Το οινοποιείο-ξενώνας "Marani Milorauli" © Λεωνίδας Τούμπανος
"Κρασί, ψωμί και τυρί, αυτά είναι η Γεωργία" μας λέει ο Kartlos Chabashvili, ταξιδιωτικός πράκτορας και ξεναγός μας στο τετραήμερο ταξίδι μας στη χώρα, όπου βρεθήκαμε καλεσμένοι του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού που υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης και της Πρεσβείας της Γεωργίας στην Αθήνα. Βρισκόμαστε στο χωριό Badiauri έξω από την Τιφλίδα στο δρόμο για την οινοτουριστική μας ξενάγηση στο Kakheti, μια από τις βασικές οινοπαραγωγικές ζώνες της χώρας, όπου κατά μήκος του κεντρικού δρόμου όλοι σταματούν για να εφοδιαστούν ζυμωτό ψωμί από τους παραδοσιακούς χτιστούς, σαν πηγάδια, φούρνους και τα σταντ που έχουν στήσει οι κτηνοτρόφοι απ’ έξω διαλαλώντας αλμυρό κατσικίσιο τυρί που ωριμάζει μες στην προβιά των ζώων.
Και όντως, οι ζύμες και τα παράγωγά τους, όπως και οι οινικές ζυμώσεις είναι μέσα στους βασικούς λόγους για να επισκεφτείς τη μικρή αυτή χώρα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που δεν είναι τυχαία ανάμεσα στους ανερχόμενους ταξιδιωτικούς προορισμούς, αφού αγαπά ιδιαίτερα το φαγητό και το κρασί ("το κρασί είναι παντού, ρέει στις φλέβες μας" θα μας επαναλάβουν διαφορετικοί συνδαιτημόνες μας στη διάρκεια του ταξιδιού) και τα σερβίρει μέσα σε ένα πολύ όμορφο περιτύλιγμα, με γενναίες δόσεις ανόθευτης φύσης, επιδραστικού storytelling, τοπικής παράδοσης και σύγχρονου marketing.
Το ελληνικό κοινό θα απολαύσει ιδιαίτερα το ταξίδι αφού το φαγητό και το κρασί είναι βασικό κομμάτι της ταξιδιωτικής εμπειρίας, και αν προσθέσουμε την πολύ γοητευτική πόλη της Τιφλίδας με πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, μια εναλλακτική σκηνή bar, shopping και nightlife με φόντο πανέμορφα κτίρια διαφορετικών εποχών, αλλά και τις wine districts για ωραίες εκδρομές σε οινοποιεία μετά φαγητού και επιβλητική φύση τριγύρω, και βέβαια όλα αυτά σε προσιτό πακέτο, έχουμε μια πολύ ολοκληρωμένη πρόταση long weekend αλλά και μεγαλύτερων διακοπών αν θέλετε να γυρίσετε τη χώρα και να επιδοθείτε σε γαστρονομικά ή και action tour, όπως για παράδειγμα πεζοπορίες στον Καύκασο.
Βέβαια, πέρα από τις κουζίνες, τα κελάρια και τα αρτοποιεία, η χώρα ολόκληρη ζει τις δικές της ζυμώσεις, αφού η ψήφιση του πρόσφατου νόμου που αξιώνει από τις οργανώσεις που λαμβάνουν πάνω από το 20% της χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό να καταχωρούνται ως πράκτορες ξένης επιρροής έβγαλε τον κόσμο στους δρόμους θεωρώντας ότι σηματοδοτεί μια φιλορωσική πολιτική κίνηση που πιθανόν να βάλει στον πάγο την επιθυμητή πορεία της Γεωργίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. "Δεν είστε οι μόνοι που είσαι ξενυχτισμένοι" μας είπε ο οδηγός μας καλοσωρίζοντάς μας ξημερώματα στο αεροδρόμιο της Τιφλίδας. Εκείνος όπως και χιλιάδες συμπολίτες του, όπως διαπιστώσαμε τις επόμενες ημέρες, μεταξύ των οποίων και κρατικοί λειτουργοί, είχε ξενυχτήσει στην ειρηνική διαμαρτυρία έξω από το κοινοβούλιο που οργανώθηκε αρχικά από τους φοιτητές και, παρά τη βίαιη καταστολή το βράδυ πριν τη ψήφιση του νόμου, στη συνέχεια έγινε καθημερινό ραντεβού από το απόγευμα και μετά για μεγάλο μέρος των κατοίκων της πόλης που μαζεύονταν εκεί κάθε απόγευμα τυλιγμένοι στις σημαίες της Γεωργίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι Ουκρανικές σημαίες, πάλι, μας υποδέχονταν σε περίοπτη θέση σε μερικά από τα πιο εμβληματικά design και hip ξενοδοχεία και στέκια της Τιφλίδας, ενώ στα πιο ψαγμένα μπαρ μανιφέστα κατά του Πούτιν ήταν αναρτημένα στην είσοδο προειδοποιώντας μας ότι μπαίνοντας συμφωνούμε ότι είναι εγκληματίας πολέμου, ότι καταδικάζουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία και ότι 20% της Γεωργίας είναι κατεχόμενο από τη Ρωσία.
Ήδη από τα τραγούδια με τα οποία χαιρέτησαν την προσγείωσή μας εντός του αεροπλάνου οι Γεωργιανές στην μπροστινή θέση παίρνεις μια γεύση από το ταμπεραμέντο ενός λαού πληθωρικού και έξω καρδιά που αγαπά πολύ τους Έλληνες επισκέπτες και έχει να μοιραστεί ιστορίες από παλιούς γείτονες με καταγωγή από τη χώρα μας, ενώ διατυμπανίζει την ορθόδοξη πίστη του με την πρώτη ευκαιρία και τα σημαντικότερα ιστορικά αξιοθέατα της χώρας είναι συνήθως συνδεδεμένα με αυτή. Το σοβιετικό παρελθόν, ο ρόλος της εκκλησίας στη δημιουργία εθνικής συνείδησης, αλλά και η γειτνίαση με την ανατολή δημιουργεί ένα σύνθετο μωσαϊκό που πέρα από την ιδιοσυγκρασία των Γεωργιανών αποτυπώνεται και στην πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που ειδικά στην Τιφλίδα φέρνει κοντά τη Ρωσία με την Τουρκία και την κεντρική Ευρώπη. Παράλληλα με τις κινητοποιήσεις ενάντια στο νέο νομοσχέδιο στις οποίες συμμετείχε ενεργά και η Εκκλησία δεν έλειπαν και οι πολύ μικρότερες, φυσικά, αντιδράσεις στην αντι-ΛΟΑΤΚΙ πολιτική κράτους-εκκλησίας.
Τουρισμός, το πετρέλαιο της Γεωργίας: χτίζοντας το ταξιδιωτικό boom
Μετά τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ‘90 όπου η διαφθορά και η φτώχεια ήταν ο κανόνας, και ο λαός γνώρισε μεγάλη φτώχεια επιβιώνοντας με πίτες, φασόλια και αλληλεγγύη, όπως μας διηγούνται οι συνοδοιπόροι μας, την ανασυγκρότηση της χώρας ακολούθησε η επένδυση στον τουρισμό και το κρασί (άρρηκτα συνδεδεμένο με την τοπική κουλτούρα αφού όλοι σχεδόν οι Γεωργιανοί, όπως θα μας πουν οι περισσότεροι που συναντήσαμε, έχουν ένα οικογενειακό αμπέλι τους και φτιάχνουν το κρασί τους) με τον πρώτο να εξελίσσεται στη βασική πηγή εσόδων της χώρας μετά την αγροτική οικονομία. "Ο τουρισμός είναι το πετρέλαιό μας” δηλώνουν χαρακτηριστικά με το μπουμ του να τοποθετείται ακριβώς πριν την πανδημία, όταν οι επισκέπτες έφτασαν τα 9,5 εκατομμύρια, σε μια χώρα 3,7 εκατομμυρίων κατοίκων. Δυστυχώς ελλείψει ευρωπαϊκής και κατ’ επέκταση κρατικής υποστήριξης στη διάρκεια των λοκντάουν η επιβίωση του κλάδου δεν ήταν εύκολη βρίσκοντας ένα μέρος του δυναμικού σοβαρά πληγωμένο, παρ’ όλα αυτά βρίσκεται στο δρόμο της ανάκαμψης και το στάτους του "κρυμμένου διαμαντιού” καλά κρατεί στις ταξιδιωτικές συνειδήσεις Ανατολής και Δύσης.
Σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη του νέου προσώπου της χώρας ως προορισμού έχει παίξει η ξενοδοχειακή και εστιατορική οικογένεια του ομίλου Adgara και του CEO του Valeri Chekheria που βρίσκεται πίσω από μερικά από τα πιο εμβληματικά design ξενοδοχεία, hostels και πολυχώρους της χώρας, συνήθως με επίκεντρα ξεχωριστά κτίρια της σοβιετικής περιόδου που ξαναζούν με τα βασικά χαρακτηριστικά τους να διατηρούνται ατόφια, ενώ δραστηριοποιείται και στον αγροτικό τομέα με μια μεγάλη καλλιέργεια αμυγδαλιών-φάρμα μεταξύ άλλων. Από τον αγαπημένο της νεολαίας πολυχώρο "Fabrica" που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων hostel, co-working space, bars και ενδιαφέροντα καταστήματα ρούχων και κεραμικών, μέχρι το πιο upmarket ξενοδοχείο "Stamba" στο εντυπωσιακό μπρουταλιστικό κτίριο του παλιού τυπογραφείου, επίσης πολυχώρος με concept stores, cafe, εστιατόριο, γκαλερί αλλά και ένα καινούργιο bar με φυσικά κρασιά. Δίπλα στο "Stamba", το αδελφό ξενοδοχείο "Rooms", μοιράζεται μαζί του την εντυπωσιακή αυλή, και μας φιλοξενεί, επίσης, σε industrial chic ύφος, σε ένα άλλο κτίριο της σοβιετικής εποχής. Το ίδιο brand διαθέτει εξίσου ατμοσφαιρικά ξενοδοχεία στο Kazbegi στον Καύκασο, στο ski resort Kokhta και στο Βατούμ.
Τα πιο μοδάτα στέκια της Τιφλίδας, γενικά, έχουν μια ατμόσφαιρα που για να συνεννοηθούμε θα λέγαμε ότι θυμίζουν Βερολίνο και Βαρκελώνη των αρχών των ‘00s, με την ακατέργαστη αρχιτεκτονική να στεγάζει δημιουργικούς χώρους και τα πρώτα lifestyle εστιατόρια και ξενοδοχεία να συνυπάρχουν με speakeasy μπαρ χωρίς ταμπέλες, βιντατζάδικα, γκαλερί και διαμερίσματα σε ατμοσφαιρικά παλιά κτίρια που δεν έχουν γίνει ακόμη airbnb ούτε μπουτίκ διεθνών brands.
Η κεντρική λεωφόρος Rustaveli, που παίρνει το όνομά της από τον ποιητή του μεσαίωνα, την πιο σημαντική φιγούρα των Γεωργιανών γραμμάτων, και καταλήγει στην Πλατεία Ελευθερίας, φιλοξενεί μερικά από τα πιο εμβληματικά ιστορικά κτίρια διαφορετικών εποχών τόσο με κεντροευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των αρχών του 20ου αιώνα και του μεσοπολέμου, όσο και με ανατολίτικα και σοβιετικά, όπως το Κοινοβούλιο, την Όπερα, το Εθνικό Θέατρο και μουσεία τέχνης και ιστορίας. Προχωρώντας προς την παλιά πόλη τα κατάλοιπα των παλιών τειχών συναντούν τα πέτρινα και τούβλινα σπίτια με τα εντυπωσιακά πολύχρωμα ξύλινα χαγιάτια και τις κεραμιδένιες στέγες, τα παλιά λουτρά, τα οποία είναι ανακαινισμένα και επισκέψιμα για spa σε ένα από τα ομορφότερα σημεία του κέντρου, όπου βρίσκουμε ακόμη τη συναγωγή και το τζαμί, από τα λίγα όπου σιίτες και σουνίτες προσεύχονται μαζί. Το θέατρο μαριονέτας Gabriadze στο χαρακτηριστικό πυργόσπιτο με το ρολόι-κούκο, δημοφιλές φόντο για selfies, όπου συνεχίζεται η παράδοση του σκηνοθέτη Rezo Gabriadze, η βασιλική Anchiskhati και το Πατριαρχείο πίσω από την επιβλητική μάντρα (η Γεωργιανή ορθόδοξη εκκλησία είναι αυτοκέφαλη, με τις ρίζες της από τον 3ο αιώνα και εμβληματική μορφή ως προς τη διδασκαλία της την Αγία Νίνο) είναι μερικές από τις επιβεβλημένες στάσεις κατά μήκος του πεζόδρομου Ioane Shavteli, ανάμεσα σε μικρά κουκλίστικα cafe όπως το "Leila", εστιατόρια και boutique ξενοδοχεία.
Το πέρασμα από το υπαίθριο παζάρι κάτω από μια από τις γέφυρες του ποταμού Kura που διασχίζει την πόλη αλλά και το ανατολικό κομμάτι της χώρας από τον Μεγάλο Καύκασο μέχρι την Κασπία Θάλασσα αλλά και από το υπόγειο μπαζάρ ειδών λαϊκής τέχνης Meidani, είναι μια ευκαιρία να ρίξουμε ρυθμούς πριν πάρουμε το τελεφερίκ για το λόφο του κάστρου Narikala με την πανοραμική θέα στην πόλη, την οποία κοιτάζει από ακόμη πιο ψηλά το αλουμινένιο άγαλμα 20 μέτρων της Μητέρας Γεωργίας με το κρασί στο ένα χέρι για να υποδέχεται τους φίλους και το σπαθί στο άλλο για τους εχθρούς. Ανεβαίνοντας έχουμε μια πανοραμική θέα της πόλης, όπου συνυπάρχουν φουτουριστικά αρχιτεκτονήματα και γέφυρες, πάρκα και γενικά έντονη παρουσία πρασίνου, τρούλοι και γραφικές γειτονιές.
Πίσω στην πόλη στην οποία μπορείς να κατέβεις και με τα πόδια αλλά και… "πετώντας" πάνω από τον βοτανικό κήπο με zipline (κοινώς εναέρια τροχαλία - οι λάτρεις της δράσης θα βρείτε στη Γεωργία πολλές αφορμές να ανεβάσετε αδρεναλίνη) σταματάμε να χαζέψουμε τους τουρίστες που ποζάρουν κρατώντας παγωτό χωνάκι με γεύση από τα τοπικά σταφύλια της ποικιλίας Saperavi (είπαμε το κρασί είναι παντού) μπροστά στο μπρούτζινο άγαλμα του tamada, του γεωργιανού συμποσιάρχη, βασισμένο σε αρχαιολογικό εύρημα του 7ου αιώνα π.Χ. Ο tamada είναι απαραίτητο και το πλέον σεβάσμιο πρόσωπο στις περίφημες supras, τα γλέντια, βασικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης, όπου οι προπόσεις παίζουν βασικό ρόλο.
Πριν κάνουμε τις δικές μας περνάμε από το Bazari Orbeliani, ένα νέο food hall στο χώρο της ιστορικής αγοράς του 1886 με 50 brands φαγητού, για να δοκιμάσουμε μερικά από τα τοπικά deli, όπως το churchkhela, το εθνικό γλυκό της Γεωργίας, κάτι σαν λουκούμι που παρασκευάζεται από ξηρούς καρπούς και χυμό σταφυλιού σε διαφορετικές εκδοχές, προσέχοντας να μην το παρακάνουμε στη δοκιμή γιατί τα εστιατόρια της Τιφλίδας - πιστέψτε μας! - μας θέλουν με άδειο στομάχι!
Πέρα από το χατσαπούρι: Η τοπική κουζίνα της Γεωργίας εμπνέει τις.ους σεφ
Το εθνικό φαγητό της Γεωργίας, όπως ίσως έχετε διαπιστώσει όσοι έχετε περάσει από τους γεωργιανούς φούρνους στα πέριξ της πλατείας Βικτωρίας είναι βέβαια το χατσαπούρι, ένα λαχταριστό τηγανόψωμο που συνήθως γεμίζεται με βουτυράτο ήπιο φρέσκο κατσικίσιο τυρί όπως το suluguni ή το imeruli αλλά το συναντάμε και με φασόλια ή κρέας. Μια πρώτη γεύση από τα best-of της Γεωργιανής κουζίνας πήραμε στο casual μοντέρνο diner "Rigi", ανοιχτό και μεσημέρι, σε έναν ευχάριστο χώρο με ωραία θέα στο ποτάμι.
Εμπνευσμένο από το concept των douqan, των παλιών μαγειρείων της Τιφλίδας που περίμενες σε ουρά για το πιάτο της ημέρας, μας ενθαρρύνει να συνδυάσουμε μια βόλτα από την ανοιχτή κουζίνα - μπάρα χαζεύοντας και δοκιμάζοντας τα αρτοποιήματα, τα αλλαντικά και τα τυριά παρέα με ένα ποτήρι κρασί Kisi, την τοπική αρωματική ποικιλία που οινοποιείται με τον παραδοσιακό τρόπο σε qvevri (μεγάλους αμφορείς που "φυτεύονται" μες στη γη) και δίνει έντονα, πορτοκαλί κρασί ή ένα απόσταγμα cha cha, το δικό τους τσίπουρο, για το καλοσώρισμα πριν καθίσουμε να παραγγείλουμε. Νοστιμότατος και ο χυμός μούρων με μέντα.
Κάθε Γεωργιανό γεύμα ξεκινά συνήθως με τα ορεκτικά pkhali, αλοιφές λαχανικών όπως σπανάκι ή παντζάρι με καρύδι, σκόρδο και μπαχαρικά. Σταυροδρόμι πολιτισμών, η ευρασιατική κουζίνα που τρώμε ανά τη Γεωργία συνδυάζει ευρωπαϊκές, ρωσικές και ανατολίτικες γεύσεις που μας θυμίζουν πιάτα από την Τουρκία ως τον Λίβανο, ενώ η μεγάλη αγροτική παραγωγή χαρίζει εκλεκτές πρώτες ύλες που αναδεικνύουν τη ρουστίκ κατά βάση τοπική κουζίνα (σχεδόν παντού φάγαμε νοστιμότατες ντομάτες που δύσκολα βρίσκεις στις ελληνικές ταβέρνες).
Το καρύδι, ο κόλιανδρος και το ηλιέλαιο δίνουν το παρών σε πολλά πιάτα, και βέβαια στην παραδοσιακή ντοματοσαλάτα. Το μαριναριναρισμένο χοιρινό σουβλάκι Mtsvadi με σος tkemali με δαμάσκηνα, κρεμμύδι, σκόρδο και κόλανδρο και τα Khinkali, dumplings με κιμά και μπαχαρικά, κυρίως βουνίσια σπεσιαλιτέ, είναι δύο νόστιμα τοπικά πιάτα που δοκιμάσαμε στο "Rigi".
Για τη βραδινή σας έξοδο μερικά από τα καλύτερα και ομορφότερα εστιατόρια της πόλης υιοθετούν το στιλ του μοντέρνου μπιστρό σε παλιά σπίτια, συχνά χωρίς ταμπέλες, με ρομαντικές πινελιές, κεριά και χειροποίητη ατμόσφαιρα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, το "Ninias Garden", το νεότερο εστιατόριο της σεφ Meriko Gubeladze, με έναν όμορφο κρυμμένο κήπο, χαρακτηριστικό δείγμα των παλιών σπιτιών της Τιφλίδας, η οποία έχει ένα ακόμη εστιατόριο σε αντίστοιχο στιλ, το "Shavi Lomi". Χούμους με τραγανά τηγανητά ρεβύθια on top, μελιτζάνες με καρύδι, πατέ από συκώτι κοτόπουλου με κονφί παντζαριού σε φρυγανισμένο ψωμί, τραγανό και πληθωρικό lobiani (ψωμί με γέμιση φασολιών), Shkmeruli, κοτόπουλο με σος σκόρδου και γάλακτος, σιγομαγειρεμένο αρνάκι με πικάντικο σιταρότο, χοιρινό με τηγανητό κεχρί δίνουν μια αντιπροσωπευτική γεύση από την κουζίνα διαφορετικών περιοχών της Γεωργίας, ραφιναρισμένη αλλά και comfort ταυτόχρονα.
Ωραία γαστρονομική εμπειρία με τοπικό χρώμα σε αντίστοιχο στιλ απολαύσαμε και στο αρτίστικο "Keto and Kote" (το οποίο προτείνουν ως Discovery και τα World 50 Best Restaurants), στο οποίο αξίζει να έρθετε με τα πόδια περπατώντας κατά μήκος της οδού Vasil Barnovi με πολύ όμορφα διατηρητέα κτίρια. Θα ξεκινήσετε απαραίτητα με το πλατό των Γεωργιανών τυριών, με αποκορύφωμα το tenili, είδος κατσικίσιου τυριού που έρχεται σαν τριμμένο σε λωρίδες και παράγεται με μια χρονοβόρα χειροποίητη διαδικασία στην περιοχή Meskheti της νότιας Γεωργίας και περιλαμβάνεται στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της. Μερικά από τα γευστικά highlights περιλαμβάνουν το μοσχάρι Kharcho με spicy καρυδάτη sauce και κεχρί που θυμίζει αρκετά ινδική κουζίνα, το ajapsandali, μελιτζάνες και λαχανικά εποχής με σάλτσα καυτερής πιπεριάς, και το αρνί shilaplavi, τη Γεωργιανή εκδοχή του γαμοπίλαφου που εδώ σερβίρεται συνήθως στις κηδείες (!).
Μια πιο σοφιστικέ εκδοχή της τοπικής κουζίνας προτείνει το εποχικό καλοκαιρινό εστιατόριο "Cafe Littera" της σεφ Tekuna Gachechiladze σε ένα ατμοσφαιρικό art nouveau κτίριο με αυλή (επίσης στις λίστες των 50 Best), και, κυρίως, το, επίσης προτεινόμενο από τον ίδιο θεσμό "Barbarestan", το καλύτερο εστιατόριο της Τιφλίδας, σε μια χαμηλοφωτισμένη ρομαντική σάλα με θεατρική αύρα συνοδεία πιάνου. Το ιδιαίτερο στόρι θέλει τον πάτερ φαμίλια του εστιατορίου Zviadi Kurasbediani να ανακαλύπτει στο παζάρι της Τιφλίδας το χειρόγραφο βιβλίο συνταγών του 19ου αιώνα "Η πλήρης κουζίνα" της περίφημης φεμινίστριας Barbare Jorjadze (1833-1895), γνωστή για τα δείπνα της με εκατοντάδες συνταγές από τις οποίες η ομάδα του εστιατορίου έχει αναβιώσει τουλάχιστον 150, τα τελευταία εννιά χρόνια, κατόπιν έρευνας σε αγροτικές περιοχές της χώρας για να διασταυρώσει τρόπους μαγειρικής και υλικά που είχε καταγράψει εκείνη.
Σήμερα μας τα παρουσιάζει με ατόφια την ρουστίκ νοστιμιά αλλά με σύγχρονες τεχνικές και παρουσίαση με έντονο το επιτελεστικό στοιχείο, το οποίο ξεκινά ήδη από τη στιγμή που ο Petre, ένα από τα έντεκα παιδιά του Zviadi, μας υποδέχεται στο τραπέζι μας παρουσιάζοντάς μας το πρωτότυπο βιβλίο συνταγών και την ιστορία του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η υποδειγματική παραδοσιακή σούπα Tutmaji με noodles και γιαούρτι από την περιοχή Meskheti, φτιαγμένη από τα πλέον απλά υλικά τα οποία εδώ ενώνονται μαγικά με την προσθήκη του ζωμού επιτόπου σε ένα πολύ γευστικό πιάτο - επιτομή της "φτωχής κουζίνας". Αντίστοιχα, το μοσχάρι μαγειρεμένο σε γάλα (που έρχεται σφραγισμένο με τυρί suluguni) και συνοδεύεται με elarji, χυλό καλαμποκάλευρου και τυριού, αλλά και το στήθος πάπιας με σος κερασιών είναι πολύ περισσότερα απ’ ότι ακούγονται!
Όσο για το street food, δεν είναι τόσο στην κουλτούρα της Γεωργίας και την ανάγκη του γρήγορου φαγητού καλύπτουν κυρίως τα hatsapuri από τους φούρνους. Αντίστοιχα δεν υπάρχουν εμβληματικά τοπικά επιδόρπια και γλυκίσματα πέρα από την τσουρτσέλα και κάποια γλυκά ψωμιά.
Μια ενδιαφέρουσα δουλειά για την ανάδειξη της Γεωργιανής κουζίνας και των παραδοσιακών προϊόντων κάθε περιοχής έκανε η Ένωση γαστρονομίας της Γεωργίας πραγματοποιώντας μια μεγάλη έρευνα για τις τοπικές κουζίνες των εννιά περιφερειών της χώρας και δημιουργήθηκαν μια σειρά βίντεο με μαγείρισσες και παραδοσιακούς παραγωγούς να μοιράζονται συνταγές και τεχνικές.
Είναι η Τιφλίδα η… νέα Βαρκελώνη;
Για να πάρεις μια γεύση από την αφτιασίδωτη, street ατμόσφαιρα της Τιφλίδας και τα μεταφερθείς στο… Βαρκελωνέζικο Raval ή το Βερολινέζικο Prenzlauer Berg προ δεκαετιών για να μην ξεχνάμε και τα δημοσιογραφικά κλισέ, η πιο ενδιαφέρουσα γειτονιά για nightlife είναι το Sololaki, Ένα υπαίθριο αρχιτεκτονικό μουσείο με εκλεκτικιστικά κτίρια των αρχών του 19ου αιώνα, όταν στους δρόμους της περιοχής έλαβε χώρα ένα είδος αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ανάμεσα στους πλούσιους εμπόρους της εποχής που έχτιζαν εδώ τα αρχοντικά τους, ορισμένα με ξύλινα μπαλκόνια, χαγιάτια και εισόδους - έργα τέχνης, όπως στο νούμερο 9 και 11 της οδού Geronti Kikodze, αλλά και μοντερνιστικά κτίρια. Σήμερα υπόγεια μπαράκια χωρίς ταμπέλες, pub, jazz bar, μοδάτα cocktail bar, thai massage αλλά και διαμερίσματα συνυπάρχουν ακόμη αρμονικά σε μια γειτονιά που δεν έχει δει ακόμη τις συνέπειες του αστικού εξευγενισμού. Μερικά από τα πιο δημοφιλή στέκια των ντόπιων είναι το "Chacha Time" για κοκτέιλ, το συνεταιριστικό καφέ-μπαρ "Ezo" με μια νοσταλγική αυλή, η μπιραρία "Black Dog" με αφίσες παλιών ταινιών, αφιλτράριστες ντόπιες μπίρες και μεξικάνικα bites, το hipster "Process" ακριβώς δίπλα, το jazz bar "Zazanova", με ατμοσφαιρική αυλή, live μπάντες και φαγητό, το στιλάτο wine & cocktail bar "Snobs" σε όροφο και το speakeasy "41 Gradu" που πειραματίζεται σοβαρά με το τοπικό απόσταγμα chacha και κλασικά κοκτέιλ έχοντας τραβήξει και τη διεθνή προσοχή.
Η πιο urban hip καρδιά της Τιφλίδας χτυπά στα bar-εστιατόρια και concept stores της γειτονιάς Vera είναι ο βασικός προορισμός, ξεκινώντας από αυτά που βρίσκονται μέσα στο ξενοδοχείο "Stamba", όπως το ομώνυμο βιβλιοπωλείο με ωραίες ιδέες και για μικροδωράκια και το concept store "Chaos" και στη συνέχεια κατά μήκος της οδού Tamar Chovelidge και στα γύρω στενά, όπως το bar-restaurant "Lolita" της ίδιας ιδιοκτησίας με το "Stamba", με ωραία πίσω αυλή, για κοκτέιλ και comfort food, το οποίο ετοιμάζει και διαμερίσματα, το ατμοσφαιρικό ρεστό "Zala" με τοπική κουζίνα, η κάβα "Pet Nat Shop", το arty κοσμηματοπωλείο "Le Chic Radical" και το cafe-βιβλιοπωλείο "They Said Books".
Αντίστοιχα στην ανερχόμενη γειτονιά γύρω από τον πιο νεανικό πολυχώρο, hostel και co-working space "Fabrica" αλλά και στην ζωηρή πίσω αυλή του θα βρείτε πολύ όμορφα στέκια πιο street αισθητικής που αγαπά ένα λιγότερο bourgeois κοινό, μπαράκια, skate-άδικα, δισκοπωλεία, αλλά και cool κεραμικά "Ceramics 1300", concepts stores με τοπικούς σχεδιαστές όπως το πολύ ενδιαφέρον "Flying Painter", δημιούργημα τριών καλλιτεχνών, των Eka Ketsbaia, Nature Vatsadze και Bobo Mkhitar.
Αντίστοιχα, το concept store "Ieri" συγκεντρώνει δυνατά τοπικά fashion labels στον βιομηχανικής αισθητικής χώρο του στο ενδιαφέρον συγκρότημα κτιρίων και υπαίθριων χώρων Wine Factory N1 που στεγάζει διάφορα εστιατόρια, μεταξύ των οποίων και το άρτι αφιχθέν ελληνικό "Miti Greek Taverna".
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες γκαλερί για να γνωρίσεις τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της Τιφλίδας είναι η E.A. Shared Space της Elene Abashidze σε ένα παλιό κτίριο που αντλεί το όνομά του από την παράδοση των κοινόχρηστων διαμερισμάτων που υπήρχαν εδώ επί ΕΣΣΔ. Όπως μας είπε η ιδρύτρια κατά τη διάρκεια των εγκαινίων της ατομικής έκθεσης της Βελγίδας Céline Vahsen, τα αφαιρετικά έργα σε ύφασμα της οποίας έχουν αναφορές στη γυναικεία εργασία αλλά και την τοπική αρχιτεκτονική, το ενδιαφέρον για τη σύγχρονη τέχνη και η κρατική υποστήριξη στη χώρα παραμένει μικρό, οι συλλέκτες λίγοι, και την πιο πολιτική τέχνη της δεκαετίας του ‘90 έχουν διαδεχθεί σήμερα πιο φορμαλιστικές αναζητήσεις, με επίκεντρο τη ζωγραφική. Αξίζει την επίσκεψη και η LC Queisser, σε έναν αντίστοιχο χώρο, που αντιπροσωπεύει ανερχόμενους Γεωργιανούς καλλιτέχνες και συμμετέχει σε σημαντικές διεθνείς φουάρ.
Οινικές βόλτες στο Kakheti και φυσικά κρασιά χωρίς συμβιβασμούς
Με ιστορία που φτάνει πίσω 8000 χρόνια σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, τα γεωργιανά κρασιά παράγονται παραδοσιακά μέσα στα qvevri, μεγάλα πήλινα δοχεία, σαν αυγοειδείς αμφορείς, που θάβονται, ή μάλλον φυτεύονται όπως λένε στη Γεωργία, μες στο έδαφος και χρησιμοποιούνται για τη ζύμωση, την αποθήκευση και την παλαίωση. Βασικό χαρακτηριστικό αρκετών κρασιών που παράγονται με αυτό τον τρόπο είναι ότι δεν διαχωρίζονται τα στέμφυλα από τα κουκούτσια, τις φλούδες και τα κοτσάνια, ωριμάζουν για ένα περίπου χρόνο μες στα qvevri, δίνοντας στην περίπτωση των λευκών ποικιλιών τα λεγόμενα "amber" ή πορτοκαλί κρασιά και γενικά κρασιά μπρούτα, με έντονες τανίνες. Από τις 530 περίπου αυτόχθονες ποικιλίες αμπελιών, 82 εντοπίζονται στην οινική ζώνη του Kakheti, ανατολικά της Τιφλίδας, με τα οινοποιεία της περιοχής να προσφέρονται για ημερήσια επίσκεψη με βάση την πρωτεύουσα αλλά και για φυσιολατρικές-οινικές διαδρομές με διαμονή σε κάποια από αυτά. Οι πιο γνωστές ποικιλίες είναι το λευκό, φρουτώδες Rkatsiteli και το ερυθρό, γεμάτο Saperavi, ενώ στην ανατολική Γεωργία όπου και κινηθήκαμε εμείς, ιδιαίτερες πορτοκαλί ποικιλίες είναι και το αρωματικό Kisi και το πιο Khikhvi που έχει χαρακτηριστικά ώριμων ερυθρών κρασιών. Στη Δυτική Γεωργία, όπου πρωτοστατεί η οινική ζώνη του Imareti ξεχωρίζουν το πικάντικο, υψηλής οξύτητας λευκό Tsitska Tsolikour και το έντονα τανικό ερυθρό Otskhanuri Sapere.
Η ιδιαίτερα δραστήρια νέα γενιά οινοποιών με την υποστήριξη του κράτους που είδε στο κρασί την ευκαιρία για ανάπτυξη, μες στο πλαίσιο και της τάσης των φυσικών κρασιών που κουμπώνει τέλεια με το τοπικό αφήγημα και τον τρόπο παραγωγής, συγκεντρώνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον από εξειδικευμένους δημοσιογράφους και τη διεθνή αγορά (προσωπικά δεν έχω δει μεγαλύτερο χώρο σε αεροδρόμιο αφιερωμένο στο τοπικό κρασί αλλού στον κόσμο απ’ αυτό του κατά τ’άλλα μικρού αγοραστικού ενδιαφέροντος αερολιμένα της Τιφλίδας), έχει συμβάλλει καθοριστικά στο οινικό boom της χώρας.
Ιδιαίτερο ρόλο παίζει τα τελευταία χρόνια η Ένωση Φυσικών Κρασιών που υποστηρίζει την ανάπτυξη της φυσικής αμπελουργίας/οινοποιίας στη Γεωργία, μέσω της οποίας θα μπορέσουν να αφήσουν υγιείς και βιώσιμους αμπελώνες και οικοσυστήματα στις μελλοντικές γενιές. Οργανώνει μεταξύ άλλων το hip festival φυσικών κρασιών "Zero Compromise" προσελκύοντας παραγωγούς από διαφορετικές χώρες και βοηθώντας ιδιαίτερα στην εξωστρέφεια.
Από τους πρώτους διδάξαντες του είδους και από τα πιο ενημερωμένα wine bar-κάβα της Τιφλίδας για να μυηθείτε στα διαφορετικά φυσικά κρασιά της χώρας είναι το "Vino underground", μέλος του Slow Food, με πολύ μεγάλη ποικιλία και μεράκι από την ομάδα σε ένα θολωτό υπόγειο στην αγαπημένη nightlife γειτονιά Sololaki.
Στη δική μας οινική ξενάγηση στην περιοχή του Kakheti, ξεκινήσαμε από το ρουστίκ Οινοποιείο-Μουσείο-Ξενοδοχείο "Twins", έργο δυο δίδυμων αδελφών, όπου πήραμε μια γεύση από τη διαδικασία παραγωγής του κρασιού σε qvevri και δοκιμάσαμε τα βιολογικής παραγωγής προϊόντα τους που περιλαμβάνουν μέχρι και λάδι από σπόρους σταφυλιών.
Οδηγώντας σε έναν αμπελότοπο ήρεμης ομορφιάς, απαραίτητη η στάση στο "Alaverdi Monastery", το μεγαλύτερο μέρος του οποίου χρονολογείται από τον 11ο αιώνα (βρίσκεται σε διαδικασία ένταξης στη λίστα της UNESCO) και όπου τα δύο βασικότερα αξιοθέατα της Γεωργίας, τα μοναστήρια και οι αμπελώνες, συναντιούνται σε ιδανικό πακέτο. Δυστυχώς το ιστορικό κελάρι της μονής δεν είναι επισκέψιμο, αλλά μπορείτε να πάρετε μια γεύση από τον κήπο-υπαίθριο μουσείο με τις 104 γηγενείς ποικιλίες αμπελιών που έχουν συλλέξει οι μοναχοί, οι οποίοι παράγουν μερικά πολύ καλά κρασιά.
Την πιο hearty οινογευστική εμπειρία της περιοχής την είχαμε στο οικογενειακό οινοποιείο - ξενώνα "Marani Milorauli" στην πόλη Telavi όπου, δυο αδέλφια, o Sandro και η Tamara Milorava, συνεχίζουν με σύγχρονη ματιά την οικογενειακή παράδοση αναζητώντας επενδυτή για το επόμενο βήμα που περιλαμβάνει καλλιέργειες, πάντα βιολογικές, σε μια μεγαλύτερη έκταση με φόντο τον χιονισμένο Καύκασο. Ανάμεσα στα διεθνώς βραβευμένα κρασιά τους ξεχωρίζει το Saperavi, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το παλαιωμένο Trio (Kisi-Khikhvi-Mtsvane) που αφήνει μια αίσθηση κονιάκ στο στόμα αλλά και το Montepulciano. Αξίζει να κλείσετε ένα wine tour και να τα απολαύσετε, μετά την ξενάγηση στο κελάρι, στην ατμοσφαιρική τραπεζαρία ή τον ανθοστόλιστο κήπο, συνοδεία πλατό με ρουστίκ τοπικά τυριά, μπρουσκέτας με φοβερό πικάντικο βούτυρο και μαρμελάδα ντομάτας με τσίλι, churchkhela, καρύδια αλλά και σπιτικό χατσαπούρι, το δικό τους απόσταγμα chacha και διάφορα άλλα.
Ανάλογα με το πόσο χρόνο περάσετε στην περιοχή και το πόσο αντέχει το στομάχι σας, μια ακόμη προτεινόμενη διεύθυνση για φαγητό είναι το εστιατόριο-οινοποιείο "Dergi" με τοπική κουζίνα με έμφαση στο Γεωργιανό μπάρμπεκιου, μεγάλη ζεστή σάλα με τζάκι και θέα στους αμπελώνες.
Πριν φύγετε από το Kakheti πάντως, αξίζει μια βόλτα στο ορεινό χωριό Sighnaghi με τις κεραμιδένιες στέγες, τα πετρόχτιστα καμπαναριά, τα περίτεχνα παλιά σπίτια με τις τούβλινες προσόψεις, πολλά από τα οποία φιλοξενούν boutique hotels και εστιατόρια και την πανοραμική θέα στην κοιλάδα με τους αμπελώνες και τον Καύκασο στο βάθος. Γνωστή και ως η πόλη της αγάπης, έχει καθιερωθεί ως τόπος γάμου και honeymoon για τους Γεωργιανούς, για μας όμως αξίζει ένα πέρασμα από το εκεί "Εθνικό Μουσείο Γεωργίας", όπου παράλληλα με τα αρχαιολογικά και λαογραφικά εκθέματα, θα γνωρίσετε τον Niko Pirosmani (1862-1918), εθνικό ζωγράφο της Γεωργίας, έναν πριμιτιβιστή που αναγνωρίστηκε ευρέως καλλιτεχνικά μετά θάνατο και αποτέλεσε αναφορά για τους μοντερνιστές (παρουσιάζεται και μια προσωπογραφία του - σκίτσο του Πικάσο του 1972), και οι πίνακές του, κυρίως πορτρέτα και σκηνές αγροτικής και καθημερινής ζωής απεικονίζουν ωραία την "ψυχή" της χώρας.
Μια διαφορετική προσέγγιση στην τοπική οινοποιητική παράδοση ακολουθεί το "Ori Marani" στο χωριό Igoeti της περιοχής Shida Kartli (για την οποία θα μιλήσουμε αναλυτικά παρακάτω), που σημαίνει "Δύο οινοποιείο", δημιούργημα του Bastien Warskotte και της Nino Gvantseladze. Ένα αγόρι από τη Καμπανία της Γαλλίας και ένα κορίτσι από τη Γεωργία, όπως μας συστήθηκαν, μεγαλωμένος μες στους αμπελώνες όπου δούλευε ο μπαμπάς του και με σπουδές οικολογίας ο μεν, σε επαφή με τα αμπέλια του παππού της όπως όλοι λίγο πολύ στη χώρα της και με σπουδές marketing η δε, αποφάσισαν να πειραματιστούν συνδυάζοντας τεχνικές, με επίκεντρο τα αφρώδη κρασιά που παλαιώνουν σε βαρέλι, έχοντας ως σύμμαχο το κλίμα που τα ευνοεί και την ελευθερία για πειραματισμό που προσφέρει η χώρα.
Στο βιολογικό οινοποιείο τους σε ένα ήσυχο χωριό μες στα αμπέλια, συνυπάρχουν δρύινα βαρέλια αλλά και quevri, με το 90 τις εκατό της παραγωγής να εντοπίζεται πλέον στα πρώτα όπου και εφαρμόζονται τεχνικές παραγωγής της σαμπάνιας με τοπικές ποικιλίες και διάθεση πειραματισμού. "Δεν θέλουμε να κάνουμε σαμπάνια, δουλεύουμε με Γεωργιανές ποικιλίες. Μας αρέσει να αφήνουμε τα κρασιά μας να ωριμάζουν μόνα τους, διατηρώντας την ταυτότητα του terroir και εμείς είμαστε εδώ μόνο για να τα καθοδηγούμε κατά τη ζύμωση και την παλαίωση." μας λένε για τα κρασιά τους καθώς τα δοκιμάζουμε παρέα με λεμονάτο Chakapuli, ένα είδος φρικασέ με πουρέ, παραδοσιακό πασχαλινό πιάτο, κλείνοντας γευστικά την ξενάγηση. Εμβληματική ετικέτα για το πνεύμα του "Oni Mani" θεωρούν το φινετσάτο, ανάλαφρο αφρώδες Nino (Non-Vintage/αχρονολόγητο) με τις ποικιλίες Tsitka, Tsolikouri, Chinuri και Goruli Mstvane να προστίθενται αναλόγως στο φυλαγμένο σε qvevri βασικό "ρεζερβουάρ”, ενώ το σπάνιο πλούσιο στιλάτο αφρώδες Gulia (vintage), το σύνθετο amber Exile On Caucasus (100% Rkatsiteli) που μένει σε Qvevri μολις 14 μέρες πριν μεταφερθεί σε βαρέλι, και το ελαφρύ φρουτώδες και spicy Nita (Saperavi) ελαφρύ, είναι μερικά ακόμη χαρακτηριστικά κρασιά τους.
Τα κρασιά τους, 20.000 περίπου φιάλες το 2023, εξάγονται σε όλο τον κόσμο, από την Αμερική και τον Καναδά ως την Ασία ενώ η Ελλάδα, την οποία και αγαπούν πολύ και επισκέπτονται συχνά, θεωρείται ανερχόμενη αγορά γι αυτούς, τηρουμένων των αναλογιών, και τα κρασιά τους τα βρίσκουμε σε γνωστά εστιατόρια και wine bars, όπως τα Ex Machina, Jerar, Gallina, Heteroclito. "Το ελληνικό κρασί είναι ένα κρυμμένο διαμάντι, βλέπουμε πολλές αντιστοιχίες με τη Γεωργία, όμως εδώ τα πράγματα είναι πιο ελεύθερα, στην Ελλάδα η κυβέρνηση δεν στηρίζει τους οινοποιούς ούτε τους προσφέρει την ίδια ελευθερία, αν και με τα φυσικά κρασιά τα πράγματα αλλάζουν” υποστηρίζει ο Bastien.
Road trip και trekking εμπειρία στον Μεγάλο Καύκασο
Πριν αποχαιρετήσουμε τη χώρα, απολαύσαμε και την ξεχωριστή εμπειρία του να φτάσεις οδικώς από την Τιφλίδα στον Μεγάλο Καύκασο, στα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας με τη Ρωσία. Προορισμός μας ήταν το ορεινό θέρετρο του Kazbegi και το εκεί ξενοδοχείο της αλυσίδας Rooms σε ένα υποδειγματικά ανακαινισμένο παλιό σανατόριο, που φιλοξενούσε άλλοτε τους νέους της Σοβιετικής Ένωσης και τώρα ξαναζεί ως winter resort και εστιατόριο με comfort βουνίσιες και διεθνείς γεύσεις και βέβαια υποβλητική θέα. Προορισμός τόσο για χειμερινό όσο και για καλοκαιρινό τουρισμό, εξαιτίας του κοντινού χιονοδρομικού κέντρου Gudauri αλλά και των μονοπατιών που προσφέρονται για ορειβασία 5 ημερών ως την κορυφή με τη συνοδεία οδηγών και διαμονή σε καταφύγιο και σκηνές, με φόντο την απόκοσμη ομορφιά του βουνού.
Μια μικρή γεύση μπορείτε να πάρετε επισκεπτόμενοι την ιστορική μονή Gergeti Trinity που ξεπροβάλει σε μια κορυφή στα 2170 μ. και χρονολογείται από τον 14ο αιώνα με τους μοναχούς να ζουν εδώ όλο το χρόνο σε θερμοκρασίες που το χειμώνα πέφτουν πολύ κάτω από το μηδέν. Καθώς χαζεύουμε την άγρια ομορφιά του τοπίου από το προαύλιο της μονής, εδώ "στο τέλος της μικρής μας χώρας" όπως μας λέει ο οδηγός μας, τυλιγμένοι στα αντιανεμικά μας, γύρω μας ανεμοδαρμένοι Κινέζοι, Άραβες, Ρώσοι, Καυκάσιοι, Γερμανοί δίνουν μια γεύση από το πλουραλιστικό ταξιδιωτικό κοινό της χώρας, με αυτό των χωρών του Κόλπου να κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του, όπως άλλωστε μας είχαν προειδεάσει τα πολυάριθμα halal εστιατόρια αλλά και οι πρόχειρες εγκαταστάσεις κατά μήκος του ποταμού που διαφημίζουν halal barbeque με ολόκληρο αρνί, σε στιλ πικ νικ μες στο πράσινο, σε μια πραγματική όαση για όσους έρχονται από την έρημο.
Ανεβαίνοντας προς τον Καύκασο, σε μια καταπράσινη διαδρομή κατά μήκος του ποταμού Kura, όπου το μόνο που διακόπει την παρθένα φύση είναι μια σειρά νέα υπό ανέγερση resorts κυριολεκτικά πάνω στο νερό, ο καιρός ήταν ηλιόλουστος και οι στάσεις για φωτογράφιση είχαν θερμά χρώματα. Χαζέψαμε τη θέα στο φράγμα Zhinvali, όπου έχει στηθεί ένα τουριστικό παζάρι, σκαρφαλώσαμε στο έρημο ιστορικό καστρομονάστηρο - μνημείο Ananuri, τσιμπήσαμε αυθεντικά khinkali με χοντροκομμένο κιμά και τοπικά μυρωδικά στα απλά ταβερνάκια στο χωριό-γενέτειρά τους Pasanauri και βραστό καλαμπόκι με τσίλι στο χέρι στα τοπικά σταντ δίπλα στο νερό, νιώσαμε δέος στο σοσιαλιστικής αισθητικής μνημείο φιλίας Ρωσίας - Γεωργίας Georgievsk του 1983, μια μπρουταλιστική κατασκευή που αγναντεύει τον Καύκασο και περιέχει ζωγραφικές αναπαραστάσεις αντιπροσωπευτικών στοιχείων και τοποθεσιών της κάθε χώρας.
Κατεβαίνοντας όμως, μέσα σε λίγα λεπτά, ο καιρός άλλαξε εντελώς, και μια σύντομη χιονόπτωση δημιούργησε το μεγαλύτερο μποτιλιάρισμα που έχουμε βιώσει ποτέ ακινητοποιώντας για λόγους ασφαλείας τη λωρίδα ανόδου (ευτυχώς εμείς ήμασταν στην κάθοδο), δεδομένου του ότι αυτός ο επαρχιακός δρόμος είναι η βασική οδική αρτηρία που ενώνει τη Γεωργία αλλά και την Τουρκία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν με τη Ρωσία και την οποία παράλληλα με τους εκδρομείς χρησιμοποιούν δεκάδες νταλίκες, τις οποίες χαζεύαμε σταματημένες για χιλιόμετρα με τον γκρεμό να απλώνεται δίπλα μας. Το υπό κατασκευή τούνελ που αναμένουν εναγωνίως οι Γεωργιανοί και αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα θα βελτιώσει πολύ αυτή την κατάσταση που ειδικά το χειμώνα δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.
Στην παλιά πρωτεύουσα Mtskheta, το σπίτι του Στάλιν και τις σπηλιές των Flintstones
Στις πιο δημοφιλείς επιλογές για sightseeing συμπεριλαμβάνεται η παλιά πόλη Mtskheta, σε ένα ειδυλλιακό σημείο στη συμβολή δυο ποταμών, περίπου 20 χιλιόμετρα βόρεια της Τιφλίδας, που μαζί με τον καθεδρικό Svetitskhoveli και τα μοναστήρια Jvari και Samtavro, αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και την ιερή πόλη της Γεωργίας. Κυριακή μεσημέρι βρήκαμε τον καθεδρικό γεμάτο κόσμο για τη λειτουργία, με τα χαρακτηριστικά πολύχρωμα μαντήλια με τα οποία καλύπτουν το κεφάλι συχνά οι γυναίκες, θαυμάσαμε τις αψίδες και την τοιχοδομή του 11ου αιώνα, και χαζέψαμε το τουριστικό παζάρι που στήνεται απέξω.
Στη συνέχεια συνεχίσαμε προς την επαρχία Shida Kartli περνώντας από την πόλη Gori, τη γενέτειρά του Στάλιν με το σχετικό μουσείο μπροστά στο οποίο έκαναν ουρά οι Κινέζοι επισκέπτες για να δουν τα προσωπικά αντικείμενά του, και φτάνοντας στο Uplistsikhe, μια αρχαία πόλη λαξεμένη στους βράχους, με ιστορία που ξεκινά από τα τέλη της Εποχής του Χαλκού και κατοικήθηκε ως τον 10ο αιώνα. Σε μια καταπράσινη τοποθεσία δίπλα στο ποτάμι, ο δημοφιλής αυτός αρχαιολογικός χώρος, μας περιμένει να περιηγηθούμε στα αρχαία κελάρια, όπου διακρίνονται και οι τρύπες όπου φυτεύονταν οι αμφορείς με το κρασί, το πατητήρι, τις τρύπες όπου γίνονταν θυσίες, και τα τούνελ που χρησιμοποιούνταν μέχρι και τα νεότερα χρόνια, ενώ ορισμένα ευρήματα που συνδέονται τόσο με την παγανιστική (όταν λατρεύονταν η θεά του ήλιου), όσο και με τη χριστιανική εποχή της, παρουσιάζονται στο μικρό μουσείο του αρχαιολογικού χώρου. Μετά την κατάληψη της Τιφλίδας από τους Άραβες το 645 μ.Χ., το Uplistsikhe έγινε η κατοικία των χριστιανών βασιλέων του Kartli και σημαντικό εμπορικό κέντρο σε ένα δρόμο καραβανιών από την Ασία προς την Ευρώπη.
"Κάθε επισκέπτης είναι ένα δώρο από τον Θεό" λέει μια γεωργιανή παροιμία και όντως έτσι αισθανθήκαμε ότι μας υποδέχτηκαν στη Γεωργία. Ένα ταξίδι που σπεύσαμε να προτείνουμε σε φίλους και γνωστούς πριν ακόμη γράψουμε γι αυτό σε σας.
Ευχαριστούμε πολύ την Πρεσβεία της Γεωργίας στην Αθήνα για την πρόσκληση και τον Εθνικό Οργανισμό Τουρισμού για την ευγενική φιλοξενία. Το ταξίδι μας δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς τη Maka Makatsaria, διευθύντρια του Τμήματος Διεθνούς Προβολής, ενσάρκωση της πιο πηγαίας πλευράς της Γεωργιανής φιλοξενίας, και ειδικά τον οδηγό μας Kartlos Chabashvili, ιδρυτής του τοπικού γραφείο τουρισμού Inter Georgia Travel, master of wine και σε βάθος γνωστής της χώρας, της γαστρονομικής σκηνής αλλά και των εναλλακτικών δραστηριοτήτων, ο οποίος σχεδιάζει ταξίδια εμπειρίας ανά τη χώρα και καλύπτει όλες τις υπηρεσίες.
