Από την Πωλίνα Παρασκευοπούλου
Στο Τάμπερε κάθε μέρα είναι μια νέα ευκαιρία για σάουνα. Σ’ αυτήν τη φινλανδική πόλη των διακοσίων χιλιάδων κατοίκων, που οι Φινλανδοί έχουν ψηφίσει ως την καλύτερη πόλη για να ζει κανείς, με τις τεράστιες λίμνες και τη βιομηχανική αύρα, υπάρχουν περισσότερες δημόσιες σάουνες απ’ οπουδήποτε αλλού στη χώρα.
Eπειτα από δύο μέρες εξερεύνησης στo Ελσίνκι επιβιβαστήκαμε στο τρένο με προορισμό μια πόλη που υποσχόταν χαλάρωση αλά φινλανδικά: το Τάμπερε, την πρωτεύουσα της σάουνας, σε μια χώρα όπου ούτως ή άλλως οι σάουνες είναι περισσότερες από τα αυτοκίνητα. Εκεί, στην κορυφή του υψηλότερου ξενοδοχείου στη Φινλανδία, του "Solo Sokos Hotel Torni Tampere", μας περίμενε με welcome drinks το "Moro Sky Bar". Πίσω από τη γυάλινη τζαμαρία του, απλώθηκε μπροστά μας μια γραφική πόλη, χτισμένη ανάμεσα σε δύο τεράστιες λίμνες, τη Νασιγιάρβι και την Πουχαγιάρβι, με τα ορμητικά νερά του καναλιού Ταμερκόσκι να κυλούν με ορμητική δύναμη ανάμεσα στα δύο υδάτινα σώματα, ενώ το σκηνικό συμπλήρωνε το πληθωρικό πράσινο των δέντρων, οι πανύψηλες καμινάδες και τα επιβλητικά εργοστάσια με τα κόκκινα τούβλα, που κάποτε κινούσαν την οικονομία της πόλης.
Η βιομηχανική όψη
Αυτός ο χείμαρρος ανάμεσα στις λίμνες του Τάμπερε, ανεξάντλητη πηγή ενέργειας, τράβηξε την προσοχή του Σκωτσέζου Κουακέρου James Finlayson, ο οποίος έφερε τη βιομηχανική επανάσταση στη Φινλανδία, ιδρύοντας το 1820 ένα εργοστάσιο επεξεργασίας βαμβακιού, το οποίο εξελίχθηκε στην πρώτη μεγάλης κλίμακας βιομηχανική εγκατάσταση της χώρας. Το παράδειγμά του ακολούθησαν σύντομα κι άλλοι βιομήχανοι. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, σχεδόν το ήμισυ του βιομηχανικού εργατικού δυναμικού της Φινλανδίας βρισκόταν στο Τάμπερε, καθιστώντας την το μεγαλύτερο σκανδιναβικό βιομηχανικό κέντρο μέχρι και το 1920. Εξ ου και το παρατσούκλι της "Manchester of the North" (εν συντομία, Manse).
Η πρώτη μηχανή χαρτιού μπήκε σε λειτουργία στο εργοστάσιο της J.C. Frenckell & Son το 1842. Το ηλεκτρικό φως άναψε για πρώτη φορά στις σκανδιναβικές χώρες επίσης στις σύγχρονες εγκαταστάσεις παραγωγής του Finlayson, το 1882. Σήμερα, τα περισσότερα εργοστάσια δεν λειτουργούν και οι χώροι τους φιλοξενούν πλέον εστιατόρια, μπαρ, μουσεία, εκθεσιακούς χώρους και δελεαστικά καταστήματα. Ολόκληρη η πόλη έχει ανακαινιστεί έξοχα και αποπνέει μια μεταβιομηχανική ποιότητα.
Tour στην πόλη
Αφού κάναμε check in στο "Lillan Hotel Café Butik" στην περιοχή Viinikka, μερικά χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης, βγήκαμε για εξερεύνηση. Αφετηρία μας αποτέλεσε η Finlayson Factory Αrea, που στην εποχή της βιομηχανικής ακμής λειτουργούσε ως πόλη μέσα στην πόλη, με το δικό της σχολείο, νοσοκομείο, αστυνομία, ακόμη και το δικό της νόμισμα! Σήμερα η περιοχή έχει μετατραπεί σε ένα σύγχρονο κέντρο με εστιατόρια, καφέ, πολιτιστικές δομές και κινηματογράφο. Ανεβείτε στην οροφή του κτιρίου Finlayson για να ανακαλύψετε την ιστορία και τα τοπία του Τάμπερε από μια εντελώς νέα οπτική.
Στη συνέχεια περπατήσαμε μέχρι τα Stable Yards, όπου πριν από 100 χρόνια βρίσκονταν οι στάβλοι για τα άλογα του ιδιοκτήτη του εργοστασίου και οι κατοικίες του προσωπικού που τα φρόντιζε. Σήμερα, αυτά τα χαριτωμένα ξύλινα σπιτάκια, σαν εξοχικά ρωσικού στιλ, έχουν μετατραπεί σε μαγαζιά με είδη δώρων, εργαστήρια χειροτεχνίας, μικρά καφέ ή ζαχαροπλαστεία, διατηρώντας την όψη της δεκαετίας του 1880. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, μια αυθεντική παλιά άμαξα περιμένει τους πελάτες να τους μεταφέρει στον προορισμό τους. Η φάση θυμίζει λίγο χριστουγεννιάτικη αγορά, μόνο που αυτή λειτουργεί όλο το χρόνο, με διάφορες εποχικές εκδηλώσεις για όλες τις ηλικίες. Η βόλτα συνεχίστηκε στην Tampere Market Hall Kauppahalli, τη μεγαλύτερη σκεπαστή αγορά στις σκανδιναβικές χώρες, όπου οι πάγκοι με τις λιχουδιές μάς έσπασαν τη μύτη – το challenge εδώ είναι να δοκιμάσεις λουκάνικο από αίμα (προσωπικά απέτυχα παταγωδώς αφού δεν μπόρεσα να το πλησιάσω καν).
Αμέσως μετά, η καρτποσταλική συνοικία Pispala, με τα όμορφα πολύχρωμα ξύλινα σπίτια της χτισμένα στην πλαγιά του όρους Pispalanharju, μας επιφύλαξε μια από τις πιο όμορφες βίστες στην πόλη. Για επίλογο κρατήσαμε την περιοχή Pyynikki, με σήμα κατατεθέν της έναν πανύψηλο πύργο παρατήρησης καταμεσής ενός πανέμορφου δάσους. Η θέα από εδώ, τόσο στην πόλη όσο και στο σκανδιναβικό φυσικό τοπίο, είναι φανταστική. Για μια στιγμή ένιωσα ότι βρισκόμουν σε κάποιο νησί γεμάτο έλατα, στη μέση της Βαλτικής, και όχι στο μεταβιομηχανικό Manse. Εδώ, εκτός από θέα, θα χορτάσετε και donuts! Ίσως τα πιο γευστικά που έχουμε φάει ποτέ (πάντως σίγουρα έχουν τη φήμη των καλύτερων της Σκανδιναβίας). Μετά το tour, σειρά είχε, φυσικά, η σάουνα, η μόνη φινλανδική λέξη που δεν έχει μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες!
Η ιεροτελεστία της σάουνας
Η σάουνα είναι κάτι ιερό για τους Φινλανδούς. Γι’ αυτό και η λαϊκή τους παράδοση είναι γεμάτη ιστορίες καλοπροαίρετων πνευμάτων και ξωτικών που σχετίζονται με τη σάουνα και ζουν σε αρμονία με τους ανθρώπους. Στο Τάμπερε είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε δύο πολύ διαφορετικές εμπειρίες σάουνας. Η πρώτη, σαφώς εκμοντερνισμένη αλλά απολύτως αυθεντική, βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό και συστεγάζεται με μια gastropub! Αυτή ήταν, νομίζω, η στιγμή που κατάλαβα τι εστί σάουνα για τους Φινλανδούς. Βγαίνοντας από την καμπίνα, έκανα ντους και άνοιξα την πόρτα που οδηγούσε στην pub. Περίμενα να βρω ήδη εκεί αυτούς με τους οποίους είχαμε μπει ταυτόχρονα στα ντους, αλλά όλως περιέργως ήμουν μόνη! Λίγο αργότερα, λύθηκε το μυστήριο. Οι Φινλανδοί δεν μπαίνουν μία φορά στη σάουνα, όπως έκανα εγώ, αλλά επαναλαμβάνουν την ίδια διαδικασία (σάουνα-ντους) τρεις και τέσσερις φορές. Η φινλανδική εμπειρία συνεχίστηκε στο τραπέζι, με live φινλανδική μουσική και πρωτόγνωρες για εμάς γεύσεις, όπως το μαύρο λουκάνικο και το κρέας από τάρανδο και άλογο.
Το απόγευμα, το πρόγραμμά μας περιλάμβανε άλλη μία σάουνα, εντελώς διαφορετική αυτήν τη φορά. Το αυτοκίνητο που μας μετέφερε χωνόταν όλο και πιο βαθιά στο καταπράσινο δάσος του Τάμπερε, οδηγώντας μας τελικά στην αχανή λίμνη Näsijärvi και στην παραδοσιακή σάουνα Kaupinoja. Βρίσκεται στην ίδια ακριβώς τοποθεσία από το 1977, παρότι το 2008 καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά και χρειάστηκε να ανακατασκευατεί από την αρχή. Ήμασταν (σχεδόν) έτοιμοι να βιώσουμε την εμπειρία όπως οι Φινλανδοί. Αλλάξαμε και μπήκαμε στη σάουνα αντρών και γυναικών με το θερμόμετρο να αγγίζει τους 93°C και λίγα λεπτά μετά βγήκαμε για να βουτήξουμε στα παγωμένα νερά της λίμνης, η θερμοκρασία των οποίων δεν ξεπερνούσε τους 6°C.
Αν είχαμε επισκεφτεί το Τάμπερε λίγες ημέρες νωρίτερα, στις αρχές Μαΐου ας πούμε, για να βουτήξουμε θα έπρεπε να ανοίξουμε τρύπα στην παγωμένη επιφάνεια της λίμνης. Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις. Αλλά, όπως είπε η οδηγός μας, χρειάζονται τουλάχιστον τρεις επαναλήψεις για να το ευχαριστηθούμε πραγματικά. Και είχε δίκιο. Όταν ολοκληρώθηκε το πολύ αναζωογονητικό πηγαινέλα από σάουνα σε λίμνη και vice versa –και αφού γίναμε μάρτυρες ενός αυθόρμητου διαγωνισμού μεταξύ Φινλανδών για το ποιος θα αντέξει περισσότερο χρόνο στη σάουνα, μας περίμεναν ζεστά λουκάνικα ψημένα στα κάρβουνα της σάουνας.
Πως να πάτε
To Τάμπερε διαθέτει αεροδρόμιο (Tampere-Pirkkala Αirport), προς και από το οποίο πετούν οι εταιρείες Air Baltic, SAS και Finnair. Εναλλακτικά μπορείτε να πετάξετε ως το Ελσίνκι και μετά να πάρετε το τρένο για το Τάμπερε. Τα εισιτήρια ξεκινούν από € 8,90 και η διαδρομή διαρκεί μιάμιση με δύο ώρες.
Που να μείνετε
Στο French country ξενοδοχείο "Lillan Hotel Café Butik" κοντά στην πόλη, αλλά σε γειτονιά που μοιάζει με εξοχή.
Στο "Mäntän Klubi", σε ένα υπέροχο κτίριο της δεκαετίας του 1920 στο Mänttä. Τη μοναδική του ατμόσφαιρα έχουν απολαύσει διεθνείς πολιτικοί, καθώς και οι πρόεδροι της Φινλανδίας.
Ανάμεσα στα πολύχρωμα ξύλινα σπίτια του Viinikka, θα βρείτε την ατμοσφαιρική "Villa Lullan". Το καλοκαίρι η ενοικίαση δωματίου περιλαμβάνει και δύο ποδήλατα.
Στο δεντρόσπιτο "Sydänkäpy" στο Luomajärven Hevoskievari για μια μοναδική εμπειρία στη φύση. Παρατηρήστε τα αστέρια από τα μεγάλα παράθυρα, ξαπλωμένοι στο κρεβάτι.
Που να φάτε
Στην "Gastropub Tuulensuu" (Hämeenpuisto 23, 33210), από τα πιο παλιά μέλη της αυτοκρατορίας των gastropub στο Τάμπερε και βραβευμένη πολλές φορές ως το καλύτερο beer restaurant στη Φινλανδία.
Στο ψηλότερο μέρος στη Σκανδιναβία, το περιστρεφόμενο εστιατόριο "Näsinneula" (Laiturikatu 1, 33230), σε ύψος 124 μέτρων. Από κάτω βρίσκεται το μεγαλύτερο amusement park της πόλης, το Sarkanniemi Theme Park.
Στο "Ravintola Henriks" (Satamakatu 7, 33200), ένα μικρό, ατμοσφαιρικό εστιατόριο στο κέντρο, όπου χρησιμοποιούνται τα καλύτερα συστατικά σύμφωνα με την εποχή και όλα είναι χειροποίητα από την αρχή μέχρι το τέλος.
Οι καλύτερες δημόσιες σάουνες του Τάμπερε
Αν ψάχνετε σάουνα στην όχθη κάποιας λίμνης, θα πρέπει να κατευθυνθείτε στις θρυλικές Rauhaniemi και Kaupinoja.
Στη Sauna Kuuma , εκτός από σάουνα (και βουτιά στη λίμνη) μπορείτε να απολαύσετε και καλό φαγητό.
Rajaportti Η παλαιότερη δημόσια σάουνα που εξακολουθεί να λειτουργεί στη Φινλανδία. Ένα ιστορικό στολίδι (1906) στην περιοχή Pispala
Αν θέλετε να μπείτε σε μια αυθεντική, παραδοσιακή σάουνα καπνού, πηγαίνετε στη Niemi-Kapee στο Teisko.
Η σάουνα Suomensaari στο Lielahti είναι γνωστή ως η πιο ζεστή από όλες.
Στις περιοχές Tohloppi και Hervanta υπάρχει η δυνατότητα να ζήσετε τη μοναδική εμπειρία της φορητής σάουνας-βαρέλι δίπλα στη λίμνη.
