Ο μύθος της Καβάλας
Η φετινή ξενοδοχειακή έκπληξη ήρθε από το Βορρά.Το Ιμαρέτ, ένα εκπληκτικό μνημείο οθωμανικού μπαρόκ και σήμα κατατεθέν της Καβάλας, μετατράπηκε πρόσφατα σε μια ξεχωριστή γωνιά φιλοξενίας, βάζοντάς μας στο trip για ένα long weekend στη Μακεδονία. Στην ιστορική συνοικία Παναγία, στη σκιά του κάστρου της πόλης και με θέα στο Αιγαίο, ο 18ος αιώνας συναντά τον 21ο, χαρίζοντάς μας μια σπάνια εμπειρία διαμονής.
Το ιστορικό Ιμαρέτ, ένα μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο της Καβάλας του 18ου αιώνα, μετατράπηκε πρόσφατα σε ξενοδοχείο πολυτελείας, ικανό να φιγουράρει στις σελίδες των μεγάλων ταξιδιωτικών περιοδικών του εξωτερικού. Είχα ακούσει και διαβάσει πολλά για το Ιμαρέτ. Τίποτα όμως δεν με είχε προετοιμάσει για τη μαγική και απόκοσμη εικόνα που αντίκρισα πριν από ένα μήνα, όταν διάβηκα την κεντρική του πύλη. Πήγαινα να δω ένα ακόμα ξενοδοχείο, αλλά αποδείχτηκε ότι είχα ένα θαυμάσιο ραντεβού με την ιστορία. Γι’ αυτό, επιτρέψτε μου να το προσεγγίσω ανορθόδοξα και ολίγον… λυρικά.
Το Ιμαρέτ είναι ένα ωραίο παραμύθι που αρχίζει κάπου στα 1769, με τη γέννηση του Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα. Ένα παραμύθι με βασιλιάδες και πασάδες, με καλούς και κακούς, με αγωνίες και μάχες, με σκοτεινές γωνιές και ξέφωτα, αλλά και με happy end, που ήρθε πριν από δύο μήνες, όταν η ιδιοκτήτριά του Άννα Μισιριάν άναβε το πρώτο κερί στα φανάρια των στοών του, δίνοντας στο ιστορικό κτίριο το φιλί της ζωής και χαρίζοντας στην Ελλάδα ένα ξενοδοχείο μοναδικό.
Το σούρουπο πέφτει, η Καβάλα ντύνεται τη νυχτερινή της φορεσιά και κρύβει τις όποιες ατέλειες των άχαρων πολυκατοικιών της. Στο Ιμαρέτ οι υπάλληλοι γλιστρούν σαν σκιές ανάμεσα στις στοές και τα σταυροθόλια, ανάβοντας τα λευκά κεριά στα δεκάδες φανάρια. Ένα απόκοσμο φως λούζει το ιστορικό κτίριο κι εγώ χαζεύω μαγεμένη την εικόνα. Το μάτι μου χαϊδεύει τους εκατό και βάλε μολυβένιους τρούλους του – το πλέον φωτογραφημένο σημείο του Ιμαρέτ. Σεργιανίζω στους τρεις πανέμορφους εσωτερικούς κήπους με τις πορτοκαλιές, τους μενεξέδες και τα δεκάδες βοτάνια που μοσχοβολάνε. Το νερό –απαραίτητο στοιχείο σε κάθε μουσουλμανικό κτίριο– κυριαρχεί παντού, δημιουργώντας μια υπέροχη ζεν ατμόσφαιρα. Στα δωμάτια το χθες χορεύει σφιχταγκαλιασμένο με το σήμερα. η αύρα του παρελθόντος σμίγει με τη σύγχρονη πολυτέλεια στην πιο αρχοντική της εκδοχή. Δύσκολο να περιγράψει κανείς το Ιμαρέτ, αλλά θα προσπαθήσω, έχοντας για βοήθεια και τις φωτογραφίες του Παύλου Τσοκούνογλου, που θα βρισκόταν ακόμα εκεί αν δεν του θύμιζα ότι όπου να ‘ναι χάνουμε το αεροπλάνο μας.
Το παραμύθι του Ιμαρέτ
Τι εστί Ιμαρέτ λοιπόν; Ο πιο κατάλληλος άνθρωπος να μας μυήσει στην ιστορία του είναι η Άννα Μισιριάν: η γυναίκα που έδωσε μάχες για να σώσει το μνημείο από την καταστροφική μανία του χρόνου αλλά και των ανθρώπων. εκείνη που έζησε μια μικρή Οδύσσεια για να πείσει την αιγυπτιακή κυβέρνηση να της το παραχωρήσει (το Ιμαρέτ είναι περιουσία της Αιγύπτου). «Έβλεπα το κτίριο να κλαίει», μου λέει κάποια στιγμή, καθώς μου ξετυλίγει το παραμύθι του Ιμαρέτ.
Καθόμαστε αργά το βράδυ στο ρεστοράν του ξενοδοχείου. Ο πολύς κόσμος έχει φύγει. Λευκά λινά τραπεζομάντιλα, αναμμένα κεριά, η φωτισμένη Καβάλα στο βάθος, λευκά τριαντάφυλλα –φετίχ της Άννας– παντού, ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο χέρι και η Άννα, χαλαρωμένη ύστερα από μία ακόμα δύσκολη μέρα (η τελειομανία της αποτελεί εγγύηση για το σέρβις και το επίπεδο υπηρεσιών του Ιμαρέτ), πετάει τα παπούτσια της, σκαρφαλώνει στην καρέκλα της και χάνεται στα μονοπάτια της ιστορίας.
Όλα άρχισαν με τη γέννηση του Μοχάμεντ Άλι στην Καβάλα εν έτει 1769. Κάποιοι υποστηρίζουν πως στην πραγματικότητα γεννήθηκε ένα χρόνο νωρίτερα, αλλά ως θαυμαστής του Μεγάλου Ναπολέοντα ήθελε να δηλώνει την ίδια με αυτόν χρονολογία γέννησης. Ο μύθος λέει πως η μητέρα του πεθαίνει νωρίς και τον αναλαμβάνει κάποια Θασίτισσα τροφός. Στη συνέχεια, υιοθετείται από τον Τούρκο φρούραρχο της Καβάλας, ο οποίος ήταν συγγενής της μητέρας του, και πολύ γρήγορα γίνεται μέλος της φρουράς της πόλης. Σε νεαρή ηλικία παντρεύεται μια πλούσια ζωντοχήρα από το χωριό Νουσρετλί, το σημερινό Νικηφόρο (το σπίτι υπάρχει ακόμα και σήμερα στο χωριό) του Νομού Δράμας. Σκαρφαλώνει με ταχύτητα στην ιεραρχία του οθωμανικού στρατού και παίρνει μέρος σε στρατιωτική αποστολή εναντίον του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Είναι το πρώτο ταξίδι στο πεπρωμένο του, που πολύ σύντομα θα τον έδενε για πάντα με τη γη του Νείλου. Μετά την επιστροφή του στην Καβάλα ασχολείται παράλληλα και με το εμπόριο του καπνού. Η Υψηλή Πύλη, που έχει ήδη εκτιμήσει τις στρατιωτικές του ικανότητες τον ξαναστέλνει στην Αίγυπτο για την καταστολή της εξέγερσης των Μαμελούκων. Νικητής, ο φιλόδοξος στρατιωτικός κρατάει την Αίγυπτο για τον εαυτό του και αυτοανακηρύσσεται Βαλής της Αιγύπτου (είναι ο ιδρυτής της αιγυπτιακής βασιλικής δυναστείας, τελευταίος βασιλιάς της οποίας ήταν ο Φαρούκ). Ο σουλτάνος του διαμηνύει πως, αν καταστείλει την επανάσταση στην Πελοπόννησο, τότε θα τον αναγνωρίσει ως Βαλή της Αιγύπτου. Κι έτσι, ο Μοχάμεντ Άλι στέλνει στο Μοριά το γιο του Ιμπραήμ, το νικητή του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, ο οποίος σχεδόν καταπνίγει την επανάσταση. Ο ίδιος ο Μοχάμετ Άλι δεν επιστρέφει ποτέ στη γενέθλια γη, την Καβάλα, αν και του έχει παραχωρηθεί μαζί με τη Θάσο από το σουλτάνο. Υπάρχει όμως πάντα στη σκέψη του.
Κάποια στιγμή αποφασίζει να της κάνει μια μεγάλη δωρεά. Το ερώτημα που τίθεται όμως είναι: λιμάνι ή σχολείο; Οι κάτοικοι της πόλης ζητάνε σχολείο. Κι έτσι, η Καβάλα αποκτά το γνωστό σήμερα ως Ιμαρέτ, ένα θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο μεγάλης ακτινοβολίας από την ίδρυσή του το 1817 και καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Χτίστηκε στη δυτική πλευρά της παλαιότερης συνοικίας της πόλης, της Παναγίας, ενώ η σημερινή του μορφή διαμορφώθηκε σταδιακά. Αν και το Ιμαρέτ λειτουργούσε σύμφωνα με τα πρότυπα μιας τυπικής μουσουλμανικής ιερατικής σχολής, εντούτοις οι μαθητές του διδάσκονταν, εκτός από το Κοράνι, άλγεβρα, χημεία, ακόμα και περσική ποίηση. Είναι γνωστό, άλλωστε, πως ο Μοχάμεντ Άλι Πασάς έχει περάσει στην ιστορία ως ο εκσυχρονιστής της Αιγύπτου, αυτός που εισήγαγε τις ευρωπαϊκές συνήθειες στο Νείλο. Μπορεί να κύλησε πολύ νερό στο μύλο της ιστορίας, αλλά τόσο το Ιμαρέτ όσο και το σπίτι του Μοχάμεντ Άλι παραμένουν ακόμα και σήμερα (βάσει διακρατικών συμφωνιών) περιουσία του αιγυπτιακού κράτους. Στην κτητορική επιγραφή του Ιμαρέτ σημειώνεται: «να είναι αθάνατο όσο ο εννιάθολος ουρανός». Ο Μοχάμεντ Άλι Πασάς πέθανε το 1849 στο Κάιρο. Το Ιμαρέτ συνέχισε να λειτουργεί ως ιεροδιδασκαλείο (οι μαθητές και οι δάσκαλοι ζούσαν μέσα σε αυτό) ως το 1907, αλλά η παρακμή του είχε ήδη αρχίσει από το 1870. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, στα κελιά του βρήκαν καταφύγιο εκατοντάδες πρόσφυγες, οι τελευταίοι των οποίων αποχώρησαν από εδώ το 1967. Οι χώροι του κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν ως καφενείο και ταβέρνα. Από τη στιγμή που πέρασε στα χέρια της Άννας Μισιριάν, μέσα σε δύο χρόνια έγινε το θαύμα της αποκατάστασης και της μετατροπής του σε ξενοδοχείο.
Εμπειρία φιλοξενίας
Αν και το Ιμαρέτ μετράει ελάχιστους μήνες λειτουργίας, εντούτοις ο επισκέπτης απολαμβάνει υψηλό σέρβις σε όλα τα επίπεδα. Κοσμογυρισμένη, με άποψη και γνώση, η Άννα Μισιριάν έχει καταφέρει να περάσει τα προσωπικά της στάνταρ στο σέρβις και στη συμπεριφορά του προσωπικού (πράγμα όχι και τόσο εύκολο σε μια πόλη που δεν έχει μακρύ τουριστικό παρελθόν). Ύστερα από αυτό το αποφασιστικό βήμα, η συνέχεια προμηνύεται πολύ πιο εύκολη. Το Ιμαρέτ σε κατακτά με την πρώτη ματιά. Με τη μαγευτική, παραμυθένια του ατμόσφαιρα, τη γοητεία της ιστορίας του, τη μοναδική του αρχιτεκτονική και την πολυτέλεια μέσα στην απλότητά του, το Ιμαρέτ είναι ένα ξενοδοχείο που πρέπει να το ζήσεις για να το καταλάβεις. Οι προσλαμβάνουσες του καθενός μέσα σ’ αυτό το χώρο έχουν άμεση σχέση με την κουλτούρα του. Προσωπικά αισθάνθηκα δέος και του υποκλίθηκα. Κάποιος άλλος μπορεί να το δει απλώς ως ξενοδοχείο. Ένιωσα σαν να έμπαινα σε μοναστήρι. Έμεινα σιωπηλή στον ντερσανέ, την κεντρική αίθουσα διδασκαλίας, που μοιάζει με τζαμί. εδώ, κάτω από τον επιβλητικό θόλο, θα στήνονται εκθέσεις και θα φιλοξενούνται εκδηλώσεις. Περπάτησα στις μύτες των ποδιών μου κάτω από τις στοές όχι μόνο από σεβασμό στους άλλους πελάτες. Απόλαυσα την καλύτερη βεράντα (δίπλα στο δωμάτιο 28) του ξενοδοχείου χαζεύοντας τη θέα στην Καβάλα και τη θάλασσα. Μπήκα στην εσωτερική πισίνα με τις ψηφίδες και ένιωσα σαν να μπαίνω στην καρδιά του κτιρίου. Ξεναγήθηκα στο χώρο του χαμάμ και υποσχέθηκα να ξαναπάω μόλις αρχίσει να λειτουργεί (μέσα στον Οκτώβρη). Λάτρεψα τον οθωμανικό κήπο (σ’ αυτόν βλέπουν οι περισσότερες σουίτες). Απόλαυσα ένα από τα ωραιότερα πρωινά ξενοδοχείου (άψογο το στυλ του σερβιρίσματος).
Τα δωμάτια, όλα με θολωτή στέγη, αλλά διαφορετικά μεταξύ τους σε μέγεθος και εσωτερική διαρρύθμιση, βλέπουν στα εσωτερικά αίθρια-αυλές, αλλά έχουν και παράθυρα (ελάχιστα διαθέτουν δική τους βεράντα) με πανοραμική θέα προς τη θάλασσα και την πόλη της Καβάλας. Οι επενδυμένοι με φύλλα μολύβδου θόλοι τόσο των δωματίων όσο και των κοινόχρηστων χώρων υψώνονται στον ουρανό αποτελώντας το σήμα κατατεθέν του Ιμαρέτ. Ξύλινα πατώματα, υπέροχα αναπαυτικά κρεβάτια, σεντόνια που χαϊδεύουν το σώμα σου, στρογγυλές μπανιέρες που παραπέμπουν στην Ανατολή, μπακιρένιοι ή μαρμάρινοι νιπτήρες, πάντα στολισμένοι μ’ ένα λευκό τριανταφυλλάκι, φωτιστικά που μοιάζουν με καντηλέρια, αναλώσιμα Βvlgari και οικολογικά σαπούνια, κόκκινα τριαντάφυλλα στα βάζα… Κάθε δωμάτιο και μια έκπληξη. Το 5 έχει εντυπωσιακό θόλο, η σουίτα νούμερο 3 σε παραπέμπει στις «Χίλιες και μία νύχτες», από το κρεβάτι του 31 έχεις την καλύτερη θέα στους θόλους, ενώ η προεδρική σουίτα (το νούμερο 2) είναι υπέροχη. Όταν η πολυτέλεια δεν είναι κραυγαλέα, αναδεικνύεται σε απόλυτη αρχοντιά. Το Ιμαρέτ φόρεσε τα χειμωνιάτικά του –χειροποίητα χαλιά, διακριτικά βελούδα, αναμμένα τζάκια– και σας περιμένει για μια εμπειρία διαμονής που δεν θα δοκιμάσετε σε κανένα άλλο ξενοδοχείο της Ελλάδας.
INFOΙμαρέτ, 2510/620151, www.imaret.com. Τιμή δίκλινου από € 300. Πρωινό € 20. Δεν δέχεται παιδιά κάτω των 12 ετών.
Έλλη Μπουμπουρήeboubouri@athinorama.gr
