η μούσα του Βαν Γκογκ
Στον Άγριο Νότο της Γαλλίας, ανάμεσα στα νερολίβαδα της Καμάργκ και τους μυρωδάτους λόφους της Προβηγκίας, ξεπροβάλλουν οι πορτοκαλοκίτρινες στέγες της. στο ενδιάμεσο, αποσπάσματα από τα περασμένα μεγαλεία. Είναι η παλαιά «Ρώμη της Γαλατίας», η συνεσταλμένη αλλά λίγο σνομπ επαρχιώτισσα, η αγαπημένη των καλλιτεχνών, η μούσα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Είναι η Αρλ…
Ξημέρωμα στην Αρλ. Όμορφη πόλη στην πιο όμορφη στιγμή της, την ώρα που ξυπνάει και ανακλαδίζεται νωχελικά. Γιατί οι πόλεις, ιδίως οι γένους θηλυκού, δεν είναι σαν κι εμάς, τις κανονικές γυναίκες. Όσο πιο πολλά χρονάκια κουβαλάνε στην πλάτη τους, τόσο πιο όμορφες δείχνουν το πρωί… Μοιάζει εύθραυστη έτσι όπως είναι έρημη, σχεδόν εγκαταλειμμένη από τους τωρινούς κατοίκους της.
Είναι η στιγμή που πιάνει να θυμάται τους περασμένους που τη λάτρεψαν και να ονειρεύεται τους επόμενους που θα μαγέψει.
Εσένα, ταξιδιώτη, που είσαι στο δρόμο. Καθ’ οδόν για την πόλη της νότιας Γαλλίας με το κελαρυστό όνομα: Αρλ.
Φαίνεται πως το νερό έχει στοιχειώσει αυτή την πόλη. Και δεν μιλάω βέβαια για τα εξακολουθητικά υγρά σύμφωνα (όπως μας έμαθαν και στο σχολείο) του ονόματός της.
Η Αρλ είναι χτισμένη στην κορφή του Δέλτα του Rh=nes, λίγο πριν το ορμητικό ποτάμι χωριστεί σε Μεγάλο και Μικρό και καταλήξει στη Μεσόγειο. Χτισμένη σε στρατηγικό σημείο, η Αρλ δεν άργησε να προσελκύσει την προσοχή των εκάστοτε ισχυρών. Αυτοί όμως που τη δόξασαν και κυρίως τη στόλισαν ήταν οι Ρωμαίοι, με το γνωστό «σεμνό» τους τρόπο… Παράδειγμα, η Αρένα της, ένα πέτρινο μεγαθήριο χωρητικότητας περίπου 15.000 θεατών, που φιλοξενεί έως σήμερα ταυρομαχίες και θεωρείται ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα ρωμαϊκά μνημεία της Ευρώπης!
τοπίο ζεν
Προς το παρόν σε φαντάζομαι να έχεις αφήσει τον αυτοκινητόδρομο (γνωστό δολοφόνο της ομορφιάς) και να έχεις μπλεχτεί στο λαβύρινθο με τους μικρούς επαρχιακούς δρόμους. Αν αξίζει τον κόπο; Φαντάσου να απλώνονται μπροστά σου τα νερολίβαδα της Καμάργκ, απέραντες εκτάσεις, που δεν ξέρεις πώς να τις ονομάσεις… Στεριά ή θάλασσα; Με τις τετραγωνισμένες αλυκές προς τη μεριά της θάλασσας και τις τετραγωνισμένες φυτείες ρυζιού προς την ενδοχώρα. Και ανάμεσα στο γλυκό και το αλμυρό νερό, ο μεγαλύτερος υδροβιότοπος της Μεσογείου, μια κιβωτός του Νώε φτιαγμένη από καλαμιώνες και βάλτους, όπου βρίσκουν καταφύγιο εκατοντάδες είδη άγριων πουλιών. Πιο γνωστό απ’ όλα, ο ροζ ερωδιός, ένα από τα σύμβολα της Καμάργκ. Κάθε Απρίλιο γεννιούνται 20.000 «ερωδιάκια», που μέχρι το φθινόπωρο θα είναι έτοιμα να μετακομίσουν στην άλλη πλευρά
της Μεσογείου…
χορεύοντας με τους… ταύρους
Αυτό που ίσως είναι δυσκολότερο να πετύχεις είναι τα άγρια λευκά άλογα της Καμάργκ, που ζουν ελεύθερα στα λιβάδια έως τα τρία τους χρόνια, οπότε και αρχίζει η εκπαίδευσή τους. Γιατί εδώ τα άλογα δεν τα έχουν μόνο για βόλτες ή για αγώνες ή για γιορτές, αλλά κυρίως για δουλειά. Πάνω στη ράχη τους θα ισορροπήσουν οι gardians, οι φύλακες των ταύρων. Ταύροι και άλογα είναι τα δύο κατεξοχή ζώα της Καμάργκ και επιπλέον από τους πιο παλιούς «κατοίκους» της.
Μη βιαστείς να βγάλεις γρήγορα συμπεράσματα. Και οι ταύροι προορίζονται κυρίως για δουλειά. Όχι πως δεν διασκεδάζουν οι άνθρωποι εδώ με τα δυνατά τους ζώα, αλλά τουλάχιστον το κάνουν με το δικό τους
«φιλειρηνικό», αναίμακτο τρόπο. Course camarguaise λέγεται το παιχνίδι τους και είναι από τα πιο απολαυστικά που μπορείς να δεις. Στόχος του razeteur, όπως ονομάζουν τον «ταυρομάχο», είναι να πλησιάσει τον ταύρο και να του αποσπάσει την κονκάρδα που στολίζει τα κέρατά του, με μόνη βοήθεια το razet, ένα είδος τσιγκελιού. Εννοείται πως οι ταύροι δεν κάθονται με σταυρωμένα τα … πόδια, οπότε το θέαμα αποδεικνύεται δυνατό και κυρίως ακροβατικό.
Δεν έχεις ακόμη μπει στην Αρλ, όμως έχεις αρχίσει να εξερευνάς την ψυχή της: ένας συνδυασμός περασμένων μεγαλείων, αστικής κομψότητας και χωριάτικης απλότητας.
Προσγειωμένη γερά στο χώμα αλλά και κατά κάποιο τρόπο αιθέρια. Ξεπεσμένη κόμισσα που έγινε αγρότισσα, και της αρέσει, έχει όμως κρατήσει τα πολύτιμα σερβίτσια στο ντουλάπι και ξέρει να χορεύει μινουέτα και καντρίλιες…
το «κεφάλαιο» βίνσεντ
Καθώς αφήνεις πίσω σου την Καμάργκ και μπαίνεις στα περίχωρα της Αρλ, να και τα λιβάδια, σπαρμένα με ηλιοτρόπια ή λεβάντα. Τι έκπληξη, λες από μέσα σου, σαν να βλέπω να ζωντανεύει μπροστά μου πίνακας του Βαν Γκογκ! Ποια έκπληξη; Αφού γι’ αυτό ήρθες κι εσύ, όπως και οι περισσότεροι επισκέπτες της Αρλ: για να πάρουν μια γεύση από την πόλη που λάτρεψε ο Ολλανδός ζωγράφος. Τα ρωμαϊκά μεγαλεία είναι το κερασάκι. Η τούρτα είναι ο Βαν Γκογκ.
Ο Βίνσεντ έφτασε εδώ σε ηλικία 35 ετών (1888) από τον ανήλιαγο Βορρά, με το όνειρο να ιδρύσει το Atelier du Midi, μια αποικία καλλιτεχνών. Η Αρλ τον μάγεψε όχι μόνο για την ομορφιά της, αλλά κυρίως για το φως της, αυτή τη μοναδική διαύγεια, και για τα χρώματα – έντονα στη φύση (εδώ ανακάλυψε τη δύναμη του κίτρινου, ενός χρώματος έως τότε «απαγορευμένου» στους ζωγράφους), αχνά στην πόλη, καθώς τα πάντα μαστιγώνονται από τον ήλιο (οι περίφημες παλ αποχρώσεις στις στέγες και στα πορτοπαράθυρα είναι το σύμβολο της Αρλ).
Στην Αρλ ο Βαν Γκογκ βρήκε τον τρόπο να εκφράσει την ταραγμένη του ψυχή, σκληρά δοκιμασμένη από την έλλειψη χρηματικών πόρων αλλά, κυρίως, από την απουσία κατανόησης. Μια μεγαλοφυΐα πολύ μπροστά από την εποχή του, που πλήρωσε την αντισυμβατικότητά του με το χλευασμό. Κι ας ανήκε στην πανίσχυρη οικογένεια των Βαν Γκογκ, διάσημων εμπόρων τέχνης της εποχής. Για τον Βίνσεντ δεν υπήρχε χώρος πουθενά.
Οι κάτοικοι της Αρλ δεν πρωτοτύπησαν.
Τον υποδέχτηκαν ψυχρά, ορισμένοι μάλιστα έως και ατιμωτικά. Ήταν ο τρελός του χωριού. Όσο αυτός αγάπησε την πόλη τους, τόσο οι «φιλήσυχοι» τον κυνήγησαν. Μέχρι που κατάφεραν να κλειστεί «οικειοθελώς» στο τρελοκομείο του Saint Remy (είχε προηγηθεί το περίφημο κόψιμο του αυτιού του, εξαιτίας ενός καβγά με το φίλο του, Gauguin), όπου και πέθανε το 1890.
Στον ενάμιση χρόνο παραμονής του στην Αρλ πρόλαβε να ζωγραφίσει περί τους διακόσιους πίνακες! Όλοι εμπνευσμένοι από τα τοπία και τις γειτονιές της Αρλ, ακόμη και από τους ανθρώπους της. Ακολούθησαν κι άλλοι διάσημοι ζωγράφοι (για παράδειγμα, ο Πικάσο λάτρεψε επίσης την Αρλ), όμως ο Βαν Γκογκ ήταν ο πρώτος και ο πιο σημαντικός. Κυρίως όμως ήταν αυτός που την έκανε διάσημη στους κύκλους των εραστών της τέχνης και (για δες ειρωνεία…) της καλής ζωής γενικώς.
η φανερή γοητεία της μπουρζουαζίας
Οι κάτοικοι και οι αρχές της πόλης απέδωσαν στον Βίνσεντ το σεβασμό που του αξίζει, έστω και μετά θάνατον. Δεν είναι μόνο η Fondation Van Gogh που ίδρυσαν και όπου φιλοξενούνται έργα καλλιτεχνών εμπνευσμένα από το έργο του – στην πόλη δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε ένας δικός του πίνακας. Δεν είναι μόνο η φροντίδα και η πιστότητα με την οποία ανακατασκεύασαν τις λιγοστές από τις πάμπολλες γωνιές της πόλης που αποτύπωσε με το χρωστήρα του και που ο χρόνος ή ο πόλεμος κατέστρεψε, όπως για παράδειγμα το διάσημο Caf, la Nuit ή
το γεφυράκι Langlois.
Ο σεβασμός τους έγκειται στο γεγονός ότι δεν άλλαξαν ούτε οι ίδιοι ούτε η πόλη τους. Περπατάς και έχεις την αίσθηση ότι ο χρόνος δεν κύλησε από τις μέρες που στα ίδια στενά βάδιζε ο «τρελός» με το καβαλέτο στον ώμο. Καμιά μοντέρνα παραφωνία, καμιά κραυγαλέα αναπαλαίωση, καμιά προσπάθεια λίφτινγκ, ούτε στα κτίρια ούτε στους ίδιους. Τόσες χιλιάδες τουριστών επισκέπτονται την Αρλ, και ούτε μια στιγμή δεν έχεις την αίσθηση ότι βρέθηκες σε «τουριστικό» μέρος.
Όχι πως η πόλη δεν έχει υποδομές ή οι άνθρωποι είναι αφιλόξενοι. Το αντίθετο μάλιστα: θεωρείται ένας από τους πιο ποιοτικούς προορισμούς της Γαλλίας. Απλώς, συνεχίζουν φυσιολογικά τη ζωή τους, χαίρονται καταρχήν και κυρίως οι ίδιοι την πόλη τους. Όχι, η Αρλ δεν μετατράπηκε σε σκηνικό
κομμένο και ραμμένο για τις ανάγκες των τουριστών της (πόσα και πόσα μέρη δεν καταστράφηκαν από αυτή τη μανία για εξυπηρέτηση). Υπερόπτες ή αξιοπρεπείς, μονόχνοτοι ή απλώς ευτυχείς; Το σίγουρο είναι πως οι κάτοικοι της Αρλ, ένα από τα βασικά αξιοθέατα της πόλης, είναι αυθεντικοί.
ΠΥΞΙΔΑ ΑRLES
κωδικός κλήσης 00330490
πώς θα πάτεΗ Αρλ, καθώς είναι μικρή πόλη (50.000 κάτοικοι), διαθέτει ένα επίσης μικρό αεροδρόμιο, το Garons, 20 χλμ. έξω από το κέντρο. Το πιο κοντινό «πολυσύχναστο» αεροδρόμιο είναι αυτό της Μασσαλίας (για Αρλ-Μασσαλία υπολογίστε μία ώρα με το τρένο). Η Αρλ απέχει από το Παρίσι 700 χιλιόμετρα, τα οποία μπορείτε να διανύσετε σε τέσσερις περίπου ώρες με τρένο (€ 82,40). Επίσης, για τις μετακινήσεις σας εκτός πόλης (Camargue, περίχωρα) ενδείκνυται η ενοικίαση αυτοκινήτου (κόστος για μια εβδομάδα περίπου € 260).
πού θα μείνετεΤα ξενοδοχεία δεν λείπουν από την Αρλ. Στα πολλά αστέρια ξεχωρίζει το Jules Cesar, που στέκεται επαρκώς στο ύψος του ρωμαϊκού ονόματός του (πισίνα, τιμές από € 158 έως € 385, τηλ. 525252-3, www.hotel-julescesar.fr).
Η πιο σικ επιλογή παραμένει βέβαια το Grand Hotel Nord Pinus στην καρδιά της πόλης, στην Place du Forum, όπου και το Caf, la Nuit. Κάτι σας λέει το όνομα Nord Pinus, αλλά δεν θυμάστε τι; Σε ένα από τα υπέροχα ψηλοτάβανα, ατμοσφαιρικά δωμάτιά του, ο φακός του Χέλμουτ Νιούτον αιχμαλώτισε την αινιγματική (και ολόγυμνη) Σαρλότ Ράμπλιγκ – και εγένετο μία από τις πιο διάσημες φωτογραφίες της εποχής μας!
(Τιμές από € 125 έως € 275 περίπου, τηλ. 934444 / www.nord-pinus.com).
Για πιο οικονομική λύση σημειώστε το Calendal (τιμές από € 50 έως € 90 περίπου, τηλ. 961189 / www.lecalendal.com). Είναι σε εξαιρετική τοποθεσία (ακριβώς απέναντι από την Αρένα), με καλόγουστα δωμάτια και προσεγμένο σέρβις. Πρωινό μακράς διαρκείας, σε μία από τις ωραιότερες εσωτερικές αυλές της πόλης.
πού θα φάτεΗ καλή ! la provenMale κουζίνα είναι ένα από τα ατού της Αρλ. Οι τολμηροί θα ενθουσιαστούν με το καρέ ταύρου (σπεσιαλιτέ της περιοχής) ή το φιλέτο αλόγου και βέβαια δεν θα παραλείψουν να δοκιμάσουν (ή και να αγοράσουν για το σπίτι) το περίφημο saucisson d’Arles, ήτοι λουκάνικο από κρέας ταύρου ή γαϊδάρου! Οι πιο κλασικοί θα ανακαλύψουν γιατί το ρύζι της Καμάργκ δίνει εξαιρετική παέγια, και βέβαια όλοι μαζί θα υποκλιθούν στην αξεπέραστη γοητεία μιας bouillabaisse.
Τα εστιατόρια γύρω από την Αρένα ή την Place du Forum είναι το απόλυτο must, αν όχι απαραίτητα για φαγητό (που είναι αξιοπρεπές) τουλάχιστον για καφέ ή ποτό και για χάζι.
Οι παθιασμένοι με τις ταυρομαχίες θα περάσουν από το caf, Tambourin και θα ανταλλάξουν δυο κουβέντες με τον El Lobo, το νεαρότατο ιδιοκτήτη του, που είναι ένας από τους πιο γνωστούς ταυρομάχους της πόλης! Μια αυθεντική γωνιά για aficionados και μη.
Ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά εστιατόρια είναι το Fuente (20, rue de la Calade), «τοποθετημένο» στην αυλή ενός κτιρίου του 17ου αιώνα. Για πιο εκκεντρικές καταστάσεις, αναζητήστε το Corazon (1 bis, rue Reattu), ένα εστιατόριο-γκαλερί με εκπληκτικά αντικείμενα. Μετά το γεύμα, μπορείτε να αγοράσετε το τραπέζι, τις καρέκλες ή τα σερβίτσια με τα οποία φάγατε, ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο από τη διακόσμηση σας χτύπησε στο μάτι!
Για καφέ, τσάι, σπιτικά γλυκίσματα και μαρμελάδες, κατευθυνθείτε στο Cafe de la Major επίσης στην Rue Reattu, τον κεντρικό εμπορικό πεζόδρομο της πόλης. Είναι ένα από τα παλιότερα καφεκοπτεία της πόλης (1935) και εκτός από μυρωδάτο καφέ και αφεψήματα προσφέρει πολλές ιδέες για δώρα… Για κρασιά και άλλα οινοπνεύματα, ο ειδικός της πόλης λέγεται Christian Bordg και θα τον βρείτε στην κάβα του Les Vins de la Calade (14, rue de la Calade) για degustation και κουβέντα.
ψώνια ! la provenMale
Τα σουβενίρ από την Αρλ (εκτός από τα κλασικά γύρω από το «κεφάλαιο» Βαν Γκογκ) περιστρέφονται γύρω από ένα περίεργο ζώο, το… τζιτζίκι.
Θα το βρείτε στα περισσότερα διακοσμητικά αντικείμενα και βέβαια ως μοτίβο σε υφάσματα και ρούχα. Η cigalle, όπως τη λένε εδώ, είναι το σύμβολο όλης της Προβηγκίας και παραπέμπει στην αφθονία και τη γονιμότητα. Αν προτιμάτε ως σύμβολο τη δύναμη, απλώς επιλέγετε διακοσμητικά με θέμα τον ταύρο…
Ένα ευχάριστο μέρος για να περάσετε το απόγευμά σας και να κάνετε τα ψώνια σας είναι
το Espace Van Gogh, το παλιό νοσοκομείο της Αρλ, όπου και νοσηλεύτηκε ο διάσημος ζωγράφος. Σήμερα φιλοξενεί τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Αρλ, εκθεσιακούς χώρους και βέβαια καφέ
και καλόγουστα μαγαζιά.
βόλτεςΩς πόλη καλλιτεχνών, η Αρλ δεν στερείται μουσείων. Εκτός από την Fondation Van Gogh, αξίζει μια επίσκεψη στο Mus,e Reattu, όπου μεταξύ άλλων σημαντικότατων εκθεμάτων (σύγχρονη τέχνη και φωτογραφία) θα δείτε και αρκετά έργα Picasso. Οι ρωμαϊκές και πρωτοχριστιανικές αρχαιότητες έχουν συγκεντρωθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρλ, ενώ για να πάρετε μια ιδέα για την παραδοσιακή ζωή της Προβηγκίας, θα περάσετε το κατώφλι του πανέμορφου Museon Arlaten (στεγάζεται σε κτίριο του 16ου αιώνα).
Τα ρωμαϊκά μνημεία της πόλης δεν περιορίζονται στην εντυπωσιακότατη Αρένα. Μπορείτε να επισκεφθείτε επίσης το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο και τα ρωμαϊκά λουτρά του Κωνσταντίνου, ενώ «απαραίτητη» κρίνεται και μια επίσκεψη στις Crypto-portiques. Πρόκειται για υπόγειες στοές, που ανακαλύφθηκαν τυχαία το 1666, όταν χτιζόταν το μεγαλοπρεπές Δημαρχείο της πόλης. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις χρησίμευαν για να στηρίζουν την πλατεία του Forum. Μεταξύ άλλων, θα δείτε και γκράφιτι φυλακής του 17ου αιώνα!
Το μοναστήρι του Saint Trophime (12-15ος αι.) είναι ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα και μια όαση γαλήνης μετά από μια μέρα στους δρόμους και τα καλντερίμια της Αρλ.
Η «Βόλτα Βαν Γκογκ» περιλαμβάνει, εκτός από τα αξιοθέατα της πόλης (το παλιό νοσοκομείο, σήμερα Espace Van Gogh, τη γέφυρα Trinquetaille, το Caf, la Nuit, την Αρένα φυσικά), και βόλτα στην εξοχή της Αρλ. Εκεί θα βρείτε το διάσημο ξύλινο γεφυράκι Langlois, πιστή αναπαράσταση του πρωτότυπου και, βέβαια, τα μοναδικά τοπία με τα ηλιοτρόπια.
Ελισάβετ Λαλουδάκη
