Πληθωρική, πολυσυλλεκτική και πολυπρόσωπη, ταλαιπωρημένη από την επικαιρότητα των τελευταίων ετών, αλλά ακμαία, χάρη σε μια κληρονομιά που πηγαίνει πιο πίσω κι από τους αιώνες, η Λέσβος είναι ένα νησί που αψηφά τις τυπικές ταμπέλες. Οικογενειακή, νεανική, εναλλακτική, ήσυχη και φασαριόζικη, όλα αυτά μαζί και πολλά ακόμη· προικισμένη με σπάνιες κι αλλόκοσμες ομορφιές αλλά και μια σαγήνη οικεία και γνώριμη, η πατρίδα του Ελύτη, του Μυριβήλη, του Θεόφιλου και της Σαπφούς μπορεί να φέρει τις επιρροές των Οθωμανών, των Βυζαντινών, των Ενετών και των… Νεοελλήνων πάνω της, όλα αυτά όμως δεν είναι παρά φτιασίδια στο αληθινό της πρόσωπο, διαμορφωμένο από αρχέγονες δυνάμεις που διατηρούν το σήμερα δεμένο με το νήμα της προϊστορίας.
Με τα πέντε ηφαίστεια που δεσπόζουν ως οι χαρακτηριστικές βουνοκορφές της, η Λέσβος αποτελεί ολόκληρη επίσημα αναγνωρισμένο Γεωπάρκο της UNESCO και οι εντυπωσιακοί σχηματισμοί της αποτελούν σημεία αναφοράς για ένα συναρπαστικό road trip στο τρίτο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της Ελλάδας. Όποιος διατρέξει τα 1.600 και κάτι τετραγωνικά της χιλιόμετρα, θα ανταμειφθεί με εναλλαγές τοπίων που κάνουν τον επισκέπτη να σαστίζει: καταπράσινα βουνίσια πευκοδάση δίνουν τη θέση τους σε λιόφυτες κοιλάδες, ακριβώς όπως το φρύδι μιας καλντέρας κατρακυλάει προς τον κρατήρα του ηφαιστείου της, αλλά και απότομα φαράγγια βρέχονται από καταρράκτες που στέλνουν τα νερά τους σε όμορφους υγροβιότοπους, κατάστικτους από πολύχρωμα μπουλούκια αποδημητικών πουλιών.
Ένα ζωντανό μουσείο για το πώς οι εκφράσεις των πιο βίαιων, καταστροφικών δυνάμεων της γης μπορούν να αποτελέσουν την αρχή της δημιουργίας, η πολύπτυχη φυσιογνωμία της Λέσβου έχει για διαμάντι στο γεωλογικό της στέμμα το διάσημο απολιθωμένο δάσος. Μνημείο πραγματικά μοναδικό και το δεύτερο μεγαλύτερο του κόσμου στο είδος του, το γεωλογικό πάρκο του Σιγριού βρίσκεται πλέον στην καλύτερη φάση της ανάπτυξής του, με τον Νίκο Ζουρή, καθηγητή Γεωλογίας, πρόεδρο της παγκόσμιας ένωσης γεωπάρκων και διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους στο Σιγρί, να έχει αφιερώσει τα τελευταία 25 χρόνια των κόπων του στην ανάδειξή του.
«Το 1991, το Lonely Planet έγραφε ότι το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου είναι ένα μύθευμα του ΕΟΤ για να τραβήξει τους τουρίστες στο νησί», μας αφηγείται κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας ο κ. Ζουρής, «και δεν είχαν άδικο», συμπληρώνει, υπενθυμίζοντας ότι μέχρι και τις αρχές της περασμένης δεκαετίας, τα περισσότερα από τα ευρήματα παρέμεναν… αόρατα. Όμως, η 22 μέτρων απολιθωμένη προϊστορική σεκόια, που υποδέχεται πλέον τους επισκέπτες στο πάρκο, είναι η καλύτερη απόδειξη ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει άρδην για ένα τοπόσημο πανελλαδικής εμβέλειας, με τα εκθέματά του ριζωμένα στη θέση τους εδώ και 20 εκατομμύρια χρόνια. Απολιθωμένοι φλοιοί σαν μαρμάρινα γλυπτά και αυξητικοί δακτύλιοι σαν αλλόκοσμα έργα τέχνης, συνθέτουν ένα οπτικό παράδοξο που συνεπαίρνει, διευρύνοντας τα όρια της αντίληψης για τα μαγικά στολίδια που μπορεί να παράξει η φύση.
Η Λέσβος σε πέντε στάσεις
Χτισμένη σε επτά λόφους («σαν τη Ρώμη», όπως αρέσει στους ντόπιους να συμπληρώνουν), με αγνάντι την τουρκική ακτογραμμή και το ναό του Θεράποντα να δεσπόζει, η Μυτιλήνη κρύβει στα στενά της τον αρχιτεκτονικό μίτο που τυλίγει όλο το νησί. Ανηφορίζοντας την πόλη, διασχίστε την Κουλμπάρα και κάντε μια στάση στην πλατεία Αρμενίας για να χαζέψετε την οικία Καβέτσου, πρώτου δημάρχου της πόλης: Απογυμνωμένο απ’ το χρόνο και την εγκατάλειψη, το σπίτι αποκαλύπτει τις γραμμές της αρχετυπικής λέσβιας αρχιτεκτονικής, όπου η επιφάνεια των ορόφων μεγαλώνει όσο ανεβαίνουμε προς τα πάνω, σαν μια ιδιόμορφη, ανάποδη τούρτα από ξύλο και πέτρα.
Πιο πάνω, η γειτονιά Κιρκινέτσι χρωστά το όνομά της στα μικρά γεράκια που φώλιαζαν στις κεραμοσκεπές ατενίζοντας την πανοραμική θέα προς το κεντρικό λιμάνι της πόλης· με τα χρόνια, τα κιρκινέτσια μπορεί να έφυγαν (καθώς και τα παλιά κεραμίδια), άφησαν όμως το όνομά τους. Φτάνοντας στον περιφερειακό και χαζεύοντας το βυζαντινό κάστρο –το τρίτο μεγαλύτερο της Μεσογείου– θα βρείτε το παλιό οθωμανικό γυμνάσιο θηλέων, νυν Δικαστικό Μέγαρο του νησιού, με το σύνολο της μαρμάρινης πρόσοψής του να προέρχεται από τον κοντινό ναό της Αιθιοπίας Αρτέμιδος, ενώ δίπλα ακριβώς, ένα χαρακτηριστικό Μπάουχαους κτίριο μαρτυρά το πάθος με το οποίο αγκάλιασαν οι κάτοικοι του νησιού το αρχιτεκτονικό ρεύμα που έφερε εδώ ο Γεώργιος Παπανδρέου, με δάνειο από τη Σουηδία και την εποπτεία Γερμανών αρχιτεκτόνων για την κατασκευή σχολείων, αλλά και, εντέλει, δεκάδων σπιτιών για τους «μοντέρνους» ντόπιους.
Στο νότιο άκρο, το Πλωμάρι και ο Άγιος Ισίδωρος, επίκεντρα της μεγάλης παράδοσης της Λέσβου στο ούζο, δεν χρειάζονται συστάσεις για την ομορφιά και το ρόλο τους στην ταυτότητα του νησιού, ενώ στη δυτική πλευρά, η Ερεσός, γενέτειρα της ποιήτριας Σαπφούς, συγκεντρώνει το σύνολο του εναλλακτικού LGBTQ friendly τουρισμού του νησιού, χάρη όχι μόνο στην ιστορία αλλά και στην όμορφη παραλία και τη χαλαρή γοητεία της, την οποία ενσωματώνει στο καλοκαιρινό του mood το «Parasol» (6931029602), ως ένα από τα καλύτερα beach bars της Ελλάδας. Στη βόρεια άκρη, γραφικός κι αγαπημένος από τους επισκέπτες, ο καρτποσταλικός Μόλυβος με τη δημοφιλή αμμουδερή παραλία της Ψειριάρας κοντά του, απλώνεται κάτω απ’ τη σκιά του εμβληματικού κάστρου που, τα προ-Covid καλοκαίρια, γέμιζε με νότες από το διεθνούς φήμης φεστιβάλ κλασικής μουσικής.
Μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, φωλιασμένη στην κορφή ενός σωλήνα λάβας, η Παναγιά Γλυκοφιλούσα της Πέτρας είναι μια ακόμη υπενθύμιση πώς το ηφαιστειακό παρελθόν που διαμόρφωσε την γεωμορφολογία του νησιού καθόρισε και τις λειτουργίες των ανθρώπων του. Το κούφιο εσωτερικό του υψώματος που τη συγκρατεί λειτουργούσε για αιώνες ως φυσική δεξαμενή όχι μόνο για το αγίασμα της εκκλησίας, αλλά και για το πολεμικό οχυρό που βρισκόταν στη θέση της πριν – αν και οι περισσότεροι επισκέπτες της σήμερα, δεν σκαρφαλώνουν τα 114 σκαλιά της για να χαζέψουν το γεωμορφολογικό αξιοπερίεργο αλλά την αγιογραφία στην είσοδο, που δεν ξεκολλά τα μάτια της από τον προσκυνητή.
Πού να φάτε
Γκιουζλεμέδες, ντόπιο λαδοτύρι σαγανάκι, τραγανά και ζουμερά ντολμαδάκια, σφουγγάτο με αβγά, τυριά και λαχανικά της εποχής, αλλά και πεντανόστιμα «λουλούδια» (κολοκυθοκορφάδες γεμισμένες με τυριά και τηγανισμένες σε κουρκούτι) συνθέτουν τη βεντάλια των μεζέδων που γεμίζουν τα τραπέζια του νησιού. Δοκιμάστε τους στην αυλή του καφενείου «Ο Ερμής», που μεταφράζει τα 210 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας στη νοστιμιά των μερακλίδικων πιάτων του, όπως το υπέροχο κρασάτο χταποδάκι, αλλά και στην κρεμαστή βεράντα του «Αντώνη», που παρουσιάζει μια πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή τους, στη σκιά της εκκλησίας των Ταξιαρχών και μ’ όλη τη Μυτιλήνη στο πιάτο.
Κοντά στον Μόλυβο, ο «Βαφειός» με τη μεγάλη βεράντα προς τη θάλασσα, πλάι στα μεζεδάκια του σερβίρει παραδοσιακά πιάτα του νησιού, όπως το γεμιστό αρνάκι και οι κρεμμυδοντολμάδες, φτιαγμένα με μαμαδίστικη πληθωρικότητα και εξαιρετικές πρώτες ύλες, αλλά και μεγάλη συλλογή από τοπικά αποστάγματα στο ράφι. Στο «Αιγαίο» της Ερεσού, με τη βεράντα να επιβλέπει την αμμουδιά, το τέμπο γίνεται θαλασσινό, με αέρινο τηγάνι στα μικρόψαρα και την περίφημη σαρδέλα Καλλονής να διεκδικεί τον προβολέα, ενώ στο ιώδιο ποντάρει και το «Remezzo» στο Σιγρί, με ψαρικά, μαγειρευτά και μακαρονάδες θαλασσινών, στη βεράντα και στο μπαλκόνι πάνω από το κύμα.
Πού να μείνετε
City hotel με σύγχρονης αισθητικής χώρους και προσεγμένα δωμάτια προσανατολισμένα στη θάλασσα, καλοβαλμένη πισίνα και πλούσιο σε τοπικές γεύσεις πρωινό προσφέρει το «Elysion Hotel», μιαν ανάσα από την Μυτιλήνη. Κλασικό ξενοδοχείο διακοπών, με κεντρικό κτίριο σε στιλ «Ξενία» και πετρόχτιστα μπανγκαλόους με μεγάλες βεράντες αναπτύσσει αμφιθεατρικά μέχρι τη θάλασσα το «Δελφίνια Hotel & Bungalows» κοντά στον Μόλυβο, προικισμένο με εκπληκτική θέα και ενισχυμένο με πισίνα, γήπεδα μπάσκετ, τένις και 5×5.
Αρχιτεκτονικές αναφορές στα αρχοντικά της Λέσβου τραβά ο σχεδιασμός του «Heliotrope Hotel», με τα τρία κτίριά του να αναπτύσσονται γύρω από τη μεγάλη πισίνα, και το σύγχρονο ντιζάιν να δίνει χαρακτήρα στα διαμερίσματα και τα δωμάτια, όλα με μπαλκόνι. Το πλούσιο πρωινό σερβίρεται το καλοκαίρι γύρω από την πισίνα και το χειμώνα στο μπαρ του πρώτου ορόφου, διαμορφωμένο σαν πλώρη πλοίου.
