Προχωρήσαμε πέρα από τα... φουγάρα κι αποζημιωθήκαμε από μια άγνωστη στους πολλούς διαδρομή μες στα έλατα, κυκλώνοντας τα χωριά του όρους Άσκιο, στην «πλάτη» της Πτολεμαΐδας.
Tη Δυτική Μακεδονία την έχω επισκεφθεί κατ’ επανάληψη και το κοντέρ μου έχει γράψει πολλά χιλιόμετρα μαγευτικών διαδρομών γύρω από λίμνες, σε λόφους και βουνά, σε ιστορικά χωριά, δίπλα σε ποτάμια... Ευνοημένοι από τη φύση, οι γνωστοί προορισμοί της έχουν αναπτύξει τα τελευταία χρόνια αξιόλογες υποδομές κι έχουν εξελιχτεί σε σταθερό πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες, κυρίως Βορειοελλαδίτες, αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Όμως, στο τελευταίο μου ταξίδι στην περιοχή, βγήκα από τους συνηθισμένους δρόμους και απόλαυσα άγνωστες για πολλούς και ως επί το πλείστον ορεινές διαδρομές, οι οποίες ενώνουν τα χωριά του όρους Άσκιο, στην «πλάτη» της Πτολεμαΐδας. Ξεκινώντας από αυτή, σε μια μέρα ακολούθησα την κυκλική διαδρομή γύρω από το βουνό, περνώντας από τα χωριά Εμπόριο, Βλάστη, Σισάνι, Νάματα, Σιάτιστα για να βγω στο τέλος στην Εγνατία, η οποία σε οδηγεί σβέλτα πίσω στην πόλη ή όπου αλλού θέλεις να συνεχίσεις το ταξίδι σου. Η φιδογυριστή αυτή διαδρομή ήταν υπέροχη: κατάφυτη από πεύκα, καρυδιές, σημύδες κι έλατα, με εντυπωσιακή θέα σε κοιλάδες, ακόμη και από τις χαμηλότερες κορυφές του βουνού, και αρχοντικά χωριά, αλλοτινά εμπορικά κέντρα, τα οποία ανεβαίνουν τα τελευταία χρόνια και βρίσκονται πλέον σε καλό δρόμο ώστε να υποδέχονται ταξιδιώτες που αγαπούν το on the road , χωρίς να αναζητούν ιδιαίτερη πολυτέλεια. Με την άνεση, μάλιστα, της Εγνατίας, η περιοχή έρχεται ακόμη πιο κοντά. Μπορείτε να κάνετε τη διαδρομή ακόμη και σε μια μέρα, έχοντας ως βάση την Πτολεμαΐδα ή ένα (ή και περισσότερα, ανάλογα με τις μέρες που σκοπεύετε να αφιερώσετε) από τα χωριά της διαδρομής, τα οποία διαθέτουν νέους όμορφους ξενώνες, παραδοσιακές ταβέρνες και πολλές προτάσεις για δραστηριότητες στη φύση.
H άλλη Πτολεμαΐδα
Για να περιδιαβώ το βουνό, επέλεξα συνειδητά την Πτολεμαΐδα ως βάση. Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού στις πεδιάδες της έχουν στιγματίσει το προφίλ της, βάζοντας τις φυσικές ομορφιές που την περιβάλλουν σε δεύτερη μοίρα, ώστε να παραμένουν άγνωστες σε ταξιδιώτες από μακρινές περιοχές. Τώρα όμως που η Εγνατία τελείωσε –και λειτουργεί ρολόι– και ολοκληρώθηκε κι ο αυτοκινητόδρομος που συνδέει την Κοζάνη με την Πτολεμαΐδα, η πόλη δείχνει να έχει πάρει τα πάνω της, ενώ αναβαθμίζονται και πληθαίνουν οι τουριστικές της υποδομές – είναι η ευκαιρία της! Το αδιαφιλονίκητο ατού της Πτολεμαΐδας είναι το ότι βρίσκεται στο πιο κομβικό σημείο για βόλτες και ημερήσιες εξορμήσεις στη Δυτική Μακεδονία. Σε λίγη ώρα, κατευθυνόμενος βορειοανατολικά, φτάνεις στο Αμύνταιο, στη λίμνη Βεγορίτιδα και ακόμη μέχρι πολύ ψηλά, στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο και στις πίστες του Καϊμακτσαλάν. Προς τα νότια η Κοζάνη είναι γειτόνισσα, ενώ η λίμνη του Αλιάκμονα και το γραφικό Βελβεντό δεν είναι πάνω από μιάμιση-δυο ώρες διαδρομή. Προς τα βορειοδυτικά, ο δρόμος σε οδηγείς έτσι που να διαλέγεις μεταξύ αναρρίχησης μέχρι το οροπέδιο του Νυμφαίου ή οδήγησης μέχρι τη Φλώρινα, λίγο πιο πάνω...
Στα χωριά του όρους Άσκιο
Η περιοχή δυτικά της Πτολεμαΐδας, η οποία συμπεριλαμβάνει το όρος Άσκιο και τα χωριά του, είναι άγνωστη στους πολλούς, αλλά πράγματι αυθεντικά γοητευτική. Κοιτάζοντας το χάρτη, αποφάσισα να ακολουθήσω μια σχεδόν κυκλική διαδρομή στο βουνό και να επιστρέψω στην Πτολεμαΐδα από την πλευρά της Κοζάνης. Το βουνό ορθώνεται στο κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. Με την πρώτη ματιά φαίνεται μάλλον γυμνό στις ανατολικές του πλαγιές· αντίθετα, από την άλλη είναι κατάφυτο με πεύκα, καρυδιές, σημύδες κι έλατα. Διασχίζοντάς το, χαίρεσαι την εντυπωσιακή θέα σε κοιλάδες και άλλες ομορφιές ακόμη κι από τις χαμηλότερες κορυφές του. Τα χωριά δεν είναι πολλά –καμιά δεκαριά–, αλλά έχουν πλούσια θρησκευτική παράδοση· το μαρτυρούν οι πολλές βυζαντινές εκκλησίες και τα ξωκλήσια. Τα περισσότερα πρωτοκατοικήθηκαν στα αρχαία χρόνια. Οι μόνιμοι κάτοικοι είναι πλέον ελάχιστοι, βέβαια, αλλά τα διατηρούν φροντισμένα. Άλλωστε, η νοσταλγία για τις ρίζες και η γρήγορη πλέον πρόσβαση από τις μεγάλες πόλεις της ευρύτερης περιοχής τα κρατούν ζωντανά όλο το χρόνο: το καλοκαίρι σφύζουν από ζωή, ενώ ακόμη και το χειμώνα τα σαββατοκύριακα όλο και κάποιο γλέντι θα πετύχετε.
Αφήνοντας πίσω μου την Πτολεμαΐδα κι έχοντας διασχίσει μεγάλα πεδινά χωράφια και λόφους, φτάνω στο Εμπόριο. Το όνομά του δεν είναι τυχαίο· πρόκειται για κεφαλοχώρι ξακουστό τα παλιά χρόνια, όταν αποτελούσε μεγάλο κέντρο εμπορίου, τοποθετημένο στη σύζευξη των ορεινών όγκων της Κλεισούρας και του Ασκιού, με θέα στις καστανιές των γύρω λόφων. Αφήνω για λίγο το αυτοκίνητο για να περιδιαβώ τα δρομάκια του, σταματώντας μπροστά σε βρύσες με τρεχούμενο νερό και γοητευτικά μακεδονικά αρχοντικά. Ο καλός νέος ξενώνας «Villa Καστανόδασος» στην είσοδο του χωριού, σε μια πολύ όμορφη τοποθεσία, θα μπορούσε κάλλιστα να κάνει το Εμπόριο βάση για εξορμήσεις στην περιοχή. Στο λόμπι του αγοράζω γευστικότατο δυναμωτικό μείγμα από βότανα, κομμένο έτσι ώστε να χρησιμοποιείται και σε φίλτρο καφετιέρας, από το εργαστήριο φυτοθεραπείας Dioskurides, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή. Η στάση μου τελείωσε, αλλά είμαι βέβαιος ότι θα επιστρέψω, αυτήν τη φορά για χαλαρές βόλτες στο βουνό με άλογο ή mountain bike.
Συνεχίζω να ανεβαίνω, ενώ τα έλατα αρχίζουν πλέον να μονοπωλούν το τοπίο. Στα 25 χλμ. από την Πτολεμαΐδα φτάνω στο μικρό οροπέδιο όπου βρίσκεται η Βλάστη, τριγυρισμένη από ορεινά λιβάδια. Από τα πιο ζωντανά χωριά της περιοχής, με ταβέρνες, ξενώνες, παραδοσιακό καφενείο και μαγαζιά, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές χωριό στους νέους φεστιβαλιστές με οικολογικές ανησυχίες χάρη στο καλοκαιρινό φεστιβάλ Γιορτές της Γης, το οποίο φέτος διοργανώνεται στις 9-12 Ιουλίου κι έχει ως άξονα τη λειτουργία μιας οικολογικής πόλης. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός του χωριού μπορεί να φτάσει μέχρι τους 2.000 ανθρώπους για το έθιμο του Τρανού Χορού (15-16/8), σύμφωνα με το οποίο όλο το χωριό σχηματίζει ένα μεγάλο ανθρώπινο κύκλο και χορεύει· το θέαμα θεωρείται μοναδικό. Τα ιδιαίτερα αρχοντικά μαρτυρούν τον αλλοτινό πλούτο του χωριού, το οποίο είχε την τύχη να υπάγεται στη Σουλτανομήτορα από τον Μεσαίωνα απολαμβάνοντας όλα τα ανάλογα εμπορικά προνόμια. Επόμενος σταθμός το Σισάνι, ένας συμπαθέστατος αγροτικός οικισμός στην άκρη οροπεδίου που διασχίζει ο Μύριχος ποταμός. Η περιοχή προσφέρεται και για πεζοπορικές εξορμήσεις, ενώ φημίζεται για τις εκκλησίες (δείτε τη μητρόπολη Σισανίου-Σιατίστης του 11ου αιώνα) αλλά και για τα φασόλια της! Μάλιστα, κάθε δεύτερο σαββατοκύριακο του Αυγούστου το χωριό γεμίζει από τον κόσμο που έρχεται να απολαύσει παραδοσιακή φασολάδα τραγουδώντας, πίνοντας και χορεύοντας. Όσοι το έχουν δει μιλούν για ένα σουρεάλ διονυσιακό δρώμενο. Κι εδώ θα βρείτε συμπαθητικές προτάσεις διαμονής και φαγητού – η ταβέρνα του απλού ξενώνα «Μύριχος» μου άνοιξε την όρεξη με πρασοτηγανιά με δαμάσκηνα, τσουκνιδόπιτα, άγρια μανιτάρια και άλλα τοπικά πιάτα, με τη συνοδεία τσίπουρου και κρασιού παραγωγής των ιδιοκτητών.
Αφήνοντας το Σισάνι, «φιδογυρίζω» ανεβαίνοντας το βουνό μέχρι τα 1.240 μ., όπου συναντώ τα Νάματα, ένα χωριό χτισμένο σε τέσσερις πτυχώσεις της πλαγιάς που το αγαπούν οι ορειβάτες. Το περιβάλλουν πλούσια φύση, δασικοί δρόμοι, πηγές και ρεματιές. Είναι το καλύτερο σημείο για να προσεγγίσετε την επιβλητική κορυφή του Ασκιού, το Σινιάτσικο, στα 2.111 μ. – οι ξενώνες διαθέτουν και σχετικά πακέτα σε συνδυασμό με πεζοπορίες. Από τα Νάματα κατεβαίνω τις ορεινές πλαγιές μέχρι την Εράτυρα, στα πιο πεδινά πλέον, με ωραία φύση, πολλά αρχοντικά ιδιαίτερης λαϊκής παράδοσης και, κυρίως, εξαιρετικό κλίμα, όπως με πληροφορούν οι γνωρίζοντες. Στάση για φαγητό στη Σιάτιστα, πόλη επιτυχημένων εμπόρων κατά το 19ο αιώνα, με τις δύο συνοικίες της, τα γουναράδικα και τις πολύ καλά διατηρημένες εκκλησίες – 23 τον αριθμό. Τα αρχοντικά της πόλης (πάνω από 50, εκ των οποίων κάποια επισκέψιμα), σαν κάστρα, εντυπωσιάζουν με τον εσωτερικό τους διάκοσμο: ξυλόγλυπτα ταβάνια, πολύχρωμα τζάκια, εκπληκτικά βιτρό. Μερικά από τα πιο ιδιαίτερα είναι των Πούλκως, Μανούση, Μαλιόγκα, Τζώνου, Κανατσούλη, Νεραντζόπουλου (εδώ θα δείτε βιτρό εμπνευσμένα από στίχους του Ομήρου) και το αρχοντικό Δόλγκηρα (αναστυλωμένο κι επιπλωμένο) με πλούσιο λαογραφικό υλικό και την επισκέψιμη παραδοσιακή κατοικία των Τσιότσιου και Ντέρου. Στους λάτρεις του θρησκευτικού τουρισμού προτείνουμε την Αγία Παρασκευή (1677), όπου στο νάρθηκα του γυναικωνίτη θα δείτε ανάμεσα στους αγίους τις μορφές αρχαίων σοφών (Σόλων, Πλάτων, Θουκυδίδης, Πλούταρχος, Αριστοτέλης, Σίβυλλα κ.ά.). Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε κρασί από τα τοπικά αμπέλια, τα οποία παρουσιάζουν όλο και καλύτερα αποτελέσματα, ενώ υπάρχουν και αρκετά επισκέψιμα οινοποιεία. Από τη Σιάτιστα βγαίνω στην Εγνατία και παίρνω το δρόμο πίσω για την Πτολεμαΐδα· ή μήπως καλύτερα να πάρω την αντίθετη κατεύθυνση και να πεταχτώ μέχρι την Καστοριά για καφέ στη λίμνη;
Που να μείνετε
ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
Παντελίδης(2463053300-5) Το θεαματικά ανακαινισμένο ξενοδοχείο-θρύλος της περιοχής μετά τη βόρεια έξοδο της πόλης.
ΒΛΑΣΤΗΞενώνας Γαλανού (2463092590) Μεγάλος ξενώνας με 24 δωμάτια, αξιόλογους κοινόχρηστους χώρους και πανοραμική θέα στον οικισμό.
Κτήμα Γιαννιώτη (2463092090) Μεγάλο κτήμα, άνετοι χώροι, 10 μεγάλα δωμάτια και studios, μεζονέτες, εστιατόριο, σαλόνι, cafe, playroom. Σαν μικρό resort.
ΣΙΣΑΝΙΜύριχος (2363092550) Μόλις λίγο έξω από το Σισάνι, αυτός ο απλός ξενώνας διαθέτει 7 εξοπλισμένα δωμάτια και ταβέρνα, ενώ εποπτεύει από ψηλά την πεδιάδα, το χωριό και τον ποταμό.
Τάτης (2463092105) Αγναντεύει την απέναντι λοφοπλαγιά. Άνετα και πολυτελή δωμάτια και σουίτες, σε νέο όμορφο κτίριο, δείγμα κλασικού μακεδονίτικου αρχοντικού.
ΕΜΠΟΡΙΟVilla Καστανόδασος (2463062275) Σύγχρονος, προσεγμένος ξενώνας, σε όμορφο περιβάλλον, χτισμένος σύμφωνα με την πατροπαράδοτη αρχιτεκτονική.
ΝΑΜΑΤΑΞενώνας Νάματα (2463092212) Τέσσερις ζεστές δίχωρες κατοικίες με όλες τις ανέσεις. Διαθέτουν και πακέτα για μαθήματα ζωγραφικής ή πεζοπορίες στα μονοπάτια του Σινιάτσικου. Έξτρα παροχή η θέα στις βουνοκορφές.
ΣΙΑΤΙΣΤΑΣιατισινό Αρχονταρίκι (2465047020) Επίπλωση και διακόσμησή σε απόλυτα παραδοσιακό ύφος. Οικογενειακό περιβάλλον και 10 δωμάτια στο ανακαινισμένο παλιό αρχοντικό στο κέντρο της πόλης.
Ίβερις (2465047054). Καινούργιο ξενοδοχείο στις παρυφές της πόλης. Άνετο και φωτεινό, με μεγάλα δωμάτια και σχεδόν minimal φυσιογνωμία σε όλους τους χώρους, που σε κερδίζει.
Που να φάτε
ΒΛΑΣΤΗ
Βλαχοδήμος (2463092464) Για λιχουδιές στο ταψί και στην κατσαρόλα.
Μιντέρια (2463092168) Για ό,τι καλύτερο βγάζει η σχάρα.
ΣΙΑΤΙΣΤΑΙράνια (2463021059) Μοντέρνες πινελιές σε κλασικές συνταγές, στην Πλατεία Γεράνειας.
Τρία Πηγάδια (2463022991) Για ψητά της ώρας και μαγειρευτά στην Πλατεία Χώρας.
ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑTothelo (25ης Μαρτίου 40, 2463055467) Cafe-bar-restaurant με trendy μουσική, «πικάντικο» όνομα κι ευφάνταστο μενού για όλες τις ώρες.
