© Rune Stoltz Bertinussen
To μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός που έχει διοργανωθεί ποτέ στη Βόρεια Νορβηγία, το Bodø2024 αποτελεί αφετηρία για μια περιήγηση σε μια άγνωστη και πάντα δροσερή γωνιά της Σκανδιναβίας –σε μια oνειρική, όσο και τραχιά ακτογραμμή-αντίδοτο στις πλημμυρισμένες από τουρίστες σέλφι. Απ’ το να τραγουδήσουμε joik με νέους Σαάμι καλλιτέχνες στο να δοκιμάσουμε αρκτικά… μακαρόν, πάμε να δούμε μερικούς απ’ τους λόγους που μας ιντριγκάρει το Μπούντε για ένα πολικό –αλλά όχι απαραίτητα ψυχρό– ταξίδι τη φετινή χρονιά, κι ακόμα παραπέρα.
1. Mια άλλη σχέση με το φως
Μια "μίνι μητρόπολη" 50.000 κατοίκων στο Salten της επαρχίας Νόρντλαντ, το Μπούντε (Bodø) τιμά τον τίτλο του με πάνω από 1000 συναυλίες, περφόρμανς, εκθέσεις κ.ά. σχεδιασμένα γύρω απ’ τους ρυθμούς του αρκτικού φωτός. Μετά τα πιο εξωστρεφή καλοκαιρινά events που έφερε ο ήλιος του μεσονυχτίου, οι "Φθινοπωρινές Καταιγίδες" δίνουν σήμα τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και συζητήσεις εις βάθος που εξερευνούν την πολιτική, τη λογοτεχνία και την ιστορία (https://kulturkalender.bodo2024.no/).
Από 1η Σεπτεμβρίου και μέχρι τον ερχόμενο Απρίλη, το Βόρειο Σέλας για αρχή επιστρέφει για να βάψει τον ουρανό αλλόκοσμα χρώματα. Παράλληλα, και σύμφωνα με τους εξπέρ σε όλα τα πράγματα Μπούντε, η προνομιακή θέση της πόλης σε χερσόνησο, δίπλα στο νερό, με τις αχτίδες του ήλιου να κάνουν παιχνίδι ανενόχλητες απ’ τα γύρω βουνά, μεταφράζεται σ’ έναν ορίζοντα που παίρνει απίθανες αποχρώσεις ακόμα και στα βάθη του πολικού χειμώνα. Μια εξερεύνηση στα μήκη, πλάτη και ύψη του παραθαλάσσιου κέντρου οδηγεί απ’ τα πανοραμικά πεζοπορικά μονοπάτια της περιοχής Bodømarka μέχρι την κορυφή Keiservarden του όρους Rønvikfjellet. Από αρκτική τέχνη του δρόμου μέχρι μια αυθεντική ματιά στη ζωή των ανθρακωρύχων του 20ού αιώνα, σε ένα πρώην ορυχείο στην περιοχή Sulitjelma (nordlandsmuseet.no), το Νόρντλαντ υπόσχεται να αποκαλύψει ισάρριθμες πτυχές του lifestyle βόρεια του αρκτικού κύκλου, με τις ιδιορρυθμίες του φωτός όχι μόνο να επιτάσσουν τις συνήθειες, αλλά και να μεταμορφώνουν τις ατραξιόν κάθε εποχής.
Tip: Oι γωνιώδεις θαλάσσιες καμπίνες Manshausen, στο ομώνυμο νησάκι της επαρχίας, μοιάζουν να κρέμονται πάνω από τη θάλασσα, παντρεύοντας τη ντιζαίνατη διαμονή με τους στροβιλισμούς των ουράνιων φώτων που θα απολαύσεις απ’ τη θαλπωρή του δωματίου σου (www.manshausen.no).
2. Γνωριμία με την κουλτούρα των Σαάμι
H επίμονη μάχη των ιθαγενών Σαάμι ενάντια στη νορβηγική κυβέρνηση για τη διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού τους διήρκεσε αιώνες (το Κοινοβούλιο των Σαάμι λειτουργεί επίσημα απ’ το 1989). Μια νέα γενιά όμως απ’ τον βορρά της Νορβηγίας, της χώρας με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Σαάμι στον κόσμο, βρίσκει εφερευτικούς νέους τρόπους για να γιορτάσει τις ρίζες της. Οι Marja Mortensson και Elle Márjá Eira –βοσκός ταράνδων και σκηνοθέτης της ταινίας "Stolen", που έκανε φέτος την πρεμιέρα της στο Netflix– ανήκουν σε ένα νέο ρεύμα καλλιτεχνών που παντρεύουν τους παραδοσιακούς, άλλοτε "αμαρτωλούς" ήχους του joik, όπως ονομάζονται οι χαρακτηριστικές ψαλμωδίες των ιθαγενών, με ατμοσφαιρικά αρκτικά υβρίδια ηλεκτρονικής, ποπ και τζαζ. Το έδαφος προετοίμασαν μπάντες όπως οι KEiiNO, που ξεσήκωσαν τη Eurovision με τη μπιτάτη joik-pop του "Spirit In The Sky" (2019), αλλά το Bodø2024 φέρνει τις παραδόσεις και τη σύγχρονη κουλτούρα των Σαάμι στο επίκεντρο με επιπλέον εκθέσεις και παραστάσεις. Για τους πιο περιπετειώδεις, ένας αυθεντικός τρόπος για να απολαύσει κανείς το Βόρειο Σέλας είναι το glamping σε ένα lavvo, την παραδοσιακή σκηνή των ιθαγενών (https://www.samisafaricamp.no/).
3. Μπούντε, ένα πολικό χωνευτήρι πολιτισμού
Κεντρικός πρωταγωνιστής στην ανάδειξη του ανερχόμενου αυτού προορισμού της Βόρειας Νορβηγίας σε κόμβο πολιτισμού είναι το "Stormen", μια βραβευμένη βιβλιοθήκη με προνομιακή θέα στο λιμάνι του Μπούντε και μέγαρο μουσικής –επίκεντρο της καλλιτεχνικής ζωής και εκτός Bodø2024. Η βορειότερη επαγγελματική ορχήστρα στον κόσμο, η Αρκτική Φιλαρμονική δίνει παραστάσεις εδώ με επίκεντρο σύγχρονους Νορβηγούς συνθέτες αλλά και τις παραδόσεις των Σαάμι και Κβεν, με επιμέρους πινελιές ποπ, ροκ και joik. To ευρύτερο φθινοπωρινό πρόγραμμα του "Stormen", δε, περιλαμβάνει από swing μέχρι ακροβατικά.
Μια μικρή αλλά υπέροχα "επεισοδιακή" live σκηνή του κέντρου είναι και το "Dama di…", γνωστό για το vinyl bar του –διαλέγεις το βινύλιο που σ’ εμπνέει και το δίνεις να στο παίξουν στο μπαρ– τα dj sets, αλλά και τα πρωτοποριακά τζαμαρίσματα από ανερχόμενα και γνωστά συγκροτήματα. Και είναι ανοιχτό καθημερινά μέχρι τις 3.30 το πρωί (https://damadi.no/)!
4. Η αρκτική κουζίνα στα καλύτερά της
Το ταξίδι στο Μπούντε παίρνει γεύση από φρέσκο "skrei" (περιπλανώμενο μπακαλιάρο του Ατλαντικού), ψαρόσουπα, βασιλικό καβούρι, αρνάκι απ’ τα νησιά Λοφότεν (Lofotlam), καρπάτσιο από κρέας τάρανδου και παραδοσιακή κουζίνα των Σαάμι. Ένα χαλαρό στέκι με θέα στην καρδιά της πόλης, η μπρασερί "På Lystpå" φημίζεται τόσο για τα εποχικά πιάτα της Βόρειας Νορβηγίας, όσο και για τις περίπου 60 ετικέτες κρασιών της (www.lystpa.no).
H πιο γλυκιά πλευρά του Μπούντε κρύβεται όμως στα στρώμματα ενός "εθνικού κέικ" Kvæfjordkake (παντεσπάνι ψημένο με μαρέγκα και αμύγδαλο) και τη σπεσιαλιτέ της ευρύτερης περιοχής Salten, τη Møsbrømlefse –ένα είδος κρέπας (lefse) με γέμιση "møsbrøm" από καφέ κατσικίσιο τυρί και γάλα. Ένα απ’ τα αγαπημένα στέκια της περιοχής για καφέ, σαμπάνια και γλυκιές γεύσεις, το βραβευμένο "Craig Alibone Pâtisserie & Champagneria" προτείνει λαχταριστές αλχημείες από αρκτικά μακαρόν, σφολιάτες-έργα τέχνης (Bløtkake) και χειροποίητες σοκολάτες, που μπορείς να πάρεις και για δωράκι (η πιο δημοφιλής γεύση είναι η αλατισμένη καραμέλα) (https://craigalibone.com/).
5. Οι κρυφές πτυχές του Νόρντλαντ στα πόδια σου
Απ’ τις περιφέρειες Helgeland, Salten και Ofoten στα μακρινά αρχιπελάγη Lofoten και Vesterålen, οι δαντελωτές ακτές του Νόρντλαντ μοιράζουν ενσταντανέ βγαλμένα από μια παράλληλη αρκτική φαντασία. Ένα απ’ τα 101 πιο εντυπωσιακά road trips στον κόσμο, σύμφωνα με το National Geographic, η παραλιακή διαδρομή 650 χλμ. "Kystriksveien" έχει αφετηρία το γραφικό Τρέντελαγκ, στο κέντρο της Νορβηγίας, και τερματική στάση το Μπούντε, με το βόρειο κομμάτι κατά μήκος της ακτής του Helgeland να παίρνει τα σκήπτρα ως ένα απ’ τα ωραιότερα της χώρας. Ένας μινιμαλιστικός καμβάς που ιντριγκάρει με πρωτοποριακή αρχιτεκτονική, ντιζάιν και μερικές από τις πιο ονειρικές…τουαλέτες που θα αντικρίσεις ποτέ στη ζωή σου. Ανάμεσά τους, ένα κυματιστό WC στο Ureddplassen, αναγκαίος σταθμός-καλλιτεχνική εγκαταστάση μιάμιση ώρα απ’ το Μπούντε. Ή αυτό στο νησί Αndøya του Vesterålen, που μπλοκάρει τη θέα πίσω απ’ τη τζαμαρία του καθώς σου χαρίζει ανεμπόδιστες ματιές στον ωκεανό.
Aπ’ το Τρόντχαϊμ μέχρι το Μπούντε θα σε ταξιδέψει και η σιδηροδρομική γραμμή 729 χλμ. του Νόρντλαντ, η μακρύτερη της Νορβηγίας με 293 γέφυρες, 154 τούνελ, σημαντικά τοπόσημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και εθνικά πάρκα που διασχίζουν κινηματογραφικά οι τάρανδοι.
6. Σαφάρι άγριας ζωής μεταξύ στεριάς και θάλασσας
Καμπουροφάλαινες και ορκα δαμάζουν τα κύματα γύρω απ’ το αρχιπέλαγος Vesterålen, με το φυσιολατρικό παράδεισο του νησιού Andenes να υπόσχεται ότι θα πιάσεις τους ευγενείς γίγαντες του ωκεανού εν δράσει (η "καλοκαιρινή" περίοδος για σαφάρι διαρκεί μέχρι αρχές Νοέμβρη). Στο νησί χτίστηκε και το επιβλητικό, κυματιστό νέο Κέντρο Φάλαινας, που μοιάζει να αναδεύεται απ’ τα βράχια σ’ ένα απείραχτο φυσικό τοπίο.
Οι ντόπιοι ειδικοί προτείνουν επίσης το "παραμυθένιο νησί" Andøya –το βορειότερο του Vesterålen– για μια γνωριμία με τα απρόβλεπτα νορβηγικά ελάφια. Η καλύτερη εποχή είναι απ’ τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβρη –κι αν προτιμήσεις τη βραδινή βάρδια, ίσως "πιάσεις" τα αγρίμια να αράζουν κάτω απ’ το Βόρειο Σέλας, σα να ποζάρουν ένα πράμα για το πιο αξέχαστο σουβενίρ του ταξιδιού σου.
