Είναι αμαρτία –ίσως όχι προπατορική, σίγουρα όμως ταξιδιωτική– να πάτε στην Ιερουσαλήμ μόνο για θρησκευτικό προσκύνημα και να σας διαφύγει αυτό το μοναδικό χαρμάνι που συνιστά την ουσία της μοναδικότητάς της.
Παλαιστίνιες τινέιτζερ πάνε στο σχολείο με τα τζινάκια αλλά και τις μαντίλες τους, ένας πιτσιρικάς ορθόδοξος Εβραίος, με μπούκλες, έξω από τη συναγωγή Ramban βλέπει στο laptop τα e-mails του, ένα κοπάδι από θρησκευόμενες μαντιλοφορούσες Ρωσίδες διασταυρώνεται με μια μεγάλη ομάδα νεοσύλλεκτων φαντάρων (πάντα με τα αυτόματα κρεμασμένα στο στήθος), ένας ντροπαλός Αιθίοπας κληρικός στην πίσω αυλή του Παναγίου Τάφου χαμηλώνει τα μάτια όταν επιχειρούμε να τον φωτογραφίσουμε και δύο backpackers χαμογελούν παρατηρώντας αυτό το απίστευτο μείγμα της Ιερουσαλήμ. Ναι, το soundtrack αυτής της πόλης είναι ροκ, χαοτικό και διεγερτικό.
Επίκεντρο των εξερευνήσεών σας θα είναι σίγουρα η Παλιά Πόλη. Μέσα στα οθωμανικά τείχη ο οικισμός χωρίζεται σε τέσσερις συνοικίες, τη μουσουλμανική, την εβραϊκή, τη χριστιανική και την αρμένικη. Σίγουρα θα κάνετε ένα πέρασμα από τα μεγάλα προσκυνήματα. Θα επισκεφθείτε το Χαράμ με τα δύο επιβλητικά τζαμιά, τον Θόλο του Βράχου (ή τζαμί του Ομάρ) και το τζαμί του Αλ Ακσά. Αυτός ο θρησκευτικός χώρος απλώνεται στο σημείο όπου μέχρι το 135 π.Χ. βρισκόταν ο μεγάλος ναός των Ιουδαίων. Έτσι, λοιπόν, ακριβώς απέξω, βρίσκεται το Τείχος των Δακρύων, το οποίο κάθε μέρα συγκεντρώνει δεκάδες θρησκευόμενους εβραίους που προσεύχονται. Όσον αφορά το χριστιανισμό, με σημείο εκκίνησης την πύλη των λιονταριών, θα ανηφορίσετε την Οδό του Μαρτυρίου (Via Dolorosa) ανάμεσα σε αναρίθμητα μαγαζιά με σουβενίρ αλλά και δεκάδες θρησκευτικά ιδρύματα, τα οποία στο εσωτερικό τους κρύβουν γαλήνιες στοές και πλούσιους κήπους, και θα φτάσετε στον Πανάγιο Τάφο, ένα ναό-Βαβέλ του χριστιανισμού, καθώς είναι μοιρασμένος σε καμιά δεκαριά διαφορετικές εκκλησίες (ο ίδιος ο τάφος, πάντως, ανήκει στη δικαιοδοσία του Ορθόδοξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων).
Η πίσω πόρτα του Παναγίου Τάφου σάς βγάζει σε μία από τις μεγαλύτερες σκεπαστές αγορές. Ακριβώς εκεί βρίσκεται και το «Zalatimo’s», ένα μαγαζί που όχι μόνο φτιάχνει φημισμένη τυρόπιτα με αραχνοΰφαντο φύλλο, αλλά στο εσωτερικό του διατηρεί τα ερείπια της πρώτης εκκλησίας που χτίστηκε επί αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Αγορές θα βρείτε σε ακόμη πολλά σημεία της πόλης. Οι πιο σύγχρονης αντίληψης είναι αυτές της εβραϊκής γειτονιάς. Γύρω από το Χαράμ απλώνονται οι μουσουλμανικές αγορές. Μικρομάγαζα που πουλούν γλυκά από σουσάμι εναλλάσσονται με περίτεχνες θύρες οι οποίες χρονολογούνται από την εποχή των Μαμελούκων. Όταν κουραστείτε, σταματήστε σε κάποιο από τα καφενεία για «arabic coffee» αρωματισμένο με κάρδαμο. Δίπλα στην πύλη του Ηρώδη βρίσκεται και η αγορά τροφίμων. Εδώ θα συναντήσετε δεκάδες πάγκους με αχνιστές κατσαρόλες που τηγανίζουν φαλάφελ για τους περαστικούς. Για καφέ, πάντως, πολύ ωραία είναι και η περιοχή του Μουριστάν με τα υπαίθρια cafes. Για φαγητό κατευθυνθείτε στην αρμένικη γειτονιά. Η «Αρμένικη Ταβέρνα» (Armenian Patriarchate rd.) θυμίζει κάτι μεταξύ εκκλησίας και παλαιοπωλείου, αλλά είναι ένα φημισμένο φαγάδικο. Λίγο πιο κάτω, το «Bulghouri» (Armenian Patriarchate rd. 6) είναι ένα σύγχρονο μαγαζί με ωραίο κήπο, το οποίο στεγάζεται σ’ ένα παλιό θολωτό κτίριο.
Η σύγχρονη πόλη σίγουρα θα σας κερδίσει με τα πολύ ωραία μουσεία (στα οπωσδήποτε το Μουσείο του Ολοκαυτώματος Yad Vashem και το Shrine of the Book με τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας).
Η Ιερουσαλήμ είναι σαφώς πιο συντηρητική απ’ ό,τι το Τελ Αβίβ, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι λείπουν εντελώς οι πρωτοβουλίες ανθρώπων που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για το άλυτο παλαιστινιακό ζήτημα. Ας κλείσουμε, λοιπόν, τη μικρή μας βόλτα στο Museum on the Seam, το οποίο είναι αφιερωμένο στην κοινωνικοπολιτική τέχνη και στεγάζεται σ’ ένα βομβαρδισμένο κτίριο στη ζώνη ανακωχής του πολέμου του ’48, αλλά και το εξαιρετικό βιβλιοπωλείο Educational Bookshop (Salah Ad-Din str. 19), το οποίο διαθέτει σχεδόν αποκλειστικά εκδόσεις (και ξενόγλωσσες) που αφορούν το Παλαιστινιακό.
Πού να μείνετε
Στη Δυτική Ιερουσαλήμ, σε κεντρικό σημείο και όχι πολύ μακριά από την πύλη της Γιάφας και την Παλιά Πόλη, αυτό το καινούργιο ξενοδοχείο αποτελεί την πιο design άφιξη στην πόλη. Σύγχρονη minimal chic διακόσμηση σε φωτεινά χρώματα και απλόχωροι κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι, χωρίς να χάνουν ούτε στιγμή τον contemporary χαρακτήρα τους, κάνουν μικρές εύστοχες αναφορές στο αρχιτεκτονικό παρελθόν της πόλης (www.mamillahotel.com).
Το παλιό, καλό κλασικό ξενοδοχείο της πόλης (σαν να λέμε η «Μεγάλη Βρεταννία» των Αγίων Τόπων…). Ακριβώς έξω από τα τείχη της Παλιάς Πόλης, διαθέτει εξαιρετική θέα προς αυτά. Αξίζει να έρθετε ακόμη και για καφέ. Είναι μέλος της αλυσίδας The Leading Hotels of the World (www.lhw.com).
Το έτερο ιστορικό ξενοδοχείο της πόλης συμπληρώνει 120 χρόνια λειτουργίας και προσφέρει διαμονή σε στιλ «χίλιες και μία αραβικές νύχτες». Αν ο καιρός είναι ζεστός, αξίζει να δειπνήσετε στους υπέροχους κήπους του ή απλώς να περάσετε για να ρίξετε μια ματιά στο κομψό gift shop (www.americancolony.com).
Μικρό ξενοδοχείο μόλις 14 δωματίων, έξω από τα τείχη της Παλιάς Πόλης, που το διαχειρίζεται η ίδια οικογένεια στην οποία ανήκει το κτίριο εδώ και 60 χρόνια. Τα δωμάτια είναι επιπλωμένα με αντίκες και το σύνολο παραπέμπει σε παλιό αραβικό αρχοντικό της Παλαιστίνης (www.jrshotel.com).
Κι επειδή δεν διαθέτουμε όλοι 400 δολάρια για μία διανυκτέρευση, σας σημειώνουμε μια απλή τουριστική λύση, όχι πολύ μακριά από την Παλιά Πόλη, με σύγχρονες υποδομές, αν και μαζική. Την Παρασκευή το βράδυ, όμως, όταν έχουν φτάσει τα μιλιούνια των ορθόδοξων Εβραίων που την επομένη θα προσκυνήσουν στο Τείχος των Δακρύων, το λόμπι του παρουσιάζει σίγουρα ανθρωπολογικό ενδιαφέρον (www.grandcourt-jerusalem.com).
