Γυμνές κορυφές, καταρράκτες και φιλόξενα χωριά. Στο τιμόνι ενός υέροχου great drive, η Μαρία Κρύου.
Την πρώτη φορά που ταξιδέψαμε στα Τζουμέρκα πριν από μια δεκαετία για ράφτινγκ και πεζοπορία, η περιοχή ήταν εκτός ταξιδιωτικού χάρτη – ακολουθούσαμε μόνο την τρέλα μας για περιπέτεια. Και συναντήσαμε έναν τόπο ανέγγιχτο όπου καθρεφτιζόταν το αυθεντικό πρόσωπο της ελληνικής υπαίθρου. Σήμερα, τα πράγματα έχουν αρχίσει ν’ αλλάζουν.
Μη φανταστείτε βέβαια ότι ανακαλύψαμε μπαράκια, cosy cafes και πολυτελή mountain resorts στο ταξίδι που κάναμε πριν από μερικές εβδομάδες. Τα Τζουμέρκα δεν απευθύνονται σε... light ταξιδευτές, αλλά σε όσους τολμούν να ανοίγουν δρόμους και δηλώνουν αθεράπευτοι φυσιολάτρες. Συναντήσαμε όμως νέους ανθρώπους που με περισσή φροντίδα διατηρούν τους ξενώνες τους και γεννούν διαρκώς ιδέες για να συστήσουν στους επισκέπτες τον τόπο τους. Ξαναδοκιμάσαμε χειροποίητες ηπειρώτικες πίτες και ντόπια κρέατα (αυτά δεν αλλάζουν με τίποτα) και καλωσορίσαμε το χειμώνα μ’ ένα ξαφνικό χιονόνερο. Βλέπετε, τα κέφια του καιρού είναι αυτά που καθορίζουν όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο θα κινηθεί κανείς στην περιοχή αλλά και την εικόνα της φύσης.
Δύσκολος, αλλά απίστευτα γοητευτικός είναι ο χειμώνας στα Τζουμέρκα. Στη χρωματική παλέτα του τοπίου κυριαρχούν η ώχρα, το πορτοκαλί, το πράσινο, το καφέ. Τα νερά σχηματίζουν καταρράκτες, μικρούς και μεγάλους. Κι όταν χιονίσει, τα έλατα δημιουργούν το τέλειο χριστουγεννιάτικο ντεκόρ.
Η διαδρομή μέχρι τα Τζουμέρκα δεν θεωρείται εύκολη για έναν αρχάριο οδηγό: οι δρόμοι είναι φιδογυριστοί και το οδόστρωμα λόγω παλαιότητας έχει λακκούβες. Η πρώτη όμορφη εικόνα που θα συναντήσετε είναι η τεχνητή λίμνη Πουρναρίου. Κάντε στάση στο χωριό Ροδαυγή κι από το καφενείο της πλατείας απολαύστε τη θέα στη λίμνη και σπιτικά γλυκά του κουταλιού. Συνεχίστε την πορεία σας ακολουθώντας το δρόμο που περνά δίπλα σε καστανιές, πλατάνια και μικρά χωριουδάκια, που αγναντεύουν την κοιλάδα του Άραχθου. Το αριστουργηματικό μονότοξο γεφύρι της Πλάκας (στέκει εκεί από το 1864) είναι κομβικό σημείο για να ξεκινήσετε την εξερεύνησή σας στους ορεινούς όγκους.
Εμείς με βάση μας το χωριό Καταρράκτης (απέχει από εδώ 12 χιλιόμετρα) σας προτείνουμε δύο διαδρομές: μία δυτική, προς Καλαρίτες και Σιράκο, και μια ανατολική, προς Βουλγαρέλι και Θεοδωριανά.
ΑΠΟ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ ΠΡΟΣ ΚΑΛΑΡΙΤΕΣ ΚΑΙ ΣΙΡΑΚΟ
Ο Καταρράκτης είναι ένα μικρό χωριό με όμορφες αυλές και κυριότερο αξιοθέατο τους δίδυμους καταρράκτες σε απόσταση 7 χλμ. Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο, με τελικό προορισμό τους Καλαρίτες και το Σιράκο, το πρώτο χωριό που συναντάτε είναι τα καταπράσινα Άγναντα που απλώνουν τις κόκκινες κεραμιδένιες στέγες τους στις δύο πλευρές της κατάφυτης ρεματιάς του Αγναντίτη. Κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, υπάρχουν καφενεδάκια και ταβέρνες. Φεύγοντας, οπλίστε τις φωτογραφικές μηχανές: έξω απ’ τους Κτιστάδες, πατρίδα των διάσημων τεχνιτών της πέτρας, μπορείτε να απαθανατίσετε τη μία από τις τρεις κορυφές των Τζουμέρκων, τη Στρογγούλα (2.200 μ.) καθώς τα σύννεφα κάνουν παιχνίδι με τις αχτίδες του ήλιου πάνω απ’ τις ελατοσκέπαστες πλαγιές. Η εικόνα αυτή θα σας συνοδεύσει μέχρι την Ανεμότρυπα, ένα μικρό σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες που άνοιξε για το κοινό το 2003. Στα 2 χλμ. από εδώ, τα Πράμαντα σας καλωσορίζουν με τα τρεχούμενα νερά τους. Όποια ώρα της ημέρας κι αν περάσετε, τα κρεοπωλεία-ψησταριές σερβίρουν ψητά της σούβλας: αρνί, κοκορέτσι και σπληνάντερο. Μετά τα Πράμαντα, ο φιδογυριστός δρόμος προς τα δίδυμα χωριά Καλαρίτες και Σιράκο στενεύει και περνά δίπλα από φαράγγι. Highlight η σφηνωμένη στο βράχο Μονή Κηπίνας.
Φτάνοντας στους Καλαρίτες, αφήστε το αυτοκίνητο στην είσοδο και ακολουθήστε το καλντερίμι προς την πλατεία με τα καφενεία. Αυτό που μένει πάντα ανοιχτό είναι το καφεπαντοπωλείο-οβελιστήριο του Ναπολέοντα και της Λαμπρινής. Κάθεσαι κοντά στην ξυλόσομπα και δεν ξέρεις πού να πρωτοκοιτάξεις: τη θέα στην πλατεία, τα πολύχρωμα ράφια με τους καφέδες, τα ζυμαρικά και τα τρία κύπελλα που έχει κερδίσει ο Ναπολέων σε τουρνουά δηλωτής ή τα πρόσωπα των ντόπιων που απολαμβάνουν το καφεδάκι τους; Παίρνουμε δυνάμεις μ’ ένα πιάτο αχνιστή κρεατόσουπα και συνεχίζουμε ποδαράτοι για ένα γύρο στα καλντερίμια. Βγαίνουμε στην ανατολική πλευρά του χωριού κι η βουή του ποταμού, που κυλάει στο βάθος της χαράδρας, οδηγεί τα βήματά μας στο μονοπάτι για το Σιράκο. Η πεζοπορική διαδρομή ως το χωριό διαρκεί δύο ώρες και είναι πανέμορφη. Σαφώς πιο ξεκούραστη λύση για να φτάσετε στην απέναντι πλαγιά, είναι φυσικά το αυτοκίνητο. Κατηφορίζοντας από Καλαρίτες, θα δείτε τη στροφή για το χωριό που φωλιάζει στην αγκαλιά του όρους Περιστέρα. Στην πλαγιά του βουνού, το γκρίζο των πέτρινων αρχοντικών φαντάζει σαν ασήμι, υπενθυμίζοντας την ιστορία του τόπου. Χωριό μαστόρων –αργυροχρυσοχόων ως επί το πλείστον– γνώρισε μεγάλες δόξες το 19ο αιώνα. Κάποια από τα αρχοντικά του αναπαλαιώθηκαν και έχουν μετατραπεί σε ξενώνες.
ΑΠΟ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ ΓΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΕΛΙ, ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ
Ξεκινάμε τη μέρα μας με τηγανίτες και τραχανά της κυρίας Κούλας στο «Δασικό Χωριό Κέδρος» έξω από τον Καταρράκτη. Ακόμα κι αν δεν μείνετε εδώ, αξίζει να δοκιμάσετε το μενού τους (αφού πρώτα τους ενημερώσετε). Η διαδρομή προς την ανατολική πλευρά των Τζουμέρκων περνά αρχικά από τα μικρά χωριά Λεπιανά και Ράμια. Εδώ κυριαρχεί η μεγαλοπρέπεια των γυμνών κορυφών με διαλείμματα από δάση καστανιάς και ελάτης. Η θέα θα σας κάνει να τραβήξετε χειρόφρενο αρκετές φορές. Κοιτάξετε στο βάθος του ορίζοντα για να δείτε τα ποτάμια να σκίζουν στη μέση τα βουνά. Μετά το χωριό Κυψέλη (κάντε στάση στο Λαογραφικό Μουσείο Καράλη) ξεκινούν τα έλατα και οι φτέρες. Η βροχή έχει μόλις σταματήσει και η ατμόσφαιρα είναι απίστευτα διαυγής. Στο βάθος η λίμνη Πουρναρίου σού δίνει την ψευδαίσθηση ότι αγγίζει τον ορίζοντα. Οι σάρες και οι μικροί καταρράκτες εναλλάσσονται στη διαδρομή μέχρι το Βουλγαρέλι, το κεφαλοχώρι που απλώνεται σε δύο μαχαλάδες. Πιείτε καφέ σ’ έναν από τους καφενέδες της πλακόστρωτης πλατείας και αναζητήστε την Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου (1714) και το ναό των Γενεθλίων της Θεοτόκου (1281) ή Κόκκινη Εκκλησιά, όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν. Δύο θαυμάσια κτίσματα το καθένα με τη δική του ιστορία. Από το Βουλγαρέλι η Άρτα απέχει 58 χλμ., γι’ αυτό και πολλοί στο τέλος του long –κατά προτίμηση– weekend παίρνουν από εδώ το δρόμο της επιστροφής. Εμείς πάντως συνεχίσαμε μέχρι τα αμφιθεατρικά χτισμένα χωριά Αθαμάνιο και Θεοδώριανα, που στέκουν απομονωμένα κάτω από τη σκιά των Τζουμέρκων. Και τα δυο χωριουδάκια είναι σημείο εκκίνησης για κυνηγούς και trekkers – οι δεύτεροι μάλιστα έχουν πολλά να μάθουν αν επισκεφθούν την ιστοσελίδα www.theodoriana.com.
ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
Άγναντα Η έδρα του ομώνυμου δήμου που περικλείει στα όριά του δώδεκα χωριά. Σε υψόμετρο 750 μ. με πολλά νερά, βρύσες, νερόμυλους και πλατάνια.
Πράμαντα Πολυσύχναστο χωριό με πολλές ψησταριές και βρύσες με τρεχούμενο νερό. Έξω από το χωριό σε 1,5 χλμ. θα βρείτε τον οικισμό Τσόπελα με ένα νέο, φροντισμένο ξενώνα.
Καταρράκτης Όμορφο και ήσυχο (το χειμώνα) με αρκετά πέτρινα σπίτια. Δείτε το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης: το καθολικό του είναι χτισμένο το 1827.
Κτιστάδες Μικρό, γραφικό με εξαιρετική θέα των Τζουμέρκων.
Καλαρίτες Η έμφυτη καλαισθησία των ντόπιων σμίλεψε εδώ το σκηνικό της πέτρας: λιθόστρωτα δρομάκια, γεφύρια, ψηλοί τοίχοι, πλακόστρωτες στέγες.
Σιράκο Μικρό και πέτρινο, με ανακαινισμένα σπίτια και καινούργια καλντερίμια, έξι εκκλησιές και πολλά νερά. Είναι η πατρίδα του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη αλλά και του πρωθυπουργού Ι. Κωλέττη.
Κυψέλη Πολλά παραδοσιακά κτίσματα και νερόμυλοι. Όμορφη η κεντρική πλατεία και το Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας με τις σπά νιες τοιχογραφίες.
Βουλγαρέλι Στους πρόποδες των Τζουμέρκων, γνωρίζει τα τελευταία χρόνια τουριστική ανάπτυξη.
Ορεινά break δράσηςΤα Τζουμέρκα είναι παράδεισος για τους λάτρεις των εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Στην περιοχή υπάρχουν πολλές ειδικές εταιρείες που οργανώνουν πεζοπορία, ορειβασία, ράφτινγκ στον Άραχθο και off road διαδρομές.
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ
Άρτα-Πλάκα 45 χλμ. ασφαλτόδρομου με στροφές. Η διαδρομή αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά το χωριό Ροδαυγή. Βουλγαρέλι-Άρτα 58 χλμ. καλή άσφαλτος μέσα από καστανιές και περιβόλια.
ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΤΕ Δυτικά ΤζουμέρκαΞενείον Ιδανικός ξενώνας για παρέες και ζευγάρια. Ο ιδιοκτήτης προτρέπει τους επισκέπτες να νιώσουν σαν στο σπίτι τους, να αφήσουν κατά μέρος τα παπούτσια τους και να φορέσουν χοντρές πλεχτές κάλτσες, γνωστές ως πατούνια. Ξεχωρίζουν τα διαμερίσματα του 1ου ορόφου χάρη στη θέα στις κορυφές των Τζουμέρκων (Τσόπελας, 2659062350-1, www.xenion.gr).
Ξενώνας Ναπολέων Ζαγκλής Τα 10 μεγάλα φωτεινά δωμάτιά του είναι διακοσμημένα σε παραδοσιακό στιλ με ζεστά χρώματα. Οι κρύες νύχτες γλυκαίνουν από τη θαλπωρή του τζακιού στα δωμάτια και το καθιστικό
(Καλαρίτες, 2659061518, 6972265961).
Το Αρχοντικό των Τζουμέρκων Πάνω στον κεντρικό δρόμο, δίπλα στο χείμαρρο του Αγναντίτη, με ανεμπόδιστη θέα στα Τζουμέρκα. Φιλόξενα τα 11 δωμάτια, με τζάκι και εξοπλισμό κουζίνας (Άγναντα, 2685031115).
Κάσα Κάλντα Όμορφος ξενώνας, σε αναπαλαιωμένο κτίριο του 1860 και με όλες τις ανέσεις. Διάχυτη η αίσθηση της φιλοξενίας (Σιράκο, 2651053540, 6977034517).
Το Συρράκο Όμορφος ξενώνας στη θέση του παλιού Δημοτικού Σχολείου (Σιράκο, 2651053410, 6973215156).
Ξενώνας Γαλάνη Φτιαγμένο με γκρίζα πέτρα, μοιάζει με πυργόσπιτο. Η εσωτερική διακόσμηση ακολουθεί το παραδοσιακό στιλ (Σιράκο, 2651053444, 2651053569).
Δασικό Χωριό Κέδρος Τα 20 ξύλινα σπιτάκια του διαθέτουν τζάκι και προσφέρονται για παρέες που αναζητούν απόλυτη χαλάρωση (Καταρράκτης, 2685031791).
Hotel Καταρράκτης Διαθέτει 15 άνετα δωμάτια με θέα κι ένα προσεγμένο εστιατόριο που λειτουργεί και αυτόνομα (Καταρράκτης, 2685051323).
Το Γεφύρι της Πλάκας Είναι μόλις ενός έτους, όμορφο και μοντέρνο. Η μεγάλη τζαμαρία στο μπαρ-εστιατόριο και τα παράθυρα στα άνετα δωμάτια επιτρέπουν στο φως να μπει στο χώρο. Διοργανώνει εναλλακτικές δράσεις για όλη την οικογένεια (Μονολίθι, περιοχή Πλάκας, 2685031220, 6977607924).
Καταφύγιο Τζουμέρκων Το ορειβατικό καταφύγιο στα 1.300 μ. και σε απόσταση 5 χλμ. από τα Πράμαντα έχει πανέμορφη θέα και δυνατότητα φιλοξενίας 28 ατόμων (6944324156, Μπάμπης Τριανταφύλλου).
Ανατολικά ΤζουμέρκαΠάνθωρον Ξενοδοχείο επιπλωμένων διαμερισμάτων με τζάκι και συνδυάασμό παραδοσιακής και μοντέρνας διακόσμησης (Βουλγαρέλι, 2685022111).
Αρχοντικό Βίλα Σοφία Η προσωπική πινελιά της ιδιοκτήτριας στη διακόσμηση είναι εμφανής σε όλους τους χώρους (Βουλγαρέλι, 2685022713).
Το Χαγιάτι Πάνω από την ταβέρνα της, η κυρία Άννα έχει φτιάξει 4 δωμάτια με ωραία θέα (Βουλγαρέλι, 2685022674).
Αρχοντικό Σαράι Τα 14 απλά διαμερίσματα μοιράζονται σε 4 ορόφους (Αθαμάνιο, 2685024001).
Ξενώνας Αλώνι Πάνω σε ύψωμα με 6 δωμάτια, καθιστικό με τζάκι και μικρή παιδική χαρά (Θεοδώριανα, 2681079517).
ΠΟΥ ΘΑ ΦΑΤΕ Δυτικά ΤζουμέρκαΝόστιμα κρεατικά στο Σιράκο, στον Σταυραετό και εξαιρετικά μαγειρευτά και μεζεδάκι για να συνοδέψετε το τσίπουρο στο καφενείο του Ναπολέοντα Ζαγκλή στους Καλαρίτες. Πεντανόστιμο μπιφτέκι στο εστιατόριο του ξενώνα Το Καταφύγι – αλλά και γίδα βραστή και ζυγούρι. Στο χωριό Άγναντα στο Πανόραμα, ηπειρώτικες γεύσεις και θέα. Εξαιρετικό κοκορέτσι στην ταβέρνα Πέτρινο στα Πράμαντα.
Ανατολικά ΤζουμέρκαΣτο Βουλγαρέλι ξεκινήστε μ’ ένα ρόφημα στο Καφενείο της Βασιλικής σ’ ένα αναπαλαιωμένο κτίριο 100 ετών. Μεσημεριανό Στου Θωμά και Στο Κάτι Άλλο. αρνί στη σούβλα, πατσά και πίτες στην ψησταριά της Ειρήνης Τάσιου και μακαρονάδα Στην Πλατεία.
