σκέτη γλύκα, η πράσινη…
Μην περιμένετε τα χιόνια στο Καϊμάκτσαλαν για να ανεβείτε στην Έδεσσα. Γεμάτη ποταμάκια και περιποιημένα πάρκα, με μια όμορφη παλιά γειτονιά και νέα ξενοδοχεία, η πρωτεύουσα της Πέλλας εξελίσσεται σε hot spot για ρομαντικές αποδράσεις με σάουντρακ τον ήχο των καταρρακτών.
Πρωινό στη βεράντα του Ξενία στο «φρύδι της Έδεσσας». Ο εύρωστος κάμπος του Λόγγου, που απλώνεται δεκάδες μέτρα κάτω από τα πόδια μας σαν πράσινη θάλασσα, αφήνει το βλέμμα να περιπλανηθεί ελεύθερα από το Βέρμιο ως τις κορυφές του Άθωνα. Δεν νομίζω ότι υπήρχε καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσουμε την περιήγησή μας και να καταλάβουμε γιατί στο παρελθόν αποκαλούσαν την Έδεσσα «θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών». Χτισμένη σ’ ένα υψίπεδο –το «Βράχο»–, αυτή η μακεδονίτικη πρωτεύουσα των είκοσι δύο χιλιάδων κατοίκων περίπου έχει από τη θέση της και μόνο μεγάλο πλεονέκτημα, που έρχονται να συμπληρώσουν η πλούσια βιομηχανική αρχιτεκτονική κληρονομιά της, τα παραδοσιακά σπίτια στην παλιά γειτονιά Βαρόσι και φυσικά τα νερά, τα ποταμάκια, που διασχίζουν κάθε μαχαλά για να κατακρημνιστούν εντυπωσιακά στην πεδιάδα από έξι «φασαριόζικους» καταρράκτες.
Το τοπίο μας κέρδισε πριν καν ανεβούμε στο βράχο. Από τη στιγμή που την πρωταντικρίσαμε από χαμηλά και διασχίσαμε τα χωράφια με τα αμπέλια και τις κερασιές, για να φθάσουμε στα ερείπια της αρχαίας Έδεσσας και στη Μονή της Αγίας Τριάδας. Από εδώ ένα πέτρινο καλντερίμι ανεβαίνει σε δέκα-δεκαπέντε λεπτά στο «υπαίθριο μουσείου νερού», μια περιοχή γεμάτη παλιά εργοστάσια που λειτουργούσαν έως το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα με τη δύναμη του νερού. Για όσους δεν «τραβάνε» στην ανηφόρα, υπάρχει και ο ασφαλτόδρομος.
στο «φρύδι»
Από τον Ψηλό Βράχο ως τους καταρράκτες, μονοπάτι που να κινείται σύρριζα στο Βράχο δεν υπάρχει. Στο σημείο Ψηλός Βράχος όμως, όπου και το ομώνυμο καφέ, φτάνεις ως την άκρη του γκρεμού για να φωτογραφίσεις τον κάμπο πανοραμικά, πριν συνεχίσεις –πάντα στο «φρύδι»– για το Βαρόσι. Η ονομασία σημαίνει οχυρό και η γειτονιά υπήρξε όντως πάντοτε καταφύγιο για τους κατοίκους. Μετά την πυρκαγιά του 1944 πλέον δεν διατηρείται ολόκληρη, εξακολουθεί όμως να διατηρεί εικόνες από τα παλιά.
Περπατώντας στα καλντερίμια, παρατηρούμε τα πέτρινα σπίτια με τα σαχνισιά και τα ξύλινα σενάζια –δυστυχώς να ρημάζουν τα περισσότερα–, μπαίνουμε στον περίβολο του βυζαντινού ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Παρθεναγωγείου, κοντοστεκόμαστε μπροστά σε αναπαλαιωμένα αρχοντικά, όπως τον ξενώνα Βαρόσι, και μετά από μια ξενάγηση στο Λαογραφικό Μουσείο, φθάνοντας στον ξενώνα Χαγιάτι, αναζητάμε τη ζεστασιά στο τζάκι και τα γλυκά του κουταλιού από τα χέρια της κυρίας Αθηνάς.
Ξενώνες όπως το Βαρόσι και το Χαγιάτι είναι από μόνες τους αφορμή για να αψηφήσετε τα χιλιόμετρα για την Έδεσσα. Εμείς μείναμε στο Χαγιάτι και αν ο καιρός ήταν πιο μουντός, δεν θα είχαμε κανένα πρόβλημα να μην ξεμυτίσουμε από το αναπαυτικό σιδερένιο κρεβάτι μας και τη ζεστή σάλα – σκέτο κουκούλι. Το ρυάκι που περνούσε ακριβώς έξω από το δωμάτιο και μας νανούρισε γλυκά το βράδυ, το επόμενο πρωί μάς έβαλε ιδέες για εξορμήσεις.
Τα παλιά εργοστάσια, που κάποτε χάρισαν στην Έδεσσα την προσωνυμία «Μάντσεστερ της Ανατολής», τώρα έχουν αναπαλαιωθεί και αποτελούν το υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, ξεναγώντας μας υποδειγματικά στη βιομηχανική ιστορία του περασμένου αιώνα. Ο αλευρόμυλος, το σησαμοτριβείο, ο νερόμυλος –τώρα ενυδρείο–,
ο βυζαντινός μύλος, το μπατάνι αξίζουν αρκετό χώρο στη μνήμη της φωτογραφικής μηχανής.
Το χαϊλάιτ ωστόσο του πάρκου ακούει στο όνομα Κανναβουργείο, βρίσκεται λίγο πιο κάτω –κατεβαίνεις από καλντερίμι ή τον γυάλινο ανελκυστήρα– και είναι η μοναδική ευκαιρία να δεις εκ των έσω ένα εργοστάσιο που λειτουργούσε με τη δύναμη του νερού. Αν και ο χώρος δεν έχει διαμορφωθεί ακόμα σε μουσείο, παραμένει ανοιχτός και έτσι μπορείτε να αγγίξετε τις καλοσυντηρημένες αυθεντικές μηχανές που χρησιμοποιούνταν ως τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Με οδηγό τον παφλασμό του νερού βγήκαμε σύντομα και στο κατάφυτο πάρκο των Καταρρακτών, για να δούμε τρεις από τους έξι εντυπωσιακούς καταρράκτες της πόλης, τον διπλό, αλλά και το μεγάλο (Κάρανος), που μπορείς να κυριολεκτικά να αγγίξεις, αφού υπάρχει μονοπάτι που περνά πίσω από την εντυπωσιακή υδάτινη «κουρτίνα» του!
καλός σύμβουλος τα ρυάκια…
Αν το καφέ-εστιατόριο στους καταρράκτες σάς φαίνεται πολύ τουριστικό, παρά το σούπερ σκηνικό με τα νερά και τα πανύψηλα δέντρα, ακολουθήστε τα ρυάκια για να βγείτε στο κέντρο. Οι Εδεσσαίοι συχνάζουν ολημερίς στα στέκια της πλατείας Τημενιδών (Golden και Fresh) και στην bar-street στον πεζόδρομο των μικρών καταρρακτών. Πολύ μας άρεσε το στιλάτο Chill Out (λίγο πιο πάνω, στη Στουγιαννάκη 13), αλλά αν έχει λιακάδες και ψήνεστε για βαβούρα, πιάστε θέση πλάι στους καταρράκτες, στο Pleasure ή στο λιλιπούτειο ροκάδικο Face. Για πιο κυριλέ φάση και θέα από ψηλά, πάρτε το αυτοκίνητο για το bar-restaurant του Φυσιολατρικού Ομίλου στο πευκοδάσος της Γαβαλιώτισσας.
γυρνώντας στα πέριξ
Όταν χορτάσετε περιπάτους κάτω από τα πλατάνια και τις ακακίες στο κέντρο, βγείτε εκτός πόλης. Οι ευκαιρίες για φυσιολατρικές δραστηριότητες είναι πολλές και το Γραφείο Τουρισμού της Δημοτικής Επιχείρησης της Έδεσσας «Καταρράκτες», άψογα οργανωμένο, για να σας κλείσει ξεναγήσεις, ποδηλατάδες, βόλτες με άλογα, ράφτιγκ στον Μογλενίτσα, συνοδό βουνού για περπατήματα στο Καϊμάκτσαλαν και το Πάικο, πτήσεις με παραπέντε!
Έξι χιλιόμετρα από την Έδεσσα, τα νερά του Εδεσσαίου ποταμού –και τα φράγματα της ΔΕΗ– έχουν δημιουργήσει τον υπέροχο, γεμάτο καλαμιές και υγρά λιβάδια, υγρότοπο Άγρα-Βρυτών-Νησίου.
Ο δρόμος κάνει το γύρο της λίμνης, αλλά εμείς σας προτείνουμε να μπείτε στην «περιπέτεια» μιας γαλήνιας βαρκάδας για να πλησιάσετε από κοντά τους φτερωτούς κατοίκους της και μετά να «κουρνιάσετε» στην όχθη, στο τουριστικό περίπτερο «Οι κύκνοι», για ποταμίσια καραβίδα, πέστροφα στα κάρβουνα και ψητή πάπια. Μια αρκετά πιο μακρινή διαδρομή θα σας φέρει στα ιαματικά λουτρά Λουτρακίου (Πόζαρ), για να αφεθείτε στα ευεργετικά ζεστά νερά που αναβλύζουν στο ποτάμι πλάι στους κρύους καταρράκτες.
Το σκηνικό στη χαράδρα με τα αιωνόβια πλατάνια είναι απλά παραμυθένιο, αλλά αν αυτό δεν σας αρκεί για να βουτήξετε τέτοια εποχή, το υδροθεραπευτήριο απέκτησε καινούριες, σύγχρονες εσωτερικές πισίνες για πριβέ πλατσουρίσματα στα ζεστά.
ΕΔΕΣΣΑ ΠΥΞΙΔΑ
Κωδικός κλήσης 23810
διαμονήΤο «χρυσό» αναπτυξιακό άγγιγμα του χιονοδρομικού του Καϊμάκτσαλαν φαίνεται ότι φθάνει ως την Έδεσσα, που τελευταία αποκτά ενδιαφέροντες ξενώνες, ενώ δύο ακόμα ξενοδοχεία βρίσκονται στα σκαριά – στο Βαρόσι και στο παλιό εργοστάσιο «Άνω Εστία» δίπλα στους καταρράκτες.
Αγαπημένος μας, ο παραδοσιακός ξενώνας Χαγιάτι (51500-1, www.hagiati.gr), που διαμόρφωσαν στο παλιό οικογενειακό σπίτι τα αδέρφια Μητσινάκη. Ξύλο και πέτρα, αντίκες, σιδερένια κρεβάτια και κουρτίνες με δαντέλες πρωταγωνιστούν στα επτά δωμάτια (καλύτερα τα 4, 5 και 6), ενώ η πιο ατμοσφαιρική γωνιά είναι η ζεστή σάλα με τα μιντέρια και το τζάκι, στο ισόγειο. Στην ίδια γειτονιά και σε ανάλογο ύφος ως προς τη διακόσμηση, το προσωπικό σέρβις και το περιποιημένο πρωινό, το Βαρόσι (21865, www.varosi.gr), με οκτώ δωμάτια. Για θέα προτιμήστε το κλασικό Ξενία (29706, www.xeniaedessa.gr) στο «φρύδι της Έδεσσας» ή τις τρεις άνετες σουίτες στο ολοκαίνουριο Ήλιον (21700), σε αμφιθεατρική πλαγιά στο 2ο χιλιόμετρο Έδεσσας-Λύκων. Trendy κομψότητα, άνετα δωμάτια και σουίτες με τζάκι και υδρομασάζ σάς περιμένουν στο Αιγαί (29888, www.aigai-hotel.gr) στο Προάστιο Έδεσσας.
τοπικές γεύσειςΤυρί μπάτσος, «τσούσκες» πιπεριές, μπούκοβο, τουρσιά, χειροποίητα ζυμαρικά, σαλιγκάρια, άγρια μανιτά-ρια. η περιοχή φημίζεται για τα προϊόντα της. Δοκιμάστε τα στα εστιατόρια και αναζητήστε τα για το σπίτι στο παντοπωλείο Πασχαλίδης στην πλατεία Μεγ. Αλεξάνδρου. Οι φαν του τσίπουρου σημειώστε τη Γιορτή Τσίπουρου, που οργανώνεται στις 29/10 στο Μεσημέρι, λίγο έξω από την Έδεσσα.
«Ανήσυχο» γαστρονομικά είναι το εστιατόριο Πέτρινος στη Φλαμουριά, με πιάτα που έχουν ως κορμό τα τοπικά προϊόντα (μανιτάρια και κρέατα), αλλά και ενδιαφέρουσα κάβα. Από φέτος προσφέρουν και κρασί από τον ιδιόκτητο αμπελώνα τους. Στην Έδεσσα, στο σιδηροδρομικό σταθμό μες στα πλατάνια, αναζητήστε τον Σταθμό για γουρουνόπουλο στη γάστρα και χοιρινό με πράσο.
Στο μοντέρνο χώρο του Φυσιολατρικού Ομίλου η κουζίνα φλερτάρει με τις διεθνείς γεύσεις. Στο εστιατόριο Καταρράκτες δοκιμάσαμε το παραδοσιακό πιάτο τσομπλέκι (κρέας και λαχανικά μαγειρεμένα σε πήλινη χύτρα) και ωραιότατο γουρουνόπουλο.
χρήσιμα τηλέφωναΤουριστικό γραφείο πληροφοριών, 20300, www.edessacity.gr.
Για πεζοπορίες και αναρρίχηση αναζητήστε το συνοδό βουνού Γιάννη Χατζηαντωνίου, 694 4991075.
Λουτρά Λουτρακίου, 23840 91300.
