«Friendly alien» διαβάζεις στη φουτουριστική πρόσοψη του μουσείου σύγχρονης τέχνης του Kunsthouse Graz, το βιομορφικό μπλε κτίριο, έργο των Peter Cook and Colin Fournier, το οποίο ξεπετάγεται με θράσος μέσα από τον κλασικό αρχιτεκτονικό ιστό της πόλης. Αυτό το σλόγκαν θα μπορούσε να ισχύσει και για το Γκρατς γενικότερα.
Η εκ πρώτης όψεως τυπικά αυστριακή πόλη (δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας με 300.000 κατοίκους, αρκετοί από τους οποίους φοιτητές), όπου Κυριακή πρωί θα συναντήσεις ντόπιους με τα μπατόν και τα ορειβατικά τους να ξεκινούν για πεζοπορία ή παππούδες με τσόχινο τιρολέζικο καπέλο να πηγαίνουν στην εκκλησία, αγαπά ταυτόχρονα το σύγχρονο πολιτισμό μετρώντας δεκάδες μουσεία και γκαλερί, ενώ είχε αναδειχτεί Ευρωπαϊκή Πόλη Ντιζάιν από την UNESCO χάρη στη δημιουργική της κοινότητα.
Η καλύτερη εποχή για να πιάσετε τον παλμό της είναι μέχρι τις 14 Οκωβρίου που διαρκεί το ετήσιο πολιτιστικό φεστιβάλ Sterischerherbst, ένας ιστορικός θεσμός που κλείνει φέτος μισό αιώνα και κάθε λίγα χρόνια επανεφευρίσκει το προφίλ του με νέο καλλιτεχνικό διευθυντή. Οι παράλληλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, πάντως, με τις οποίες οι θεσμοί της πόλης συντονίζονται με το φεστιβάλ, διαρκούν όλο τον Νοέμβριο.
Φεστιβαλικές βόλτες
Βρέθηκα στα εγκαίνια του Sterischerherbst πριν από λίγες ημέρες και είδα από κοντά πως η ανάθεση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης για τα επόμενα πέντε χρόνια στη Ρωσίδα αιχμηρή επιμελήτρια Ekaterina Degot πέτυχε να πιάσει τον παλμό της επικαιρότητας –την ξενοφοβική στροφή της Ευρώπης, την επιστροφή της ακροδεξιάς στην κεντρική πολιτική σκηνή της Αυστρίας– και να τον μετουσιώσει σε ένα πολύπλευρο φεστιβάλ που αγκαλιάζει διαφορετικά είδη τεχνών και απλώνεται σε όλη την πόλη χωρίς να στερείται δυνατών ψυχαγωγικών στιγμών.
Η έμφαση σε έργα που μιλούν κατευθείαν στις αισθήσεις, συχνά προκλητικά, και η ένταξή τους σε διαφορετικά σημεία του δημόσιου χώρου και των γειτονιών της πόλης ενθαρρύνει τις περιηγήσεις και κερδίζει ένα μη εξειδικευμένο κοινό. Χαρακτηριστική ήταν η εικόνα ενός οδηγού στο σταθμό λεωφορείων της πόλης που αξιοποίησε το χρόνο αναμονής για να παρακολουθήσει την οπτικοακουστική εγκατάσταση των Michael Zinganel και Michael Hieslmair, η οποία μιλούσε για τον τρόπο με τον οποίο οι σχολικές εκδρομές συντηρούν την εθνική ταυτότητα της Αυστρίας.
Τη ναζιστική κληρονομιά της χώρας σχολιάζει η εμβληματική εγκατάσταση της Milica Tomic, η οποία έχει μεταφέρει χώμα από ένα πρώην στρατόπεδο καταναγκαστικών έργων σε ένα έρημο παβίλιον στο πάρκο Stadtpark, συντονίζοντας παράλληλα μια επιστημονική έρευνα για τις ιστορίες που μπορεί να αποκαλύψει σήμερα η «αρχαιολογική» έρευνα σε αυτόν το σβησμένο από τη δημόσια μνήμη χώρο. Στην ίδια κατεύθυνση, η πολυσυζητημένη εγκατάσταση της Yoshinori Niwa σε μια κεντρική πλατεία, ένας «σκουπιδοτενεκές» όπου οι κάτοικοι που θέλουν μπορούν να ξεφορτωθούν ναζιστικά μεμοραμπίλια που έχουν περιέλθει στην κατοχή τους από τις οικογένειές τους.
Σε ένα από τα συντριβάνια κοντά στην πιάτσα-πέρασμα Jakominiplatz, οι μεταλλικές μακέτες των Rossella Biscotti και Kevin van Braak εστιάζουν στην αισθητική της φασιστικής αρχιτεκτονικής, ενώ σε ένα εγκαταλελειμμένο μπαρ με έντονη ατμόσφαιρα τεκέ σε ένα δρόμο με έντονο μουσουλμανικό στοιχείο, το ολογραμματικό σύμπαν του Funda Gul Ozcan σχολιάζει με χιούμορ τα κροκοδείλια δάκρυα του Ερντογάν στην τηλεόραση.
Στα highlights των εγκαινίων περιλαμβάνεται η παράσταση-περφόρμανς «Το συνέδριο του Ιράκ» του Ivan Vyrypaev, μια σκηνοθετημένη στρογγυλή τράπεζα που αποκαλύπτει διαφορετικά κλισέ κι εστιάζει με κριτική διάθεση στον κυρίαρχο διάλογο γύρω από την ισλαμοφοβία. Από το παράλληλο πρόγραμμα μη χάσετε την έκθεση της Ines Schaber στο γνωστό κέντρο φωτογραφίας Camera Austria, μια διεισδυτική ματιά στο τι μπορεί να μας αποκαλύψει ένα φωτογραφικό αρχείο, προτείνοντας κατά μία έννοια ένα διαφορετικό τρόπο από αυτόν που υιοθετεί το φεστιβάλ για να δούμε το παρελθόν, πιο ανοιχτό σε ερμηνείες και πιο υπαινικτικό.
Κλασικά και hip
Ο ορμητικός ποταμός Mur που χωρίζει την πόλη στα δύο και ο καταπράσινος λόφος με το κάστρο Schossberg φέρνουν την εξοχή μέσα στον οικιστικό ιστό. Διασχίζοντας τις γέφυρες, χαζεύεις τους καγιάκερ που προσπαθούν να δαμάσουν τα κύματα, ενώ χαλαρώνοντας σε ένα μοντέρνο urban café απολαμβάνεις τα πρασινο-πορτοκαλί χρώματα του δάσους στο βάθος.
Το ατσάλινο πλωτό «Νησί στον Mur», έργο του Αμερικανού καλλιτέχνη Vito Acconci που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2003, είναι σήμερα μια κλασική ατραξιόν για καφέ ή ποτό. Το κυριότερο κομμάτι της Παλιάς Πόλης, η οποία έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO για τα διαφορετικά αρχιτεκτονικά στιλ που συνδυάζει, εκτείνεται στην ανατολική όχθη του ποταμού.
Δρομάκια όπως οι Sporgasse και Hoffgase προσφέρονται για περιπάτους με άρωμα εποχής, ενώ την Κυριακή που η πόλη κοιμάται και τα καταστήματα είναι κλειστά θα ανεβείτε από εδώ και στο κάστρο. Τα 200 κάτι σκαλιά, το τελεφερίκ ή τα όμορφα μονοπάτια σε ανεβοκατεβάζουν αποκαλύπτοντας το πανόραμα της πόλης, ενώ η φύση στην κορυφή είναι πιο αλπική και πολύ αναζωογονητική για βόλτα.
Κατεβαίνοντας, στην πλατεία Karmelite, θα βρείτε μια πολύ ωραία κυριακάτικη αγορά φαγητού με καντίνες που προσφέρουν από steak sandwich με τηγανητές πατάτες με τρούφα και dim sum (κινεζικά μεζεδάκια) μέχρι ισπανικά churros και χειροποίητες ροζ λεμονάδες. Εξίσου όμορφες γωνιές σάς περιμένουν στην άλλη πλευρά του ποταμού, με ζωντανούς και γραφικούς πεζόδρομους όπως η Mariehilferstrasse, με τοπικά ντιζάιν μαγαζιά όπως το tagwerk και το Kwirl, ωραία café-bistros όπως αυτό του μουσείου σύγχρονης τέχνης και τη ζωηρή υπαίθρια αγορά φαγητού της Lendplatz, στο τέρμα της, με διαφορά σταντ για να φας και να πιεις.
Το Γκρατς είναι η πόλη του ποδηλάτου, κάτι που μαζί με τους πολλούς πεζόδρομους προσθέτει πόντους στην όλη εμπειρία. Επίσης έχει όλα αυτά τα καλά των κεντροευρωπαϊκών πολεων, όπως το ότι μπορείς να συναντήσεις μια απίθανη σε χρηστικότητα και ντιζάιν παιδική χαρά-γήπεδο σε κάποιο τυχαίο συνοικιακό πάρκο. Εξυπακούεται ότι η πόλη είναι πολύ φιλική στα παιδιά.
Στο Γκρατς θα πάτε μέσω Βιένης, είτε αεροπορικώς (40΄ ) είτε με τρένο (δυόμισι ώρες).
Το know how του Γκρατς
Ντιζάιν διαμονή
Μια και είμαστε σε art & design mood, ένα από τα ομορφότερα design hotels της πόλης, που πρεσβεύουν την έξυπνη πολυτέλεια, είναι το «Lend Hotel» σε κεντρικό σημείο, με μίνιμαλ δωμάτια, funky λεπτομέρειες και ωραίο cafe-resto με σκανδιναβικό χρώμα. Σημείο αναφοράς και το επίσης ντιζάιν «Hotel Daniel», με το χαρακτηριστικό φουτουριστικό παβίλιον στην ταράτσα. Αξίζει να πάτε και ως περαστικοί, για να περιηγηθείτε τους χώρους της υποδοχής, ακούγοντας την ηχητική εγκατάσταση του Tony Chakar, που αποτελεί μέρος του φεστιβάλ.
Φαγητό και ποτό
Το Γκρατς αγαπά τη vegan διατροφή, με ευφάνταστα σχετικά εστιατόρια όπως το «Cafe Erde» και το «Ginko Greenhouse», χωρίς φυσικά να λείπουν και τα κλασικά αυστριακά cafes κι εστιατόρια για γενναίες ποσότητες κέικ και σνίτσελ, που εδώ πανάρεται παραδοσιακά σε κολοκυθόσπορους. Ωραίο και ατμοσφαιρικό για αυστριακή κουζίνα είναι το «Der Steirer», ενώ το πιο hip spot για clubbing και live είναι το «Postgarage» σε ένα παλιό αμαξοστάσιο.
