Το design ταιριάζει στη μεγαλοπρέπεια. Η Νταϊάνα Σαλεβουράκη ακολούθησε το hip crowd σε spa εποχής και αναμεταδίδει: ο φολκλόρ Μαγυάρος και το τσιγγάνικο βιολί δεν κατοικούν πλέον στη Βουδαπέστη.
H Βουδαπέστη άνοιξε σχετικά νωρίς στους Δυτικούς τουρίστες – τουλάχιστον αν τη συγκρίνουμε με άλλες πόλεις της Ανατολικής Ευρώπης. Σήμερα όμως τείνουμε να ξεχνάμε ότι, ακόμη κι έτσι, αυτό συνέβη σχετικά πρόσφατα. Πριν από 20 χρόνια, ήταν γνωστή μόνο στους ταξιδιώτες που αναζητούσαν εξωτικές περιπέτειες στο Ανατολικό Μπλοκ. Θυμάμαι ρομαντικούς καλλιτέχνες φίλους μου να σχεδιάζουν ταξίδια στην πρωτεύουσα της Ουγγαρίας, γεμάτα μουσεία, όπερες και καφενεία με πολύ καπνό και άφθονο καλό κρασί. Γύριζαν όλοι με ιστορίες για γλέντια με τους φιλόξενους κατοίκους της και κονστρουκτιβιστικά σουβενίρ με σφυροδρέπανα και μικρά αγαλματάκια του Λένιν. Το πρώτο αυτό κύμα ταξιδιωτών ήταν έτοιμο ν’ αναγνωρίσει το καλό και ν’ αγνοήσει τις γκρίζες πλευρές της πόλης. Σήμερα όμως δεν υπάρχει τίποτα γκρι στη Βουδαπέστη. γεμάτη ζωή, νέες ιδέες και φιλοδοξίες, η πόλη ανακατεύει δημιουργικά τα ποικίλα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της πολυτάραχης ιστορίας της και στήνει ευφάνταστα τα χαρτιά της. Αγαπητοί ταξιδιώτες faites vos jeux!
Οι βίλες και τα πολυάριθμα αρχοντικά της βρίσκονται σε φάση γενικευμένου λίφτινγκ, το ίδιο και τα ιστορικά cafe΄s και τα διάσημα λουτρά της. Παλάτια όπως το «Gresham» (παράδειγμα αρχιτεκτονικής της ουγγρικής Secession) και το «New York» έχουν ανακαινιστεί και ανοίξει τις πύλες στους ευτυχείς θνητούς που μπορούν ν’ αντέξουν το κόστος μιας σουίτας. Τα διάσημα ζαχαροπλαστεία όπου έπαιρναν τον καφέ τους και δοκίμαζαν ένα από τα καταπληκτικά γλυκά (Eszterhazy torta, Somloi galuska, Dobos torta) o Franz Deak και ο Franz Liszt σε μεταφέρουν σε άλλες εποχές. Στο «Gerbeaud» πολυτελή μάρμαρα και άφθονος μπρούντζος συνδυάζονται με τη ροκοκό οροφή και τους φανταστικούς πολυέλαιους, ενώ στο «New York Cafe΄» το στιλιστικό αλαλούμ εκμοντερνίζει το ροκοκό στιλ διατηρώντας όμως το ιστορικό του ύφος. Νέα κτίρια που στεγάζουν γραφεία, ξενοδοχεία, καταστήματα και shopping galleries υπογράφονται από μοντέρνους αρχιτέκτονες, προσεγμένες boutiques εκθέτουν τη δουλειά νέων Ούγγρων σχεδιαστών, όπως το Retrock Deluxe, το Wladis, signe΄ καταστήματα φιγουράρουν στη λεωφόρο Andrassy, τη Champs-Elyse΄es της Βουδαπέστης, και στον πεζόδρομο της Vaci Utca.
H αντίπαλος της Βιένης Το 1878 η Βούδα, πρωτεύουσα της πόλης, η Οβούδα (που βρίσκεται βόρεια της πόλης) και η Πέστη (που απλώνεται στις ρηχές όχθες του Δούναβη) ενώθηκαν δημιουργώντας ένα οικιστικό σύνολο που έμελλε να περάσει μέρες μεγάλης δόξας. Βρισκόμαστε στην περίοδο της μπελ επόκ. Η πόλη γεμίζει λογοτεχνικά καφενεία, δημόσια λουτρά, ζαχαροπλαστεία, θέατρα και κέντρα διασκέδασης. Τα studios του Gustave Eiffel σχεδιάζουν τον τεράστιο σιδηροδρομικό σταθμό του Nyugati Palyandvar και η πόλη αποκτά τον πρώτο υπόγειο σιδηρόδρομο της ηπειρωτικής Ευρώπης καθώς κι ένα νεογοτθικό Κοινοβούλιο και λεωφόρους όπως την Andrassy Utca με τα μεγαλοπρεπή παλάτια και αρχοντικά. Καλλιτέχνες και διανοούμενοι συναντιούνται εδώ για να ξαναφτιάξουν τον κόσμο, σε κομψά ζαχαροπλαστεία με σοφιστικέ ντεκόρ, ενώ η επιστήμη, η τέχνη και η ψυχανάλυση γνωρίζουν μεγάλη άνθηση. Η Βουδαπέστη γίνεται αντίπαλος της Βιένης (τότε πρωτεύουσας της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας) και, ενώ οι σχέσεις της Ουγγαρίας με την ηγεμονική Αυστρία δεν κυλούν πάντα στον αιθέριο ρυθμό του βαλς, μια γυναίκα καταφέρνει να κάνει τους Ούγγρους, αν όχι να ευλογήσουν, τουλάχιστον να αποδεχτούν το «γάμο» με τη Βιένη: η Σίσι (σύζυγος του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ) που θα τη συναντήσετε παντού στη Βουδαπέστη – στη λεωφόρο, τη γέφυρα και την πλατεία με το όνομά της, ακόμη και τρώγοντας «τα μπισκότα της» στο περίφημο ζαχαροπλαστείο του «Gerbeaud».
H ακμή όμως πάντα ακολουθείται από την παρακμή. Η ευημερία διακόπηκε απότομα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και στα 40 χρόνια του κομμουνισμού ο ταχύς παλμός της σιγά σιγά έφτασε περίπου στη στασιμότητα. Λόγω έλλειψης πελατών και πίεσης από το νέο καθεστώς έκλεισαν τα μπαρ και τα θέατρα, ενώ επιστήμονες και καλλιτέχνες δραπέτευσαν στη Δύση. Ακόμη και σήμερα σώζονται σημάδια από σφαίρες στους τοίχους παλιών κτιρίων, «σουβενίρ» των πολέμων και της βίαιης κατάπνιξης της αντι-σοβιετικής εξέγερσης του 1956. Τα περίεργα κενά που θα δείτε μεταξύ κτιρίων δηλώνουν ότι εκεί παλιότερα υπήρχε κάποιο κτίριο που έπεσε θύμα αμέλειας και εγκατάλειψης. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα διαμερίσματα απεθνικοποιήθηκαν μετά το τέλος της κομμουνιστικής περιόδου, 50 χρόνια παραμέλησης προκάλεσαν ανεπανόρθωτη ζημιά. Έτσι οι κατοικίες που κρίθηκαν ετοιμόρροπες αντικαταστήθηκαν με νέα κτίρια. Σήμερα λοιπόν μπορείτε να δείτε ολόκληρη την ιστορία της Ουγγαρίας καταγεγραμμένη στην αρχιτεκτονική των κτιρίων που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, στην art deco περίοδο και στη δεκαετία του ’70. Ωραίες και πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι βόλτες στα μικρά σοκάκια της εβραϊκής περιοχής, στην αριστοκρατική λεωφόρο Andrassy, στον μεσαιωνικό Προμαχώνα των Ψαράδων, στις μπαρόκ εκκλησίες, στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών (σπουδαιότερο έργο του αρχιτέκτονα Odon Lechner που θεωρείται ο καλύτερος εκφραστής της art deco εποχής).
Η πόλη και τα λουτρά της Κάποιες περιοχές κρύβουν στο υπέδαφός τους πετρέλαιο κι άλλες χρυσό. Η Βουδαπέστη όμως έχει το καλύτερο! Γεωλογικές δεξαμενές θερμών υδάτων που πηγάζουν σε 120 σημεία της πόλης με θερμοκρασία που κυμαίνεται από το χλιαρό ως το καυτό. Στα δημόσια μπάνια, οι κάτοικοι της Βουδαπέστης έρχονται για να συναντήσουν φίλους, να κουβεντιάσουν, να διαβάσουν εφημερίδα και να παίξουν σκάκι. Άλλοι επισκέπτονται τα λουτρά πρωί πρωί για ένα καλό ξεκίνημα, άλλοι μετά τη δουλειά για χαλάρωση και μερικοί το απόγευμα για να αναζωογονηθούν και να συνεχίσουν να δουλεύουν. Τα παλαιότερα λουτρά της πόλης είναι τα Rudas, από την οθωμανική περίοδο. Κάθε spa maniac που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να επισκεφτεί έστω και μια φορά στη ζωή του τα νεο-μπαρόκ λουτρά του Szechenyi στο μέσο ενός καταπράσινου πάρκου: φημισμένο για τις εξωτερικές πισίνες, που χρησιμοποιούνται ακόμα κι όταν χιονίζει, αντίστοιχο της Σκάλα του Μιλάνου για την όπερα. Στο μεγάλο του αμφιθέατρο με τα περιστύλια και τα αγάλματα, μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας περιτριγυρισμένος από ζεστούς ατμούς.
Ένα ακόμα διαμάντι της art-nouveau είναι τα λουτρά του Gellert, που χτίστηκαν το 1918 και σήμερα ανακαινίζονται εξολοκλήρου. Θόλοι, μωσαϊκά, σιντριβάνια, η περίεργη ακουστική και ο ήχος του νερού που τρέχει θα σας αφήσουν άναυδους. Θα περάσετε ολόκληρες ώρες παρακολουθώντας τον κόσμο σαν να βρίσκεστε σε ένα χαλαρό cafe΄, με τη μόνη διαφορά ότι εδώ οι πάντες φοράνε μαγιό. Κάτι ήξερε ο Attila, ο υπεύθυνος των εισιτηρίων, που μου είπε να μην ξεχάσω να βγω από τα θερμά νερά...
ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ KNOW-HOW
Τips
Four Seasons (Gresham Palace, Roosevelt Ter 5-6, +3612686000 www.fourseasons.com) Το παλάτι του Gresham χτίστηκε το 1906 και αποτελεί μοναδικό παράδειγμα της Art Nouveau Secessionist περιόδου. Ούγγροι τεχνίτες ειδικευμένοι στο γυαλί, το ξύλο και την πέτρα δημιούργησαν ένα χώρο τόσο πολυτελή και όμορφο που αξίζει να το επισκεφτείτε μόνο και μόνο για να θαυμάσετε τη δουλειά τους. Αν το κόστος των δωματίων σας φαίνεται απαγορευτικό, πάρτε ένα martini η το μεσημεριανό σας στο «Gresham Kavelaz» όπου μπορείτε ν’ απολαύσετε ουγγρικές σπεσιαλιτέ παρακολουθώντας τη κίνηση της γέφυρας των αλυσίδων (Szecheny Lanchid). Αξίζει όμως να μείνετε έστω και μια νύχτα στο τέλεια ανακαινισμένο αυτό ξενοδοχείο με τις θαυμάσιες σουίτες που βλέπουν προς το ποτάμι.
New York Palace (Erzsebet Krt 9-11, +3618866111, www.boscolohotels.com) Ένα ακόμη παλάτι, που την κομμουνιστική περίοδο χρησιμοποιούταν ως εκδοτικός οίκος και τυπογραφείο, ανακαινίστηκε εξολοκλήρου από τον Maurizio Papiri και τον Adam Tihanyi D, που προτίμησαν να διακοσμήσουν το χώρο με μια ανάμειξη μπαρόκ και ιταλικής Αναγέννησης με σύγχρονο design. Η royal σουίτα του φιλοξενεί συχνά τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Εδώ βρίσκεται και το περίφημο «Cafe΄».
Lanchid 19 (Lanchid Utca 19, +3614191900, www.lanchid19hotel.hu) Από αυτό το ξενοδοχείο (που βλέπει προς την Πέστη στις δυτικές όχθες του Δούναβη) μπορείτε να κάνετε sightseeing χωρίς να χρειαστεί να φύγετε από το δωμάτιό σας! Το «Lanchid 19» όμως είναι κυρίως άριστο δείγμα σύγχρονου ουγγρικού design. Έπιπλα των Erwan & Ronan Bouroullec συνδυάζονται με κομμάτια του Philippe Starck και του George G. Sowden, ενώ η πρόσοψη αποτελείται από μεγάλες γυάλινες διακοσμημένες πλάκες που αλλάζουν σχήμα και σχέδιο με τον αέρα.
Atrium Hotel (Csokonai Utca 14, +3612990777, www.hotel
atrium.hu) 57 καλοσχεδιασμένα δωμάτια σε μια εντυπωσιακά ανακαινισμένη κλασική πολυκατοικία. Το boutique hotel «Atrium» ανήκει στην αλυσίδα ξενοδοχείων Mellow Mood και για τη διακόσμηση του χρησιμοποιήθηκαν έπιπλα, ταπετσαρίες και υφάσματα της αγγλικής εταιρείας Designers Guild.
Πού να φάτε
Gundel (Allatkerti Utca 2, +3614684040, www.gundel.hu) Εστιατόριο-θεσμός από το 1894. Το μαγαζάκι στον προθάλαμο θα σας βάλει κατευθείαν στο πνεύμα: γαστρονομικά προϊόντα, κρασιά, λικέρ και γραβάτες! Αυθεντικοί πίνακες Ούγγρων ζωγράφων του 19ου και 20ού αιώνα και εντυπωσιακές μπουαζερί διακοσμούν το χώρο. Το βράδυ τσιγγάνικα βιολιά απογειώνουν τα κέφια. Από το 1900 μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το «Gundel» ήταν το κομψότερο εστιατόριο της Κεντρικής Ευρώπης. Ακόμα και σήμερα όμως μια βραδιά εδώ παραμένει ανεπανάληπτη εμπειρία.
Onyx (Vorosmarty Ter 7-8, +3614299023, www.onyxrestaurant.hu) Προορισμός από μόνο του, το νέο εστιατόριο της εταιρείας Gerbeaud Gasztronomia, σερβίρει σύγχρονη ουγγρική κουζίνα διά χειρός της executive chef Szabina Szullo. Ο συνδυασμός των πιάτων με τα εκλεκτά ουγγρικά κρασιά, η εσωτερική διακόσμηση του Zoltan Varro και το σέρβις αξίζουν το ένα Michelin αστέρι που θα τους δοθεί σύντομα (το πρώτο στην Ουγγαρία).
Apetito Restaurant (Hess Andras Ter 6, +3614887416, www.apetito.hu) Στεγασμένο σ’ ένα από τα παλαιότερα κτίρια του λόφου της Βούδας, το «Apetito» προσφέρει την καλύτερη κλασική ουγγρική κουζίνα της πόλης. Η συλλογή των καταπληκτικών ουγγρικών κρασιών αποτελεί από μόνη της αφορμή για επίσκεψη.
Dio Restaurant (Sas Utca 4, +3613280360, www.diorestaurant.com) Η μοντέρνα διακόσμηση του «Dio» είναι ένας περίεργος συνδυασμός όπου τα murano συναντούν το φολκλόρ. Έτσι ακριβώς είναι και η κουζίνα του: πάνω σε τεράστια γυάλινα κίτρινα πιάτα σερβίρουν πάπιες και χήνες ψητές, μαγειρεμένες στην εντέλεια, με πίτουρα για γαρνιτούρα.
Spoon Cafe΄ and Lounge (Vigado Ter 3, +3614110933, www.spooncafe.hu) Το πιο trendy για τους νέους εστιατόριο της Βουδαπέστης στεγάζεται σε ποταμόπλοιο που είναι αγκυροβολημένο κοντά στη γέφυρα των Αλυσίδων. Η κουζίνα που προσφέρει είναι fusion ουγγρικής και ασιατικής και στο αμπάρι του πλοίου θα βρείτε ένα αραβικό μπαρ για 1001 νύχτες.
ΛουτράGellert Baths Kelenhegyi Utca 4-6, +3614666166.
Szechenyi Baths Allatkerti Utca 11, +3613633210.
Rudas Baths Dobrentei Ter 9, +3613758373.
