Μποέμικη και νεανική, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2009 είναι προορισμός-φετίχ και η Λιθουανή Άντα Παουκστίτε, υπεύθυνη Θεάτρου και Χορού στο εορταστικό πρόγραμμα, ξεναγεί την Ιλειάνα Δημάδη στο τρελο-Βίλνιους.
Μπορεί να μην έχω πάει ακόμη στην Ινδία, στη Λιθουανία όμως έχω πάει ήδη δύο φορές. Όχι, μην πάει ο νους σας στο πονηρό? αν έτρεξε κάποιο love story, αυτό ήταν με την ίδια τη χώρα. Ο έρωτας ήταν ακαριαίος: ανακάλυψα έναν απίστευτης φυσικής ομορφιάς τόπο της διπλανής και άγνωστης Ευρώπης, το Βίλνιους έχει ένα μοναδικό ρομαντισμό και οι κάτοικοι μια μποέμικη ευγένεια που σπανίζει. Κάθε φορά που χανόμουν και χρειαζόταν να ρωτήσω, λόγου χάρη, πώς θα φτάσω στον καθεδρικό ναό, οι... Βιλνιότες παρατούσαν αυτοστιγμεί τις δουλειές τους για να με οδηγήσουν οι ίδιοι εκεί. Ο καταπράσινος αυτός τόπος, που μοιάζει ξεχασμένος στη μέση του πουθενά και μετράει μόλις 19 χρόνια ανεξαρτησίας από το σοβιετικό καθεστώς, διαθέτει... μεσογειακή καρδιά. Το αισθάνεσαι σχεδόν ενστικτωδώς καθώς περπατάς στους δρόμους της πρωτεύουσας των μόλις 550.000 κατοίκων και τους πιάνεις στα πράσα να καπνίζουν αρειμανίως, να πίνουν χίρα (τοπική μπίρα), να τρώνε ζεπελίνε (παραδοσιακή πατάτα φούρνου παραγεμισμένη με λουκάνικο, μπουκιά και... 1.000 θερμίδες), να φλυαρούν ακατάσχετα για πολιτική, αθλητικά ή τέχνη – μην ξεχνάμε πως, μαζί με το μπάσκετ, το θέατρο είναι το άλλο σημαντικό «εξαγώγιμο προϊόν» της Λιθουανίας. Μια δημιουργική αύρα διαπερνά το Βίλνιους, θαρρείς κι ανάμεσα στα γοτθικά σοκάκια της Παλιάς Πόλης και τα φουτουριστικά κτίρια της Νέας Πόλης κρύβεται μια εκρηκτική συγκέντρωση ενέργειας. Η καθημερινότητα αποπνέει ακριβώς την ίδια αίσθηση ρομαντικής αναρχίας, με μια έξτρα «δαγκωματιά» παγανισμού. Ιδανική ξεναγός μας η 31χρονη Λιθουανή Άντα Παουκστίτε, από τις πιο ανήσυχες και cult προσωπικότητες της πόλης, project manager στον τομέα Θεάτρου και Χορού για το Βίλνιους-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2009.
Έφτασε η ώρα ν’ ανακαλύψουν οι διεθνείς ταξιδιώτες το Βίλνιους;
Ήσαστε, είστε και θα είστε πάντα ευπρόσδεκτοι! Η φετινή συγκυρία, ωστόσο, με το Βίλνιους να βρίσκεται σε διαρκές party time ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και τη Λιθουανία να γιορτάζει το millenium της –κλείνουν χίλια χρόνια από την πρώτη φορά που αναφέρθηκε επίσημα η ονομασία της– ναι, φαντάζει ιδανική.
Η Λιθουανία ήταν η πρώτη σοβιετική δημοκρατία που κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1990, ενώ μόλις το 2004 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πόσο έχει αλλάξει η ζωή στις δύο αυτές δεκαετίες ανεξαρτησίας;Τη δεκαετία του ’90, μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγκατέλειψε, δυστυχώς, τη χώρα, ακολουθώντας το δρόμο της Δύσης. Πολλοί Λιθουανοί απόκτησαν έκτοτε διεθνή φήμη, όπως ο θεατρικός σκηνοθέτης Eimuntas Nekrosius [σ.σ.: Έχουμε δει παραστάσεις του και στο Ηρώδειο] ή ο avant-garde εικαστικός Jonas Mekas. Είναι δύσκολο, πάντως, να βρεις πλέον στο Βίλνιους σημάδια της κατοχής – οι δρόμοι δεν έχουν πλέον τα ονόματα Λένιν και Στάλιν και τα αγάλματα σοβιετικής αισθητικής έχουν ξηλωθεί εδώ και χρόνια. Με την ένταξη της Λιθουανίας στην Ε.Ε. και υπό τη δημαρχία του νεότατου, ριζοσπάστη και υπερδραστήριου Αρτούρας Ζουόκας, που εξελέγη για πρώτη φορά το 2000 σε ηλικία 32 ετών, ξεκίνησε η εισροή ξένων κεφαλαίων, ενισχύθηκε η επιχειρηματικότητα κι εγκαινιάστηκε η δανειοδότηση για έργα αποκατάστασης του Βίλνιους και για τη δημιουργία αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρομικών αρτηριών. Ίσως στην πορεία να έχουμε χάσει λίγο την επαναστατική ευφορία της πρώτης περιόδου, συνεχίζουμε όμως να είμαστε ανοιχτόμυαλοι και να επενδύουμε πάνω απ’ όλα στον πολιτισμό μας – είναι, εξάλλου, η δεύτερη φύση μας.
Ποια είναι τα must see του Βίλνιους;
Ο περίπατος στην Παλιά Πόλη επιβάλλεται. Θα νιώσετε σαν να μπαίνετε στη μηχανή του χρόνου – δεν είναι τυχαίο που αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Aν και εντελώς τουριστική, η επίσκεψη στον Πύργο του Gediminas, το σύμβολο της πόλης, είναι μαγευτική και η θέα από εκεί είναι όντως για καρτ ποστάλ. Στην πλατεία του καθεδρικού ναού εντοπίστε το «μαγικό πλακάκι» κι ακολουθήστε το παγανιστικό έθιμο που θέλει να στριφογυρίσεις γύρω του τρεις φορές κάνοντας μια ευχή! Εκτός από τις σαράντα εκκλησίες-μουσεία και το θαυμαστό αμάλγαμα αρχιτεκτονικών ρυθμών της ιταλικής Αναγέννησης, του μπαρόκ και της ρωσικής ορθόδοξης παράδοσης, θ’ ανακαλύψετε ελικοειδή σοκάκια που οδηγούν σε μυστικούς κήπους, κρυμμένες αυλές, ακόμη και παγανιστικούς βωμούς. Περάστε από την οικολογική αγορά του Tymo, περπατήστε στις όχθες του ποταμού Neris, ξαπλώστε στο γρασίδι των πάρκων, δείτε τις «ωραίες παραφωνίες» της πόλης, όπως το άγαλμα του Φρανκ Ζάπα έξω από τις Πολυκλινικές.
Ποιο είναι το πιο συναρπαστικό σημείο της πόλης;Ασφαλώς το περιβόητο Uzupis, η μποέμικη γειτονιά των καλλιτεχνών, η επονομαζόμενη... Μονμάρτρη της Λιθουανίας, την οποία οι κάτοικοι, μισοαστεία μισοσοβαρά, ανακήρυξαν το 1997 «ανεξάρτητη δημοκρατία»? γιορτάζουν μάλιστα την αυτονομία τους κάθε Πρωταπριλιά κι έχουν τους δικούς τους νόμους και οδόσημα. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι στην πορεία εξελίχθηκε σε μία από τις πιο μπουρζουάδικες κι ακριβές συνοικίες της πόλης. Προσφέρεται πάντως για gallery hopping? εδώ θα βρείτε έργα τέχνης, γλυπτά, υφαντά, χειροτεχνήματα...
Πού συναντιέται τα σαββατόβραδα η αφρόκρεμα του Βίλνιους;Ξεκινά με δείπνο στο τρελούτσικο bar-restaurant «Ιn Vino» ή στο bio salad-bar «Guru». Συνεχίζει με ποτό στα bar «Tapo d’ Oro» και «Bohema» ή στο εξωτικό «Absento fejos». Τα δύο καλύτερα κλαμπ για χορό μέχρι πρωίας είναι το «Gravity» και το «Havana Social Club».
Απ’ όσο θυμάμαι, πάντως, δεν είναι εύκολο να βρεις «καλά» παραδοσιακά εστιατόρια...
Πράγματι. Για να δοκιμάσεις αγριόχοιρο και φασιανό, τη σπέσιαλ πατάτα φούρνου cepelinai (προφέρεται «ζεπελίνε» γιατί μοιάζει με το αερόστατο Ζέπελιν) ή την κρύα σούπα saltibarciai (σ.σ.: Προφέρεται «σαλτιμπάρσκε» και θυμίζει στη γεύση το ισπανικό gaspacho), θα πρότεινα ανεπιφύλακτα μόνο το «Zemaiciu smukle» και το «Marceliukes kletis» στο Βίλνιους ή το «Berneliu uzeiga» στο κοντινό Κάουνας. Δοκιμάστε όμως άφοβα και οπουδήποτε την αρίστης ποιότητας λιθουανική μπίρα Hira!
Υπάρχει μια ανερχόμενη νέα γενιά Λιθουανών σχεδιαστών μόδας. Πού μπορώ να βρω δημιουργίες τους;Οι ωραιότερες μπουτίκ βρίσκονται διάσπαρτες στην Παλιά Πόλη – οι δικοί μου αγαπημένοι σχεδιαστές είναι οι Jolanta Rimkute και Ieva Seviakovaite και η θεότρελη, μεταμοντέρνα λιθουανική τους κολεξιόν «LT-Identity» (www.lt-identity.com) αλλά και οι δημιουργίες σε λινό του Giedrius Sarkauskas (www.linokopos.com). Για πιο «συγκεντρωμένες» αγορές υπάρχει το εμπορικό κέντρο Gedimino 9 στη Λεωφόρο Gediminas. Στον τελευταίο όροφο, θα βρείτε αρκετά κομμάτια των διασημότερων Λιθουανών fashion designers. Αν ωστόσο αναζητάτε κεχριμπαρένια κοσμήματα, κατευθυνθείτε στην οδό Pilies και στην Amber Gallery (Αv. Mykolo 8).
Ποια θεάματα δεν πρέπει να χάσουμε από το εορταστικό πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας;Τις ιστορικές θεατρικές παραστάσεις των διεθνούς φήμης σκηνοθετών Oskaras Korsunovas –όπως το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του– και Eimuntas Nekrosius –όπως ο «Άμλετ», με τον ροκ σταρ Andrius Mamontovas– αλλά και των Gintaras Varnas και Rimas Tuminas. Kλείστε εισιτήρια για μια όπερα στο National Opera Theatre ή μια συναυλία στο Filharmony Hall. Αν έρθετε τον Μάιο, θα είστε εδώ για τη Street Music Day, όπου όλη η πόλη θα μετατραπεί για 24 ώρες σε μουσική σκηνή. Αν, πάλι, έρθετε τον Ιούνιο, στις 23 και 24 θα λάβει χώρα το «Art in unusual places», μια έκθεση εικαστικών παρεμβάσεων/εγκαταστάσεων σε απροσδόκητους χώρους του Βίλνιους: παρεκκλήσια, αυλές σπιτιών, εγκαταλειμμένες αποθήκες... Επίσης τον Ιούνιο εγκαινιάζεται η Εθνική Πινακοθήκη με έργα του εξαιρετικού Λιθουανού συνθέτη και ζωγράφου Mikalojus Konstantinas Ciurlionis και των μοντερνιστών της εποχής του – θα βρείτε τα πάντα στο site www.vilnius2009.lt.
Ποιες λιθουανικές λέξεις είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε;Αν και η πλειονότητα των Λιθουανών μιλά άπταιστα αγγλικά, θα χαρούμε αν μας πείτε «Labas» («Γεια χαρά!») και «Aciu» («Ευχαριστώ»). Σε περίπτωση που μπορεί να φανεί χρήσιμο σε κάποιον, θα προσθέσω και το «As tave myliu» («Σ’ αγαπώ»)!
Insider's info
Πού θα μείνετε
Stikliai Πολυτελές ξενοδοχείο-παλατάκι, μέλος της αλυσίδας Relais & Chateaux με αυτοκρατορική αισθητική σε... συσκευασία τσέπης, σουίτες διακοσμημένες με έργα τέχνης του 18ου αιώνα και σύγχρονες ανέσεις, όπως πισίνα, fitness room, αίθουσα μπιλιάρδου (www.stikliaihotel.lt, +37052649595,Παλιά Πόλη).
Old Market Guesthouse Νεανικό και ποπ, οικονομικό και στιλάτο, με organic breakfast και λονδρέζικο αέρα, ίσως το μοναδικό Bed & Breakfast που είναι ταυτόχρονα design hotel. Ακριβώς όπως και στο αθηναϊκό «Classical Baby Grand», κάθε δωμάτιο είναι σχεδιασμένο από διαφορετικό καλλιτέχνη (www.oldmarket.lt/en, +37052404923, Παλιά Πόλη). Le Meridien Villon Εμβληματικό μέγαρο, με πανοραμική θέα στις λίμνες, περιτριγυρισμένο από δάση και κοιλάδες, 19 χλμ. έξω από το Βίλνιους. Διαθέτει δύο πολυτελή εστιατόρια, health club και καζίνο, ενώ το φθινόπωρο του 2009 θα καυχιέται και για το πρώτο golf club της Βαλτικής (www.lemeridien.lt, +37052739797). Πού θα φάτε Ζemaiciu smukle Για φασιανό, αγριόχοιρο, ακόμη και ελάφι, στην πιο παραδοσιακή λιθουανική ταβέρνα, με τα τραπέζια «χωμένα» σε ζεστά κελάρια (Vokieciugatve 24, Παλιά Πόλη). Marceliukes kletis Μια ροζ αλωνιστική μηχανή σάς περιμένει στην είσοδο και ξύλινα ποδήλατα κρέμονται από την οροφή. Το νεο-ρουστίκ ντεκόρ ταιριάζει στα θρυλικά (σε ποιότητα και σε μέγεθος) πιάτα Λιθουανικής κουζίνας (Tuskulenu 35, Παλιά Πόλη). Berneliu uzeiga Γραφικό και περιποιημένο, με το προσωπικό ντυμένο με την εθνική ενδυμασία, στεγάζεται σ’ ένα ξύλινο οίκημα-εθνικό μνημείο του 18ου αιώνα. Εκτός Βίλνιους, στο κοντινό, πανέμορφο Κάουνας – γνωστότερο για τους... τριποντάκηδες μπασκετ-μπολίστες του (M. Valanciaus g. 9, www.berneliuuzeiga.lt). Nightlife In Vino Funky και δημοφιλές wine bar-restaurant, με ευρωπαϊκή κουζίνα, γαλλικό touch αλλά και tapas. (Ausros Vartu 11, Π. Πόλη, www.invino.lt)Guru Εναλλακτικής yogi αισθητικής bio salad bar στην Παλιά Πόλη, με ωραιότατες χορτοφαγικές επιλογές. (Vilniaus 22/1).
La Boheme Δεν έχει σχέση με την όπερα του Πουτσίνι αλλά είναι όντως μποέμικο. Από τα καινούρια bar-restaurant της πόλης, με δυνατά DJ sets και jazzy mood –μπορεί το μενού να μην είναι το φόρτε του, αλλά πλημμυρίζει από νεαρόκοσμο (Sv. Ignoto g. 4/3, λίγο έξω από την Παλιά Πόλη). Absento fejos Μεταφράζεται «Παραμύθια με αψέντι», είναι classy, σούπερ μοδάτο, ελαφρώς σνομπ, κι αν δεν φορέσετε το dandy κοστούμι σας ή τα ψηλοτάκουνά σας, μπορεί να μη σας δεχτεί (Ausros Vartu 11, Π. Πόλη). Gravity Party-loving στέκι, με ειδίκευση στα ολονύκτισ DJ sets και δυνατές μετακλήσεις αστέρων της χορευτικής μουσικής, λονδρέζικο αέρα, εξωτικά κοκτέιλ και πολυκοσμία (Jasinskio 16, Παλιά Πόλη). Havana Social Club Με ισπανοκουβανέζικη κουζίνα και εξωτική τρέλα (Sermuksniu g. 4a, http://havanasocialclub.lt). Πώς θα πάτεΑπευθείας πτήση Αθήνα-Βίλνιους δεν υπάρχει, οπότε ταξιδεύετε με την KLM (μέσω Άμστερνταμ), τις Czech Airlines (μέσω Πράγας) ή τη Lufthansa (μέσω Φρανκφούρτης).
Πότε να πάτεΑπό το τέλος της άνοιξης ως τα μέσα του φθινοπώρου.
