Πατρίδα του ούζου, του Ελύτη, της Σαπφούς και του Μυριβήλη, η Λέσβος μπορεί να τοποθετείται ανάμεσα στα πολλά νησιά της Ελλάδας που (αυτο)προσδιορίζονται ως εναλλακτικά, ή πολυσυλλεκτικά, πόσα όμως μπορούν να περηφανεύονται ότι έχουν γραμμένη στην πέτρα τους μια ιστορία που πάει πίσω μέχρι και 20 εκατομμύρια χρόνια; Ελάτε να τη γνωρίσουμε, απ’ τη μία άκρη ως την άλλη.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΛΕΣΒΟΣ, ΑΡΧΟΝΤΙΑ ΡΑΝΤΙΣΜΕΝΗ ΜΕ ΜΠΟΛΙΚΟ ΟΥΖΟ
Πυργόσπιτα και παλιά αρχοντικά, αυθεντικά χωριά βγαλμένα από κάποια χρονοκάψουλα, παλιά ελαιοτριβεία, σαπωνοποιεία και βυρσοδεψεία που μαρτυρούν τη βιομηχανική ανάπτυξη του νησιού τον 19ο αιώνα και ιαματικές πηγές, αποτέλεσμα των γεωλογικών ανακατατάξεων, χαρακτηρίζουν αυτό το κομμάτι, μέρος ενός πολυπρόσωπου προφίλ που καθιστά το ταξίδι στη Λέσβο εμπειρία ζωής. Σίγουρα με συνοδεία ούζου.
Μυτιλήνη, η αριστοκρατική πρωτεύουσα
"Πουθενά, σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ήλιος και η Σελήνη δεν συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά", έγραφε ο Ελύτης για τη Μυτιλήνη, στο βιβλίο του "Ο ζωγράφος Θεόφιλος". Η αρχοντική νησιώτικη πρωτεύουσα καλύπτεται από ένα ανακατεμένο άρωμα Ευρώπης και Ανατολής μιας περασμένης εποχής, παντοτινά γοητευτικής. Αρκούν λίγα λεπτά μετά την άφιξή σας στο αεροδρόμιο Οδυσσέας Ελύτης που σχεδόν αγκαλιάζει τη θάλασσα, απλώς ακολουθώντας την ακτογραμμή, για να αποκαλυφθούν μπροστά σας τα επιβλητικά αρχοντικά, που συναγωνίζονται μεταξύ τους σε αίγλη και αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τη Μυτιλήνη του 19ου και 20ού αιώνα. Μια πόλη που τροφοδοτούσε τις αγορές της Ευρώπης με λάδι, σαπούνι και ούζο, καθώς ο στόλος της κυριαρχούσε στη θάλασσα. Μια πόλη με πολιτισμικές επιρροές αποτυπωμένες σε κάθε πτυχή της.
Σήμερα, αυτό το οπλοστάσιο γοητείας που απαρτίζουν τα αρχοντικά, ακόμη κι εκείνα που παραμένουν εγκαταλειμμένα, αποτελεί την καρδιά της Μυτιλήνης, που χτυπάει δυνατά όλο το χρόνο στην προκυμαία και στα Λαδάδικα, με μοδάτα bars, ουζάδικα και ταβέρνες, αρώματα και γεύσεις. Κάντε μια στάση στο καφέ-μεζεδοπωλείο "Ερμής" (Κορνάρου 2, 2251026232) με διακόσια χρόνια ιστορίας για ελληνικό στη χόβολη και μικρασιάτικες λιχουδιές. Για μπάνιο και φαγητό δίπλα στο κύμα, το "Bracciera Βeach Βar" (2251063104), μια ανάσα από το αεροδρόμιο, χαρίζει δροσιά ακόμη και στο παρά πέντε της αναχώρησής σας από το νησί.
Therma Spa στη Θέρμα
Λίγο πιο έξω από τη Μυτιλήνη, στην περιοχή Θέρμα, σε μια ιδιαίτερη τοποθεσία με θέα τον υπέροχο κόλπο της Γέρας, αφεθείτε στις ευεργετικές ιδιότητες του "Therma Spa Lesvos" (2251041503). Το ιαματικό νερό φτάνει στην επιφάνεια από τα έγκατα της γης, σε βάθος 2.500 μέτρων, διαπερνώντας στην πορεία διάφορα πετρώματα που το εμπλουτίζουν με πολύτιμα για την υγεία συστατικά, και αναβλύζει σαν αρτεσιανό σε θερμοκρασία 39,5°C.
Πλωμάρι, η πατρίδα του εθνικού μας ποτού
Σ’ αυτό τον γραφικό και παραθαλάσσιο τόπο, που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τον 19ο αιώνα, αφού φιλοξενούσε πολλά ελαιοτριβεία, σαπωνοποιεία, πυρηνεργοστάσιο και, φυσικά, ουζοποιεία, ο σεισμός του 2017 άφησε ανεξίτηλα σημάδια. Περιπλανηθείτε στα γραφικά του καλντερίμια, περάστε από τον υπεραιωνόβιο πλάτανο στην κεντρική πλατεία μέχρι να φτάσετε στον… Κόσμο του Ούζου, στις παρυφές του Πλωμαρίου, μέσα σ’ έναν πανέμορφο ελαιώνα. Πρόκειται για τις εγκαταστάσεις της αποσταγματοποιίας όπου παράγεται το Ούζο Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου, όπου μπορείτε να ξεναγηθείτε στον μαγικό κόσμο του αγαπημένου αποστάγματος, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.
Το μουσείο παρουσιάζει την ιστορία του ποτού, τις διάφορες παραδόσεις και τεχνικές παραγωγής, αυθεντικά εργαλεία και εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παραγωγής, αλλά και μια μεγάλη συλλογή από διάφορες ετικέτες ούζου, με σκοπό να παρατηρήσετε την εξέλιξη του σχεδιασμού των μπουκαλιών και την τέχνη της συσκευασίας.
Στην προκυμαία του λιμανιού είναι αδύνατο να προσπεράσετε το μεγαλοπρεπές "Αθανασιάδειον", γνωστό και ως το "Μεγάλο Καφενείο". Ένα από τα πιο μεγάλα και επιβλητικά καφενεία του νησιού, με έτος ανέγερσης το 1902, στην υπεραιωνόβια ιστορία του φιλοξένησε λαϊκές συνελεύσεις, πολιτικές συγκεντρώσεις, μουσικές εκδηλώσεις, αλλά και περιοδεύοντες θιάσους και κινηματογραφικές προβολές. Αφού το καμαρώσετε, ρίξτε μια βουτιά στον Άγιο Ισίδωρο και κλείστε τραπέζι για γεύμα δίπλα στο κύμα, στο εστιατόριο του πεντάστερου ξενοδοχείου "Porto Plomari" (2252031000).
Αγιάσος, ένα χωριό-ταξίδι στο χρόνο
Χτισμένη στις πλαγιές του Ολύμπου, η Αγιάσος χαρακτηρίζεται από την πολύχρωμη φυσιογνωμία της, που υιοθέτησε μετά την πυρκαγιά του 1877. Ένα χωριό-χρονοκάψουλα με vintage ταμπέλες, λιθόκτιστα σπίτια με το χαρακτηριστικό "σαχνισί" και μαγαζάκια μιας αυθεντικής Ελλάδας που ζήσαμε μόνο μέσα από τις ελληνικές ταινίες του ’60. Πανύψηλα σπίτια, μεγάλες χρωματιστές πόρτες και γραφικά μαγαζάκια με τουριστικά προϊόντα θα ξεδιπλωθούν μπροστά σας, καθώς ανηφορίζετε τα σοκάκια του αυθεντικά γοητευτικού χωριού. Κάντε μια στάση στο Αναγνωστήριο της Αγιάσου (που ιδρύθηκε το 1894 επί Τουρκοκρατίας), για να ακούσετε το δάσκαλο του σαντουριού κ. Ζαφειρίου να παίζει την παραδοσιακή μουσική των Μικρασιατών. Λίγο πιο πέρα θα συναντήσετε την πιάτσα με τα "καφενεδέλια". Γευτείτε το "καϊνάρι", ένα ρόφημα με πολλά μπαχαρικά που φτιάχνουν μόνο στην Αγιάσο, δοκιμάστε το παραδοσιακό γλυκό "πλατσέτα", που παραπέμπει σε μπακλαβά, αλλά και τη διάσημη βασιλόπιτα (που πωλείται όλο το χρόνο) με πολλά φύλλα και μυζήθρα. Δεν γίνεται να προσπεράσετε το παλιό ραφτάδικο που λειτουργεί ακόμη και θυμίζει περισσότερο μουσείο της παλιάς καθημερινής ζωής, αφού έχει μείνει ατόφιο δεκαετίες ολόκληρες.
ΔΥΤΙΚΗ ΛΕΣΒΟΣ: ΗΛΙΟΣ, ΠΕΤΡΑ, ΘΑΛΑΣΣΑ
Όλα τα έχει η Δυτική Λέσβος. Ατμοσφαιρικά μέρη που μοιάζουν βγαλμένα από τον "Άρχοντα των Δαχτυλιδιών", βουνά στεφανωμένα από σύννεφα ακόμα και το καλοκαίρι, κάστρα, μικροσκοπικά λιμανάκια, αμμουδερές παραλίες, ψαροχώρια και γραφικούς οικισμούς όπου, αν πάτε εκτός σεζόν, νιώθετε ότι σας ανήκουν. Αν σε αυτά προσθέτετε το Απολιθωμένο Δάσος, ένα γεωλογικό θαύμα 20 εκατομμυρίων χρόνων, τότε μπορείτε να δοκιμάσετε να μετρήσετε πόσες συγκινήσεις μπορεί να προσφέρει μια περιοχή σε μία ημέρα. Θα σας βγουν πολλές.
Μόλυβος, το χωριό των ξωτικών
Μοιάζει βγαλμένο από κάποιο μύθο αυτό το πετρόχτιστο χωριό, καθώς διασχίζοντας τα δαιδαλώδη καλντερίμια του περιμένεις να συναντήσεις ξωτικά και νεράιδες κάτω από τα ευωδιαστά σαλκίμια (μικρασιάτικη ονομασία του φυτού γλυσίνα). Πιθανότατα δεν θα συμβεί –εκτός αν έχεις καταναλώσει μεγάλη ποσότητα τοπικού ούζου– ωστόσο το ωραιότερο χωριό της Λέσβου αψηφά τη λογική με την απόκοσμη γοητεία του. Κάτι που οφείλει κυρίως στα παραδοσιακά λίθινα σπίτια και αρχοντικά, μοναδικά αρχιτεκτονικά στολίδια, που "σκαρφαλώνουν" αμφιθεατρικά μέχρι το κάστρο και δένουν με το φυσικό τοπίο. Το κάστρο του Μολύβου, έργο Γενοβέζων ηγεμόνων, αξίζει μια επίσκεψη κυρίως για τη θεαματική βίστα στο εξαιρετικής ομορφιάς οικιστικό σύνολο και τα μουσικά φεστιβάλ που φιλοξενούνται όλο το καλοκαίρι.
Τριγυρνώντας στα δεκάδες σοκάκια, ένα εκ των οποίων είναι βραβευμένο ως το ωραιότερο στον κόσμο, θα συναντήσετε το επισκέψιμο χαμάμ που διασώζεται από την οθωμανική περίοδο, αλλά και δεκάδες καρτποσταλικά μαγαζάκια, ενταγμένα στο παραμυθένιο… κόνσεπτ του οικισμού. Για μια χαλαρωτική στάση με ψαγμένα κοκτέιλ και ποιοτικό καφέ, προτείνουμε τις πολύχρωμες μαξιλάρες του all-day café bar "Symposion" (6945050605). Με φυσική συνέχεια του κάστρου μοιάζει το café-εστιατόριο "Byzantino" (2253110073), που προτείνει μια κουζίνα συνάμα παραδοσιακή και δημιουργικά σύγχρονη.
Από τις ηφαιστειακές εκρήξεις στην αιωνιότητα
Τι είναι 20 εκατομμύρια χρόνια μπροστά στην αιωνιότητα; Μια απολιθωμένη προϊστορική σεκόγια 22 μέτρων μαζί με τα δεκάδες ακόμη ευρήματα του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου τροφοδοτούν τέτοιου είδους υπαρξιακά ερωτήματα. Ένα πραγματικά σπάνιο δείγμα παλαιοοικοσυστήματος και το δεύτερο μεγαλύτερο απολιθωμένο δάσος στον πλανήτη, αποτελεί δικαίως το πιο δυνατό τοπόσημο του νησιού και μια υπαρξιακή άσκηση ανασκόπησης του κόσμου και της θέσης μας μέσα σε αυτόν.
Αρκετό χρόνο, τρεις ολόκληρες δεκαετίες για την ακρίβεια, χρειάστηκε και ο καθηγητής Γεωλογίας, πρόεδρος της παγκόσμιας ένωσης γεωπάρκων και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους στο Σίγρι, Νίκος Ζουρής, ώστε να συγκεντρώσει και να αναδείξει όλα τα απολιθώματα που αποκάλυψαν οι ανασκαφές σε 150 τετραγωνικά χιλιόμετρα στη δυτική πλευρά του νησιού. Ξεκινήστε την περιήγησή σας από τα υπαίθρια πάρκα, ένα εκ των οποίων, το Θαλάσσιο Πάρκο Νησιώπης, προσεγγίζεται με καραβάκι, για να θαυμάσετε εκθέματα ριζωμένα στη θέση τους εδώ και 20 εκατομμύρια χρόνια. Στη συνέχεια, επισκεφτείτε το ίδιο το μουσείο, όπου, εκτός από σπάνια απολιθώματα φυτών, θα έχετε τη μοναδική ευκαιρία να δείτε απολιθώματα από το δεινοθήριο της Λέσβου, ένα ζώο που κατοικούσε στο υποτροπικό δάσος της πριν από τις ηφαιστειακές εκρήξεις που το απολίθωσαν.
Ερεσός, σε στίχους της Σαπφούς
Περισσότερο γνωστή ως γενέτειρα της ποιήτριας Σαπφούς, συμβόλου της γυναικείας ομοφυλοφιλίας, η Ερεσός γνωρίζει το απόγειό της τον Σεπτέμβριο, οπότε πραγματοποιείται το Διεθνές Φεστιβάλ Γυναικών, μια LGBTQ διοργάνωση με πλούσιο πρόγραμμα. Όχι ότι υπολείπεται σε τουριστικό ενδιαφέρον τις υπόλοιπες εποχές, αφού η δημοφιλέστατη παραλία της Σκάλας Ερεσού προσελκύει εκατοντάδες λουόμενους και στα τρία αμμουδερά της χιλιόμετρα. Η παραλία-σταρ του νησιού με τη λεπτή γκρίζα άμμο και τα ήρεμα νερά αποτελεί πεδίο δράσης για τους aficionados των θαλάσσιων σπορ, ενώ στα δυτικά ένα ποταμάκι που πέφτει στη θάλασσα σχηματίζει μια μικρή λίμνη με χελώνες.
Από την άλλη πλευρά της παραλίας, μια έκρηξη χρωμάτων και μποέμικων αντικειμένων σας περιμένει στο (πολύ) cool beach bar "Parasol" (6931029602), που σε παρεΐστικο κλίμα ξεκινάει από το πρωί με εκλεκτά χαρμάνια και συνεχίζει με ψαγμένες μουσικές, κοκτέιλ και (beach) bar food. Κρατώντας την παράδοση με τον ανάλογο αυθορμητισμό, η ταβέρνα "Αιγαίο" (2253053808) θέτει στο επίκεντρο τη βαθιά νοστιμιά με μερακλίδικους μεζέδες όπως οι γκιουζλεμέδες (τηγανητά τυροπιτάκια), τα χειροποίητα ντολμαδάκια και οι τηγανητοί κολοκυθανθοί γεμιστοί με τυρί.
Καλλονή - Ο κόσμος των πουλιών
Ανάμεσα σε ροζ φλαμίνγκο, σπάνιες καστανόπαπιες, μαυροπελαργούς και περισσότερα από 60 είδη υδρόβιων πουλιών, νιώθεις πιο ευτυχισμένος, ή έστω πιο συνδεδεμένος με τη φύση. Αυτό το οφείλουμε, βεβαίως, στον υγρότοπο της Καλλονής, το απαραίτητο check point κάθε παρατηρητή πουλιών που σέβεται τον εαυτό του, με το κιόσκι παρατήρησης να χαρίζει οπτική πρόσβαση στις χορογραφημένες βόλτες των σπάνιων πουλιών σε ένα σκηνικό… αγγελοπουλικό.
Αφήνοντας τα σπάνια πουλιά της αλυκής και προχωρώντας στα ενδότερα, θα συναντήσετε τα πλέον διάσημα ψάρια του νησιού. Η περίφημη σαρδέλα Καλλονής, που ακούει και στο όνομα "ελληνικό σούσι", ψαρεύεται από Ιούλιο έως Οκτώβριο. Οι ντόπιοι, μάλιστα, την παστώνουν το πρωί και την τρώνε το μεσημέρι.
Κάποια χιλιόμετρα πιο πέρα, φωλιασμένη σε έναν ηφαιστειακό κρατήρα, βρίσκεται η Άντισσα, ένα ημιορεινό χωριό περιτριγυρισμένο από πεύκα, ελιές και βελανιδιές. Στη σκιερή χάρη στα πλατάνια της πλακόστρωτη πλατεία, το καφενείο "Αιγαίο" σερβίρει χειροποίητες βυσσινάδες και σπιτικά γλυκά του κουταλιού. Σε απόσταση ενός τετάρτου με το αυτοκίνητο θα βρείτε ένα ακόμη γραφικό χωριό, τη Βατούσα, με σημεία αναφοράς του τα δαιδαλώδη σοκάκια και το περιποιημένο Λαογραφικό Μουσείο. Ακολουθώντας το δρόμο προς Χίδηρα, αξίζει να επισκεφτείτε τον μοναδικής ομορφιάς καταρράκτη Βαθύλιμνο. Οι ξύλινες περιπατητικές πινακίδες θα σας καθοδηγήσουν σε μια βατή διαδρομή ενός χιλιομέτρου, που οδηγεί στον τερματικό σταθμό αυτού του οδοιπορικού: Ένα γαλήνιο τοπίο με τρεχούμενα νερά, διαμορφωμένο από αρχέγονες δυνάμεις και στοιχεία της φύσης. Όπως ακριβώς ξεκινήσαμε.
Οι διάσημες μονές
Η Λέσβος φημίζεται για τα μοναστήρια της, που συγκεντρώνουν κάθε χρόνο πλήθος προσκυνητών από ολόκληρη την Ελλάδα. Η Ιερά Μονή του Αγίου Ραφαήλ έχει χτιστεί στο λόφο των Καρυών, σε μια περιοχή γεμάτη αιωνόβια ελαιόδεντρα. Λέγεται ότι ο Άγιος εμφανιζόταν συνεχώς στα όνειρα ενός πιστού, στον οποίο αποκάλυψε την ιστορία του μαρτυρίου του και του υπέδειξε το σημείο στο οποίο είχαν θαφτεί τα κόκαλά του ίδιου, του Διακόνου Νικολάου και της μικρής Ειρήνης, που μαρτύρησαν το 1463.
Στον Μανταμάδο βρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα της Λέσβου, η Ιερά Μονή του Ταξιάρχη, που είναι ο προστάτης άγιος της περιοχής, αλλά και ολόκληρης της Λέσβου. Η παράδοση θέλει τη θαυματουργή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ ζωγραφισμένη με το αίμα των μοναχών που σφαγιάσθηκαν από τους Σαρακηνούς. Το παράδοξο είναι ότι η εν λόγω εικόνα είναι ανάγλυφη, κόντρα στις επιταγές της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Πού να μείνετε
Στο πεντάστερο "Porto Plomari" (2252031000), σ’ ένα παλιό βιομηχανικό συγκρότημα που λειτουργούσε μέχρι και το 1974 ως πυρηνελαιουργείο και αναπαλαιώθηκε με γούστο.
Στο "Aphrodite Studios" (www.afroditestudios.gr) πάνω στην παραλία στο Πλωμάρι, για ανεμελιά με θαλασσινή αύρα. Λειτουργεί και ομώνυμη ταβέρνα, της ίδιας ιδιοκτησίας.
Στο αμφιθεατρικά χτισμένο "Molyvos Castle Apartments" (www.molyvoscastle.com) με πανοραμική θέα το Αιγαίο.
Φιλοξενία σε σύγχρονης αισθητικής χώρους και προσεγμένα δωμάτια προσανατολισμένα στη θάλασσα, καλοβαλμένη πισίνα και πλούσιο σε τοπικές γεύσεις πρωινό προσφέρει το "Elysion Hotel" (www.elysion.gr), μιαν ανάσα από την Μυτιλήνη.
Κλασικό ξενοδοχείο διακοπών, με κεντρικό κτίριο σε στιλ "Ξενία" και πετρόχτιστα μπανγκαλόους με μεγάλες βεράντες που αναπτύσσονται αμφιθεατρικά μέχρι τη θάλασσα το "Δελφίνια Hotel & Bungalows" (www.hoteldelfinia.com) κοντά στον Μόλυβο, προικισμένο με εκπληκτική θέα και ενισχυμένο με πισίνα, γήπεδα μπάσκετ, τένις και 5×5.
Με αρχιτεκτονικές αναφορές στα αρχοντικά της Λέσβου στο σχεδιασμό του, το "Heliotrope Hotel" (www.heliotrope.gr) στο λιμανάκι της Βαρειάς, στη Μυτιλήνη, αναπτύσσεται γύρω από τη μεγάλη πισίνα, με το σύγχρονο ντιζάιν να δίνει χαρακτήρα στα διαμερίσματα και τα δωμάτια, όλα με μπαλκόνι. Το πλούσιο πρωινό σερβίρεται το καλοκαίρι στην πισίνα και το χειμώνα στο μπαρ του πρώτου ορόφου, διαμορφωμένο σαν πλώρη πλοίου.
