Λαγούς απ’ το καπέλο βγάζει η Ήπειρος κάθε φορά που την επισκέπτεσαι, είτε είναι το πρώτο είτε το πολλοστό ταξίδι στα μέρη της, αφού η ομορφιά της παραμένει ανεξάντλητη. Μένει καλά φυλαγμένη απ’ το πέρασμα του χρόνου στα αγνά, ροδαλά πρόσωπα των ορεσίβιων ντόπιων αλλά και στην ποικιλία με την οποία την προίκισε το χέρι της φύσης, κατηφορίζοντας από τα όρη της Πίνδου στο μπλε του Ιονίου. Μαζί με τα κωνοφόρα δάση, τα ποτάμια και τις απότομες πλαγιές, έρχονται οι μύθοι, οι γεύσεις και η ιστορία του τόπου που γέννησε τους περισσότερους ευεργέτες στη χώρα.
Απ’ τα πετρόχτιστα Ζαγοροχώρια, τα άγρια Τζουμέρκα και το Συρράκο με τη φυτεμένη στο βράχο μονή, μεταφέρεσαι στο απύθμενο φαράγγι του Βίκου, διασχίζεις παινεμένα γιοφύρια, μεγάλα μονοπάτια, πηγαίνεις Μέτσοβο για τον ορεινότερο αμπελώνα ή Γιάννενα, στην άκρη του Ζαλόγγου, για να γεμίσεις οξυγόνο και ιδέες, μέχρι να φτάσεις στην ηπειρώτικη ακτογραμμή και να κολυμπήσεις στα γαλαζοπράσινα νερά της.
Εμπειρίες που ένας αληθινός ταξιδιώτης οφείλει να σπαταλήσει εβδομάδες για να νιώσει όπως πρέπει, με απαραίτητη προϋπόθεση να ‘χει γεμάτο ρεζερβουάρ και αρκετή περιέργεια, ώστε να μην αφήσει κανένα σημείο ανεξερεύνητο. Στην πραγματικότητα, λίγοι τα έχουν καταφέρει. Και αυτό γιατί ο τουρισμός της Ηπείρου –εάν μιλήσουμε συνολικά για την περιφέρεια– άρχισε να αυξάνεται τα τελευταία οχτώ χρόνια, αφού η καθυστερημένη προσάρτηση στο ελληνικό κράτος μοιραία άφησε την περιοχή έξω απ’ τα μεγάλα έργα υποδομής, απομονωμένη για δεκαετίες στους ορεινούς όγκους που καλύπτουν το 75% της έκτασής της.
«Ουδέν κακόν αμιγές καλού», συμπληρώνει ο Στράτος Ιωάννου, αντιπεριφερειάρχης Πρέβεζας και υπεύθυνος για την Τουριστική Ανάπτυξη της Ηπείρου. «Αυτή η αργοπορία μας βοήθησε να κρατήσουμε το περιβάλλον αναλλοίωτο και όταν πλέον αποδείχθηκε η αξία της ευσυνείδητης ανάπτυξης, ήμασταν σε θέση να χτίσουμε το μέλλον μας προστατεύοντας τη φυσική μας κληρονομιά». Η αποπεράτωση της Εγνατίας το 2014 και της Ιόνιας οδού το 2017 άνοιξαν –κυριολεκτικά και μεταφορικά– το δρόμο στην Ήπειρο, η οποία μαζί με τα δύο της αεροδρόμια, των Ιωαννίνων και του Ακτίου, έγινε πόλος έλξης για τους παραθεριστές του εξωτερικού, κυρίως της αγγλικής και της σκανδιναβικής αγοράς, πέραν των Βαλκάνιων που ήδη την προτιμούσαν.
Εξαίρεση, φυσικά, η φετινή χρονιά όπου κάθε ποσοστό ανατράπηκε. Θα λέγαμε, όμως, ότι στα μάτια ενός εναλλακτικού ταξιδιώτη, ενός εξερευνητή που θέλει να κατέβει τον Αχέροντα κάνοντας κουπί, να ανέβει στον Σμόλικα για την καλύτερη ανατολή ή να περπατήσει στα «Θέατρα της Ηπείρου», στην κυκλική διαδρομή δηλαδή που ολοκληρώθηκε το ’18 συνδέοντας πέντε αρχαιολογικούς χώρους από την Νικόπολη μέχρι την Δωδώνη, η Ήπειρος παραμένει ακλόνητη στο Covid-19 καλοκαίρι, μιας και η ανακάλυψη ήταν πάντοτε μοναχικό χούι. Πόσο δε μάλλον όταν υπάρχουν απέραντες παραλίες όπως το Μονολίθι, μήκους 13,5 χιλιομέτρων, ήσυχοι κολπίσκοι κι απομονωμένες ακτές που φτάνεις μόνο περπατώντας, ενώ ακόμη και στη δημοφιλή Πάργα, την Πρέβεζα και τα Σύβοτα –χρυσή τριάδα του παραθαλάσσιου τουρισμού–, η τέχνη του τοπίου αναπνέει φέτος ελεύθερα, όπως διαπιστώσαμε.
Αμβρακικός: Ένα ενυδρείο της φύσης
«Εδώ άλλες χρονιές έβλεπες αραγμένα σκάφη», παρατηρεί ο οδηγός καθώς ανοιγόμαστε στο κέντρο του Αμβρακικού κόλπου και ξεκινάμε την περιήγηση. Γύρω μας, η μεγάλη αγκαλιά απ’ τα παράκτια της Άρτας, της Πρέβεζας και της Αιτωλοακαρνανίας διαμορφώνει ένα απέραντο, επίπεδο ησυχαστήριο με βαθυπράσινα νερά. Δίπλα οι νησίδες της Κορωνησίας με το γραφικό ψαροχώρι, δεμένες μεταξύ τους με μακρόστενες λωρίδες γης, κι από πίσω αβαθείς λιμνοθάλασσες, παραλίμνια δάση, καλαμιώνες και βάλτοι – ζεστά καταφύγια για νεροβούβαλους, χελώνες καρέτα-καρέτα, φλαμίνγκο και αργυροπελεκάνους που ξεχωρίζουν απ’ την πορτοκαλί σακούλα κάτω απ’ το ράμφος τους. Σχεδόν τριακόσια είδη άγριων ζώων απαντώνται στον υδροβιότοπο, ο οποίος έχει θεσμοθετηθεί ως Εθνικό Πάρκο απ’ το 2008 κι αποτελεί έναν απ’ τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα (περίπου 400 τ. χλμ.)
Πόσο καλά ξέρει να καμουφλάρεται η φύση στους απρόσκλητους επισκέπτες, σκέφτεσαι, και να σου ένας παφλασμός στο βάθος. «Γρήγορα, γρήγορα», φωνάζει ο βαρκάρης και κατευθύνεται κατά κει. Το πτερύγιο ενός δελφινιού είχε λαμπυρίσει στιγμιαία στην επιφάνεια, οπότε ίσως βρίσκαμε κοπάδι. Ξεκινάμε τα σφυρίγματα, τις φωνές και τα παλαμάκια όλο προσμονή, μιας και «τα δελφίνια θέλουν ενθουσιασμό», πλησιάζουμε και βλέπουμε ακόμη ένα σάλτο, έπειτα ακόμη ένα κι ακόμη ένα, ώσπου τα πιο θαρραλέα έρχονται στην πλώρη μας, ελίσσονται και αναπηδούν με τρόπο που θα ζήλευε κι η Κομανέτσι. Ξαφνικά χαίρεσαι σαν μικρό παιδί, καταλαβαίνεις ότι θέλουν να επικοινωνήσουν, να παίξουν μαζί σου, όσο εσύ τα θαυμάζεις πατώντας απανωτά κλικ.
«Εκατόν πενήντα άτομα ρινοδέλφινων υπάρχουν στον κόλπο του Αμβρακικού», εξηγεί ο Βλάσης Κετσιλής που βρίσκεται στο τιμόνι του καϊκιού απ’ τo Amvrakikos Cruises (6949353576), τη μοναδική εταιρεία που διοργανώνει τουρ στην κλειστή θάλασσα. Ο ίδιος είναι διδάκτορας θαλάσσιας βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πάτρας και μελετάει τον υδροβιότοπο την τελευταία πενταετία. «Το εντυπωσιακό είναι ότι εδώ και αρκετά χρόνια, ο πληθυσμός τους είναι σταθερός, δεν φαίνεται να βγαίνουν από τον κόλπο ή να επιτρέπουν σε άλλα να μπουν μέσα. Σαν να έχουν φτιάξει το μικρό τους βασίλειο και να ρυθμίζουν μόνα τους τον πληθυσμό τους». Είναι, μάλιστα, τόσο έξυπνα που αναγνωρίζουν κάθε καΐκι ξεχωριστά, όπως μάθαμε. Ξέρουν ποιες τράτες θα βγάλουν τους καλύτερους μεζέδες –σαρδέλα δηλαδή ή κουτσομούρα–, και τις παίρνουν στο κατόπι για να τσιμπήσουν ό,τι προλάβουν.
«Η τελευταία εκτίμηση, πριν χρόνια, ήταν ότι στον Αμβρακικό υπάρχουν περίπου τριάντα είδη ψαριών», συνεχίζει ο Βλάσης, «εμείς έχουμε βρει ήδη εκατόν δέκα, πολλά από τα οποία πολύ σπάνια, και συνεχίζουμε… Μιλάμε για ένα αληθινό ενυδρείο».
Γι’ αυτό και θα συναντήσεις κάθε μορφή ψαρέματος εδώ, μέχρι το παραδοσιακό νταλιάνι, μια μέθοδο που απαιτεί δύο ξύλινους πύργους στη θάλασσα, δεμένους με ένα υποθαλάσσιο δίχτυ, κι ένα παρατηρητήριο ψηλά, ώστε μόλις περάσει το κοπάδι ο ψαράς να σηκώσει τα δίχτυα. «Πρόκειται για πολύ ευτροφική θάλασσα, πολύ πλούσια σε φυτοπλαγκτόν και ζωοπλαγκτόν, εξού και το πράσινο χρώμα των νερών – οπότε, άφοβα οι βουτιές!».
Πλέοντας σε μεσογειακά φιόρδ
Αξιοποιήθηκαν τουριστικά τη δεκαετία του ’90 αλλά το μπουμ έγινε πιο πρόσφατα όταν εντάχθηκαν στα προγράμματα των τουριστικών γραφείων του εξωτερικού. Τα Σύβοτα και, πιο συγκεκριμένα, τα ύδατα που αγκαλιάζει ο οικισμός στον μικρό κόλπο της Θεσπρωτίας, αποτελούν έναν αδιαμφισβήτητα χαρισματικό τόπο που μπορεί να δείξει τις χάρες του μόνο εάν τον γυρίσετε εν πλω – υπενθυμίζουμε πως φουσκωτά έως 30 ίππους δεν χρειάζονται δίπλωμα.
Σαλπάροντας από την Πάργα, αφήνεις πίσω το ενετικό κάστρο να σε εποπτεύει από ψηλά με όλο του το κύρος και μπαίνεις στο άγριο του Ιονίου: η γη βουτά στη θάλασσα κουβαλώντας στις ράχες της άγριες χαρουπιές και πουρνάρια, μέχρι που ένα άλλο οικοδόμημα, σφηνωμένο στη σχισμή δύο μεγάλων βράχων σε κάνει να σταθείς αμίλητος μπρος στο πείσμα του. Είναι η εκκλησία Άγιος Σώστης, χτισμένη στις αρχές του 18ου αιώνα και συνδεδεμένη με την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου.
Από κει κι έπειτα, η θάλασσα έχει όλη σου την προσοχή. Πρώτα, η Πέρδικα με το Πράπα Μάλι να προσομοιάζει με όνειρο –μια αμμουδιά που προσεγγίζεται δύσκολα με τα πόδια, οπότε κρατά όλη της την ομορφιά ανόθευτη– κι έπειτα όλοι οι μικροί κι οι μεγάλοι κόλποι, οι δαντελωτές ακτές, οι σπηλιές και οι λουρονησίδες που ευθύνονται για τη φήμη των Συβότων.
Τρία-τέσσερα χαμηλόλοφα νησάκια κοντά στα παράλια, φορτωμένα με τόσο πράσινο που δύσκολα διακρίνεις χώμα, παρουσιάζουν τη μεσογειακή εκδοχή των φιόρδ, θα λέγαμε: αριστερά το Μαύρο Όρος με το φάρο, τη σπηλιά και την ονομαστή Πισίνα, δίπλα ο Άγιος Νικόλαος με μια λωρίδα θάλασσας για χώρισμα –σαν φυσικό κανάλι– κι έπειτα το Μουρτεμένο (μαζί με το μικρό του αδερφάκι), στο οποίο μπορείς να φτάσεις και περπατώντας, εάν βουτήξεις τα πόδια σου στην Μπέλα Βράκα και διασχίσεις τα ρηχά νερά. Μικροί παράδεισοι σε απόσταση αναπνοής που μαγεύουν όταν τους πετυχαίνεις με λιγότερο κόσμο απ’ ό,τι συνήθως.
Πού να μείνετε: Ο ξενοδοχειακός χαρακτήρας της Ηπείρου είναι κατά βάση οικογενειακός, με λίγα δωμάτια ανά επιχείρηση και εναρμονισμένος στο άπλετο πράσινο της φύσης, αλλά δεν λείπουν και οι μονάδες για υψηλές απαιτήσεις, όπως το φινετσάτο «Sesa Boutique Hotel» (2682052707) στην παραλία Κανάλι Πρεβέζης, με το βραβευμένο εστιατόριό του (Βραβείο Ελληνικής Κουζίνας 2020) ή το πολυτελές μέλος του ομίλου «Domotel» στον Άγιο Νικόλαο, στα Σύβοτα (2665093017). Πολύ ιδιαίτερη πρόταση στην Πάργα είναι το «Salvator Villas & Spa» (2684032910), διακοσμημένο από τον Άγγελο Αγγελόπουλο και χτισμένο σε ένα λιόφυτο ύψωμα που ατενίζει το Ιόνιο, μέχρι τους Παξούς.
Ευχαριστούμε την Περιφέρεια Ηπείρου για την πρόσκληση και τη φιλοξενία.
