"Σ’ αυτήν τη χώρα, η ομορφιά είναι στο δρόμο", μας λέει η Αλεξάνδρα από τη θέση του συνοδηγού, και τα λόγια της γίνονται εικόνα στην οθόνη του παρμπρίζ. Αμέτρητα βερβερικά χωριά περνούν από μπροστά μας, σκορπισμένα στα βουνά από κορφή σε κορφή. Σπιτάκια δίπατα και μακρόστενα, καμωμένα από το κόκκινο χώμα στο οποίο πατάνε, σαν να φυτρώνουν μέσα από τη γη που τα στηρίζει, πλάι στον ποταμό ή στο ρυάκι που τα κρατάει ζωντανά. Κι ολόγυρά τους πρόβατα σκαρφαλωμένα σε λόφους με χαμηλή βλάστηση και ψηλές φοινικιές, με τους βοσκούς ξοπίσω, ντυμένους με πολύχρωμες τζελάμπες.
"Τα χωριά που είναι χτισμένα κοντά στο δρόμο θεωρούνταν πάντα πιο κοντά στον πολιτισμό", συνεχίζει η Αλεξάνδρα, καθώς οδηγούμε από το Μαρακές προς την Ουαρζαζάτ, κι ύστερα ακόμη πιο κάτω, στην έρημο Μερζούγκα, στις αρχές της Σαχάρας. Ακολουθούμε τη μόνη οδό που συνδέει το κοσμοπολίτικο βόρειο κομμάτι της χώρας με το σχεδόν ανέγγιχτο νότιο τμήμα, διασχίζοντας την οροσειρά του Άτλαντα, πάνω στα χνάρια των παλιών καραβανιών. "Μέχρι και πέντε χιλιάδες καμήλες μπορούσε να μετράει καθένα από τα καραβάνια που έκαναν αυτό το ταξίδι παλιά", αναφέρει αργότερα. "Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, τι σημαίνει νομαδικός λαός!".
Στο Μαρόκο, η ομορφιά είναι πράγματι στο δρόμο. Δεξιά κι αριστερά του, ανάμεσα σε πάγκους μικροπωλητών, ντυμένους στις παραδοσιακές τζελάμπες τους, με πλούσια μαντίλια περασμένα στο κεφάλι κι άλλα κρεμασμένα στο μπράτσο τους για πραμάτεια. Στη σκιά που ρίχνουν οι κοφτές πλαγιές στο άνυδρο σκηνικό, θυμίζοντας τοπία από Φαρ Ουέστ, πριν δώσουν τη θέση τους σε εντυπωσιακά φαράγγια που κρύβουν κατάφυτες οάσεις από χουρμαδιές και φοίνικες, ή σε μπαλώματα πρασίνου καταμεσής της ερήμου, καλλιεργημένα με το πολυτραγουδισμένο Ρόδο της Ερήμου. Στο δρόμο αυτό, κάθε στροφή είναι σαν ένα γύρισμα του μοχλού ενός viewmaster, φορτωμένου με εικόνες εξωτικές σίγουρα, αλλά και οικείες για κάποιο λόγο – μόνο που στύβεις το κεφάλι σου να θυμηθείς αυτό το λόγο.
"Βλέπετε εκεί απέναντι;" δείχνει η Αλεξάνδρα. "Εκείνο είναι το χωριό απ’ το οποίο ξεκινά το "Babel”, η ταινία του Ινιαρίτου". Φυσικά: το Μαρόκο είναι επίσης μια χώρα άκρως κινηματογραφική. Το εκπληκτικό φως της, ο τρόπος που αντανακλάται στην ώχρα των αχανών εκτάσεων κι οι σκιές που αφήνει στα πυκνοδομημένα ξερακιανά χωριά των Βερβέρων, έντυσαν με λάμψη και μυστήριο το "Τσάι στη Σαχάρα" του Μπερτολούτσι, τον "Τελευταίο Πειρασμό" του Σκορσέζε, τον "Ιησού της Ναζαρέτ" του Τζεφιρέλι – και όχι μόνο.
Το Αΐτ-Μπεν-Χαντού, η πιο εντυπωσιακή στάση του οδοιπορικού μας, είναι ένα κομψοτέχνημα βερβερικής αρχιτεκτονικής και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Μια κάζμπα που μοιάζει βγαλμένη από τις ιστορίες του Αλί Μπαμπά και της Σεχραζάντ, μόνο που, όταν φτάνεις στην είσοδό της, μπαίνεις ξαφνικά στο σκηνικό του "Prince of Persia". Κι όταν αργότερα διαβαίνεις τα χαμηλά καντούνια της, έχεις μεταφερθεί στη δράση του "Διαμαντιού του Νείλου", με τον Μάικλ Ντάγκλας και την Κάθλιν Τέρνερ κάπου στη γωνία του κάδρου. Πού να μιλήσουμε και για την Ουαρζαζάτ, το Χόλυγουντ της Βόρειας Αφρικής, με τα Atlas Studios, τα μεγαλύτερα σε έκταση κινηματογραφικά στούντιο του κόσμου, που έχουν φιλοξενήσει πρωτοκλασάτες παραγωγές, από τον "Μονομάχο" έως το "Game of Thrones", ή το "Inception" και τις "Επικίνδυνες Αποστολές".
Χαρούμενα Γαλλάκια, ξανανιωμένοι Ιταλοί συνταξιούχοι με RV, νεαρά ζευγάρια με το βλέμμα μεθυσμένο απ’ τις εικόνες ενός άλλου κόσμου, τρώνε ομελέτες, στοκάρουν πατατάκια και χαζεύουν καρτ ποστάλ και σουβενίρ στα μικρά καφέ – μίνι μάρκετ που συναντάμε σκόρπια στην άκρη του δρόμου. "Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος", μου λέει ο Τζαμάλ όταν του δείχνω μια παρέα φιλενάδες που ταξιδεύουν μόνες τους, "πάρα πολλοί τουρίστες έρχονται για να γυρίσουν το Μαρόκο με αμάξι". Ο Τζαμάλ είναι ο άνθρωπός μας στο Μαρόκο, έχει το σχέδιο για κάθε περίσταση και τα κλειδιά για κάθε πόρτα. Κι έχει κι ένα μυστικό: σ’ αυτά εδώ τα μικρά pit stop θα πιούμε τους πιο σοβαρούς καφέδες του ταξιδιού μας, είχε πει, και είχε δίκιο – μακάρι να τους φτιάχναν έτσι και στα ΣΕΑ της Ελλάδας.
Συνολικά οκτώ ώρες διαρκεί το αυτό το οδοιπορικό ως τη Μερζούγκα, εκεί όπου το άνυδρο, σκληρό τοπίο του νότιου Μαρόκου δίνει τη θέση του στους λαμπερούς αμμόλοφους της Σαχάρας. Οκτώ ώρες γεμάτες συλλεκτικές εικόνες, που καμία τους, όμως, δεν σε προετοιμάζει γι’ αυτό που περιμένει εδώ, στην άκρη της ερήμου. Με τον ήλιο να αστράφτει πάνω στη χρυσαφένια άμμο, κι έναν απέραντο ορίζοντα να βάφεται στο χρώμα της πορφύρας, το ηλιοβασίλεμα στη Σαχάρα, είτε το απολαμβάνεις καθισμένος σ’ αυτήν την αλλόκοσμη αμμουδιά που απλώνεται προς το άπειρο είτε λικνίζεσαι πάνω στην καμήλα σου ακολουθώντας τον Βέρβερο οδηγό σου προς την επόμενη κορφή, είναι μια εμπειρία υπερβατική, που γράφει στη μνήμη ανεξίτηλα, και σε κάνει να επαναπροσδιορίζεις την έννοια του ταξιδιού.
Επιστρέφοντας την επόμενη μέρα στο Μαρακές, ένας απ’ τους συνταξιδιώτες με ρωτά αν πρόσεξα, στο ξενοδοχείο που είχαμε καταλύσει το προηγούμενο βράδυ, τον Άντονι Χόπκινς να περνά μπροστά μου στρίβοντας στο διάδρομο. Τον είχα δει μα το είχα ξεχάσει! Τόσο γεμάτη εικόνες ήταν η διαδρομή.
Το Μαρακές σε μια μέρα
Η "Κόκκινη Πόλη", άλλως γνωστή και ως "Κόρη της Ερήμου", χρωστά τον πλούτο και το μεγαλείο της στη στρατηγική της τοποθεσία ως πύλη ανάμεσα στο Βόρειο και το Νότιο Μαρόκο. Ως κέντρο εμπορίου, έχει ένα από τα πιο δαιδαλώδη δίκτυα από σουκ στη Μεδίνα της, στα οποία σίγουρα θα επενδύσετε αρκετό χρόνο (και πιθανά συνάλλαγμα). Χαζέψτε μπαχαρικά και αφεψήματα, αλλά και μαροκινά κεραμικά, δέρματα, χαλιά και τοπικές ενδυμασίες, προσπαθώντας να ξεχωρίσετε τα αυθεντικά ντόπια προϊόντα, από τα βιομηχανοποιημένα εισαγόμενα (αν μπορείτε). Αν αποφασίσετε να επενδύσετε, να θυμάστε ότι το παζάρι εδώ είναι τρόπος ζωής κι αν το παρακάμψετε, οι έμποροι είναι πιθανό να προσβληθούν – όσο ακραίο κι αν σας φαίνεται, επιτυχημένη θα πρέπει να θεωρήσετε μια συμφωνία που θα κλείσει στο 30% με 40% της αρχικής τιμής.
Μη χάσετε όμως όλη τη μέρα σας στα σουκ: Οι Κήποι Majorelle, τους οποίους ο Yves Saint Laurent διέσωσε από την ξενοδοχειοποίηση το 1980, είναι μια απροσπέραστη όαση καλλιτεχνικής φινέτσας, όπου το αρ ντεκό συναντά τη μαυριτάνικη αρχιτεκτονική, σε ένα καταπράσινο τοπίο με τολμηρές πιτσιλιές χρώματος, ενώ δίπλα ακριβώς στεγάζεται και το Musée "Yves Saint Laurent", με άκρως εντυπωσιακές δημιουργίες του μεγάλου μόδιστρου να στέκουν σχεδόν σαν ζωντανές στους διαδρόμους του. Εκεί γύρω θα αναζητήσετε και το concept store "33 Rue Majorelle", για ρούχα και αντικείμενα από τοπικούς σχεδιαστές, αλλά χωρίς παζάρια αυτήν τη φορά…
Στο θρυλικό "La Mamounia", το ξενοδοχείο της αριστοκρατίας που φέτος συμπλήρωσε 100 χρόνια λειτουργίας, το αποικιοκρατικό παρελθόν του Μαρόκου είναι ακόμη ζωντανό, με το μαυριτάνικο υπόβαθρο, τις αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες και τις διακοσμητικές εξτραβαγκάντσες του κτιρίου να κάνουν ωραίο κοντράστ με τους εντυπωσιακούς κήπους που το περιβάλλουν. Βυθιστείτε στο λαμπερό τους πράσινο κι αναζητήστε το εξωτερικό σαλόνι που σας ταιριάζει, για να απολαύσετε παραδοσιακό μαροκάνικο τσάι μέντας σε τελετουργία βρετανικού high tea, κομπλέ με όλα τα σχετικά δυτικά κομφόρ.
Η πλατεία Jemaa el-Fna, τα εξωτικά θέλγητρα της οποίας περιγράφει ποιητικά στο "Marrakesh Night Market" η Loreena Mackennitt, ξεδιπλώνεται σαν μια αχανής παραλλαγή της πλατείας Μοναστηρακίου, για να το φέρουμε στα μέτρα μας, με όλη την τουριστίλα που υπονοεί η σύγκριση. Εδώ, ωστόσο, τη μέρα θα βρείτε τους φακίρηδες με τα φίδια, τις χαρτορίχτρες και τους παπατζήδες που χάζευαν ο Τζέιμς Στούαρτ και η Ντόρις Ντέι στο "Ο Άνθρωπος που Ήξερε Πολλά" του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Κάντε τη βόλτα σας, κι ύστερα κατευθυνθείτε προς το rooftop του κοντινού riad "El Fenn” (με την πολύ ωραία μπουτίκ στο ισόγειο), για sunset cocktails με κοσμοπολίτικη αύρα.
Το βράδυ, τη θέση τους στη μεγάλη απλωσιά της Jemaa el-Fna με το τζαμί Kutubiyya στο φόντο παίρνουν οι μουζικάντηδες και οι παραμυθάδες για να στήσουν ένα μεγάλο πανηγύρι, ενώ στην άκρη της πλατείας αμέτρητοι πάγκοι με φαγητό του δρόμου υψώνουν την κάπνα τους στον νυχτερινό ουρανό του Μαρακές. Η μαζική προσέλευση ντόπιων για το βραδινό τους αποτελεί σημαντική εγγύηση για την ασφάλεια του φαγητού. Μια μητέρα που τάιζε την πεντάχρονη κόρη της σούπα με σαλιγκάρια μου χάρισε μία από τις πιο τρυφερές κι αλλόκοτες εικόνες που έχω δει σε ταξίδι, αν όμως δεν σας συγκινεί ούτε αυτή σπεσιαλιτέ, ούτε τα συκωτάκια σε κρούστα καλαμποκάλευρου, ούτε η βραστή γουρουνοκεφαλή, ούτε έστω τα σάντουιτς με αβγό και βραστή πατάτα, τουλάχιστον δοκιμάστε το τηγανητό ψάρι, που έρχεται ολόφρεσκο εδώ από την παραθαλάσσια Εσαουίρα. Αν μη τι άλλο, θα σας φέρει γεύση Μεσογείου στο στόμα, προετοιμάζοντάς σας για την επιστροφή…
*Το ταξίδι μας στο Μαρόκο πραγματοποιήθηκε με την ομάδα του Manessis Travel, που φρόντισε για όλες τις μετακινήσεις και την εξαιρετική διαμονή μας και διοργανώνει μια σειρά από μοναδικά ταξίδια στη μαγική αυτή χώρα, κατάλληλα για κάθε τύπο ταξιδιώτη, με διαμονή σε πεντάστερα ξενοδοχεία και απευθείας πτήσεις με την Aegean Airlines.
