Aραγε σε πόσους προορισμούς τού όλο και πιο μικρού μας κόσμου μπορείς να υπερηφανευτείς ότι πάτησες το πόδι σου πριν από τους πολλούς ή ακόμη και από τους πρώτους; Πατρίδα του ισλαμισμού και μέχρι πρότινος ταξιδιωτικό άβατο, στο οποίο εισέρχονταν μονάχα μουσουλμάνοι προσκυνητές και όσοι αναζητούσαν μια καλύτερη τύχη, με την επαγγελματική βίζα απαραιτήτως στο χέρι, η Σαουδική Αραβία ανοίγεται σταδιακά στον υπόλοιπο κόσμο, διεκδικώντας το δικό της μερίδιο δημοσιότητας, θετικής ή μη.
Στον τόπο όπου οι γυναίκες απέκτησαν πριν από ελάχιστα χρόνια το δικαίωμα να οδηγούν, η θρησκευτική αστυνομία καταργήθηκε μόλις πρόσφατα και το αλκοόλ εξακολουθεί να αποτελεί απαγορευμένο καρπό μπορείς να εισέλθεις από τον περασμένο Σεπτέμβριο με ηλεκτρονική βίζα, συμπληρώνοντας απλώς τα στοιχεία σου και καταβάλλοντας ένα αντίτιμο της τάξης των 120 δολαρίων. Μια σειρά από μεγαλεπήβολα projects, όπως το resort που πρόκειται να ανοίξει στο μέλλον, με τη σφραγίδα του σταρ αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, στην περιοχή Αλ Ούλα, δίνουν τη νέα κατεύθυνση που ακολουθεί, τρόπον τινά, το παράδειγμα των γειτονικών Αραβικών Εμιράτων αλλά και το όραμα του βασιλιά Σαλμάν για τη νέα εποχή της Σαουδικής Αραβίας, όπως αυτό εκφράζεται με το πολυεπίπεδο πρόγραμμα Saudi Vision 2030.
Το... Σταύρος Νιάρχος της Σαουδικής Αραβίας
Τη δική μου e-visa –παρεμπιπτόντως μέσα σε είκοσι λεπτά– τη συμπλήρωσα στις αρχές Οκτωβρίου με αφορμή το φεστιβάλ Tanween, που διοργανώθηκε στο άκρως εντυπωσιακό πολιτιστικό κέντρο Ithra. Ήταν ένα βράδυ με αφόρητη ζέστη όταν έφτασα στο Νταμάμ, έδρα της λεγόμενης ανατολικής επαρχίας της Σαουδικής Αραβίας, η φωτισμένη σιλουέτα του κτιρίου ωστόσο το έκανε να ξεχωρίζει από μακριά. Φιλοτεχνημένο από το πολυβραβευμένο αρχιτεκτονικό γραφείο Snohetta της Νορβηγίας, που έχει σχεδιάσει από την Όπερα του Όσλο μέχρι τη νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, μοιάζει σαν σύμπλεγμα από τέσσερα βότσαλα, ακουμπισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, στην άμμο της ερήμου.
Η τοποθεσία του εντυπωσιακού αρχιτεκτονήματος, σε απόσταση αναπνοής από το σημείο όπου έγινε η πρώτη εξόρυξη πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία, είναι αν μη τι άλλο συμβολική. «Δίπλα σε αυτό που αποτελεί τη μέγιστη πηγή πλούτου και δύναμης της περιοχής, η Ithra φιλοδοξεί να γίνει μια πηγή μεταμόρφωσης και μετασχηματισμού της τοπικής κοινωνίας», μας λέει η διευθύντρια του πολιτιστικού κέντρου Φατμά Ρασίντ, «μια ανοιχτή πλατφόρμα δημιουργικής επικοινωνίας και διαλόγου, η οποία θα ενώνει ανθρώπους και κουλτούρες αλλά και τη Σαουδική Αραβία με τον υπόλοιπο κόσμο».
Καθώς ξεναγούμαστε στους χώρους του κέντρου, που ξεκίνησε επίσημα να λειτουργεί στις αρχές του 2018, δεν αργούμε να αντιληφθούμε την κλίμακα του έργου, που απλώνεται συνολικά σε πάνω από 80.000 τ.μ.: ένα θέατρο 900 θέσεων, μια κινηματογραφική αίθουσα εξοπλισμένη με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ένα μουσείο απλωμένο σε τέσσερις διαφορετικές πτέρυγες, μια τετραώροφη φουτουριστική βιβλιοθήκη με δικό της café, εστιατόριο κι ερευνητικό κέντρο αλλά κι ένας τεράστιος χώρος αφιερωμένος στη δημιουργική παιδική απασχόληση. Τα πάντα είναι ολοκαίνουργια, τα πάντα είναι αστραφτερά, τα πάντα είναι υπερσύγχρονα. Στη βιβλιοθήκη με τους 200.000 τίτλους μπορείς να σκανάρεις το βιβλίο που σε ενδιαφέρει και να δεις τις σχετικές πληροφορίες σε μια επιτοίχια οθόνη, οι αίθουσες στην πτέρυγα Φυσικής Ιστορίας είναι ντυμένες με led videowalls που σε κατευθύνουν σε μια εικονική, διαδραστική βόλτα, ενώ πρόσωπα, κείμενα και ιστορίες ξεπροβάλλουν μπροστά σου καθώς φυλλομετράς το «μαγικό» βιβλίο στην πτέρυγα ισλαμικής τέχνης και κληρονομιάς.
Αν όλα αυτά και άλλα πολλά φαντάζουν εντυπωσιακά σε εμάς, τι αντίκτυπο μπορεί να έχουν σε μια κοινωνία που εν πολλοίς δεν γνωρίζει τι εστί μουσείο ή σινεμά; «Στα παιδιά που μας επισκέπτονται πρέπει να διδάξουμε τι σημαίνει να παρακολουθείς μια ταινία στο σινεμά, ότι πρέπει να κάνουν ησυχία, να επιστρέφουν στη θέση τους μετά το διάλειμμα της προβολής και όχι όποτε θέλουν κ.ο.κ», μας λέει ο Μαζέντ Σαμάν, Head of Cinema & Theater, υπογραμμίζοντας τον εκπαιδευτικό ρόλο του κέντρου ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές. Σε αυτήν ήταν άλλωστε αφιερωμένο και το φετινό φεστιβάλ Tanween, που προσέφερε ένα εικοσαήμερο γεμάτο εκδηλώσεις υπό τη θεματική ομπρέλα Play.
Το κουβάρι του παιχνιδιού ξετυλίχτηκε ασφαλώς σε όλους τους χώρους του κέντρου, περιλαμβάνοντας workshops και ομιλίες με επιφανείς καλεσμένους (από τον Γιαπωνέζο βετεράνο αστροναύτη της NASA Μαμόρου Μόχρι μέχρι τον σταρ ποδοσφαιριστή της Γαλλίας Τιερί Ανρί), καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις για παιδιά αλλά και σπέσιαλ εμπειρίες, όπως η δυνατότητα να δοκιμάσεις το ελαφρύτερο γλυκό του κόσμου ή να βιώσεις ένα πλήρες δείπνο στο απόλυτο σκοτάδι. Κατά τη διάρκειά του, μάλιστα, η Ithra έφτασε στον αριθμό-ρεκόρ του ενός εκατομμυρίου επισκεπτών.
Σχεδιάζοντας το μέλλον
Το πολιτιστικό κέντρο φαίνεται πως πυροδοτεί εξελίξεις ευρύτερα στην ανατολική επαρχία. Ξεμακραίνοντας από την Ithra προς τη γειτονική πόλη Χομπάρ, καταλήγουμε στην κορνίς, τον παραθαλάσσιο δρόμο της δηλαδή, με τους πελώριους φοίνικες, κατά μήκος της οποίας δημιουργείται σταδιακά ένα skyline από ολοκαίνουργια φουτουριστικά κτίρια. Η κορνίς προέκυψε ύστερα από τεράστιες επιχωματώσεις βάσει ενός πολύ συγκεκριμένου σχεδιασμού και η επέκτασή της συνεχίζεται προς το Νταμάμ, με το οποίο αναμένεται να ενωθεί το Χομπάρ στο μέλλον. Αυτήν τη στιγμή το συγκεκριμένο κομμάτι είναι μια τεράστια no man’s land, με αυτοκινητόδρομους αλλά και κτίρια υπό ανέγερση που προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς.
Την ίδια στιγμή κοντινές περιοχές αρχίζουν να διαμορφώνουν το ταξιδιωτικό τους προφίλ, φέρνοντας στο φως αξιοθέατα και σημεία ενδιαφέροντος. Η πόλη Αλ Αχσά, για παράδειγμα, σου δίνει πολλές αφορμές για να την επισκεφθείς, με κορυφαία την πολύ ατμοσφαιρική αγορά Qaisariya, τα σοκάκια της οποίας πλημμυρίζουν αρώματα ανατολίτικων μπαχαρικών. Είναι αυτά τα μπαχαρικά, άλλωστε, που πρωταγωνιστούν στις τοπικές γεύσεις, όπως τις απολαύσαμε στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Al Koot Heritage» στην κοντινή πόλη Αλ Χοφούφ: δροσερό ταμπουλέ, καπνιστή μελιτζανοσαλάτα mutabal, τριγωνικά πιτάκια sambusas με τυρί, ντολμαδάκια waraq enab, ένα κρεμώδες πόριτζ από σπασμένο σιτάρι μαγειρεμένο σε ζωμό κρέατος ονόματι hareees, το γνώριμο από την ινδική κουζίνα κοτόπουλο biryani, όπως και το kabsah, ένα πολύχρωμο και αρωματικό πιάτο με κοτόπουλο που πασπαλίζεται με ένα μείγμα μπαχαρικών από την περιοχή του Κόλπου. Το γλυκό φινάλε έρχεται με ωραιότατο κέικ με χουρμάδες, κρέμα καραμελέ, δροσερή ανατολίτικη κρέμα με ροδόνερο μουχαλεμπί αλλά και λουκουμάδες γαρνιρισμένους με μελάσα.
