Ενδοχώρα κούκλα, παραλίες υπέροχες (κάντε μόνο τάμα στην Παναγιά να μη φυσάει), φαγητό αξιοπρεπέστατο, αγάπη για την τέχνη και υψηλή κουλτούρα: να γιατί η Τήνος είναι η αγαπημένη των σοφιστικέ και των διανοούμενων. Τον Αύγουστο την παραχωρούν στα πλήθη, αλλά με το πρώτο γουικέντ του Σεπτέμβρη αρχίζουν τα σούρτα-φέρτα. Ιδού τα καλύτερα της μαντόνας των Κυκλάδων.
"Χειροποίητο νησί" είχε χαρακτηρίσει την αγαπημένη του Τήνο ο Κορνήλιος Καστοριάδης (το σπίτι του βρίσκεται στον Τριπόταμο), αλλά θα νομίσετε πως σας παραπλάνησε μόλις πατήσετε το πόδι σας στο λιμάνι. Η βιτρίνα της πόλης, τσιμεντένια και τουριστική, είναι μάλλον απογοητευτική και καθόλου αντιπροσωπευτική για αυτό που θα ζήσετε τις λίγες μέρες που θα βρεθείτε εδώ.
Τα όμορφά της βρίσκονται στην ενδοχώρα (κάποια και στην πόλη, για όλους όσοι ξέρουν να ξετρυπώνουν τα ωραία). Αστέρι της πόλης σαφώς η Παναγιά που, χωρίς τα πλήθη των μαυροφορεμένων γυναικών, είναι πολύ καλύτερη. Χαζεύεις για ώρες μπροστά στα τάματα που κρέμονται μέσα στο ναό, δείγμα βαθιάς ανθρώπινης πίστης. Τα πιο "φωναχτά" έχουν και μια ιστορία πίσω τους (λίγο αλήθεια, λίγο θρύλος). Αν είστε λίγοι στο ναό, όλο και κάποιος θα βρεθεί να σας διηγηθεί πράγματα και θάματα. Θάματα που ξεκινούν από την εύρεση της εικόνας και την ανέγερση του ναού και φθάνουν μέχρι τα καθημερινά. Ναι, η Μαντόνα τραβάει σαν μαγνήτης τα πλήθη, αποτελώντας μεγάλο τουριστικό κεφάλαιο, αλλά η Τήνος δεν είναι μόνο αυτή.
Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
Μεγάλοι αρχιτέκτονες της σύγχρονης Ελλάδας έχουν μελετήσει το λαϊκό αισθητήριο του ωραίου και αντιγράψει τη λαϊκή σοφία: απόσταγμα αιώνων που βρήκε εφαρμογή στα σπίτια, στις αυλές, στα καλντερίμια, στις εκκλησιές, ακόμα και στα μεγαλοπρεπή "κοτέτσια" για τα περιστέρια -γιατί τι άλλο είναι αυτά τα μοναδικά, κομψά καλλιτεχνήματα, οι περιστεριώνες, που στολίζουν το "κορμί" της Τήνου. Η αισθητική του νησιού σε συνεπαίρνει. Και δεν είναι μόνο τα οικιστικά σύνολα^ η φύση και οι άνθρωποι μετέχουν στην ομορφιά. Απροσδόκητο πράσινο, ήσυχες παραλίες, αλλά και τοπία σεληνιακά. Όλα φτιαγμένα σοφά, με συμμετρία. Και ύστερα είναι οι άνθρωποι. Οι καλλιτέχνες των Κυκλάδων, οι καλύτεροι σμιλευτές του μαρμάρου. Ανοιχτόκαρδοι, χαμογελαστοί, φιλόξενοι, καλοφαγάδες, χαρούμενοι και γλεντζέδες. Επισκέπτομαι την Τήνο δεν σημαίνει αράζω στις παραλίες. Ετοιμαστείτε για ένα εντυπωσιακό οδοιπορικό, που θα θελήσετε να επαναλάβετε πολλές φορές στη ζωή σας.
ΟΡΓΑΝΩΣΤΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΑΣ
Ξεχάστε ό,τι ξέρατε περί Κυκλάδων, εκεί όπου κάθε γωνιά και ένα ξενοδοχείο. Τα αξιοπρεπή καταλύματα εδώ είναι λίγα και βρίσκονται κυρίως στις κοντινές με την πόλη παραλίες-μικρά θέρετρα του Αγίου Ιωάννη Πόρτο, του Αϊ- Σώστη, του Αγίου Φωκά και των Κιονίων. Προς την Έξω Μεριά (Πύργος, Πάνορμος κ.λπ.) υπάρχουν μόνο ενοικιαζόμενα διαμερίσματα. Το καλύτερο από όλα βεβαίως είναι να έχετε φίλο με σπίτι στο νησί…
Από την πόλη λοιπόν θα οργανώσετε τις εξορμήσεις σας. Οι αποστάσεις ανάμεσα στα χωριά είναι πολύ μικρές, άρα δεν έχετε να "γράψετε" πολλά χιλιόμετρα στο κοντέρ του αυτοκινήτου. Εκείνο όμως που θα χρειαστείτε είναι τα πόδια σας. Μην το ξεχάσετε αυτό: τα χωριά της Τήνου θα τα γνωρίσετε μόνο αν τα περπατήσετε. Να φτάσετε στην πλατεία και να αράξετε, δεν "λέει". Χωθείτε στα δαιδαλώδη σοκάκια της Κώμης και στις σκιερές μεσαιωνικές στοές στον Αρνάδο, σταματήστε μπροστά στις μαρμαρόγλυπτες λεπτομέρειες των σπιτιών στον Πύργο (πατρίδα των Χαλεπά, Λύτρα, Φιλιππότη και άλλων επιφανών Τηνίων). Φωτογραφίστε την ομορφιά των δεκάδων καμπαναριών, αποκρυπτογραφήστε τα σύμβολα (πουλιά, ζώα, ψάρια, φυτά, δέντρα, καΐκια) πάνω στα εντυπωσιακά υπέρθυρα που θα βρείτε παντού στο νησί. Μπείτε στο νεκροταφείο του Πύργου, που μοιάζει περισσότερο με μουσείο γλυπτικής. Ανακαλύψτε γιατί ο Κορνήλιος Καστοριάδης λάτρεψε τον Τριπόταμο, από τα αρχαιότερα χωριά του νησιού, κάτω από τον επιβλητικό όγκο του Εξώμβουργου. Στο Κτικάδο αγναντέψτε τη θάλασσα, θαυμάστε την ομορφιά των σπιτιών και πιείτε νερό στην παλιά βρύση. Αφουγκραστείτε την καρδιά της καθολικής Τήνου στην Ξυνάρα και στα Λουτρά. Εδώ βρίσκεται η έδρα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής, τα μοναστήρια των Ιησουιτών και των Ουρσουλίνων μοναχών. Θα... αγαπήσετε σίγουρα το χωριό Αγάπη, με τις καταπληκτικές καμάρες, τους πλακόστρωτους δρόμους και το παραδοσιακό πηγάδι με τις πλύστρες (μνημείο του χωριού) και θα ξαποστάσετε στο γραφικό καφενεδάκι του. Μπείτε στην καθολική εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, στην Κώμη. Φωτογραφίστε το κεκλιμένο καμπαναριό (Μικρή Πίζα το λένε κάποιοι) της εκκλησίας του Σωτήρα, στον Καρκάδο. Αφήστε τη φαντασία σας να οργιάσει στο Βωλάξ, ένα σχεδόν εξωπραγματικό χωριό, λες και εδώ κάποτε έβρεξε πέτρες. Ολοστρόγγυλοι ογκόλιθοι έχουν συνθέσει ένα εδαφολογικώς sui generis τοπίο -και σχεδόν πάνω σε αυτούς, οι άνθρωποι "στρίμωξαν" τα σπίτια τους. Κανείς δεν έχει έχει δώσει μέχρι σήμερα πειστική απάντηση για αυτό το ξάφνιασμα που σε περιμένει στο Βώλαξ. Οι κάτοικοι συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να πλέκουν τα καλάθια τους και να αγναντεύουν τις πέτρες -έχουν πάψει από χρόνια να αναρωτιούνται. Στον Ταραμπάδο αφήστε για λίγο το αυτοκίνητο και μπείτε στο μονοπάτι που θα σας φέρει όσο πιο κοντά γίνεται στους εκπληκτικούς περιστεριώνες του -έντεκα από τα σπάνια αυτά δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνίας έχουν αναπαλαιωθεί. Στον Κάμπο ξεχαστείτε για ώρες στα γραφικά σοκάκια, μιλήστε με τους ντόπιους που κάθονται στις αυλές και γλυκαθείτε με πεντανόστιμα σύκα.
Στην Καρδιανή και τα Υστέρνια, μπαλκόνια στο Αιγαίο και αγαπημένα χωριά πολλών επώνυμων Αθηναίων που έχουν φτιάξει σπίτια εδώ, απολαύστε αρχοντιά και θέα στη θάλασσα, τον καταλύτη που διαμόρφωσε τις ψυχές των ανθρώπων. Άλλωστε, η παράδοση λέει πως η φουρτουνιασμένη αυτή θάλασσα ανάγκασε τον Φειδία, που πήγαινε στη Δήλο, να σταματήσει στο νησί και να διδάξει στους Τήνιους την τέχνη της μαρμαρογλυπτικής.
ΠΟΥ ΘΑ ΚΟΛΥΜΠΗΣΕΤΕ
Η Τήνος έχει πανέμορφες παραλίες. Αν ρωτήσετε όμως όλους όσοι έχουν κάνει διακοπές στο νησί, θα σας πουν ότι ελάχιστες φορές έχουν απολαύσει εδώ τη θάλασσα. Και δεν έχουν άδικο. Ο αέρας λυσσομανάει τον περισσότερο καιρό. Οι ντόπιοι μάλιστα χαριτολογούν, αποκαλώντας τον με διάφορα ονόματα: ο "καρεκλάτος" που σηκώνει καρέκλες, ο "τραπεζάτος" σηκώνει και τα τραπέζια.
Οι ωραιότερες παραλίες βρίσκονται στο νοτιοδυτικό τμήμα και έχουν ψιλή άμμο. Η καλύτερη από όλες όμως, η Απγανιά, θέλει περπάτημα για να την απολαύσεις. Εντυπωσιακές είναι η Παχιά Άμμος, η Λιβάδα και η Αγία Κυριακή. Οι πιο γνωστές και μαζικές είναι η Κολυμπήθρα, οι παραλίες στον Άγιο Ιωάννη Πόρτο και στον Άγιο Σώστη, στον Πάνορμο, στα Υστέρνια και στην Καρδιανή. Για να απολαύσετε όμως την καθαρή θάλασσα χωρίς να "τρώτε" άμμο και κύμα, ρωτήστε τους ντόπιους κάθε φορά που ο αέρας λυσσομανάει. Στην Τήνο συνήθως φυσάει βοριάς. Αποφύγετε τότε λοιπόν το κολύμπι στην Παχιά Άμμο, στη Λιβάδα, στην Κολυμπήθρα, στον Πάνορμο. Προτιμήστε τον Άγιο Ρωμανό ή τους όρμους της Καρδιανής και των Υστερνίων.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ
Με πλοίο από Ραφήνα και Πειραιά, καθημερινά δρομολόγια (4 και 5 ώρες, αντίστοιχα). Με καταμαράν και ιπτάμενο δελφίνι από Ραφήνα (μιάμιση ώρα).
Λιμεναρχείο Ραφήνας: 22940/28888, 22940/22300. Λιμεναρχείο Πειραιά: 2104226000-4, 2104593140, 2104511311, 2104114785.
ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Τήνος Beach (22830/22626): Στην παραλία Κιόνια, 3 χλμ. από την πόλη. Από τα κλασικά ξενοδοχεία του νησιού, με στάνταρ δωμάτια και μπανγκαλόους, πισίνα και δική του οργανωμένη παραλία. Βυζάντιο Beach (22830/22421): Στον Άγιο Σώστη, ακριβώς πάνω στην παραλία. Διαμερίσματα με όμορφες αυλές και ολάνθιστα λουλούδια. Άνετα και εξοπλισμένα με κουζίνα. Μικρή ταβέρνα για φαγητό. Carlo (22830/24159): Στον Αϊ-Γιάννη Πόρτο, 500 μέτρα από την παραλία. Θα το επιλέξετε για την ησυχία και τη θέα -διακρίνεται απέναντι η Μύκονος. Διαμερίσματα μεγάλα, εξοπλισμένη κουζίνα, πισίνα. Cavos (22830/24224-5): Συγκρότημα διαμερισμάτων (καλύτερες οι δύο μεγάλες σουίτες) πάνω στην παραλία του Αγίου Σώστη. Ήσυχο, καθαρό, με παραδοσιακή αρχιτεκτονική και όμορφο περιβάλλοντα χώρο. Porto Tango (22830/24411): Στον Άγιο Ιωάννη Πόρτο, 200 περίπου μέτρα από τη θάλασσα. Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, άνετα δωμάτια, λιτά διακοσμημένα. Πισίνα με πολύ καλή θέα. Golden Beach (22830/22579): Συγκρότημα στην παραλία του Αγίου Φωκά με κεντρικό κτίριο και μπανγκαλόους. Τήνιον (22830/22261): Πανέμορφο ανακαινισμένο νεοκλασικό, που λειτουργεί ως ξενοδοχείο από το 1925. Ό,τι καλύτερο, αν μείνει κανείς μέσα στην πόλη. Ψηλοτάβανο, με παλιά εκπληκτικά δάπεδα και κάποια κομμάτια από την αλλοτινή επίπλωση του ξενοδοχείου.
ΠΟΥ ΘΑ ΦΑΤΕ Θαλασσάκι στην παραλία Υστέρνια: θα σας κλέψει την καρδιά. Αγία Θάλασσα στον Πάνορμο: ενώ συνεχίζει να είναι μια καλή ταβέρνα, φέτος τη βρήκαμε πεσμένη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Κουτούκι της Ελένης στη Χώρα: ίσως το πιο παλιό μαγαζί της Τήνου· λειτουργεί ως κουτούκι από το 1853. Μεζέδες και φαγητά κατσαρόλας. Σπεσιαλιτέ οι μαραθοτηγανίτες, οι κολοκυθοκεφτέδες και οι αρναδικές μανίτες. Μεταξύ μας στη Χώρα: δοκιμάστε τη μακαρονάδα του ψαρά και το γεμιστό καλαμάρι. Παλλάδα στη Χώρα: εστιατόριο για καλό και γρήγορο μαγειρευτό φαγητό. Δροσιά στο Κτικάδο: όμορφη αυλή, θέα, οικογενειακή ατμόσφαιρα, της ώρας και μαγειρευτά. Ο Ρόκκος στο Βώλακα: ντόπιες σπεσιαλιτέ και νοστιμότατα κρεατικά. Μπαλλής στη Χώρα: το φαγάδικο που ξενυχτάει μαζί σας. Ανοιχτό μέχρι το πρωί και με καλό φαγητό (τοπικές κυρίως γεύσεις από δικά του προϊόντα). Ακρογιάλι στον Άγιο Ρωμανό: ψάρι και σαλάτες από τον κήπο.
ΤΗΝΙΑΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
Λούζες, τυράκια, ποικιλία σαλαμιών, λουκάνικα, πηχτή, πιτσούνια, κουνέλι στιφάδο, αγκινάρες σε λαδολέμονο, ντόπια πεντανόστιμα κρέατα, φρουτάλια, ρεβιθοκεφτέδες, μαραθοκεφτέδες, σαλιγκάρια τηγανητά, νιτράδα με σύγλινο, παστέλι σερβιρισμένο πάνω σε φύλλα λεμονιάς, γλυκές τυρόπιτες, κατμέρια, ψαράκια... Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο η τοπική κουζίνα αντέχει στο χρόνο. Δεν σας λέμε ότι θα βρείτε παντού την σπιτική κατσαρόλα, αλλά στην Τήνο θα φάτε παραδοσιακά και πολύ καλά. Η οικιακή οικονομία στα χωριά της Τήνου είναι αυτάρκης και στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην πολυκαλλιέργεια της γης (στον εύφορο κάμπο βγάζουν σχεδόν τα πάντα), στην κτηνοτροφία, που, εκτός από κρέας, δίνει και πλούτο γαλακτοκομικών (φοβερά τυριά), στην εκτροφή χοίρων (ποιος δεν έχει λατρέψει τις λούζες, αυτά τα περίφημα αλλαντικά, ή τα τηνιακά λουκάνικα και σαλάμια, την πηχτή; Μάθαμε πως κάποιοι αρχίζουν να κάνουν και προσούτο…) και περιστεριών (τα πιτσούνια μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους). Και επειδή σίγουρα θα ζηλέψετε την τηνιακή κουζίνα, δύο βιβλία με συνταγές θα σας χρειαστούν: Τηνιακή παραδοσιακή κουζίνα της Ζωζεφίνας Δελατόλλα και Παραδοσιακές Συνταγές από την Τήνο της Νικολέτας Δελατόλλα-Φώσκολου.
NIGHT LIFE
Η διαδρομή της νύχτας είναι μία, και είναι στη Χώρα. Αρχίζεις με καφέ, συνεχίζεις με τα πρώτα ποτά στα μπαρ της περιοχής Παλλάδα και τελειώνεις με ένταση στα μικρά μπαράκια, παραταγμένα στη σειρά, στο Στενό, στην οδό Ιερού Ναού Ταξιαρχών. Κλασικά στέκια εδώ και χρόνια ο Κουρσάρος (στο λιμάνι) και ο Φευγάτος (στην περιοχή Παλλάδα, στη Χώρα).
ΤΙ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ
Μαρμάρινα λειτουργικά ή διακοσμητικά αντικείμενα από το Μπλε Σεντούκι, στον Πύργο. Καλάθια από τους μάστορες της καλαθοπλεχτικής, στο Βώλακα. Τοπικά προϊόντα, όπως λούζες και τυράκια, θα βρείτε παντού. Εκπληκτικά τουρσιά (αγκινάρα, κρίταμο), γλυκά του κουταλιού.
TIPS
eboubouri@athinorama.gr
