Eχοντας γνωρίσει δυνάστευση από Θράκες, Ρωμαίους, Βυζαντινούς και Οθωμανούς, προτού απαρνηθεί τη βασιλεία για να γίνει κομμουνιστική πρωτεύουσα, η Σόφια σήμερα είναι μια από τις ελάχιστες πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που καταφέρνει να στριμώξει στο ίδιο φωτογραφικό καρέ το μεγάλο της τζαμί, το μοντέρνο της μετρό και την παλιά δημοτική αγορά της, μαζί με τις πελώριες διαφημίσεις δυτικών εμπορικών brands. Κι όλα αυτά, στη σκιά των σοσιαλιστικής αρχιτεκτονικής θηριωδών κτισμάτων, δυο βήματα απ’ το εμβληματικό γλυπτό της Αγίας Σοφίας, προστάτιδας της πόλης, εκεί απ’ όπου κάποτε ατένιζε αγέρωχο την κομβικότερη διασταύρωση της χώρας το άγαλμα του Λένιν.
Η ιδιότυπη αυτή διασταύρωση Ευρώπης και Ανατολής είναι η πηγή της γοητείας που εκπέμπει ετούτη η αταξινόμητη πρωτεύουσα: μοντέρνα και νεανική, με καφέ, εστιατόρια, μπαράκια και μαγαζιά να ανθίζουν στην πεζοδρομημένη λεωφόρο Vitosha, κάτω από το ομώνυμο βουνό και στις παρυφές της ατέλειωτης πλατείας που οδηγεί στο επιβλητικό Εθνικό Παλάτι Πολιτισμού, αλλά και αδιαχώριστη από το παλίμψηστο ταμπεραμέντων και εθίμων που συνδέουν τους παλιούς κατοίκους της στα ξεφλουδισμένα κτίρια του άναρχου κι απεριποίητου βόρειου κομματιού της, η Σόφια αντλεί τη χάρη της ακριβώς μέσα απ’ αυτήν την άγαρμπη ισορροπία παλιού και νέου.
Η επί μία δεκαετία δήμαρχος της πόλης Yordanka Fandakova έχει καταφέρει, χάρη σε σημαντικά έργα ανάπλασης και υποδομής, να εμπλουτίσει τη μελαγχολική μετα-σοσιαλιστική μεγαλοπρέπεια της Σόφιας με έναν ζωηρό αέρα κοσμοπολιτισμού, φρεσκάροντας το πρόσωπο του κέντρου, χωρίς ωστόσο η πόλη να απωλέσει τη μυθιστορηματικού τύπου γοητεία της βαλκανικής της απειθαρχίας. Μία από τις παρεμβάσεις αυτές έφερε στο φως ένα απ’ τα πολυτιμότερα στοιχεία της ιστορίας της: τα πρώτα έργα του μετρό, αποκάλυψαν δρόμους ολόκληρους και γειτονιές, λουτρά και εκκλησίες με ιστορία δυο χιλιάδων ετών, κάτω ακριβώς απ’ τα θεμέλια των μεγαθήριων της κομμουνιστικής αρχιτεκτονικής. Εκτεθειμένο ως ανοιχτό μουσείο, το κέντρο της ρωμαϊκής Σέρντικα είναι επισκέψιμο μέσω των υπόγειων στοών απ’ τη γειτονική στάση του μετρό, ενώ η γυάλινη οροφή στην πλατεία Λάργκο «συνομιλεί» με τα ατμοσφαιρικά ερείπια και τα επιβλητικά κυβερνητικά κτίρια που τα περιβάλλουν.
Οι κίτρινοι πλακόστρωτοι δρόμοι οδηγούν στην πιο σοφιστικέ περιοχή της πόλης: Η λεωφόρος Tsar Osvoboditel πλαισιώνεται από μεγάλα κυβερνητικά κτίρια, μουσεία και πάρκα. Ο Δημοτικός Κήπος, ακριβώς απέναντι από την Εθνική Πινακοθήκη, αλλά και το Πάρκο Πούσκιν, λίγο πιο κάτω, είναι οι ομορφότεροι χώροι πρασίνου, ενώ προτού ακόμη φτάσετε στο άγαλμα του τσάρου, θα αρχίσουν να αχνοφαίνονται οι ολόχρυσοι τρούλοι του εντυπωσιακού καθεδρικού του Αγίου Αλεξάντερ Νέφσκι.
Τρίτος μεγαλύτερος ορθόδοξος ναός στη νοτιοανατολική Ευρώπη και ένας από τους μεγαλύτερους του κόσμου, ο ναός του Αγίου Αλεξάντερ Νέφσκι εδραιώθηκε προς τιμήν των στρατιωτών που σκοτώθηκαν κατά τη βουλγαρική απελευθέρωση. Μαζί με την επίσης πανέμορφη ρωσική εκκλησία του Αγίου Νικολάου, αποτελούν τα δύο χαρακτηριστικότερα θρησκευτικά στολίδια της πόλης. Απολαύστε τη λάμψη τους αφ’ υψηλού, με την πανοραμική θέα που προσφέρει το rooftop café του «Sense Hotel», ή κατευθυνθείτε προς το ναό της Αγίας Σοφίας, με ιστορία από τον 6ο μ.Χ. αιώνα και τα ερείπια τεσσάρων ακόμη ναών στο υπόγειό της, και κάντε ένα διάλειμμα στo αποικιακής γοητείας «Café Wien», που σερβίρει πληθωρικές ομελέτες, αλλά και χορταστικές κρέπες με σαντιγί, φρέσκα φρούτα και μπόλικη μπουρζουά ευπρέπεια.
Στη συνέχεια, περάστε απέναντι στο Μνημείο των Εθελοντών –αφιερωμένο στους Βούλγαρους που έπεσαν πλάι στους Ρώσους απελευθερωτές– και χαζέψτε τους πάγκους των μικροπωλητών με μετάλλια και ενθύμια από την κομμουνιστική περίοδο, μικρές προτομές του Λένιν, αλλά και διακριτικά των Ες-Ες. Ψωνίστε τα σουβενίρ σας δίχως πολλές απαιτήσεις αυθεντικότητας και κατηφορίστε πάλι προς το κέντρο. Κάντε μια στάση στο Εθνικό Θέατρο με τη νεοκλασική πρόσοψη και χάζι στην οδό Graf Ignatiev (τον νέο, ανεβασμένο πεζόδρομο στο δυτικό κομμάτι του κέντρου) και τα τριγύρω στενάκια, μέχρι να εντοπίσετε το μικροσκοπικό «Chucky’s Coffee House» (Hristo Belchev 29, +359884068869), για τον καλύτερο ίσως καφέ στην πόλη. Εναλλακτικά, πάρτε την αντίθετη πορεία προς τον Κήπο των Γιατρών, πίσω από την Εθνική Βιβλιοθήκη Κύριλλου και Μεθόδιου, και μαζέψτε ήλιο σ’ ένα πανέμορφο πάρκο.
Για ανεφοδιασμό, τιμήστε το streetfood της πόλης, που είναι η πληθώρα από αφράτες πίτες γεμισμένες με τα προϊόντα της κτηνοτροφικής παραγωγής της χώρας: Η banitsa (τυρόπιτα) και η krenwirska (λουκανικόπιτα) αποτελούν τα best sellers μιας παράδοσης σε ζύμες τόσο πλούσια, που από τα ξεφουρνίσματα μοσχομυρίζουν ακόμη και οι στοές του μετρό, χάρη στα τρυπωμένα στις εισόδους και εξόδους του δικτύου μικροσκοπικά μαγαζάκια. Γευστικό vibe θα πιάσετε και στα καταστήματα του «Supa Star», αγαπημένου brand υγιεινού κολατσιού των ντόπιων, με αφθονία από πρωτότυπες αλλά και παραδοσιακές σούπες, ενώ καμάρι της πόλης είναι και η εντελώς pop και geeky «Skaptobara», που έχει κατακτήσει το κοινό σερβίροντας ζουμερά, χορταστικά burgers, ξεκινώντας από ένα flagship στέκι με τραπεζάκια σε βεραντούλα-όνειρο για ανοιξιάτικα απομεσήμερα. Θα το εντοπίσετε εύκολα, χάρη στην εντυπωσιακή Σπίθα, ή το Κορίτσι με το Κίτρινο Φόρεμα, όπως είναι επίσης γνωστό το μεγάλο γκράφιτι που κοσμεί την πρόσοψη του κτιρίου.
Παρότι δεν έχει βρει τα πατήματά της στον διεθνή χάρτη της γαστρονομίας και οι προτιμήσεις των κατοίκων κινούνται ακόμη στο στάδιο του καλοψημένου T-bone, η Σόφια έχει θύλακες γευστικής πρωτοπορίας, με τον πιο προσιτό προμαχώνα να κρύβεται στις παρυφές της Vitosha: διακοσμημένο στην τομή του boho και του ρουστίκ, το «Made in Home» σύστησε πρώτο στην πόλη την τάση του slow food, με μενού που συνδυάζει ντόπιες, ανατολίτικες και μεσογειακές αναφορές και βασίζεται σε τοπικά προϊόντα και παρασκευές αποκλειστικά in-house, όπως προϊδεάζει και το όνομα. Απ’ την άλλη πλευρά της Vitosha, το σοφιστικέ ρομαντικό «Pastorant» σερβίρει κομψή ιταλική κουζίνα αξιώσεων, ενώ τα όρια μοντέρνας βαλκανικής κουζίνας από ασιατική σκοπιά αναζητά το αναζητά το «Niko’las».
Η ιστορία της Σόφιας σε 3 στάσεις
Έναν απολαυστικό περίπατο στο πώς ο χρόνος φέρθηκε στην πόλη, προσφέρει η επίσκεψη στο ιστορικό χαμάμ της, μεταμορφωμένο πλέον σε κιβωτό κληρονομιάς. Στις αίθουσες του καλοδιατηρημένου, μεγαλόπρεπου κτηρίου, που από μόνο του αξίζει την τιμή του εισιτηρίου (3 ευρώ), το Μουσείο Ιστορίας της Σόφιας εκθέτει σπάνια αυθεντικά ενθυμήματα, αλλά και ανακατασκευασμένες σκηνές της διαδρομής της πόλης από την απελευθέρωσή της μέχρι το κομμουνιστικό καθεστώς. Εντυπωσιακότερο όλων, η χρυσοποίκιλτη γαμήλια άμαξα του Αρχιδούκα Φερδινάνδου, πρώτου πρίγκιπα της Βουλγαρίας, που αποσπάσθηκε απ’ τον στόλο της Μαρίας Αντουανέτας για να αποτελέσει το επίκεντρο της πιο λαμπρής κοσμικής τελετής που είχε δει η χώρα ως τότε.
Δίπλα ακριβώς, στην πιο απτή της μορφή σήμερα, η σκιά του κομμουνιστικού παρελθόντος της πόλης στοιχειώνει τους άδειους, πλέον, διαδρόμους του κάποτε κραταιού Tzum (λατινική γραφή του αρκτικόλεξου ЦУМ - Κεντρικό Διεθνές Κατάστημα). Το εμπορικό κέντρο του καθεστώτος, με τη μεγαλόπρεπη αρχιτεκτονική, πέρασε την πιο λαμπρή καταναλωτική του περίοδο στις αρχές τις δεκαετίες του ’90, όταν ιδιωτικοποιήθηκε και μετατράπηκε σε παράδεισο high-end προϊόντων με χαμηλούς δασμούς, προσελκύοντας επισκέπτες από τριγύρω χώρες, μεταξύ των οποίων και λεωφορεία ολόκληρα από την Θεσσαλονίκη. Σήμερα, τα ελάχιστα πλέον καταστήματα θαμπώνουν την αίγλη των εσωτερικών χώρων με μια μελαγχολία αλλόκοσμη.
Αντίστοιχη είναι η αίσθηση και στο Μουσείο Σοσιαλιστικής Τέχνης, που βρίσκεται σχεδόν κρυμμένο στο πίσω μέρος του πάρκινγκ ενός κτηρίου του Υπουργείου Πολιτισμού. Αναπόδραστο, ωστόσο, το μεγάλο κόκκινο άστρο που κάποτε κοσμούσε τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος στο κέντρο της πόλης, σημαδεύει την είσοδο στον κύριο εκθεσιακό χώρο: το πάρκο των αγαλμάτων, ένας κομμάτι κακοφορμισμένος κήπος, που φιλοξενεί γλυπτά από διάφορα σημεία της κουμμουνιστικής περιόδου της πόλης, έχει ως προεξέχουσα την επιβλητική έκπτωτη φιγούρα του Λένιν, αλλά και πληθώρα κομβικών προσωπικοτήτων του βουλγαρικού κινήματος ακροβολισμένα στην περιφέρειά του. Ανάμεσά τους, χαρακτηριστικές μορφές της σοσιαλιστικής εικονογραφίας προσφέρουν μια γοητευτική βόλτα στην τέχνη της προπαγάνδας, όμως η όχι ιδιαίτερα προσεγμένη κατάσταση του χώρου, αντικατοπτρίζει την αμηχανία της πόλης απέναντι σε ένα ιστορικό παρελθόν που προσπαθεί να αφήσει πίσω, παρ’ ότι βρίσκεται εμφατικά παρόν σε κάθε γωνία της.
Πού να μείνετε
Συνδυάζοντας αρχοντική πολυτέλεια σε δωμάτια και κοινόχρηστους χώρους, με ιδανική τοποθεσία ακριβώς στο κέντρο της πόλης, το Sofia Balkan Hotel της A Luxury Hotel Collection, είναι ένα ξενοδοχείο-φετίχ. Με προνομιακή θέση δίπλα στα δύο ομορφότερα πάρκα της πόλης, εντυπωσιακό πανόραμα από το rooftop bar, εκλεπτυσμένο μινιμαλιστικό design και tailor-made υπηρεσίες spa, το Sense Hotel Sofia είναι δυναμική προσθήκη στις hotelling επιλογές της πόλης. Με budget λογική, άνετα δωμάτια και αίσθηση οικειότητας στις υπηρεσίες φιλοξενίας, το Niky Hotel σε ένα ήσυχο κομμάτι του κέντρου είναι μια από τις δημοφιλέστερες επιλογές διαμονής.
