Ταγμένο στους προσκυνητές αλλά και τους εραστές του ιδιόρρυθμου, το νησί της Παναγίας καλλιεργεί όλο και πιο συστηματικά ένα ποιοτικό προφίλ τουρισμού που προβάλλει τα ιδιαίτερα χαρίσματά του σε ένα διαρκώς αυξανόμενο κοινό από όλον τον κόσμο.
«Περιμένουμε 150 άτομα, γιαγιάδες, και φεύγουμε. Βάλε τις κυλιόμενες να δουλέψουν», λένε μεταξύ τους οι υπάλληλοι του καραβιού καθώς αποβιβαζόμαστε στο λιμάνι της Τήνου. Ναι, στην πρώτη επαφή μαζί του, το νησί της Παναγίας ήταν, είναι και θα είναι ταυτισμένο με το προσκύνημα στη Μεγαλόχαρη και το μπορντό ταπέτο που ανηφορίζει τον μαρμαροστρωμένο πλατύ δρόμο μέχρι το κατώφλι της. Ψάχνοντάς το όμως λίγο πιο βαθιά, θα σου αποκαλυφθεί αλλιώς – τρυφερό και γλυκό όπως η ωμή αγριαγκινάρα που μου δίνει να δοκιμάσω ο Μαρίνος στην κουζίνα της «Μαραθιάς». Μυσταγωγικό όπως η κατάβαση κάποιο βράδυ μέχρι την πλατεία του χωριού Σμαρδάκιτο μέσα από ένα λουλουδιασμένο και μυροβόλο τούνελ που φτιάχνουν ροζ και λευκές πικροδάφνες. Αλλούτερο όπως το απογευματινό σκηνικό που αντικρίζω από τη βεράντα του all day bar «Μαγιού» ψηλά στα Υστέρνια: η θάλασσα αποκτά ανάγλυφες αυλακώσεις, θαρρείς από μια πελώρια χτένα, κάποιο χέρι σπρώχνει βίαια τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι μας να τρέξουν με ταχύτητα φωτός, άλλα σύννεφα, γκρίζα και απειλητικά αυτά, σκεπάζουν τα επάνω σπίτια του χωριού.
Έχει άλλη ενέργεια αυτός ο τόπος, ξέχωρη από κάθε άλλο κυκλαδονήσι. Οι ορδές των προσκυνητών ουδέποτε βγήκαν έξω από τα στενά όρια της Χώρας, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος του νησιού αλώβητο από το μαζικό τουρισμό και γοητευτικά «παρθένο». Έτοιμο να ανακαλυφθεί σταδιακά από πολλούς ξένους, κυρίως Γάλλους, Γερμανούς και Ελβετούς που απέκτησαν σπίτι εδώ, αλλά και από ένα σκεπτόμενο, καλλιτεχνικό κοινό που αναζητά την πολυτέλεια στο αυθεντικό και το ατόφιο.
Την ίδια στιγμή μια μερίδα Τηνίων, γηγενών αλλά και από επιλογή, προκρίνουν την οδό της ήπιας ανάπτυξης για το αγαπημένο τους νησί. Δράσεις με χαρακτήρα όπως το Tinos Food Paths αλλά κι επιχειρηματικές κινήσεις οι οποίες σέβονται το νησί που τις φιλοξενεί, από τη μικροζυθοποιία Νήσος και τους Τηνιακούς Αμπελώνες, που κάνουν λαμπρή καριέρα στη «δύσκολη» Γαλλία, μέχρι το ιδιωτικό τυροκομείο San Lorenzo και την οικοτεχνία Το Ντουλάπι της Γιαγιάς, φωτίζουν την εξαιρετική τοπική παραγωγή και –το κυριότερο– καλλιεργούν κλίμα εξωστρέφειας.
Αργά αλλά σταθερά το νησί κάνει buzz και ανοίγεται, προς το παρόν ελεγχόμενα, σε νέα κοινά, ακόμη και από τη γειτονική Μύκονο. Κάπως έτσι ο Heston Blumenthal και ο Eros Ramazzotti βρέθηκαν πέρυσι στο «Θαλασσάκι» προκαλώντας χαμό στα social media, ενώ πριν από λίγους μήνες ο «Guardian» φιλοξένησε αφιέρωμα στο γευστικό σκηνικό του νησιού, με το βαρύ τίτλο «Ο παράδεισος των foodies». Φέτος την τύχη της στο νησί αναζητά και η Φάρμα Μπράλου, δίνοντας συνέχεια σε ένα ρεύμα μεταγραφών από την Αθήνα που ξεκίνησε πέρυσι με το «Θείο Τραγί», το οποίο μετέφερε την punk γαστρονομική αντίληψη και την αγάπη του για τα κοκτέιλ σε ένα παλιό καλοκαιρινό κλαμπ με μεγάλες βεράντες στο δρόμο προς Τριπόταμο.
Εξελίξεις έχουμε όμως και στο ξενοδοχειακό σκηνικό, καθώς το δικό της «Mr & Mrs White» αποκτά η Τήνος. Το lifestyle brand από την οικογένεια της HotelBrain, που γνωρίσαμε πέρυσι στην Πάρο, στην τηνιακή εκδοχή του δημιουργεί ένα boutique resort στον όρμο του Αγίου Ιωάννη (στη θέση του παλιού «Porto Tango»), με επίκεντρο τη μεγάλη πισίνα με την πανοραμική θέα.
Φετινή άφιξη και το «Κροκ Μεσιέ» (2283051089) στον Κρόκο. Δημιουργός του all day στεκιού με το ευφάνταστο όνομα –αναφορά στο χωριό όπου βρίσκεται αλλά και στη σπεσιαλιτέ του καταλόγου– είναι ο Γιάννης Ψάλτης, ο οποίος αποφάσισε να αφήσει την Αθήνα για να δραστηριοποιηθεί στον τόπο καταγωγής του, και δη στην αυλή όπου έπαιζε μικρός.
Ένα ζευγάρι, πάλι, ο Γιάννης και η Μαρία, είναι οι ιδιοκτήτες ενός άλλου στιλάτου στεκιού ονόματι «Εξωμεριά» (2283031552) στα Υστέρνια. Μπορεί η Τήνος να μην είναι ο τόπος καταγωγής τους, είναι όμως ο τόπος της καρδιάς τους και στη βεράντα του μαγαζιού τους με τη θέα αλά Καλντέρα σερβίρουν από σπιτικές λεμονάδες και βυσσινάδες μέχρι καγιανά με σύγκλινο και αβοκάντο, πίτσες, ελαφριά πιάτα αλλά και... φανταστικό ηλιοβασίλεμα συνοδεία κοκτέιλ και κρασιών.
Το κουβάρι της Τήνου ξετυλίγεται απολαυστικά, παραλία την παραλία, χωριό το χωριό. Το πρωί επιλέγεις προορισμό για τη βουτιά σου ανάλογα με το πού φυσάει ο άνεμος, στη συνέχεια το ρίχνεις σε... village hopping. Κανένα από τα 45 χωριά της ενδοχώρας δεν μοιάζει με το άλλο και καθένα έχει τη δική του ιστορία να αφηγηθεί. Τη «διαβάζεις» στο απόκοσμο τοπίο του Βωλάξ με τις πελώριες σφαίρες, ατάκτως ερριμμένες στο έδαφος και στις πόρτες των εγκαταλειμμένων σπιτιών του χωριού, όπου κάποιο χέρι έγραψε στίχους ποιημάτων του Καβάφη και του Κάλβου, στον ανεμοδαρμένο δρόμο για τον Πύργο και στα μουσεία του (το σπίτι του Χαλεπά και το ατμοσφαιρικό και υπερσύγχρονο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς), στα γαλήνια σοκάκια του Τριπόταμου που αγάπησε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, στο μουσείο του εικαστικού Κώστα Τσόκλη στον Κάμπο, στους περιστεριώνες-έργα τέχνης του Ταραμπάδου.
Τίποτα δεν φωνάζει, τα πάντα έχουν μέτρο και τάξη, και παντού θα βρεις ένα ταβερνάκι για να ξαποστάσεις. Μπαίνοντας στη «Δροσιά (Βασίλης)» στον Κτικάδο θα δεις μια ηλικιωμένη γιαγιά να αφαιρεί τις κόρες από αμέτρητες φρατζόλες ψωμί για να φτιαχτεί η σκορδαλιά που συνοδεύει το διάσημο μπακαλιάρο τους – θα τον απολαύσεις μαζί με την υπέροχη θέα που ανοίγεται πανοραμικά από τη βεράντα μέχρι τα Κιόνια και το ηλιοβασίλεμα. Στο «Κατώι» στο Σμαρδάκιτο οι κανάτες γεμίζουν δροσερό νερό κατευθείαν από την πηγή της πλατείας και στο τέλος σου προσφέρουν βανίλιες που καλλιεργούνται στα χωράφια του χωριού. Αν βρεθείς στο «Παντοπωλείο Τερέζα» με τους διάσημους μεζέδες, στη Μυρσίνη, την ώρα που η κ. Τερέζα ξεκουράζεται θα μείνεις με τη (μισή) χαρά της ανακάλυψης του πιο sui generis στεκιού του νησιού και θα θαυμάσεις την απόλυτη ευταξία στα στρωμένα τραπέζια, δίπλα στο απολύτως τακτοποιημένο κηπάκι με το φοίνικα.
Το να σε ενημερώσουν σε οποιαδήποτε ταβέρνα του νησιού ότι τα ρεβίθια τους είναι φαλαταδιανά ή το πεπόνι κωμτιανό είναι κάτι πολύ συνηθισμένο στην Τήνο, που φαίνεται πως εφηύρε την... 0 km diet πριν απ’ όλους. Μια δυναμική γενιά νέων εστιατόρων στηρίζουν τη γευστική τους πρόταση στην... boutique αγροτική παραγωγή του νησιού. Συχνά μάλιστα με πρωτότυπες παρασκευές, που θα μπορούσαν να προέρχονται από κάποιον υποθετικό τσελεμεντέ μοντέρνας τηνιακής κουζίνας, κάτι που αποτυπώθηκε για πρώτη φορά φέτος και στα Βραβεία Ελληνικής Κουζίνας του «αθηνοράματος».
Από τους πρωτεργάτες αυτής της τάσης, που αργά αλλά σταθερά αποκαλύπτει μια διαφορετική, πιο σοφιστικέ πτυχή του νησιού, ο Μαρίνος Σουράνης και η «Μαραθιά» του, που ξεδιπλώνει τις χάρες της στην παραλία του Αγίου Φωκά, λίγο έξω από τη Χώρα. Ο Μαρίνος γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τι φυτρώνει και τι καλλιεργείται σε κάθε πλαγιά της Τήνου, προμηθεύεται προϊόντα σχεδόν αποκλειστικά από μικρούς παραγωγούς του νησιού, φτιάχνει από δικά του τυριά (όπως το σπάνιο καρίκι, που ωριμάζει μέσα σε κολοκύθα) και ποιοτικά αλίπαστα (φρίσσα ξιδάτη, λακέρδα στο λάδι κ.ά.) μέχρι αβγοτάραχο υψηλού επιπέδου και κοιτάζει την παράδοση με νεωτερική ματιά, δημιουργώντας στη «Μαραθιά» μια κιβωτό παλιών και νέων τηνιακών γεύσεων με άποψη και χαρακτήρα. Στην κουζίνα συνεργάζεται στενά με τον νεαρό και με καλό χέρι σεφ Στέφανο Μαραγκό, ο οποίος αξιοποιεί τα stages στο «Noma» με σκανδιναβικές πινελιές και τεχνικές που διακριτικά και δόκιμα εντάσσει στα πιάτα του.
Η ταλαντούχα Αντωνία Ζάρπα έχει κάνει το «Θαλασσάκι» στα Υστέρνια must στέκι για όλους όσοι βρεθούν στο νησί. Σε μια προβλήτα κυριολεκτικά πάνω στο κύμα, ενίοτε και μέσα σε αυτό (μην αγνοήσετε τις προειδοποιητικές ταμπέλες), έχει μια ξεχωριστή αύρα καθώς ρεμβάζεις στα ζωγραφισμένα τραπέζια και ακούς τις ψαγμένες μουσικές του DJ. Η σοφιστικέ ελληνική κουζίνα της Αντωνίας έχει βαθιές ρίζες στην τηνιακή παράδοση, την οποία αποθεώνει με σύγχρονο πνεύμα. Θα την εκτιμήσετε ιδιαίτερα στη δροσερή σαλάτα με αγγούρι, πεπόνι, τυρί μαλαθούνι και γύρη, στα αφοπλιστικά γοητευτικά κρεμμύδια φούρνου και στον signature μπεζέ, γεμιστό με κρέμα τυριού και αρώματα λεμονιού και κανέλας.
Ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και μοντέρνες ελληνικές γεύσεις έχει και το «Ήταν ένα Μικρό Καράβι» στη Χώρα. Ένας παλιός θερινός κινηματογράφος με την υπέροχη αυλή του αποτελεί την έδρα του Αντώνη Ψάλτη, ο οποίος εμπνέεται από το ρεπερτόριο των τοπικών συνταγών και όχι μόνο και προτείνει, ανάμεσα σε άλλα, άψογα ισορροπημένα Greek tapas με αβγοτάραχο και ταραμοσαλάτα, ρεβίθια –τριποταμιανά αυτά– με ζαφορά και σάλτσα ψητής πιπεριάς και λακέρδα με εσπεριδοειδή.
Μια και «πιάσαμε» Χώρα, ένα ευπρόσδεκτο αεράκι ανανέωσης βρήκαμε να πνέει κι εδώ. Πίσω από τη μεγάλη τουριστική φασάντ της προμενάντ με τις αμέτρητες καφετέριες και τα μπαρ, μια νέα κι ενδιαφέρουσα πιάτσα έχει στηθεί στα λαβυρινθώδη σοκάκια και στο δίστρατο που φτιάχνουν το αρτιστίκ καφέ και παλαιοβιβλιοπωλείο «Αντίλαλος» (2283026488) και το «Μύρτιλο» (2283300605), που κάνει μια προσεγμένη πρόταση σε μπιστρό ύφος.
Κλασική αξία, πάντως, παραμένει το «Pranzo» του Βαγγέλη Αλβέρτη με την ασίγαστη αγάπη για τις ιταλικές γεύσεις. Ο πληθωρικός σεφ δεν διστάζει να βάλει κι εκείνος στο παιχνίδι τα τοπικά προϊόντα και κάπως έτσι το ρεπερτόριο περιλαμβάνει από καρδιές αγκινάρας Τήνου με σπεκ και μπράντι μέχρι πεντανόστιμη πίτσα με ρόκα και παλαιωμένη τηνιακή γραβιέρα. Ωραία ιδέα για shopping είναι το Trela, ένα concept store στις παρυφές της Χώρας, στο δρόμο προς Άγιο Φωκά, με ιδιαίτερη... τρέλα για τα ντιζάιν και τα vintage αντικείμενα.
Ως προς τη διαμονή, ξεχωρίζουν κάποιες προτάσεις που ακολουθούν το δρόμο της ένταξης στο τοπίο. Πραγματικό σταυροδρόμι της τοπικής αρχιτεκτονικής και των σύγχρονων ανέσεων και απολύτως ενταγμένο στον οικιστικό ιστό του χωριού Τριπόταμος το «Crossroads Inn». Πρόκειται για ένα υποδειγματικά αναπλασμένο συγκρότημα παραδοσιακών κατοικιών που διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, θέα, χειροποίητα καλλυντικά στα αναλώσιμα αλλά κι ένα υπέροχο πρωινό με σπιτικά τοπικά εδέσματα. Σε έκταση 30 στρεμμάτων με αμπέλια, ελιές και δύο ξωκλήσια, το διακριτικά πολυτελές συγκρότημα Aeolis Tinos Suites αναπτύσσεται αμφιθεατρικά απολαμβάνοντας πανοραμική θέα από την κορυφή του χωριού Τριαντάρος. Τα άνετα δωμάτια μοιράζονται σε χαμηλά κτίρια-ξενώνες, περιμετρικά του κεντρικού με τη μεγάλη πισίνα και το χώρο του πρωινού που ευνοεί τη χαλάρωση.
Πανέμορφη θέα, απόλυτη ιδιωτικότητα και αυτονομία προσφέρουν οι πολυτελείς βίλες του συγκροτήματος «Diles & Rinies» στις Λαγκάδες. Λίγα μέτρα από το ναό του Ποσειδώνα, σε απόσταση βολής από την πόλη και με πρόσφατες προσθήκες τα μοντέρνα δωμάτια Aegean, που χαρίζουν φρεσκάδα, το ξενοδοχείο-θεσμός της Τήνου «Tinos Beach» βρίσκεται χτισμένο σε στιλ «Ξενία» πάνω στη θάλασσα.
Που να κολυμπήσετε
Για κολύμπι μακριά από τα πλήθη και σε ειδυλλιακό σκηνικό, το GPS πρέπει να συντονιστεί σε πορεία ανατολική-βορειοανατολική: να μάθει το δρόμο για τα γλυπτά βράχια και τη λιμνούλα της Λιβάδας (επιθυμητή η τετρακίνηση), την όνομα και πράγμα Παχιά Άμμο, τα αρμυρίκια στη βοτσαλωτή Λυχναφτιά και τα καταπράσινα (όταν δεν έχει αέρα) νερά της Σάντα Μαργαρίτα.
Όταν ο αέρας επιτρέπει τις βουτιές στα βόρεια, τα σκήπτρα κρατούν η Κολυμπήθρα και οι Αποθήκες. Η ενιαία (την περπατάτε και ξυπόλητοι με μαγιό) ακτογραμμή που ορίζουν οι κολπίσκοι του Άγιου Φωκά, του Άγιου Σώστη, της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Ιωάννη Πόρτο προσφέρει κατά τμήματα οργανωμένες παροχές, που προτιμούν οι οικογένειες των γειτονικών εξοχικών οικισμών (και όχι μόνο), ενώ απάνεμο οικογενειακό σκηνικό επικρατεί και στα Κιόνια (στις ξαπλώστρες του ξενοδοχείου «Tinos Beach») και στη μικρή παραλία Άγιος Μάρκος.
Για εξορμήσεις με μικρά παιδιά σημειώστε ακόμη τον απλόχωρο Άγιο Ρωμανό (και τα αρμυρίκια του για τη σκιά), τον όρμο Γιαννάκη κάτω από την Καρδιανή και τη μικρή αμμουδιά στο Σχοινάκι στον όρμο Υστερνίων. Για χαλαρές family καταστάσεις με φόντο το νησάκι Πλανήτης, μπορείτε να ποντάρετε επίσης στην αμμουδερή Ρόχαρη και την Αγία Θάλασσα (αρκεί να μην έχει βοριά).
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου
