© Ελευθερία Βασιλειάδη
Στο νοτιότερο σημείο της Εύβοιας, η γραφική Κάρυστος είναι γνωστή για το λειτουργικό ρυμοτομικό της σχέδιο, που δημιουργήθηκε από πολεοδόμους του βασιλιά Όθωνα αλλά και ξακουστή από την αρχαιότητα για τα περιώνυμα σχιστολιθικά πετρώματα της περιοχής, που έντυσαν χιλιάδες σπίτια σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Απέχοντας μόλις μία ώρα από το λιμάνι της Ραφήνας, η αρχοντική κωμόπολη με τις μεγάλες πλατείες και τα κομψά νεοκλασικά κτίρια, απλώνεται πλάι στη θάλασσα και, ως ένας από τους σημαντικότερους ψαρότοπους στην Ελλάδα, σφύζει από ουζερί και γραφικές ταβέρνες που φέρνουν στα τραπέζια τους τα καλά του "Ποσειδώνα" και τιμούν τη γαστρονομική "ντοπιολαλιά".
Οι ντόπιοι μάλιστα, πλέκοντας το εγκώμιο του τόπου τους, λένε ότι τα θαλασσινά εδώ είναι πιο νόστιμα γιατί τα τρέφει το "βοτάνι", όπως αποκαλεί η λαϊκή παράδοση τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα στην περιοχή του Καβοντόρου, που οξυγονώνουν και εμπλουτίζουν τα νερά της θάλασσας με θρεπτικές ουσίες. Από τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα που πρέπει να αναζητήσετε για τη βαθιά ρουστίκ νοστιμιά τους είναι οι κουρκουμπίνες ή γκόγκλιες, μικρά κομμάτια από χειροποίητο ζυμάρι, που βράζονται και περιχύνονται με καυτό κατσικίσιο βούτυρο συνοδεύοντας συνήθως βετούλι (νεαρή γίδα ή τράγος) σιγομαγειρεμένο στους χυμούς του. Τα κρέατα της Καρυστίας είναι νοστιμότατα και προέρχονται από ζώα μεγαλωμένα στις κατάμεστες με μυριστικά βουνοπλαγιές της Όχης.
Τα θαλασσινά είναι πιο νόστιμα γιατί τα τρέφει το "βοτάνι", όπως αποκαλεί η λαϊκή παράδοση τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα στην περιοχή του Καβοντόρου, που οξυγονώνουν και εμπλουτίζουν τα νερά της θάλασσας με θρεπτικές ουσίες
Δοκιμάστε επίσης τυροπιτάρια (η τοπική εκδοχή της τυρόπιτας), το εκλεκτό ελαιόλαδο της περιοχής, κισσούρι, (φθινοπωρινό ερεικόμελο) καθώς και τα εξαιρετικά τυροκομικά τους προϊόντα. Στην πάροδο Σαχτούρη, το οινομαγειρείο "Cavo d΄oro" (Πάροδος Σαχτούρη, 2224 022326), με ιστορία από το 1897 είναι σημείο αναφοράς για τις ατόφιες τοπικές συνταγές και τα καλοφτιαγμένα μαγειρευτά και πιάτα της ώρας. Για να προλάβετε μερίδα χουνκιάρ μπεγιεντί, το ωραία μελωμένο κατσικάκι στο φούρνο με πατάτες ή τον κοκκινιστό κόκορα θα γίνει "μάχη". Όσο για τις προαναφερθείσες κουρκουμπίνες, τις δοκίμασα σε μια εκδοχή που δύσκολα ξεπερνιέται μαζί με ζουμερό κοντοσούβλι και κοκορέτσι του "ονείρου", στον "Πλάτανο" (Επαρ. Οδός Μαρμαρίου-Αμυγδαλιά, Παραδείσι, Κάρυστος, 2224 031753, platanos-paradisi.gr) στο Παραδείσι.
Δυνατό χαρτί της Καρύστου είναι ο αρμονικός συνδυασμός βουνού και θάλασσας, ο οποίος την καθιστά εξαίσια επιλογή για κλασικές ή εναλλακτικές αποδράσεις
Οι λάτρεις του κρασιού (και της ιστορίας εν προκειμένω) θα κάνετε μια στάση στο "Κτήμα Μοντοφώλι" (montofoliwineestate.com) -μοναδική περίπτωση οινοποιείου σε αρχαιολογικό χώρο, και, συγκεκριμένα, στην Παλαιά Χώρα της Καρύστου- όπου ο Νίκος Χαιρετάκης, μαζί με τη σύζυγό του Αλκμήνη Καρακώστα, διαχειρίζονται έναν ιδιαίτερο τόπο, άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία της Καρύστου. Διοργανώνουν περιηγήσεις στο κτήμα και αφηγούνται με ζέση και βαθιά γνώση το παρελθόν και το παρόν των εκτάσεων και των αμπελιών που καλλιεργούνται υπό τους ήχους κλασικής μουσικής ενώ εμπειρία είναι οι οινογευσιγνωσίες τους αλλά και η διαμονή σε κάποιο από τα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καταλύματα του κτήματος. Κρασί-έμβλημα το "Κτήμα Μοντοφώλι", από τα κορυφαία λιαστά της χώρας, που φτιάχνουν από τέσσερις αιγαιοπελαγίτικες ποικιλίες: Ασύρτικο, Αηδάνι, Αθήρι και Λιάτικο και παλαιώνουν για πέντε χρόνια σε δρύινα βαρέλια. Από τα εσπεριδοειδή που βρίσκονται μέσα στο κτήμα παρασκευάζονται και πολύ νόστιμες μαρμελάδες.
Δυνατό χαρτί της περιοχής, ο αρμονικός συνδυασμός βουνού και θάλασσας, ο οποίος την καθιστά εξαίσια επιλογή για κλασικές ή εναλλακτικές αποδράσεις οι οποίες περιλαμβάνουν από περιπάτους στην πόλη και εξερεύνηση ιστορικών αξιοθέατων μέχρι πεζοπορικές διαδρομές για δεινούς φυσιοδίφες, ποδηλασία και θαλάσσια αθλήματα. Σημείο αναφοράς, περίπου 4 χιλιόμετρα έξω από την Κάρυστο, το Κοκκινόκαστρο, γνωστό και ως "Castello Rosso", που δεσπόζει στους πρόποδες της Όχης και ονοματίστηκε από τον κοκκινωπό σχιστόλιθο της περιοχής με τον οποίο χτίστηκε. Το πρώτο οχυρό του σωζόμενου κάστρου χτίστηκε από τους Βυζαντινούς το 1030, ενώ θεωρείται ότι το μεσαιωνικό κάστρο χτίστηκε πάνω στις βυζαντινές βάσεις από το βαρόνο Ραβανό Δαλεκάρτσερι μεταξύ 1209 - 1216. Η διαδρομή για να φτάσετε στην κορυφή είναι κοπιαστική, η εκπληκτική θέα όμως του κόλπου της Καρύστου και η γνωριμία με τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής κατά την ανάβαση θα σας δικαιώσουν. Επισκεφτείτε και το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρύστου (efaeuv.gr/museums/karistos), που στεγάζεται στη δυτική πτέρυγα του Γιοκάλειου Πνευματικού Ιδρύματος, και στου οποίου τη μόνιμη συλλογή παρουσιάζονται ευρήματα από την αρχαία Καρυστία, την περιοχή των Στύρων και των Δρακόσπιτων. Επιγραφές, νομίσματα και επιτύμβιες στήλες ιστορικού ενδιαφέροντος αλλά και ένα όχι τόσο ευγενικό "γκραφίτι" εποχής, δημιούργημα εξοργισμένου "ερωτύλου" προφανώς (δεν θα επαναλάβω τα γεγραμμένα για να μην λογοκριθώ), είναι εκθέματα που αφηγούνται τη μακρά ιστορία της περιοχής.
Σε απόσταση περίπου 13 χιλιομέτρων από την Κάρυστο, βρίσκεται το Μαρμάρι, ένα γοητευτικό παραθαλάσσιο χωριό κτισμένο αμφιθεατρικά σε έναν όμορφο κόλπο. Η εντυπωσιακή παραλία της Μεγάλης Άμμου απέναντι από το σύμπλεγμα των νησιών των Πεταλιών είναι από τις πιο φημισμένες της περιοχής που windserfers και kitesurfers τιμούν δεόντως. Η βόλτα στον παραλιακό δρόμο, που με το σούρουπο μετατρέπεται σε πεζόδρομο, είναι απολαυστική κάθε ώρα της μέρας ενώ περνώντας από εδώ θα κάνετε μια στάση στο Λαογραφικό Μουσείο (in-karystos.gr/silogos_ginekon_marmariou) που στεγάζεται σε ένα σπίτι 100 και πλέον ετών και δημιουργήθηκε από το Σύλλογο Γυναικών Μαρμαρίου ο οποίος σήμερα απαριθμεί 170 μέλη. Εκεί θα σας καλωσορίσουν με θέρμη οι γυναίκες του Συλλόγου και η πρόεδρός τους κα Χάρις Αντωνίου, προσφέροντας τσίπουρο και τοπικά γλυκά που οι ίδιες έχουν φτιάξει, θα σας ξεναγήσουν στα εκθέματα του μουσείου που περιλαμβάνουν από ρούχα που φορούσαν οι τσοπάνηδες, υφαντά, μπαούλα με "προικιά" και μωρουδιακά μέχρι πήλινα πιάτα, μαγειρικά σκεύη και εργαλεία και θα σας διηγηθούν με νοσταλγία και χιούμορ ιστορίες ενός και πλέον αιώνα.
Σε απόσταση μόλις 45 λεπτά με πλοίο από την Αγία Μαρίνα του Μαραθώνα βρίσκονται τα Στύρα, δημοφιλές παραθεριστικό κέντρο ήδη από τη δεκαετία του ‘60 και πάλαι ποτέ μικρό ψαροχώρι που μετεξελίχθηκε σε έναν από τους πιο ανεπτυγμένους τουριστικά οικισμούς. Τους θερινούς μήνες οι παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά είναι σκέτη απόλαυση ενώ τα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Στυρέων με τα πετρόκτιστα σπίτια και τα γραφικά καλντερίμια προσφέρονται για χαλαρούς περιπάτους όλο το χρόνο. Για φαγητό, όταν βρεθείτε στη Μεγάλη Βρύση, αναζητήστε το "Στέκι των Δειπνοσοφιστών" (Μεγάλη Βρύση, Στύρα, 2224 042100), απέναντι από το παλιό λιοτρύβι, όπου με φόντο τα αιωνόβια πλατάνια, σαν γνήσιοι "Δειπνοσοφιστές" θα πάρετε μια γερή δόση γευστικής παράδοσης με καλοφτιαγμένους μεζέδες και πιάτα σχάρας τσουγκρίζοντας μπόλικα σφηνακοπότηρα παρέα με τοπικά ακούσματα.
Τα πανάρχαια και "κυκλώπεια" δρακόσπιτα όμως είναι μάλλον ο βασικότερος λόγος επίσκεψης στα Στύρα. Ακολουθώντας το τεσσάρων χιλιομέτρων μονοπάτι που ξεκινά από την πλατεία Άνω Στύρων, θα διασχίσετε το ανατολικό μέρος του χωριού μέσα από τα στενά πέτρινα σοκάκια και θα ανηφορίσετε στο σχετικό μονοπάτι για να φτάσετε στην κορυφή του λόφου που χτίστηκαν τα τρία πιο χαρακτηριστικά.
Μετά από τόσα χρόνια είναι ακόμα άξιο απορίας το ποιοι και πώς απέσπασαν τους τεράστιους ογκόλιθους από το γύρο χώρο, περίτεχνα τους πελέκησαν και με δεξιοτεχνία τους τοποθέτησαν ώστε να στέκονται τόσο σταθερά. Όσο για την ονοματοδοσία τους, οφείλεται στο θρύλο που τα περιβάλλει λόγω μεγέθους και άψογης κατασκευής ενώ η τοποθεσία τους έχει συνδεθεί με τη λατομική δραστηριότητα της Καρυστίας στην αρχαιότητα αφού πληθώρα μελετητών έχουν επισημάνει την παρουσία δρακόσπιτων κοντά σε αρχαία λατομεία μαρμάρου. Η διαδρομή αξίζει, όπως και η θέα που θα απολαύσετε όταν ξαποστάσετε.
