Το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση στον ορειβατικό χάρτη της Οίτης είναι οι αμέτρητες πηγές που ο χαρτογράφος έχει σημειώσει στην επιφάνειά του. Δεν είναι τυχαίο που η Οίτη ονομάζεται βουνό των νερών και των λουλουδιών. Εδώ, στις αμέτρητες και γάργαρες πηγές της, όπου οι σύγχρονοι ταξιδιώτες στήνουν τα πικνίκ τους και ξεδιψούν, ο μύθος τοποθετεί τις ερωτικές συναντήσεις του Ηρακλή με την αγαπημένη του βασιλοπούλα Ιόλη. Ακολουθήσαμε τα ίχνη τους και σας καλούμε σ’ ένα φυσιολατρικό γουικέντ στην καταπράσινη Οίτη.
Φεύγοντας Παρασκευή απόγευμα από το γραφείο έκανα ένα μικρό τεστ στους συναδέλφους. «Πάω γουικέντ στην Οίτη», τους είπα και δεν ξαφνιάστηκα καθόλου όταν οι περισσότεροι μου απάντησαν «βοήθησέ μας λίγο». Όπως αποδείχτηκε βέβαια όλοι τους είχαν θαυμάσει κάποια στιγμή τη χιονισμένη ομορφιά του βουνού που ορθώνεται περήφανο πάνω από την κοιλάδα του Σπερχειού και αγναντεύει τη Λαμία, την Εύβοια, το Μαλιακό Κόλπο και το Βελούχι. Και είναι αλήθεια επίσης πως ακόμα και οι πιο φανατικοί φυσιολάτρες δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα όρια της Οίτης έτσι όπως ενώνεται σχεδόν με τα δυο άλλα εκπληκτικά βουνά της Στερεάς Ελλάδας, τα Βαρδούσια και την Γκιώνα, και «στήνει» γέφυρα, μέσω της Οξιάς, με το Βελούχι στο Καρπενήσι.
Όμως εδώ τα σύνορα είναι για να καταπατούνται. Ποιος νοιάζεται αν η Μουσουνίτσα ανήκει στα Βαρδούσια, η Καστανιά στην Οίτη και το Γαρδίκι στην Οξιά; Αυτά κουβεντιάζαμε με την παρέα που μας περίμενε το βράδυ της Παρασκευής, υπό τον αντιδήμαρχο της Σπερχειάδας Βασίλη Ντζοΐδο, στην πανέμορφη Άνω Καλλιθέα, ένα χωριό-στολίδι που κρέμεται στα 800 μ. υψόμετρο πάνω απ’ την κοιλάδα του Σπερχειού.
Εδώ, μπροστά σ’ ένα τυπικά ρουμελιώτικο τσιμπούσι, όπου το κοκορέτσι κλέβει την παράσταση (το παρατσούκλι των κατοίκων της Σπερχειάδας είναι κοκορετσάδες), μιλάμε για την ομορφιά, την ιστορική σημασία της περιοχής ανά τους αιώνες και φυσικά για το άνοιγμά της στο φυσιολατρικό τουρισμό και την αναβάθμιση του ιαματικού. Τα βουνά της περιοχής, με «αρχηγό» φυσικά τη νερομάνα Οίτη προικίζουν τον κάμπο με χρυσάφι. Ο ορεινός όγκος που ορθώνεται πάνω απ’ την κοιλάδα του Σπερχειού είναι εκπληκτικής ομορφιάς και ποικιλομορφίας, αλλά δυστυχώς άγνωστος στον πολύ κόσμο παρά τη μικρή απόσταση που τον χωρίζει απ’ την Αθήνα – ακόμα και ημερήσια εκδρομή μπορεί να γίνει.
Κι αυτό σας το υπογράφω. γιατί μπορεί να είναι κοντά τρεις ώρες που έφυγα από την Αθήνα αλλά μου φαίνεται ήδη πολύ μακριά. Οι πληροφορίες στο τραπέζι απ’ τους φιλόξενους συνδαιτυμόνες πέφτουν βροχή κι εμείς σχεδιάζουμε επί χάρτου την αυριανή μας πορεία στην καρδιά της Οίτης. Ετούτο το κομμάτι της Στερεάς που απλώς θαυμάζαμε από μακριά στις διαδρομές μας προς Καρπενήσι ή Πίνδο κρύβει πολλά μυστικά.
Διάσχιση της Οίτης: από τη Σπερχειάδα στην Παύλιανη
Το πρωί ξυπνήσαμε νωρίς. Οχι τόσο απ’ το άγχος της διαδρομής –η Οίτη άλλωστε είναι ένα βατό βουνό– όσο απ’ το άγχος της φωτογράφησης. Το πρωινό της Τασούλας στον ξενώνα «Γόργιανη» που μας φιλοξενεί στη Σπερχειάδα είναι δυναμίτης – ό,τι πρέπει για το γεμάτο φυσιολατρικό trip που ακολουθεί με 4Χ4 διαδρομές στο δάσος, χαλαρή πεζοπορία στον Εθνικό Δρυμό της Οίτης, βόλτες σε ορεινά χωριά και ξεναγήσεις στη Μονή Αγάθωνα και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Οίτης. Πριν φύγουμε δεν μπορώ να μη ζητήσω από τον Παύλο να απαθανατίσει το γλυκό δαμάσκηνο της Τασούλας με το οποίο μόλις συνόδευσα το ντόπιο γιαούρτι του Τσιάκα. Βελούδινη φίνα γεύση!
Το τζιπ φορτώνεται και το ταξίδι αρχίζει. Στην πορεία μας συναντάμε χωριουδάκια και αγροτικούς οικισμούς πνιγμένα στο πράσινο και στις ανθισμένες πικροδάφνες, τα φθινοπωρινά χρώματα στο μεγαλείο τους και το νερό να κυλά ελεύθερο παντού. Μετά το χωριό Συκά ο δρόμος ανηφορίζει κι όγκος της Οίτης μοιάζει να μας προκαλεί ανεβάζοντας την αδρεναλίνη στα ύψη.
Πρώτη μας στάση η Μονή Αγάθωνος. Ένα μοναστήρι χτισμένο στα τέλη του 14ου αιώνα, που όταν το είδα για πρώτη φορά πριν από αρκετά χρόνια δήλωσα αυθόρμητα «εδώ κι εγώ μπορώ να μονάσω». Πρώτη αποκάλυψη για τον ταξιδευτή είναι η υποβλητική εξωτερική αυλή της μονής. Μακάρι να είστε τυχεροί και να την πετύχετε χωρίς τις ορδές των πούλμαν που καταφτάνουν εδώ τα σαββατοκύριακα. Αφιερώστε σ’ αυτή την ξενάγηση αρκετό χρόνο. Το αξίζει.
Χαρείτε τους λουλουδιασμένους κήπους και τα περιβόλια που μοιάζουν σαν δημιουργία προφέσορα αρχιτεκτονικής κήπων. Προσκυνήστε στο σημαντικότερο για μας μνημείο της μονής, το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων, χωμένο κυριολεκτικά μέσα στη γη – σωστή κατακόμβη. Χαζέψτε το καμπαναριό, αντιπροσωπευτικό έργο λαϊκής αρχιτεκτονικής μοναδικό στη Φθιώτιδα. Η βάση του σχηματίζει μια θολωτή πόρτα από την οποία μπαίνεις στο κύριο συγκρότημα του μοναστηριού (κεντρική εκκλησία, καθολικό, κελιά μοναχών). Στο βορειοδυτικό τμήμα της μονής οι επισκέπτες θαυμάζουν το αρχονταρίκι.
Εδώ είδα για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια τον πατέρα Γερμανό, τον άνθρωπο που έδωσε με την παρουσία του λάμψη στη Μονή Αγάθωνος. Αν και δεν βρίσκεται πια στη ζωή, η σκιά του είναι παρούσα σε κάθε γωνιά της μονής. Αγάπησε την Οίτη όσο κανένας άλλος. Η σημαντικότερη μάλιστα πηγή της, στις Λιβαδιές, λέγεται Πηγή του Καλογέρου, μια και ο ίδιος διαμόρφωσε το χώρο τιμώντας τους επισκέπτες αυτού του ναού της φύσης.
Η Μονή Αγάθωνος αγκάλιασε και προστάτευσε τον Εθνικό Δρυμό, δημιούργησε και λειτουργεί ως σήμερα εκτροφείο θηραμάτων το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του βουνού και βοήθησε στη δημιουργία του σημαντικότατου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας που είναι χτισμένο λίγο πριν μπούμε στο μοναστήρι. Αν έχετε μαζί σας παιδιά, αφιερώστε λίγο περισσότερο χρόνο στο μουσείο όπου θα θαυμάσετε τα ζώα και τα πτηνά της Οίτης και θα μάθετε πολλά για την πανίδα και τη χλωρίδα της.
Ζητήστε να σας δείξουν από ποιο σημείο θα μπορέσετε να θαυμάσετε τα κοπάδια των ελαφιών που ζουν γύρω από τη μονή. Κι όταν φύγετε, μη σνομπάρετε τις γιαγιάδες που πουλάνε τους καρπούς των κήπων τους έξω απ’ το μοναστήρι. Εμείς αγοράσαμε άγρια χόρτα του βουνού, τσάι και φασόλια, αλλά και μυρωδάτες ντομάτες που μόλις είχαν κοπεί απ’ το περιβόλι και μας συντρόφεψαν στο πικνίκ που στήσαμε λίγο πιο πάνω. Τις πλύναμε στην πηγή, κι αρχίσαμε να πλέκουμε με τη φαντασία μας παιχνίδια με πρωταγωνιστές τον Ηρακλή και την αγαπημένη του Ιόλη.
Ο πιο ρεαλιστής της παρέας όμως μας ξεσήκωσε δείχνοντας ένα συννεφάκι στον ορίζοντα που απειλούσε το φωτογραφικό μας ρεπορτάζ. Μετά το μοναστήρι το πρώτο χωριό που συναντάς στη διαδρομή είναι ο Λυχνός. Οι καταπράσινοι κήποι δηλώνουν φυσικά την παρουσία νερού και το κελάρυσμα μιας πηγής μας οδηγεί στον ίσκιο πανύψηλων πλατανιών. Στη συνέχεια βάζουμε πλώρη προς Καστανιά, το τελευταίο χωριό πριν μπούμε στην καρδιά του Εθνικού Δρυμού της Οίτης.
Έχουμε αγγίξει ήδη τα 1.000 μ. υψόμετρο και συνεχίζουμε. Το δάσος ελάτης (στο μεγαλύτερο μέρος της κεφαλονίτικης) αρχίζει να πυκνώνει. Ο δρόμος γίνεται χωμάτινος, αλλά αρκετά βατός και από συμβατικά αυτοκίνητα (αν δεν έχει βρέξει). Οι μυρωδιές της φύσης μεθυστικές και τα χρώματα μοναδικά – δύσκολο να περιγραφούν ακόμα κι από έναν περιηγητή με λυρική φλέβα. Όσο ανεβαίνουμε, το τοπίο αλλάζει. Μια βγαίνουμε σε ξέφωτα και ατέλειωτα λιβάδια και μια χανόμαστε στη ζούγκλα του πράσινου. Σε κάθε στιγμή όμως μοναδικό μας σάουντρακ είναι το κελάρυσμα των βουνίσιων πηγών.
Η Οίτη δεν είναι ούτε άγρια ούτε ήμερη. Το ύψος της αγγίζει τα 2.150 μ. και το περίεργο είναι ότι ακόμα και σε υψόμετρο 2.000 μ. μοιάζει σαν ήρεμη πεδιάδα. Θα το νιώσετε στο οροπέδιο Λιβαδιές, ένα μεγάλο ξέφωτο όπου θα σταματήσετε έτσι κι αλλιώς. Θα πιείτε νερό στη Βρύση του Καλόγερου, θα φωτογραφίσετε τις μικρές βουνίσιες λίμνες, θα τρέξετε (ως άλλη Ιόλη) στα ξέφωτα. Εδώ κάθε άνοιξη στήνουν χορό τα ονομαστά αγριολούλουδα της Οίτης (30.000 στρέμματα που αποτελούν τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.200 είδη φυτών), ενώ και η πανίδα της είναι πλούσια με ζαρκάδια, αγριογούρουνα, χρυσαετούς, αλπικούς τρίτωνες κ.ά.
Η Οίτη του νερού είναι παρούσα σε κάθε μας βήμα. Οι πινακίδες το αποδεικνύουν: προς Περδικόβρυση, προς Κρύα Βρύση, προς Καταρράκτη, προς Ασπρόβρυση, Τριμερόβρυση, Κλεφτόβρυση, Βαλόρεμα… Οι ειδικοί λένε πως τα πολλά και πλούσια σε συστατικά νερά της Οίτης οφείλονται στα πετρώματά της. Εμείς όμως προτιμούμε την εξήγηση που δίνει ο μύθος. Όταν ο Ηρακλής αγάπησε την Ιόλη, κόρη του Ευρύτου βασιλιά της Οιχαλίας, η Δηιάνειρα από τη ζήλια της του «φόρεσε» το γνωστό μανδύα που άρχισε να καίει τις σάρκες του. Από τον πόνο λοιπόν ανέβηκε στο αγαπημένο του βουνό και άναψε μια φωτιά για να καεί. Ο Δίας όμως που δεν άντεχε να βλέπει το γιο του να καίγεται έριξε έναν κεραυνό στην Οίτη κι απ’ αυτό το σημείο άρχισε να αναβλύζει νερό. Διαλέγετε και παίρνετε.
Λίγο μετά τις Λιβαδιές πάντως και πλησιάζοντας προς την Παύλιανη συναντάτε τη θέση Πυρά του Ηρακλέους όπου οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι έχουν βρει ερείπια ναού δωρικού ρυθμού αφιερωμένου στον Ηρακλή. Ένα μικρό ρέμα μας συντροφεύει στη διαδρομή μετά τις Λιβαδιές. Είναι το Βαλόρεμα που στην πορεία του και καθώς ενώνεται με άλλες πηγές εξελίσσεται στο γνωστό μας Γοργοπόταμο. Καθώς βγαίνεις από το ναό της φύσης, την Οίτη, ξαναβρίσκεις λίγο πριν από την Παύλιανη τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο.
Οι προκλήσεις πολλές και ανάλογα με το χρόνο σου τις ακολουθείς. Στρώμη, Πανουργιάς, Μαυρολιθάρι, Αθανάσιος Διάκος, χωριά που ακουμπάνε στα Βαρδούσια, την Οίτη και την Γκιώνα και ακούγονται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, με μικρούς ξενώνες και ταβερνίτσες που ανοίγουν για να εξυπηρετήσουν τους λιγοστούς φυσιολάτρες. Εμείς μπαίνουμε στην Παύλιανη που μοσχοβολάει αυτή την εποχή μέσα στις μηλιές και τις καρυδιές.
Μετά από ένα γερό τσιμπούσι στην ταβέρνα της Λίτσας μας περιμένει η εύκολη και ευχάριστη πεζοπορία στο Πάρκο Αναψυχής ανάμεσα στην Άνω και την Κάτω Παύλιανη. Τα κρυστάλλινα νερά της Οίτης που κυλούν με δύναμη στην καρδιά του δάσους έχουν κάνει κι εδώ το θαύμα τους, δημιουργώντας ένα οργιαστικό πράσινο. Σε λίγο κατεβαίνουμε στην Εθνική και επιστρέφουμε στη Σπερχειάδα. Μια μέρα πλούσια σε φυσιολατρικές εμπειρίες φτάνει στο τέλος της. Στο μυαλό μας όμως ο ήχος των νερών «παίζει» ακόμα.
Σπερχειάδα, η κυρά του κάμπου
Είναι η μεγαλύτερη πόλη της κοιλάδας του Σπερχειού. Μια σύγχρονη κωμόπολη με έντονη ζωή και μόνιμη «κόντρα» με την αντικρινή Μακρακώμη. Την χρησιμοποιούμε ως βάση για τις εξορμήσεις μας στην Οίτη, στον ορεινό όγκο του Γουλινά που ορθώνεται πάνω απ’ την πόλη διάστικτος από όμορφα ορεινά χωριά (Άνω Καλλιθέα, Περιβόλι, Κυριακοχώρι, Νικολίτσι) αλλά και στη μοναδική Οξιά, το σπάνιο αυτό ελληνικό δάσος που ενώνει τη Φθιώτιδα με την Ευρυτανία – αρχίζει μετά το χωριό Γαρδίκι και συνεχίζει προς Γραμμένη Οξιά και Πουγκάκια.
Η Τασούλα Βούζα που διαχειρίζεται τον ξενώνα «Γόργιανη» είναι πανέτοιμη να σας δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για να περάσετε καλά όχι μόνο στην πόλη αλλά και στα ορεινά χωριά της περιοχής. Στην ίδια τη Σπερχειάδα μπορείτε να δείτε τα ερείπια του ναού του Αγίου Νικολάου στο λόφο πάνω από την πόλη, το εκπληκτικής ομορφιάς τοπίο με πλατάνια στη Μεσοποταμία (το σημείο που ενώνεται ο Σπερχειός με τον παραπόταμό του Βίστριζα) και την Καλύβα Στεφανή (2 χλμ. από την πόλη) απ’ όπου ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα ο Άρης Βελουχιώτης το Μάιο του 1942. Όμως η Σπερχειάδα και τα γύρω χωριά προσφέρονται κυρίως για σπονδές στην… τσίκνα και γευσιγνωσίες κοκορετσιού – οι ταβέρνες της όμορφης κωμόπολης είναι πολλές και καλές.
Γαστρονομικό shopping
Ένα απ’ τα αγαπημένα μας χόμπι στη Σπερχειάδα και την ευρύτερη περιοχή είναι το γαστρονομικό shopping. Τα λουκάνικά της κλέβουν καρδιές κάθε φορά που τα προσφέρουμε σε φίλους. Αλλά και τα τυροκομικά της προϊόντα δεν πάνε πίσω. Σας ετοιμάσαμε μια λίστα με τα προϊόντα που πρέπει οπωσδήποτε να πάρετε μαζί σας επιστρέφοντας.
Χωριάτικα λουκάνικα από το κρεοπωλείο του Απόστολου Κομματά στη Σπερχειάδα (22360/45145) κι απ’ το κρεοπωλείο του Γιάννη Καραγιάννη (22360/43922).
Τυριά και γιαούρτι απ’ τα τυροκομεία του Τσιάκα (22360/44171) και του Κάντζιου (22360/43485).
Στο εργαστήριο «Σπερχειός» της Παρασκευής Μίχου παράγονται με τρόπο πέρα για πέρα παραδοσιακό (ανοίγουν φύλλο, κόβουν τα χόρτα στο χέρι) οι ομώνυμες πίτες (χορτόπιτα, τυρόπιτα, κολοκυθόπιτα). Καταψύχονται και στη συνέχεια είναι έτοιμες για το φούρνο σας. Δοκιμάστε τις και ίσως καταφέρετε να πείσετε τους καλεσμένους σας ότι ανοίξατε φύλλο με τα χεράκια σας. (22360/44711, 210/9946026)
Εκπληκτικά άγρια χόρτα και φασόλια απ’ τις γιαγιάδες έξω από τη Μονή Αγάθωνος.
Μήλα και φακές από τους υπαίθριους πωλητές στην Κάτω Παύλιανη.
Κουραμπιέδες από το κλασικό ζαχαροπλαστείο του Χατζή στη Σπερχειάδα.
Πού θα φάτε
Μαστόρικα ψημένα κρέατα στην ψησταριά του Κώστα Μανίτα στη Σπερχειάδα (22360/44600). Συμπαθητικά στην ταβέρνα της Λίτσας στην Παύλιανη (22310/83039) και στη μοναδική ταβέρνα της Καστανιάς.
Πού θα μείνετε
Μείναμε στον ξενώνα «Γόργιανη» της Σπερχειάδας (22360/44800). Άνετα δωμάτια, καλό πρωινό, περιβάλλον που αστράφτει και πλατύ χαμόγελο. Αν επιλέξετε να μπείτε στην Οίτη από Παύλιανη, οι επιλογές σας είναι δύο: ο «Ξενώνας της Κατερίνας» στην Άνω Παύλιανη (22310/83009) και το «Πέτρινο» στην είσοδο της Κάτω Παύλιανης (22310/83111). Και τα τρία ξενοδοχεία που σας προτείνουμε έχουν οικονομικές τιμές.
Πώς θα πάτε
Από Λαμία ακολουθείτε το δρόμο προς Καρπενήσι. Στη διασταύρωση της Μακρακώμης στρίβετε αριστερά για Σπερχειάδα (4 χλμ.). Αν μπείτε από Παύλιανη στρίβετε αριστερά στην Εθνική στη διασταύρωση προς Άμφισσα
