλου και της Ερμού προσφέρουν μια αγχολυτική ανάσα, γεμάτη πράσινο και αρχαιολογικά μνημεία. Αφού σας παρουσιάσουμε αναλυτικά τα μνημεία της Ακρόπολης και των γύρω αρχαιολογικών χώρων, σας προτείνουμε τρεις μεγάλους περιπάτους στις πιο όμορφες γωνιές της πρωτεύουσας, όπου η ιστορία της, ζωντανή και διάχυτη παντού, σας συντροφεύει σε κάθε σας βήμα: Εκτός από το τρίπτυχο των πεζόδρομων, ακολουθήστε μας για μια γνωριμία με την ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Κήπου, αλλά και με τη νεοκλασική Αθήνα.
ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
Η Ακρόπολη και τα μνημεία της
Πέρα από σύμβολο του κλασικού πολιτισμού, πέρα από επίτευγμα της αρχιτεκτονικής, η Ακρόπολη είναι πάνω απ' όλα όμορφη! Ένας τόπος που εκλύει ενέργεια, που μπορεί να μιλήσει στον καθένα, ό,τι κι αν αυτός ψάχνει. Χαλαρώστε. Δεν χρειάζεται να έχετε αποστηθίσει ατελείωτες ημερομηνίες, ούτε να μάθετε μέσα στο μισάωρο της επίσκεψής σας τα πάντα για την κλασική τέχνη. Απολαύστε κατ' αρχάς τη φυσική ομορφιά του χώρου, την πυκνή μεσογειακή βλάστηση στους πρόποδες -τις μυρωδάτες κουμαριές και τους σκίνους, που στα κλαδιά τους τραγουδούν οι κότσυφες την άνοιξη-, τα απόκρημνα βράχια της κορυφής. Αγναντέψτε τη θέα από τα τείχη στο αχανές λεκανοπέδιο της Αθήνας και αφήστε το βλέμμα σας να φτάσει μέχρι τη θάλασσα, που ασημίζει στο βάθος. Παρατηρήστε τα αρχαία κτίρια από πεντελικό μάρμαρο, πώς αντανακλούν το αττικό φως. Η Ακρόπολη μπορεί να είναι η αρχή ενός μεγάλου έρωτα…
Προπύλαια: Μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο, αντικρίζουμε τα επιβλητικά μαρμάρινα σκαλοπάτια που οδηγούν στην κορυφή του βράχου. Στο ανώτερο τμήμα τους πλαισιώνονται από το συγκρότημα των Προπυλαίων, ένα οικοδόμημα που στην ουσία αποτελεί την πύλη του ιερού χώρου. Τα Προπύλαια οικοδομήθηκαν μεταξύ 437 και 431 π.Χ. σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μνησικλή. Στην αρχαιότητα υπήρχε στην αριστερή πτέρυγα μια αίθουσα γεμάτη ζωγραφικούς πίνακες - εξ ου και το όνομα Πινακοθήκη. Παρθενώνας: Καθώς προχωράμε, τα βλέμματα όλων προσηλώνονται στον Παρθενώνα. Ο μεγάλος ναός της θεάς Αθηνάς, φτιαγμένος εξ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο, κυριαρχεί απόλυτα στο χώρο. Την απόφαση για την κατασκευή του Παρθενώνα έλαβε ο Περικλής, αρχιτέκτονας και της παντοδύναμης αθηναϊκής δημοκρατίας. Καλλιτεχνικός διευθυντής του όλου έργου ορίστηκε ο γλύπτης Φειδίας, με αρχιτέκτονες τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη. Ο ναός χτίστηκε το διάστημα 447-438 π.Χ. και διακοσμήθηκε μεταξύ 438 και 432 π.Χ. Απαύγασμα του κλασικού πνεύματος, ο ναός επιβάλλεται με την απλή, λιτή του μεγαλοπρέπεια. Εκ πρώτης όψεως το σχέδιο φαντάζει εξαιρετικά απλό. Πρόκειται για ένα μεγάλο ορθογώνιο οικοδόμημα, που περιβάλλεται από κιονοστοιχία (το λεγόμενο πτερό - εξ ου και περίπτερος ναός). Ο σχεδιασμός όμως έχει βασιστεί σε εξαιρετικά λεπτούς υπολογισμούς, ώστε να επιτευχθεί η ύψιστη αρμονία. Οι κίονες, λ.χ., μοιάζουν συμμετρικοί και ευθυτενείς προσδίδοντας στο ναό ουράνια μεγαλοπρέπεια, στην πραγματικότητα όμως είναι παχύτεροι στη βάση τους και λεπταίνουν σταδιακά, ενώ δεν είναι απόλυτα κατακόρυφοι, αλλά συγκλίνουν (αν τους προεκτείνουμε νοερά, θα ενωθούν σχηματίζοντας πυραμίδα). Όλες αυτές οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες, σχεδιασμένες με ακρίβεια υποδεκάμετρου, στόχο έχουν να προκαλούν ένα είδος "οπτικών διορθώσεων" προσδίδοντας στο οικοδόμημα μια αίσθηση συμμετρίας και πλαστικότητας που αγγίζει την τελειότητα. Η κλίμακα του κτιρίου δεν ανταποκρίνεται στα ανθρώπινα μέτρα: Τα υπερμεγέθη σκαλοπάτια του δεν έχουν φτιαχτεί για να τα δρασκελίζουν οι πιστοί. Σε αντίθεση με τη χριστιανική αντίληψη, που θέλει τις εκκλησίες, εκτός από "οίκους του Θεού", και τόπους συνάθροισης των πιστών, οι αρχαίοι ναοί αποτελούν αποκλειστικά κατοικίες των θεών. Η λατρεία γινόταν στο ύπαιθρο, ενώ εντός του ιερού οικοδομήματος κατοικούσε το άγαλμα, η εικόνα της θεότητας. Στην περίπτωση του Παρθενώνα, κάτοικος του ναού ήταν η περίφημη χρυσελεφάντινη Αθηνά του Φειδία, που δεν σώζεται, ωστόσο δεκάδες μαρτυρίες περιηγητών μάς μεταφέρουν την εντύπωση που προκαλούσε. Είχε ύψος 10 μέτρα και απεικονιζόταν πάνοπλη, κρατώντας στο ένα χέρι ασπίδα και στο άλλο φτερωτή Νίκη. Για την επένδυσή του αγάλματος χρειάστηκαν 40 τάλαντα χρυσού, δηλαδή περισσότερα από χίλια κιλά! Ο Θουκυδίδης μάλιστα παρουσιάζει τον Περικλή να εξηγεί στους πολίτες ότι, σε περίπτωση ανάγκης, το χρυσάφι της θεάς μπορούσε εύκολα να αφαιρεθεί από το άγαλμα και να αντικατασταθεί αργότερα. Οι Αθηναίοι ανέκαθεν διακρίνονταν για το πρακτικό τους πνεύμα… Το κτίριο ήταν διακοσμημένο με μια σειρά από γλυπτά, έργα του Φειδία και των μαθητών του. Και πρώτο απ' όλα, η μεγάλη, ανάγλυφη σύνθεση της ζωφόρου (της πλατιάς μαρμάρινης "κορδέλας", θα λέγαμε, που περιτρέχει το πάνω μέρος του ναού), όπου απεικονίζεται η πομπή των Παναθηναίων, της λαμπρότερης θρησκευτικής γιορτής της αρχαίας Αθήνας, που τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν της Αθηνάς. Επίσης, πάνω από την κιονοστοιχία υπήρχαν ανάγλυφες πλάκες (οι λεγόμενες μετόπες) με πολεμικές σκηνές από την Τιτανομαχία, την Κενταυρομαχία, την Αμαζονομαχία και τον Τρωικό Πόλεμο. Τα κορυφαία όμως γλυπτά ήταν αυτά που κοσμούσαν τα δύο αετώματα. Στο ανατολικό απεικονιζόταν η γέννηση της θεάς Αθηνάς, ενώ στο δυτικό η μυθική διαμάχη της με το θεό Ποσειδώνα για την προστασία της πόλης. Σήμερα, κανένα σχεδόν από τα αρχικά γλυπτά δεν βρίσκεται επάνω στο μνημείο (έχουν όμως τοποθετηθεί ελάχιστα ενδεικτικά αντίγραφα, ώστε να αποκτά ο επισκέπτης μια εικόνα της αρχικής διακόσμησης). Κάποια από αυτά καταστράφηκαν στο πέρασμα των αιώνων, άλλα φυλάσσονται για λόγους προστασίας στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ μεγάλο μέρος τους (μεταξύ άλλων, σημαντικό τμήμα της ζωφόρου με την πομπή των Παναθηναίων, καθώς και οι δύο περίφημες γλυπτές συνθέσεις των αετωμάτων που αναφέραμε) κλάπηκε από το λόρδο Έλγιν και εκτίθεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Η επιστροφή τους είναι ένα αίτημα όχι μόνο δίκαιο, αλλά και σύμφωνο με τη σύγχρονη αντίληψη περί μνημείων, καθώς έτσι θα επανενταχθούν στο φυσικό τους περιβάλλον. Ερέχθειο: Στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης, ακριβώς απέναντι από τον Παρθενώνα, στέκει το Ερέχθειο, ναός με ιδιόμορφο σχέδιο, που χτίστηκε μεταξύ 420 και 406 π.Χ. Κοιτάζοντάς το από τον Παρθενώνα, πρωτοαντικρίζουμε τη νότια πλευρά του, με την περίφημη πρόσταση των Καρυατίδων, μια προέκταση του οικοδομήματος όπου έξι μαρμάρινες κόρες παίζουν το ρόλο των κιόνων στηρίζοντας την οροφή. Το κτίριο έχει δύο εισόδους μνημειακά διαμορφωμένες, μία προς την Ανατολή και μία προς το Βορρά. Με την ασύμμετρη κάτοψή του δημιουργεί έντονη αντίθεση προς τον συμμετρικό Παρθενώνα. Το σημείο όπου είναι χτισμένο είναι ίσως το ιστορικότερο σε ολόκληρο το βράχο. Εδώ πρέπει να βρισκόταν το μέγαρο των ηγεμόνων της πόλης κατά τα μυκηναϊκά χρόνια. Ήταν χωρισμένος σε δύο μέρη, στο ένα από τα οποία λατρευόταν η Αθηνά Πολιάς και στο άλλο ο Ποσειδώνας-Ερεχθέας (μια τοπική θεότητα που ενσωμάτωσε αρχαιότερες λατρείες ενός μυθικού ήρωα και βασιλιά της Αθήνας), ο Ήφαιστος, καθώς και ο Βούτης, ιερέας της Αθηνάς και αδερφός του Ερεχθέα. Η παράδοση θέλει επίσης εδώ τον τάφο του πρώτου βασιλιά της Αθήνας Κέκροπα, ενώ στη δυτική πλευρά υπήρχαν τα δύο ιερότερα "μαρτύρια" της Ακρόπολης: το πηγάδι με το αλμυρό νερό που πρόσφερε ο Ποσειδώνας για να κερδίσει την εύνοια των Αθηναίων και η ελιά που φύτρωσε από το χτύπημα του ακοντίου της Αθηνάς, πάγκυφος, καμπουριασμένη δηλαδή από τους αιώνες. Οι Αθηναίοι θεωρούσαν ότι ήταν η πρώτη ελιά που φύτρωσε στον κόσμο· σήμερα, σε ανάμνηση εκείνης, έχει φυτευτεί ένα νεαρό δέντρο. Τα Τείχη: Τέλος, επιβάλλεται ένας περίπατος κατά μήκος των τειχών, απ' όπου μπορείτε να κατοπτεύσετε τη σύγχρονη πόλη. Ιδανικότερο σημείο, το ανατολικό άκρο του περιβόλου (εκεί όπου κυματίζει η ελληνική σημαία), με την άπλετη θέα στον Υμηττό και, στο βάθος, στην αρχή της πεδιάδας της Μεσογαίας. Άρειος Πάγος: Βγαίνοντας από τον αρχαιολογικό χώρο, αντικρίζουμε στα δεξιά μας έναν μικρό βράχο με μεγάλη ιστορία, τον Άρειο Πάγο, έδρα του αρχαιότερου δικαστηρίου της Αθήνας. Εδώ, με δικαστές τους ολύμπιους θεούς, δικάστηκε ο θεός Άρης όταν σκότωσε έναν από τους γιους του Ποσειδώνα - εξ ου και το όνομα του βράχου ("πάγος" στα αρχαία ελληνικά σημαίνει βράχος). Μία από τις πολλές δικαιοδοσίες του ήταν να κρίνει αν οι νέες θρησκείες που έφερναν οι ξένοι στην πόλη ήταν σύμφωνες προς τα ήθη της πολιτείας. Γι' αυτό και ο Απόστολος Παύλος εξέθεσε εδώ, το 52 μ.Χ., τις βασικές αρχές του νεοφανούς τότε χριστιανισμού. Απόσπασμα του κηρύγματός του είναι σκαλισμένο σε μια πέτρα αναρτημένη στη ρίζα του βράχου, εκεί όπου ξεκινούν τα σκαλοπάτια που οδηγούν στην κορυφή του. Ανεβείτε στο βράχο και αφήστε την αχλή του μύθου και της ιστορίας να σας τυλίξει, απολαμβάνοντας την υπέροχη θέα προς την Αρχαία Αγορά. Προσέξτε μόνο στο κατέβασμα - τα λαξευμένα σκαλοπάτια έχουν λειανθεί από τη χρήση αιώνων και γλιστρούν πολύ. 2103214172. Ωράριο λειτουργίας: καθημ. 8.00-19.30. Γενικό εισιτήριο: € 12. Νότια κλιτύς ΑκροπόλεωςΟ δεύτερος οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος του βράχου της Ακρόπολης βρίσκεται στη νότια πλαγιά της. Πολλοί από τους τουρίστες τον προσπερνούν, σίγουρα όμως αξίζει να τον επισκεφθείτε, γιατί εδώ βρίσκεται το Θέατρο του Διονύσου, το σημαντικότερο και αρχαιότερο της πόλης, άμεσα συνυφασμένο με την ανάπτυξη του κλασικού δράματος. Τα ερείπια που βλέπουμε σήμερα χρονολογούνται στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., ενώ κάποια τμήματα προέρχονται από επεμβάσεις που έγιναν κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Οι εργασίες αναστύλωσης των τελευταίων χρόνων μάς επιτρέπουν να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα για αυτό το σημαντικότατο μνημείο. Η ορχήστρα είναι στρωμένη με πλάκες από χρωματιστό μάρμαρο, ενώ σώζονται αρκετά από τα ανάγλυφα του προσκηνίου. Τα εδώλια (καθίσματα) είναι μαρμάρινα, αλλά στις πρώτες σειρές υπάρχουν θρόνοι για τα μέλη του ιερατείου, τους άρχοντες και τους ευεργέτες του δήμου - διακρίνονται μάλιστα και οι επιγραφές που καθόριζαν για ποιο πρόσωπο προοριζόταν το κάθε εδώλιο. Εδώ παρουσιάστηκαν όλες οι μεγάλες τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, αλλά και οι κωμωδίες του Αριστοφάνη. Τις παραστάσεις, που άρχιζαν από νωρίς το πρωί και συχνά διαρκούσαν μέχρι και δέκα ώρες, παρακολουθούσαν άντρες και γυναίκες. Το θέατρο ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία όχι μόνο για ψυχαγωγία, αλλά και για διαπαιδαγώγηση, καθώς τα έργα δεν ήταν μόνο σημαντικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα που προκαλούν το θαυμασμό μέχρι σήμερα, αλλά και επιτεύγματα του ορθού λόγου - όλες οι μεγάλες ιδέες του αρχαίου ελληνικού πνεύματος (από το μέτρο μέχρι την ύβριν και τη Νέμεσιν) εκφράστηκαν μέσα από τα έργα αυτά. Πιο ψηλά, εκεί όπου ξεκινούν τα βράχια, διακρίνουμε το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου (320/319 π.Χ.) σ' ένα φυσικό σπήλαιο με τεχνητά διαμορφωμένη είσοδο, πάνω από το οποίο υψώνονται δύο κορινθιακοί κίονες άλλων χορηγικών μνημείων. Μετά το θέατρο, και λίγο δυτικότερα, συναντάμε τη Στοά του Ευμένους (τ' όνομά της το χρωστάει στον ομώνυμο βασιλιά της Περγάμου που την έχτισε), με τις αλλεπάλληλες καμάρες από πωρόλιθο, και, ακριβώς από πάνω της, υπολείμματα του ιερού του Ασκληπιού. Αρχαιολογικός χώρος Νότιας Κλιτύος Ακροπόλεως, 2103224625. Είσοδος από Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Ωράριο λειτουργίας: καθημ., 8.00-20.00. Ενιαίο εισιτήριο: € 12, εισιτήριο μόνο για τον αρχαιολογικό χώρο: € 2.
Αρχαία ΑγοράΣτην Αρχαία Αγορά χτυπούσε ο σφυγμός της κλασικής Αθήνας. Ένα πολύβουο πλήθος κατέκλυζε καθημερινά αυτό το κομβικό σημείο, που ήταν τόπος εμπορικών, πολιτικών, θρησκευτικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Ένα πλήθος ερειπίων, αλλά και κάποια εξαιρετικά καλοδιατηρημένα μνημεία, όπως ο ναός του Ηφαίστου -γνωστός ως Θησείο-, μας περιμένουν στον οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο της. Μπαίνουμε στην Αρχαία Αγορά από την κεντρική είσοδο επί της οδού Αδριανού, στο Μοναστηράκι. Αιώνες αδιάκοπης χρήσης προίκισαν το χώρο με δεκάδες κτίρια. Ένα μεγάλο σχεδιάγραμμα σε κάτοψη, στρατηγικά τοποθετημένο λίγο μετά το εκδοτήριο εισιτηρίων, σας κατατοπίζει και σας βοηθάει να προσανατολιστείτε μέσα στα ερείπια. Την προσοχή ελκύει αμέσως ένα οικοδόμημα που σώζεται ακέραιο, το λεγόμενο Θησείο, που δεσπόζει σ' ένα μικρό ύψωμα, το λόφο του Αγοραίου Κολωνού. Παρά την ονομασία του (από τις παραστάσεις άθλων του Θησέα που το κοσμούσαν), υπήρξε ναός του Ηφαίστου (προστάτη των μεταλλουργών) και της Εργάνης Αθηνάς (προστάτιδας της αγγειοπλαστικής και της οικοτεχνίας) και είναι ο πιο καλοδιατηρημένος αρχαίος ναός στην Ελλάδα. Άρχισε να χτίζεται το 449 π.Χ. - δηλαδή δύο χρόνια πριν από τον Παρθενώνα. Είναι ναός δωρικού ρυθμού, περίπτερος - περιβάλλεται δηλαδή από κιονοστοιχία. Λίγο χαμηλότερα, οι αρχαιολόγοι έχουν χαράξει μια διαδρομή (τη λεγόμενη δυτική) που περνάει μπροστά από τα σημαντικότερα μνημεία του πολιτικού βίου της Αγοράς. Στην αρχή της διαδρομής διακρίνονται τα ερείπια της Βασιλείου Στοάς, όπου φυλάσσονταν οι στήλες με τους βασικούς νόμους της αθηναϊκής πολιτείας, μεταξύ των οποίων και οι νόμοι του Σόλωνα (σημαντικότερος ανάμεσά τους η σεισάχθεια, η διαγραφή των χρεών που ανακούφισε το λαό της Αθήνας). Ακριβώς δίπλα θα δείτε ό,τι έχει απομείνει από τη Στοά του Ελευθερίου Διός, που στέγαζε ζωγραφικές συνθέσεις, ψηφίσματα, καθώς και ασπίδες πολιτών που πέθαναν για την ελευθερία της Αθήνας. Εκεί σύχναζαν φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης και ο Διογένης. Αμέσως μετά βρίσκουμε το Μητρώο, δηλαδή ένα ναό αφιερωμένο στη Μητέρα των Θεών, που στέγαζε τα δημόσια έγγραφα, μεταξύ των οποίων και τα ληξιαρχικά (εξ ου και η σημερινή έννοια της λέξης "μητρώο"). Συνεχίζοντας, θα ξεχωρίσετε εύκολα τη Θόλο (460 π.Χ.) λόγω του κυκλικού σχήματός της. Εδώ είχαν την έδρα τους, γευμάτιζαν και διανυκτέρευαν οι πρυτάνεις, οι 50 βουλευτές κάθε φυλής που διαχειρίζονταν για ένα διάστημα 35-36 ημερών την εκτελεστική εξουσία (ανάμεσα στα καθήκοντά τους ήταν και η σύγκληση της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου, καθώς και ο ορισμός των θεμάτων προς συζήτηση). Στον ίδιο χώρο φυλάσσονταν τα πρότυπα των μέτρων και των σταθμών, που ήταν απαραίτητα στις εμπορικές συναλλαγές. Δίπλα βρίσκονται και τα ερείπια του Βουλευτηρίου, όπου συνεδρίαζε η Βουλή των Πεντακοσίων, που είχε ως καθήκον της να προετοιμάζει τα νομοσχέδια και να τα υποβάλλει προς έγκριση στην Εκκλησία του Δήμου. Αμέσως μετά ο δρόμος διακλαδίζεται και στο σημείο αυτό ξεκινάει ένα ακόμη μονοπάτι, που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν "διαδρομή του Ανδήρου της Μεσαίας Στοάς" και που περνάει δίπλα από το ρωμαϊκό Ωδείο του Αγρίππα. Εδώ το βλέμμα μας καθηλώνεται στα τρία από τα τέσσερα κολοσσικά αγάλματα (τρίτωνες και γίγαντες) που κοσμούσαν την είσοδό του κατά την τελευταία οικοδομική του φάση. Η διαδρομή τελειώνει σ' έναν φαρδύ χωματόδρομο, που είναι χαραγμένος στα χνάρια της φημισμένης οδού των Παναθηναίων, μία από τις σημαντικότερες και ιερότερες οδικές αρτηρίες της αρχαίας πόλης, καθώς από εδώ περνούσε η μεγαλόπρεπη πομπή της γιορτής των Παναθηναίων, που κατέληγε στον Παρθενώνα για να προσφέρει στην Αθηνά το νέο πέπλο που είχαν υφάνει οι κόρες της πόλης. Το σημαντικότερο μνημείο εδώ είναι η αναστυλωμένη Στοά του Αττάλου, δώρο του βασιλιά της Περγάμου Αττάλου Β΄ (159-138 π.Χ.) στους Αθηναίους, η οποία την εποχή εκείνη υπήρξε εμπορικό κέντρο, ενώ σήμερα στεγάζει το μικρό αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον μουσείο του αρχαιολογικού χώρου. Αρχαιολογικός χώρος Αρχαίας Αγοράς, 2103210185. Είσοδος από οδό Αδριανού, από Πλάκα (τέρμα Πολυγνώτου) και από πλατεία Θησείου. καθημ., 8.00-19.30. Γενική είσοδος: € 4.
"Αέρηδες" και Ρωμαϊκή Αγορά Τον 1ο π.Χ. αιώνα η Αρχαία Αγορά ήταν τόσο πυκνά δομημένη, που ελάχιστος χώρος απέμενε για εμπορικές δραστηριότητες. Έτσι, με κοινή δωρεά του Αυγούστου και του Ιουλίου Καίσαρα (καθότι η Αθήνα βρισκόταν πλέον υπό ρωμαϊκή κυριαρχία), όπως μας πληροφορεί η επιγραφή στο δυτικό πρόπυλο, ανεγέρθηκε λίγο μετά το 12 π.Χ. νέα αγορά, αυτή που σήμερα ονομάζουμε Ρωμαϊκή, δίπλα στην αρχαία, αποκλειστικά για εμπορικούς σκοπούς. Το γνωστότερο μνημείο εδώ είναι το Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρήστου (1ος π.Χ. αι.) ή Πύργος των Ανέμων, οι διάσημοι "Αέρηδες". Πρόκειται για έναν άριστα διατηρημένο οκταγωνικό πύργο με κωνική στέγη από πεντελικό μάρμαρο. Είναι έργο του αστρονόμου Ανδρονίκου από την Κύρρο της Συρίας. Στο εσωτερικό του λειτουργούσε υδραυλικό ρολόι, στις εξωτερικές πλευρές του ηλιακά ρολόγια, ενώ στην κορυφή του υπήρχε ανεμοδείκτης, που έδειχνε προς έναν από τους οκτώ ανέμους που απεικονίζονται προσωποποιημένοι σε ανάγλυφες παραστάσεις στο επάνω μέρος καθεμιάς από τις πλευρές του κτιρίου (εξ ου και η λαϊκή ονομασία του "Αέρηδες"). Στο δεξί μας χέρι, αμέσως μετά το εκδοτήριο, θα διακρίνουμε το δάπεδο ενός πολύ μικρότερου οικοδομήματος (το μόνο τμήμα του που σώθηκε). Πρόκειται για βεσπασιανές, δηλαδή για δημόσιες τουαλέτες του 1ου αιώνα μ.Χ.! Στην ίδια τη Ρωμαϊκή Αγορά μπαίνουμε από το ανατολικό πρόπυλο με τους τέσσερις ιωνικούς κίονες από γκρίζο μάρμαρο Υμηττού. Μπροστά μας απλώνεται η μεγάλη, στρωμένη με μάρμαρο, αυλή, ενώ στην απέναντι άκρη ορθώνεται σε πολύ καλή κατάσταση το δυτικό πρόπυλο, η λεγόμενη Πύλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς, μια μνημειώδης είσοδος με τέσσερις δωρικούς κίονες και αέτωμα από πεντελικό μάρμαρο. Τέλος, στο δεξί μας χέρι αντικρίζουμε το Φετιχιέ Τζαμί ή Τζαμί του Πορθητή, που χτίστηκε το 1456 μ.Χ. πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Αρχαιολογικός χώρος Ρωμαϊκής Αγοράς, είσοδος από οδό Πελοπίδα, 2103245220. Ωράριο λειτουργίας: καθημ. 8.00-20.00. Γενική είσοδος: € 2.
Νεκροταφείο ΚεραμεικούΟ Κεραμεικός δεν είναι απλώς ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία νεκροταφεία των Αθηνών, αλλά και το σημαντικότερο. Εδώ είναι θαμμένοι ονομαστοί ρήτορες, φιλόσοφοι και πολιτικοί της πόλης. Στο λεγόμενο "Δημόσιο Σήμα" βρίσκονταν οι τάφοι του Σόλωνα, του Κλεισθένη, του Περικλή, αλλά και ρητόρων (π.χ. του Λυκούργου), φιλοσόφων (όπως του Ζήνωνα), στρατηγών (όπως του Φορμίωνα), καθώς επίσης κι ένας μεγάλος αριθμός πολυανδριών (κοινών τάφων) των πεσόντων στους πολέμους. Δυστυχώς, από το τμήμα αυτό του νεκροταφείου δεν σώζεται σήμερα σχεδόν τίποτα. Από την άλλη, ένα μεγάλο μέρος του καταλαμβάνουν οι ιδιωτικές ταφές, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν εκείνες των πλουσίων - αληθινά αριστουργήματα της αττικής τέχνης. Στον αρχαιολογικό χώρο μπαίνουμε από την οδό Ερμού, η οποία βρίσκεται σε αισθητά ψηλότερο επίπεδο, οπότε μπορούμε να τον ατενίσουμε και να τον περιηγηθούμε κατ' αρχάς με το βλέμμα. Ακριβώς μπροστά μας εκτείνεται ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς δρόμους, σπαρμένος με πλούσιους ιδιωτικούς τάφους. Τα ταφικά μνημεία (όπως π.χ. η ανάγλυφη στήλη του Δεξίλεω, η στήλη της Ηγησούς, ο περίβολος του Διονυσίου από τον Κολλυτό με το μεγάλο μαρμάρινο ταύρο κ.λπ.) που ξεφυτρώνουν μέσα από τη βλάστηση είναι κυρίως αντίγραφα, αφού τα πρωτότυπα έχουν μεταφερθεί σε μουσεία. Στο δεξί μας χέρι βλέπουμε τρεις μικρούς λόφους - είναι οι μεγάλοι τύμβοι των αρχαϊκών χρόνων. Στο βάθος διακρίνονται τα ερείπια του τείχους και του Διπύλου, καθώς και τα θεμέλια ενός μεγάλου οικοδομήματος, του Πομπείου, όπου γίνονταν οι προετοιμασίες για τη μεγάλη πομπή των Παναθηναίων. Το πιο ανέλπιστο "εύρημα", όμως, είναι ο ποταμός Ηριδανός, που σε αυτό το σημείο κυλάει στην επιφάνεια της γης, στην ίδια θέση όπως στα αρχαία χρόνια, δημιουργώντας ένα μικρό υγρότοπο στην καρδιά της πόλης. Η πιο όμορφη εποχή για να έρθετε στον Κεραμεικό είναι σίγουρα η Άνοιξη, όταν οι γλαδιόλες ανθίζουν κατά μήκος της κοίτης του ποταμού και οι δεκάδες χελώνες -οι μασκότ του χώρου- σέρνονται νωχελικά στο χορτάρι. Αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού, 2103463552. Είσοδος από οδό Ερμού. Ωράριο λειτουργίας: καθημ., 8.00-19.30. Γενική είσοδος: € 2.
Αρχαιολογικός χώρος ΟλυμπιείουΟ εντυπωσιακός ναός του Δία, πιο γνωστός με το όνομα Ολυμπιείο, αποπερατώθηκε μεταξύ 125-130 μ.Χ. από τον Αδριανό, το Ρωμαίο αυτοκράτορα που αγάπησε όσο κανένας άλλος την Αθήνα, προικίζοντάς την με σημαντικά οικοδομήματα. Η ιστορία της ανέγερσης του ναού ξεκινάει 640 χρόνια νωρίτερα, και συγκεκριμένα το 515 π.Χ., όταν ο γιος του Ιππία, Πεισίστρατος ο νεότερος, αποφάσισε να χτίσει έναν πολυτελή ναό για να δοξάσει το όνομα του Δία, αλλά και το δικό του. Λίγα χρόνια αργότερα, όμως, η τυραννίδα ανατράπηκε και ο ναός παρέμεινε ημιτελής, γιατί για τους δημοκρατικούς της Αθήνας ήταν ένα σύμβολο των μισητών Πεισιστρατιδών. Μάλιστα, μέρος του οικοδομικού υλικού του αρχαϊκού ναού χρησιμοποιήθηκε στην οικοδόμηση του Θεμιστόκλειου Τείχους της Αθήνας το 479/478 π.Χ. Μπαίνοντας στον σημερινό αρχαιολογικό χώρο, συναντάμε μία από τις πύλες του τείχους, όπου διακρίνουμε εντοιχισμένους τους τεράστιους σπονδύλους των αρχαϊκών κιόνων εκείνου του πρώτου ναού. Τελικά το Ολυμπιείο ολοκληρώθηκε στα ρωμαϊκά χρόνια και ήταν όντως εντυπωσιακό, με τους πανύψηλους κίονες (συνολικά 104!) σε αλλεπάλληλες κιονοστοιχίες. Παρόλο που σώζεται ένα μικρό μόνο τμήμα του, ο ναός εξακολουθεί να στέκει μεγαλοπρεπής στην καρδιά της Αθήνας. Πέρα από το ναό, στη βορειοανατολική άκρη του χώρου, μπορείτε να δείτε θεμέλια ρωμαϊκών κατοικιών, καθώς και ενός Βαλανείου (ρωμαϊκού λουτρού). Τέλος, έξω από τον περίβολο, επί της λεωφόρου Αμαλίας, συναντάτε την Πύλη του Αδριανού, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία της πόλης. Πρόκειται για τιμητική αψίδα που έχτισαν οι Αθηναίοι το 131 μ.Χ. -με την ευκαιρία των εγκαινίων του Ναού του Ολυμπίου Διός- σ' έναν αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από την παλιά πόλη στην αδριάνεια προέκτασή της, για να τιμήσουν τον αυτοκράτορα-ευεργέτη τους. Το επιστύλιο φέρει δύο επιγραφές. Η πρώτη, προς την πλευρά της Ακρόπολης, λέει: "Εδώ είναι η Αθήνα, η αρχαία πόλη του Θησέα", ενώ η δεύτερη, προς την πλευρά του Ολυμπιείου λέει: "Αυτή είναι η πόλη του Αδριανού και όχι του Θησέα". Αρχαιολογικός χώρος Ολυμπιείου, 2109226330. Είσοδος από Βασιλίσσης Όλγας (απέναντι από το Ζάππειο). Ωράριο λειτουργίας: καθημ., 8.00-20.00. Γενική είσοδος: € 2.
ΠΡΩΤΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ
Στην καρδιά της ιστορίας Η διαδρομή: Περπατάμε στους ενωμένους πεζόδρομους της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αποστόλου Παύλου και Ερμού περνώντας δίπλα από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους: το Ολυμπιείο, την Ακρόπολη, την Αρχαία Αγορά και τον Κεραμεικό. Το στίγμα του περιπάτου: Η ωραιότερη περιπατητική διαδρομή στο κέντρο της Αθήνας. Στο τέλος της βασικής διαδρομής σάς προτείνουμε τρεις παρακάμψεις που θα σας επιτρέψουν να γνωρίσετε ακόμη καλύτερα την περιοχή. Τα highlights: Η θέα στην Ακρόπολη από τα υπαίθρια καθιστικά της Δ. Αρεοπαγίτου, το Ηρώδειο, το καταπληκτικό ψηφιδωτό στην αρχή της Αποστόλου Παύλου. Διάρκεια: 2 ώρες. Στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου Από δω ξεκινάει ο πιο όμορφος και αγαπημένος περίπατος των Αθηναίων και των ξένων επισκεπτών της πόλης. Η Δ. Αρεοπαγίτου σχηματίζει μαζί με την Απ. Παύλου και την Ερμού έναν τεράστιο πεζόδρομο που σας φέρνει μπροστά στα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της Αθήνας, προσφέροντας πράσινο, ησυχία και στέκια για καφέ και χαλάρωση με θέα στην Ακρόπολη, μακριά από τους θορύβους της μεγαλούπολης, αλλά πάντα σε στενή επαφή με το πλούσιο ιστορικό της παρελθόν. Δώστε ραντεβού απέναντι από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, εκεί όπου αρχίζει η Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Τα πρώτα εκατό μέτρα είναι λίγο άχαρα, καθώς οι μεταπολεμικές πολυκατοικίες καταλαμβάνουν και τις δύο πλευρές του δρόμου. Από την οδό Βύρωνος και μετά, όμως, το σκηνικό αλλάζει. Στη συμβολή της Δ. Αρεοπαγίτου με τη Βύρωνος, βλέπουμε τον ανδριάντα του στρατηγού Μακρυγιάννη, που μας υπενθυμίζει ότι σε αυτόν οφείλει τ' όνομά της η γειτονιά που απλώνεται στους νότιους πρόποδες της Ακρόπολης. Απέναντι αντικρίζουμε το μεγαλόπρεπο πέτρινο κτίριο Βάιλερ (έτσι λεγόταν ο Γερμανός αρχιτέκτονας που το σχεδίασε), ένα από τα πρώτα δημόσια οικοδομήματα της νέας πρωτεύουσας (1834). Σήμερα στεγάζει το Κέντρο Μελετών Ακροπόλεως, ενώ στο ίδιο οικόπεδο βρίσκεται το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως. Στα δεξιά δεσπόζει ο Ιερός Βράχος με όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Τα απότομα βράχια της νοτιοανατολικής πλευράς στεφανώνονται από επιβλητικά, κατακόρυφα τείχη, ενώ ακριβώς από πίσω τους ξεπροβάλλουν οι κίονες του Παρθενώνα. Ο πεζόδρομος προχωράει στις παρυφές του αρχαιολογικού χώρου της νότιας κλιτύος (πλαγιάς). Μέσα από τα πεύκα, τα σκίνα και τις κουμαριές προβάλλουν αρχαία ερείπια. Στα αριστερά σας θαυμάστε τα αρχοντικά του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα - αξίζει να σταματήσετε στα νούμερα 17 και 37 της οδού, για να θαυμάσετε δύο πανέμορφα μέγαρα του Μεσοπολέμου, που έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Πάρτε μια ανάσα στα ειδικά διαμορφωμένα υπαίθρια καθιστικά χαζεύοντας την αέναη κίνηση του δρόμου, και αν είστε τυχεροί, κάποιο εικαστικό χάπενινγκ από αυτά που γίνονται κάθε τόσο εδώ. Κάντε μια μικρή παράκαμψη για να δείτε το Ηρώδειο, το πασίγνωστο ρωμαϊκό ωδείο (μετά το 160 μ.Χ.), όπου κάθε καλοκαίρι φιλοξενούνται μερικές από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Έχει σχήμα ημικυκλίου, όπως τα αρχαία θέατρα, επιβλητική πρόσοψη (ύψους 28 μέτρων) από λαξευμένους πωρόλιθους και χωρητικότητα 5-6 χιλιάδων θεατών. Λίγα μέτρα παρακάτω η Διονυσίου Αρεοπαγίτου φτάνει στο τέλος της δίνοντας τη θέση της στην Αποστόλου Παύλου. Αν θέλουμε να απολαύσουμε κι άλλο τη θέα προς την Ακρόπολη κάνοντας και μια μικρή στάση για ανάπαυση, κατευθυνόμαστε στην καφετέρια "Διόνυσος", που βρίσκεται στη συμβολή της Ροβέρτου Γκάλι με τους δύο πεζόδρομους και αποτελεί ένα από τα καλύτερα "μπαλκόνια" με θέα στον ιερό βράχο. Από την Αποστόλου Παύλου στο Θησείο, στην Ερμού και στο Γκάζι Κατηφορίζουμε αγναντεύοντας στα δεξιά μας τον Άρειο Πάγο, την Αρχαία Αγορά και, φυσικά, την Ακρόπολη ή, στα αριστερά μας, το λόφο της Πνύκας. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει διαμορφώσει το χώρο γύρω από μια σειρά μνημείων και τους έχει τοποθετήσει πινακίδες έτσι, ώστε να ενημερώνεται ο περιηγητής για όσα βλέπει κατά τη διάρκεια του περιπάτου του. Στην αρχή του δρόμου, στα δεξιά σας, θα δείτε ένα υπέροχο ψηφιδωτό -με πολύπλοκο γεωμετρικό σχέδιο- που στα αρχαία χρόνια αποτελούσε πιθανόν το δάπεδο κάποιου ιερού. Στα αριστερά σας, στις παρυφές της Πνύκας, μπορείτε να δείτε τους σπηλαιώδεις σχηματισμούς της Κρήνης της Πνύκας, μίας από τις ονομαστές κρήνες της αρχαιότητας, και, λίγο παρακάτω, το ιερό του Πανός, λαξευμένο στο βράχο. Λίγα μέτρα πιο κάτω ανοίγεται η πλατεία του Θησείου. Από τότε που ολοκληρώθηκε η πεζοδρόμηση, η περιοχή έχει αναζωογονηθεί. Νέες καφετέριες έχουν ανοίξει διεκδικώντας κι αυτές ένα κομμάτι του πεζόδρομου για να βγάλουν τα τραπεζάκια τους έξω. Η "κατάληψη" αυτή έχει προβληματίσει αρκετό κόσμο, μεταξύ των οποίων και τους κατοίκους της περιοχής, αλλά το σημείο είναι ένα από τα καλύτερα στην Αθήνα για να απολαύστε όχι μόνο τη θέα στην Ακρόπολη, αλλά και στη Στοά του Αττάλου, η οποία ξεπροβάλλει μέσα από την πυκνή βλάστηση της Αρχαίας Αγοράς. Από την πλατεία του Θησείου ξεκινάει ένας ακόμη πεζόδρομος, η οδός Ηρακλειδών, που κι αυτή κατακλύζεται από καφετέριες και μπαρ, ενώ ενδιαμέσως ξεφυτρώνουν χαριτωμένα μαγαζάκια με είδη δώρων. Στα τελευταία μέτρα της ξαναγίνεται κανονικός δρόμος, ενώ ψηλές πολυκατοικίες δίνουν στη γειτονιά μια μάλλον άχαρη όψη. Όμως, εδώ θα επισκεφθείτε το Πολιτιστικό Κέντρο Αθηνών "Μελίνα Μερκούρη", που στεγάζεται σ' ένα παλιό εργοστάσιο κατασκευής καπέλων (το γνωστό Πιλοποιείο Πουλόπουλου). Στον επάνω όροφο θα δείτε μια πολύ προσεγμένη μόνιμη έκθεση με τίτλο "Παλιά Αθήνα" (πιστή αναπαράσταση, σε φυσική κλίμακα, ενός εμπορικού δρόμου της πρωτεύουσας το 19ο αιώνα). Στην Αποστόλου Παύλου θα επιστρέψετε από την Επταχάλκου, ένα μικρό πεζόδρομο (παράλληλο της Ηρακλειδών) με γραφικά, χαμηλά σπιτάκια κατά μήκος των γραμμών του τρένου - στο νούμερο 7 θα βρείτε και μια από τις καλύτερες γκαλερί της Αθήνας, την Bernier/Eliades. Συνεχίστε επί της Αποστόλου Παύλου, που σε αυτό το σημείο κάνει μια μεγάλη κούρμπα για να συναντήσει την πλατεία Ασωμάτων και την Ερμού. Η πλατεία Ασωμάτων οφείλει το παράδοξο όνομά της στο μικρό βυζαντινό εκκλησάκι των Αγίων Ασωμάτων, που χρονολογείται στον 11ο αιώνα μ.Χ. Το εσωτερικό του κοσμούν τοιχογραφίες, πιθανόν από τον 17ο αιώνα. Από δω και κάτω μέχρι την οδό Πειραιώς εκτείνεται το πεζοδρομημένο τμήμα της Ερμού. Ειδικά διαμορφωμένος χώρος για ανάπαυλα υπάρχει εκεί όπου ξεκινάει η μικροσκοπική οδός Μελιδώνη, ένας δρόμος που επίσης αξίζει να περπατήσετε, καθώς εδώ βρίσκεται το γλυκύτατο μουσείο Νεότερης Κεραμικής, αλλά και μία από τις μεγαλύτερες εβραϊκές συναγωγές της Αθήνας. Ξαναγυρνώντας στην Ερμού και κατηφορίζοντάς την μέχρι το τέλος, αντικρίζετε το εντυπωσιακότερο παλαιοβιομηχανικό σύμπλεγμα της πόλης, το Γκάζι, επί της οδού Πειραιώς, που εδώ και αρκετά χρόνια έχει διαμορφωθεί από το Δήμο Αθηναίων σε πολιτιστικό χώρο εκδηλώσεων, την Τεχνόπολη.
Δυτικοί λόφοι Οι Αθηναίοι λένε Φιλοπάππου για να περιγράψουν συνοπτικά το σύμπλεγμα των λόφων που απλώνεται στα δυτικά της Ακρόπολης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τρεις λόφους, των Νυμφών (ή Αστεροσκοπείου), της Πνύκας και του Μουσείου (ή Φιλοπάππου). Μία από τις κύριες εισόδους βρίσκεται στη συμβολή των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου. Από δω θα ξεκινήσει η βόλτα σας, που θα σας οδηγήσει σε όμορφα μονοπάτια ανάμεσα στα πεύκα, σε υπέροχα πλατώματα με θέα τόσο προς την Ακρόπολη όσο και προς τη θάλασσα, καθώς και σε κάποια πολύ ενδιαφέροντα αρχαιολογικά μνημεία. Εδώ εκτείνονταν στην αρχαιότητα δύο από τους πιο πυκνοκατοικημένους δήμους της Αθήνας: η αριστοκρατική συνοικία της Μελίτης, όπου βρισκόταν και η κατοικία του Περικλή (το Κολωνάκι της αρχαίας Αθήνας!) και η Κοίλη, μια εμπορική συνοικία με μεγάλη κίνηση. Βασικός στόχος των πρόσφατων έργων που έγιναν εδώ από την Εφορεία Αρχαιοτήτων ήταν να αναδειχθούν τα υπολείμματα των δύο αυτών συνοικιών. Περπατάμε λοιπόν στον κεντρικό πλακόστρωτο δρόμο που ξεκινάει από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Εκατό περίπου μέτρα παρακάτω συναντάμε μια διακλάδωση απ' όπου ξεκινάει ένα μονοπάτι στα αριστερά μας. Ακολουθώντας το, φτάνουμε σε δύο τεχνητά σπήλαια, λαξευμένα σ' ένα βράχο. Μια μικρή πινακίδα μάς ενημερώνει για το λαϊκό όνομά τους - φυλακές του Σωκράτη. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τα υπολείμματα μιας οικίας του 4ου αιώνα π.Χ. Παρατηρήστε στην όψη του βράχου τις λαξευμένες εσοχές: είναι οι δοκοθήκες για τα υποστυλώματα - ίχνος που υποδηλώνει ότι το σπίτι ήταν τουλάχιστον διώροφο. Ξαναγυρνάμε στο κεντρικό πλακόστρωτο και, λίγα μέτρα παρακάτω, βλέπουμε στα δεξιά μας το μεταβυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη, ενώ στα αριστερά μας ξεκινάει το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στο μνημείο του Φιλοπάππου. Το ίδιο το μονοπάτι, κατασκευασμένο από ετερόκλητα υλικά (μάρμαρα, κεραμίδια) είναι ένα από τα ωραιότερα έργα του αρχιτέκτονα Δ. Πικιώνη. Η διαδρομή ακολουθεί τα ίχνη του αρχαίου τείχους της Αθήνας, το οποίο είναι ορατό στα περισσότερα σημεία. Κατά διαστήματα έχουν κατασκευαστεί καθιστικά με πολύ ωραία θέα. Ύστερα από 300 μέτρα περίπου φτάνουμε στην κορυφή του λόφου, όπου βρίσκεται το ταφικό μνημείο του Ιουλίου Αντιόχου Φιλοπάππου, που χρονολογείται μεταξύ 114-116 μ.Χ. και έδωσε το όνομά του στο λόφο. Ο Φιλόπαππος ήταν ένας εξόριστος πρίγκιπας της Κομμαγηνής (ενός ελληνιστικού βασιλείου της Συρίας που είχε καταλυθεί από τους Ρωμαίους), ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έγινε Αθηναίος πολίτης αναλαμβάνοντας δημόσια αξιώματα και ευεργετώντας την πόλη. Η βόρεια πλευρά του μνημείου, ορατή από την Ακρόπολη, είναι η πρόσοψή του, η οποία διασώζει αρκετά ίχνη από τον πλούσιο γλυπτικό της διάκοσμο. Ξανακατεβαίνοντας στο κεντρικό πλακόστρωτο και λίγο πριν στρίψουμε δεξιά για να επισκεφθούμε το λόφο της Πνύκας, αναζητούμε ένα ακόμη εντυπωσιακό λάξευμα στα βράχια. Πρόκειται για ένα διπλό βυζαντινό τάφο, που η λαϊκή φαντασία στα νεότερα χρόνια θεώρησε ότι πρόκειται για τον τάφο του μεγάλου Αθηναίου στρατηγού Κίμωνα - εξ ου και η ονομασία Κιμώνεια Μνήματα που διαβάζουμε στην πινακίδα. Τώρα κατευθυνόμαστε προς το λόφο της Πνύκας, ο οποίος είναι περιφραγμένος, αλλά με ελεύθερη είσοδο. Μια μεγάλη πινακίδα στην αρχή μάς ενημερώνει για τα μνημεία που βρίσκονται εδώ, με κορυφαίο το ίδιο το πλάτωμα της Πνύκας, τόπο συνάθροισης της Εκκλησίας του Δήμου μέχρι και τον 4ο αιώνα π.Χ. Δεν χρειάζεται να είσαι "πωρωμένος" αρχαιολάτρης για να αφήσεις το μυαλό σου να ταξιδέψει αντικρίζοντας το απλό, λαξευμένο στο βράχο, βήμα. Εδώ μίλησαν μερικοί από τους σημαντικότερους πολιτικούς άνδρες της αρχαίας Αθήνας, όπως ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής και ο Δημοσθένης. Αλλά και στα νεότερα χρόνια, εδώ μάζεψε ο Κολοκοτρώνης, ο Γέρος του Μοριά, τους νέους της περιοχής και τους μίλησε για τις ανάγκες της πατρίδας. Επιπλέον, ο χώρος προσφέρει εκπληκτική θέα στην Ακρόπολη. Για να επιστρέψετε στην κεντρική διαδρομή, μπορείτε να ακολουθήσετε ένα δεύτερο πλακόστρωτο έξω από την περίφραξη της Πνύκας. Λίγο πριν φτάσετε στον κεντρικό δρόμο, αναζητήστε στο δεξί σας χέρι τα ίχνη ενός πολύ σημαντικού αρχαίου δρόμου, που ένωνε την Αθήνα με το λιμάνι του Πειραιά, τη "διά Κοίλης καλεομένη οδό". Πρόσφατα αφαιρέθηκαν οι επιχωματώσεις, κι έτσι για 500 μέτρα περίπου διακρίνεται πολύ καθαρά η χάραξη του δρόμου στο σκληρό ασβεστόλιθο, τα πεζοδρόμια, τα αρχαία πηγάδια και τα σημάδια από τους τροχούς των αμαξών.
Από την Αρχαία στη Ρωμαϊκή Αγορά Εκεί όπου η Αποστόλου Παύλου στρίβει για να συναντήσει την Ερμού βρίσκουμε την αρχή ενός ακόμη δρόμου, της Αδριανού, ενός από τους γραφικότερους της περιοχής. Στο πρώτο της τμήμα εκτείνεται κατά μήκος της Αρχαίας Αγοράς. Οι εργασίες της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας ανέδειξαν τα πανέμορφα, δίπατα νεοκλασικά που ορίζουν τη μία πλευρά του δρόμου, ενώ η πλακόστρωση και η πεζοδρόμησή του έδωσε τέλος στην ασφυκτική κίνηση των τροχοφόρων, που όσο να 'ναι ενοχλούσαν άλλοτε τη βόλτα μας. Δίπλα στα συρματοπλέγματα του αρχαιολογικού χώρου οι καφετέριες βγάζουν τραπεζάκια - ξεχωρίζουν οι ποπ πλαστικές καρέκλες του εστιατορίου "Κουτί". Από την άλλη πλευρά του δρόμου θα βρείτε μαγαζιά με τουριστικά είδη αλλά και παλαιοπωλεία. Τα σαββατοκύριακα, ενίοτε και τις καθημερινές, ο δρόμος γεμίζει από μικροπωλητές που πουλούν συλλεκτικές τηλεκάρτες, παλιά νομίσματα ή απλώς ετερόκλητα αντικείμενα από δεύτερο χέρι. Το παζάρι, βέβαια, είναι απολύτως επιβεβλημένο. Κατευθυνόμενοι προς τους Αέρηδες και τη Ρωμαϊκή Αγορά, κάνουμε παράκαμψη στην οδό Κλάδου, ένα στενό δρομάκι παράλληλο της Αδριανού, για να χαζέψουμε τα μάλλον παρακμιακά παλαιοπωλεία με τις ατελείωτες στοίβες περιοδικών του '50. Πλησιάζοντας πια στην είσοδο της Ρωμαϊκής Αγοράς, θαυμάζουμε τα απλά νεοκλασικά, που μοιάζουν με σκηνικό θεάτρου. Παρατηρήστε τη μεγάλη πέτρινη πύλη ακριβώς απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Πρόκειται για ό,τι απέμεινε από έναν οθωμανικό μεντρεσέ (θρησκευτικό σχολείο). Αξίζει μια στάση εδώ γύρω για καφέ ή ακόμα και για μικρό γεύμα (μετά την αρχαιολογική επίσκεψη). Οι επιλογές, βέβαια, είναι μάλλον… τουριστικές. Στις οδούς Επαμεινώνδα και Πανός, τα γκαρσόνια ψαρεύουν πελάτες για τα εστιατόρια, ενώ λίγο πιο κάτω, στον ίδιο δρόμο πάντα, τα καφενεία βγάζουν τα τραπεζάκια τους στη σκιά του Φετιχιέ Τζαμί.
Η "πίσω πλευρά" της Ακρόπολης Κατεβαίνοντας την Αποστόλου Παύλου, στο ύψος του θερινού σινεμά Θησείον, ένας χωματόδρομος ξεκινάει στα δεξιά μας, πηγαίνοντας ανάμεσα στην Ακρόπολη και την Αρχαία Αγορά. Οι αρχαιολόγοι αποκαλούν το συγκεκριμένο μέρος περιοχή των φιλοσοφικών σχολών, γιατί εδώ σύχναζαν πολλοί από τους μεγάλους δασκάλους που έδωσαν στην αρχαία Αθήνα το χαρακτήρα του "Πανεπιστημίου της Οικουμένης". Ο δρόμος είναι πολύ ήσυχος και δεν προσελκύει τουρίστες. Εκεί όπου τελειώνει αναζητήστε την οδό Θεωρίας (όπου βρίσκεται και το Μουσείο Κανελλοπούλου) για να συνεχίσετε να περπατάτε σύρριζα στα βράχια της Ακρόπολης. Λίγα μέτρα πιο πέρα συναντάτε μια μικρή βυζαντινή εκκλησία, τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (11ος αι.). Κάποια μέτρα μετά ο δρόμος διακλαδίζεται. Εσείς ακολουθήστε το δεξί και πιο ανηφορικό δρομάκι και θα φτάσετε στα σοκάκια των Αναφιώτικων, μιας από τις πιο γραφικές γειτονιές της Πλάκας. Χτίστηκε αυθαίρετα, σε περιοχή χαρακτηρισμένη αρχαιολογικό χώρο, από μετανάστες από την Ανάφη στις δεκαετίες του 1830 και 1840. Με τα λευκοβαμμένα κυκλαδίτικα σπιτάκια και τις μικροσκοπικές αυλές τους, τα Αναφιώτικα αποτελούν ένα "νησί" στην καρδιά της πρωτεύουσας. Κατηφορίζοντας θα συναντήσετε την οδό Στρατώνος και, λίγο παρακάτω, την πλατεία Λυσικράτους, που πήρε τ' όνομά της από το ομώνυμο χορηγικό μνημείο, γνωστό και ως "Φανάρι του Διογένη". Βλέπετε, η χορηγία ήταν και αυτή "εφεύρεση" των Αρχαίων: Τα έξοδα για την προετοιμασία του χορού στα θεατρικά έργα που παρουσιάζονταν σε δραματικούς αγώνες τα αναλάμβαναν πλούσιοι Αθηναίοι. Στους χορηγούς του έργου που βραβευόταν, η πολιτεία απένεμε ως έπαθλο χάλκινους τρίποδες με λέβητες, οι οποίοι τοποθετούνταν πάνω στα χορηγικά μνημεία. Εκείνο του Λυσικράτη (από θεατρική νίκη του 334 π.Χ.), που βλέπουμε σήμερα, είναι το μόνο σωζόμενο από τα δεκάδες που κοσμούσαν στην αρχαιότητα την οδό Τριπόδων, το δρόμο που οδηγούσε στο θέατρο του Διονύσου. Από κει και πέρα αρχίζει το στενό δρομάκι της Θρασύλλου, που θα σας βγάλει στην αρχή της Δ. Αρεοπαγίτου. Ο κύκλος της Ακρόπολης ολοκληρώθηκε!ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ
Εθνικός Κήπος, Ζάππειο, Στύλοι Ολυμπίου Διός
Η διαδρομή: Ξεκινώντας από το Προεδρικό Μέγαρο και διασχίζοντας τον Εθνικό Κήπο και το Ζάππειο, καταλήγουμε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και στην Πύλη του Αδριανού - όριο μεταξύ της παλιάς και της νέας πόλης επί Ρωμαιοκρατίας. Το στίγμα του περιπάτου: Μια πράσινη όαση στην καρδιά της πόλης. Αιωνόβια δέντρα και μοναδικά κλασικά κτίρια συνδέουν τη νέα εποχή με την αρχαία Ελλάδα (Ναός Ολυμπίου Διός - Πύλη Αδριανού). Τα highlights: Τα αιωνόβια και σπάνια δέντρα του Εθνικού Κήπου, η κλασική γοητεία του Ζαππείου, η Πύλη του Αδριανού. Διάρκεια: 1 ώρα και 30 λεπτά. Ιστορικό απόκεντρο Ξεκινάμε από την Ηρώδου του Αττικού, έναν από τους αριστοκρατικότερους δρόμους της Αθήνας. Εδώ βρίσκεται το Προεδρικό Μέγαρο (στεγάζεται στο άλλοτε ανάκτορο του διαδόχου, έργο του αρχιτέκτονα Τσίλερ), το Μέγαρο Μαξίμου (επίσημη κατοικία του πρωθυπουργού σήμερα) και πολυκατοικίες όπου παραδοσιακά μένουν μερικές από τις γνωστότερες αθηναϊκές οικογένειες (τα "παλιά τζάκια" της πόλης), αγναντεύοντας ακριβώς μπροστά τους τον Εθνικό Κήπο. Ο άλλοτε Βασιλικός Κήπος σχεδιάστηκε από την ίδια την Αμαλία, την πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας, το 1839, με σκοπό να αποτελέσει τον κήπο των βασιλικών ανακτόρων της εποχής εκείνης (της σημερινής Βουλής). Για τον σκοπό αυτόν μεταφέρθηκαν περίπου 500 είδη φυτών και από τις πέντε ηπείρους - κάτι μάλλον παράτολμο, καθώς το ξηρό κλίμα της Αθήνας αποβαίνει συχνά μοιραίο για τα φυτά που δεν είναι συνηθισμένα σ' αυτό. Το εγχείρημα ωστόσο πέτυχε, και σήμερα αντικρίζετε μια υπέροχη… ζούγκλα, με πανύψηλα αιωνόβια δέντρα, που ξεπροβάλλουν μέσα από πυκνούς θάμνους και αναρριχητικά φυτά. Κοντά στο Βοτανικό Μουσείο -κλειστό για λόγους ανακαίνισης- θα βρείτε και τα θεμέλια μιας ρωμαϊκής έπαυλης, καθώς και αρκετά ακόμη οικοδομήματα της oθωνικής περιόδου, όπως το κτίριο που έχει διαμορφωθεί σήμερα σε μια κουκλίστικη, σύγχρονη παιδική βιβλιοθήκη. Αξίζει, τέλος, να απολαύσετε τον καφέ σας στο γαλήνιο καφενεδάκι που θα βρείτε μόλις μπείτε από τη δεύτερη (καθώς ανεβαίνετε από Ζάππειο) είσοδο της Ηρώδου του Αττικού. Ο Εθνικός Κήπος διαθέτει ακόμη και μια παιδική χαρά, μία από τις ωραιότερες και καλύτερα εξοπλισμένες στο κέντρο της Αθήνας. Από τα καταπράσινα ενδότερα του Εθνικού Κήπου, ακολουθώντας τις ξύλινες πινακίδες, θα βγείτε στο άλσος του Ζαππείου, στον μεγάλο πεζόδρομο που περνάει από την πίσω πλευρά του ομώνυμου μεγάρου. Αν κατηφορίσετε προς τα κάτω, θα βρεθείτε μπροστά στο Καλλιμάρμαρο, το στάδιο που φιλοξένησε το 1896 τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της σύγχρονης εποχής. Είναι κατασκευασμένο πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου σταδίου και επενδυμένο εξ ολοκλήρου με μάρμαρο. Το ίδιο το Ζάππειο, με τις φροντισμένες αλέες του, τα αγάλματα και τις επιβλητικές σκάλες, αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις του νεοκλασικού πνεύματος, όσον αφορά τους ανοιχτούς δημόσιους χώρους. Το ομώνυμο μέγαρο -αξίζει να περάσετε την εντυπωσιακή του πύλη για να θαυμάσετε το υπέροχο κυκλικό αίθριο με τις μαρμάρινες κιονοστοιχίες- στεγάζει συχνά εκθέσεις. Μετά, φυσικά, θα καθίσετε στο cafe της Αίγλης, ακριβώς δίπλα, που εδώ και δεκαετίες αποτελεί σταθερό σημείο ραντεβού για τους Αθηναίους. Ένα ελαφρύ σάντουιτς με σολομό είναι ό,τι πρέπει για να αναλάβετε δυνάμεις. Απέναντι από το Ζάππειο ορθώνονται οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός, καλώντας σας για μια επίσκεψη, και πιο πέρα, η πύλη του Αδριανού. Εμείς όμως σας προτείνουμε ακόμη μία βόλτα. Κατεβείτε τη Βασιλίσσης Όλγας και στρίψτε δεξιά στην Αρδηττού. Τετρακόσια μέτρα πιο πέρα θα βρείτε στα αριστερά σας την οδό Αναπαύσεως, που οδηγεί στην είσοδο του Α΄ Νεκροταφείου, του ιστορικότερου της σύγχρονης Ελλάδας. Εδώ θα βρείτε τα εντυπωσιακά ταφικά μνημεία των μεγαλύτερων οικογενειών της Ελλάδας (Αβέρωφ, Μπενάκη κ.ά.), γνωστών πολιτικών, αλλά και πλήθους προσώπων που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγχρονης ιστορίας μας, όπως των αγωνιστών του '21 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Οδυσσέα Ανδρούτσου και Γιάννη Μακρυγιάννη. Πάντως, ο πιο γνωστός τάφος ανήκει σε μια νεαρή γυναίκα, τη Σοφία Αφεντάκη, και κοσμείται από την "Κοιμωμένη", ένα άγαλμα φιλοτεχνημένο από τον μεγάλο Τήνιο γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, το οποίο παριστά τη νεαρή Σοφία να κοιμάται γαλήνια τον αιώνιο ύπνο.
ΤΡΙΤΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ
Η νεοκλασική Αθήνα
Η διαδρομή: Ξεκινάμε από τη Βουλή, κατεβαίνουμε την Πανεπιστημίου θαυμάζοντας τα νεοκλασικά οικοδομήματα και, μέσω της "Στοάς του Βιβλίου", φτάνουμε στο ναό της σύγχρονης εποχής, το κτίριο του παλιού Χρηματιστήριου Αθηνών, για να καταλήξουμε στο βυζαντινό εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων πίσω από την πλατεία Κλαυθμώνος. Το στίγμα του περιπάτου: Η ιστορία της πόλης σφραγίζεται από την κλασική εποχή σε τέτοιο βαθμό, ώστε αιώνες αργότερα, όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, οι αρχιτέκτονές της, Έλληνες και φιλέλληνες, άντλησαν την έμπνευσή τους από το κλασικό κλέος για να σχεδιάσουν τα μνημειώδη δημόσια κτίρια της πόλης. Τα επιβλητικά νεοκλασικά οικοδομήματα αποτελούν ένα ζωντανό σύνδεσμο του παρόντος με το παρελθόν. Τα highlights: Βουλή των Ελλήνων, Ιλίου Μέλαθρον, Μητρόπολη Καθολικής Εκκλησίας, Οφθαλμιατρείο, Ακαδημία, Πανεπιστήμιο, Βιβλιοθήκη, Αρσάκειο, βυζαντινή εκκλησία Αγίων Θεοδώρων. Διάρκεια: 1 ώρα.
Από το Σύνταγμα στην πλατεία Κλαυθμώνος Δώστε ραντεβού μπροστά στη Βουλή των Ελλήνων. Βρίσκεστε στο πιο κεντρικό σημείο της Αθήνας. Υπουργικές μερσεντές με φιμέ τζάμια μπαινοβγαίνουν στο κτίριο, ενώ αστυνομικοί επιτηρούν προσεκτικά τους διερχόμενους. Κι όμως, η Βουλή είναι επισκέψιμη ή, για να είμαστε ακριβείς, ένα μικρό τμήμα της, η επιβλητική αίθουσα "Ελευθέριος Βενιζέλος", που έχει διαμορφωθεί σε εκθεσιακό χώρο. Εφόσον λοιπόν υπάρχει κάποια έκθεση, μπορείτε απλώς με την αστυνομική σας ταυτότητα να εισέλθετε στο χώρο και να εκμεταλλευθείτε την ευκαιρία, ρίχνοντας καθ' οδόν κλεφτές ματιές - π.χ. στην αίθουσα συνεδριάσεων. Επίσης, εάν αναζητάτε σπάνιες εκδόσεις ή παλιά φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, μπορείτε να επισκεφθείτε και την (επίσης ανοιχτή στο κοινό) βιβλιοθήκη. Αφήνοντας πίσω μας τη Βουλή, κατηφορίζουμε πλέον την Πανεπιστημίου - συγγνώμη, την οδό Ελευθερίου Βενιζέλου. Μπορεί όλοι οι Αθηναίοι να γνωρίζουν αυτήν την κεντρικότατη αρτηρία με την παλιά της ονομασία, επισήμως όμως φέρει το όνομα του διάσημου πολιτικού. Η διπλή αυτή ονομασία μπερδεύει πάντα τους τουρίστες που χρησιμοποιούν χάρτη για να κινηθούν στην πόλη, γεγονός που έχουν σχολιάσει καυστικά πολλοί ταξιδιωτικοί οδηγοί. Σχεδόν κάθε κτίριο σε αυτόν το δρόμο έχει τη δική του ιστορία, υπάρχουν ωστόσο ορισμένα που δικαίως ξεχωρίζουν, όπως για παράδειγμα το Ιλίου Μέλαθρον, η ιδιωτική κατοικία του μεγάλου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλίμαν, που σχεδιάστηκε από τον Τσίλερ. Σήμερα το κτίριο στεγάζει το Νομισματικό Μουσείο, κι έτσι μπορείτε να το επισκεφθείτε άνετα, έστω και μόνο για να θαυμάσετε τις τοιχογραφίες του, εμπνευσμένες από αντίστοιχες παραστάσεις από την Πομπηία. Λίγο παρακάτω, μόλις περάσουμε την Ομήρου, στο δεξί μας χέρι πάντα, συναντάμε τη μεγάλη μαρμάρινη Μητρόπολη των Καθολικών, τον Άγιο Διονύσιο, που πήρε την οριστική της μορφή (ένα συνδυασμό αναγεννησιακών με πρωτοχριστιανικά και νεοκλασικά στοιχεία) από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου. Προσέξτε τα περίτεχνα βιτρό της, φτιαγμένα όλα σε εργαστήρια του Μονάχου. Η κατανυκτικότερη στιγμή που μπορείτε να την επισκεφθείτε είναι στις 11 το πρωί της Κυριακής, όταν γίνεται η δεύτερη λειτουργία στα λατινικά. Στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο, αμέσως μετά, βλέπουμε ένα οικοδόμημα που σπάει τη νεοκλασική κυριαρχία σε αυτή την πλευρά της Πανεπιστημίου, το Οφθαλμιατρείο, επίσης έργο του Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Με την πέτρινη, αυστηρή πρόσοψή του, ποικιλμένη από κεραμικό διάκοσμο, και τα τοξωτά ανοίγματά του, αποτελεί μια μοναδική προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας νεοβυζαντινός ρυθμός, που δεν βρήκε όμως συνεχιστές. Στην απέναντι πλευρά του δρόμου (Πανεπιστημίου 17), ένα σύγχρονο πολυώροφο κτίριο από μάρμαρο και γυαλί τραβάει την προσοχή μας. Εδώ στεγάζεται το μεγαλύτερο βιβλιοπωλείο της πόλης, ο Ελευθερουδάκης. Διαθέτει έναν εξαιρετικό όροφο με ταξιδιωτικά βιβλία κι ένα άριστα οργανωμένο ξενόγλωσσο τμήμα, εμείς όμως σ' αυτήν τη βόλτα σάς το προτείνουμε για το cafe του (στον 6ο όροφο), με την εξαιρετική θέα στην Πανεπιστημίου από τα παράθυρά του - αρκεί να μην είναι κατεβασμένα τα στόρια... Αμέσως μετά ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας η εντυπωσιακή "νεοκλασική τριλογία": η Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο και η Βιβλιοθήκη, η πιο φιλόδοξη προσπάθεια των αρχιτεκτόνων του 19ου αιώνα να χαρίσουν στην πρωτεύουσα νέα μνημειακά κτίρια. Το πρώτο οικοδόμημα είναι η Ακαδημία, που ανεγέρθηκε σε δύο φάσεις (μεταξύ 1859-1863 και 1868-1885) με δωρεά του ευεργέτη Σίμωνα Σίνα και σε σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν. Η Ακαδημία θεωρείται το αρτιότερο έργο του Θ. Χάνσεν στην Ελλάδα. Ακολουθεί το Πανεπιστήμιο, ένα αυστηρό, συμμετρικό κτίριο, που κατασκευάστηκε το διάστημα 1839-1864 με βάση τα σχέδια του Κρίστιαν Χάνσεν. Παρατηρήστε τις τοιχογραφίες της πρόσοψης (έργα του Βαβαρού Ραλ και του Πολωνού Λεμπιέτσκι), που απεικονίζουν την αναγέννηση των επιστημών στην Ελλάδα και είναι εξαιρετικά χαρακτηριστικές του ιδεολογικού κλίματος που επικρατούσε το 19ο αιώνα. Τελευταία βλέπετε τη Βιβλιοθήκη, που χτίστηκε σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν υπό τη γενική επίβλεψη του Ερνέστου Τσίλερ (αποπερατώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα) και ξεχωρίζει για τη μεγαλοπρεπή, ελλειψοειδή διπλή σκάλα της εισόδου. Παρά τις όποιες -όχι αμελητέες- γραφειοκρατικές δυσκαμψίες και τα προβλήματα λειτουργίας, παραμένει μέχρι σήμερα η σημαντικότερη βιβλιοθήκη της χώρας, ανοιχτή μάλιστα στο ευρύ κοινό. Ούτως ή άλλως ρίξτε μια ματιά στο εσωτερικό της, τουλάχιστον στο αναγνωστήριο με τη βαριά ξύλινη επένδυση. Ακριβώς απέναντι από την επιβλητική "τριλογία", το γνωστό ως "Κίτρινο σπίτι", ένα απλό νεοκλασικό κτίσμα που διαγράφεται πάνω στο σκούρο γυάλινο φόντο ενός μοντέρνου κτιρίου, μας αποκαλύπτει μια τελείως διαφορετική διάσταση της αρχιτεκτονικής της εποχής. Πρόκειται για την οικία Σούτσου-Ράλλη, ένα από τα παλιότερα κτίρια της Πανεπιστημίου (ολοκληρώθηκε το 1842 ή το 1843) και χαρακτηριστικό δείγμα μεσοαστικής αρχιτεκτονικής. Δύο τετράγωνα παρακάτω, συναντάτε το συγκρότημα του Αρσακείου, το πρώτο σημαντικό έργο που ανέλαβε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου. Από την είσοδο της οδού Πεσμαζόγλου εισέρχεστε απευθείας σε μία από τις ωραιότερες εμπορικές στοές της πόλης, αφιερωμένη στο βιβλίο. Εδώ έχουν παραρτήματα όλοι οι σημαντικοί εκδοτικοί οίκοι της Ελλάδας, ενώ στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του υπογείου γίνονται εκθέσεις, παρουσιάσεις και εκδηλώσεις πάντα με θέμα το βιβλίο. Η Στοά του Βιβλίου διαθέτει και δύο cafes: ένα στο ισόγειο κι ένα στην απλοχωριά της ταράτσας - στο δεύτερο μπορείτε και να φάτε, ενώ παραμένει ανοιχτό και το βράδυ με ανεβασμένα ντεσιμπέλ. Εγκαταλείποντας πλέον οριστικά την Πανεπιστημίου κατηφορίζουμε την Πεσμαζόγλου, διασχίζουμε τη Σταδίου και φτάνουμε στη Σοφοκλέους. Μπροστά μας βρίσκουμε ένα ακόμη επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο, που τα τελευταία χρόνια είχε προσελκύσει χιλιάδες Έλληνες, όχι όμως λόγω της αρχιτεκτονικής του - ναι, πρόκειται για το παλιό Χρηματιστήριο Αθηνών, στην είσοδο του οποίου πριν λίγα χρόνια θα βρίσκατε-τις καθημερινές- παρέες επενδυτών να συζητούν έντονα για τις οικονομικές εξελίξεις. Λίγο πριν φτάσουμε στο Χρηματιστήριο, ακολουθώντας την αριστερή διακλάδωση της Πεσμαζόγλου κάτω από τη Σταδίου, την Αριστείδου, καταλήγουμε σε μια πλατεΐτσα με καταστήματα γρήγορου φαγητού. Στο κέντρο της τραβάει την προσοχή μας μια μικρή βυζαντινή εκκλησία, αρκετά χαμηλότερα από το επίπεδο του σημερινού δρόμου. Είναι οι Άγιοι Θεόδωροι, που χρονολογούνται στον 11ο αιώνα, όπως μας πληροφορεί και μια πλάκα εντοιχισμένη στη δυτική πλευρά της, πάνω από την είσοδο. Οι τοίχοι έχουν οικοδομηθεί με την τυπική πλινθοπερίκλειστη τεχνική της βυζαντινής περιόδου, την οποία -σε τελείως διαφορετική κλίμακα, βέβαια- προσπάθησε να μιμηθεί το Οφθαλμιατρείο, που συναντήσαμε προηγουμένως. Αυτός ο χαμηλός ναός με τον κομψό τρούλο αποτελεί ένα από τα λίγα απομεινάρια μιας εποχής κατά την οποία η Αθήνα δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια μικρή επαρχιακή πόλη, απομακρυσμένη από την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.
