Φτάνω στη Θεσσαλονίκη κυριακάτικα. Είναι αργά το μεσημέρι και πλησιάζοντας προς το κέντρο της πόλης, η κίνηση πηγαίνει σημειωτόν. Κόσμος πολύς στα πεζοδρόμια και μαγαζιά ανοιχτά, όπως κάθε δεύτερη Κυριακή του μήνα. Μέγα πλήθος κατακλύζει την τεράστια Πλατεία Αριστοτέλους και γιορταστικές μουσικές ακούγονται από την παραλία. Μια feelgood αίσθηση με συνεπαίρνει όπως κάθε φορά που έρχομαι εδώ.
Κόσμος πολύς τριγύρω, Βούλγαροι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, Δυτικοευρωπαίοι και πολλοί (πάρα πολλοί) Τούρκοι. Το άνοιγμα του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη στην τουρκική τουριστική αγορά απέδωσε και πολλοί είναι οι γείτονες εξ Ανατολών που έρχονται να δουν το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (στη συμβολή των οδών Αποστόλου Παύλου και Αγίου Δημητρίου).
Οι καλοβαλμένες γυναίκες με τις μαντίλες στα καταστήματα της Τσιμισκή και στο εκπτωτικό mall One Salonica Outlet στις Παλιές Αποθήκες πληθαίνουν κάθε χρόνο. Το shopping και η διασκέδαση γοητεύουν σοβαρά και τις γύρω πόλεις, τη Νάουσα, τη Βέροια, τη Φλώρινα, τα Γρεβενά, την Κοζάνη, τη Δράμα, τις Σέρρες και σίγουρα την Αθήνα, που φέτος έδωσε στη Θεσσαλονίκη ηχηρό «παρών».
Έγραφα πέρυσι ότι οι νέοι κυριαρχούν παντού στη Θεσσαλονίκη (έχει και τέσσερα πανεπιστήμια), τόσο ως εργαζόμενοι όσο και ως επιχειρηματίες, και σημείωνα ακόμη ότι «το νεανικό δυναμικό της Θεσσαλονίκης παίζει ήδη ρόλο και σίγουρα θα δώσει τον τόνο στη μελλοντική εξέλιξη της πόλης».
Κι αν πέρυσι το ενδιαφέρον τους μονοπώλησε το hotelling με μια έκρηξη μικρών κι εναλλακτικών ξενοδοχείων, ένα χρόνο μετά οι νέοι επιχειρηματίες πρωταγωνιστούν στη δημιουργία πολυχώρων (εστιατόριο, καλλιτεχνικές κι εμπορικές δράσεις κάτω από την ίδια στέγη), μία από τις τάσεις που επανέρχονται στην πόλη – άλλωστε η Θεσσαλονίκη είναι η πρώτη διδάξασα στο είδος, αν θυμηθούμε τον θρυλικό «Μύλο».
Τη σφραγίδα εδώ βάζουν οι συνεργασίες και ο στόχος αυτών των νέων μπίζνεσμαν, όπως δηλώνουν, είναι η ανάδειξη της δημιουργικότητας, της τέχνης και της συλλογικής δράσης. Ενδιαφέρουσα προσέγγιση σε τέτοιες εποχές, με πιο πρόσφατο και πολύ εντυπωσιακό αποτέλεσμα τον υπέροχο πολυχώρο «Ύψιλον» στον Φραγκομαχαλά, στα όρια με τα Άνω Λαδάδικα.
Η ανοδική πορεία των Άνω Λαδάδικων, τα οποία αυτήν τη στιγμή κάνουν limit up, ήταν ένα από τα σημεία που είχαμε εντοπίσει από το 2016. Το ίδιο και η sui generis και πιο εναλλακτική φυσιογνωμία της πιάτσας στα πέριξ της οδού Ολύμπου, με μπαρ, εστιατόρια και καινούργια, πολύ όμορφα, εναλλακτικά και νεανικά ξενοδοχεία.
Όμως η εξέλιξη που πραγματικά υπόσχεται άλλη δυναμική για την πόλη είναι η κινητικότητα που αρχίζει να εμφανίζεται στις μέχρι τώρα «σιωπηλές» και υποβαθμισμένες δυτικές συνοικίες (Παλιές Αποθήκες, Βαρδάρης), ενώ προς τα ανατολικά η Καλαμαριά διεκδικεί εκ νέου την παλιά της δόξα και η Πυλαία ακολουθεί γερά.
Πολυτελή και πρωτοποριακά εστιατόρια και μοντέρνα μπαρ στα ανατολικά, malls, πολυχώροι και ταβέρνες στα δυτικά (ας σκεφτούμε και το μετρό που κάποτε θα φτάσει στον Βαρδάρη). Η διαφαινόμενη δημιουργία και άλλων δραστήριων σημείων –ας μην τα ονομάσουμε ακόμη «κέντρα»–, εκτός από την glam Τσιμισκή και τα πέριξ της Πλατείας Αριστοτέλους, βάζει τη Θεσσαλονίκη σε τροχιά πραγματικής μητρόπολης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Γαστρονομικός προορισμός
Στο γαστρονομικό μέτωπο, κατά παράδοση ένα από τα γερά όπλα της γοητείας της πόλης, τα πράγματα έχουν κάνει στροφή. Όπως προκύπτει και από τη μεγάλη «βόλτα» που έκανε στα εστιατόρια της πόλης η γευσιγνωστική ομάδα του «αθηνοράματος», η Θεσσαλονίκη βρίσκεται σε φάση γαστρονομικής αναβάθμισης.
Μαζί με τις κλασικές αξίες, τα νέας κοπής μαγαζιά με σύγχρονες αναζητήσεις πληθαίνουν και προσφέρουν με κέφι κι έμπνευση μια φρέσκια ελληνική κουζίνα, που όμως έχει τις ρίζες της στις καθαρόαιμες και κλασικές ελληνικές γεύσεις και χαρακτηρίζεται από τη χρήση εμβληματικών μας προϊόντων.
Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή η τάση όχι μόνο αναγνωρίζεται αλλά και υποστηρίζεται από το «αθηνόραμα», εξ ου και η πόλη επιλέχθηκε ως η ιδανική έδρα για την πρώτη αυτόνομη τελετή απονομής των Βραβείων Ελληνικής Κουζίνας, που από φέτος αποκτούν τη δική τους υπόσταση αλλά και τη δική τους τελετή, ανεξαρτητοποιούμενα από το θεσμό των Χρυσών Σκούφων.
Ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης εκτιμάει πως αυτή η κίνηση επιβραβεύει και ταυτόχρονα ενισχύει τη μεγάλη προσπάθεια που έχει κάνει ο δήμος για να αναδείξει την πόλη ως κορυφαίο γαστρονομικό προορισμό.
Ο πολιτισμός στο προσκήνιο
Αν η γαστρονομία και οι εξελίξεις της είναι μια πλευρά του πολιτισμού της καθημερινότητας (τομέας στον οποίο η Θεσσαλονίκη έχει γράψει ιστορία), η arty Θεσσαλονίκη είναι μια upscale, σύνθετη υπόθεση με δύο δυνατούς θεσμούς διεθνούς ακτινοβολίας: το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου, που διεξάγεται κάθε Νοέμβριο εδώ και 58 ολόκληρα χρόνια, και η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης, που ξεκίνησε το 2007 και διοργανώνεται από το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Απλωμένη σε πολλά σημεία της πόλης, η φετινή Μπιενάλε ξεδιπλώνει μέχρι τις 14/1 τη θεματική της, που αφορά την έννοια του σπιτιού ως εστίας. Αυτό όμως που «τσίγκλισε» τα ευαίσθητα κοινωνικο-πολιτιστικά μας αντανακλαστικά είναι η συνεργασία του ΚΜΣΤ με το ThessBrunch, την πρωτοβουλία των ξενοδόχων της πόλης να συστήσουν στους ντόπιους και στους επισκέπτες τα υπέροχα ξενοδοχεία της με τον πιο προσιτό τρόπο, ένα λαχταριστό brunch.
Η κ. Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, μας είπε σχετικά: «Στo ΚΜΣΤ παρακολουθούμε, υποστηρίζουμε και συμμετέχουμε εδώ και χρόνια στις διάφορες πρωτοβουλίες που λαμβάνονται από τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ο Δήμος Θεσσαλονίκης, αλλά και από τους φορείς που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τον τουρισμό, σε ένα γενικότερο πλαίσιο στρατηγικής εξωστρέφειας. Αξιολογήσαμε πολύ θετικά αυτήν την πρωτοβουλία, συζητήσαμε με τους ανθρώπους της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, βρήκαμε τις κοινές βάσεις και τους κοινούς στόχους και με χαρά συμμετέχουμε στο πρόγραμμα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους πελάτες του ThessBrunch να δουν τις εκθέσεις της Μπιενάλε με δωρεάν είσοδο».
Αναπλάσεις και καινοτομίες
Ακόμη κάποιες πτυχές της Θεσσαλονίκης: πειραματισμός και παράδοση, ιδιωτική πρωτοβουλία και συνέργειες, η καλλιτεχνική δημιουργικότητα στο επίκεντρο, ένα λιμάνι που φιλοδοξεί να συναγωνιστεί τον Πειραιά και απευθείας σύνδεση με Ντόχα (από τον Μάιο) με την Qatar Airways. Όλα δείχνουν ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η πόλη θα βρεθεί στο προσκήνιο με τον πιο εκρηκτικό τρόπο.
Ο ίδιος ο κ. Μπουτάρης, απαντώντας στην ερώτηση σχετικά με το τι καινούργιο σχεδιάζει η δημοτική αρχή, μας είπε πως, παρότι η οικονομική συγκυρία δεν ευνοεί την εκτέλεση έργων μεγάλης κλίμακας, έχουν ήδη προγραμματιστεί δύο σημαντικές αναπλάσεις στην καρδιά της πόλης. Πρόκειται για τη βιοκλιματική ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας και τη δεύτερη φάση της ανάπλασης του άξονα της οδού Αγίας Σοφίας, στο τμήμα από την οδό Τσιμισκή έως και τη Λεωφόρο Νίκης. Και τα δύο έργα έχουν ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του δήμου κι έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, οπότε μέσα στο νέο έτος αναμένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες. Σχέδια που γίνονται έργα και αλλάζουν την πόλη...
Για τον Γιώργο Tούλα, εκδότη και διευθυντή του πολύ καλού free press «Parallaxi», το καινούργιο πρόσωπο της Θεσσαλονίκης θα το δεις κάνοντας μια βόλτα στη Νέα Παραλία, και δη τις απογευματινές ώρες που η εμπειρία γίνεται ονειρική: «Είναι η μεγαλύτερη αστική ανάπλαση στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Η ύπαρξή της δημιουργεί νέες συνήθειες, παρεμβαίνει στη ζωή της πόλης: οι άνθρωποι τη διατρέχουν με το ποδήλατο, μουσικοί του δρόμου μαζεύονται εδώ, εθελοντές αρχιτέκτονες προστατεύουν το χώρο και οργανώνουν events».
Όσο για το κέντρο, μου λέει ότι «σε αντίθεση με την Αθήνα, κατοικείται και είναι γεμάτο ζωή. Το οικειοποιούνται νέοι άνθρωποι που κάθονται στα πεζούλια ή στον πεζόδρομο της Αγίας Σοφίας ή στην Αριστοτέλους με μια μπίρα στο χέρι και κουβεντιάζουν. Αυτό είχε χαθεί και ξαναεμφανίστηκε τώρα, στα χρόνια της κρίσης. Είναι σαν παλιά, που ο κόσμος πήγαινε στην πλατεία του χωριού».
Μιλώντας με την οινοποιό Ελένη Κεχρή, κόρη του Θεσσαλονικιού οινοποιού Κεχρή, που πρώτος ξανάβαλε στο παιχνίδι την περιφρονημένη ρετσίνα με μια σειρά εκπληκτικών ρητινιτών οίνων, μαθητεύω στην ψυχή της πόλης μέσα από την οπτική ενός ευαίσθητου insider. «Αν και η Θεσσαλονίκη είναι μεγαλούπολη, μοιάζει σαν όλος ο κόσμος να έχει κάνει μια μυστική συμφωνία. Σαν να έχει μια εσωτερική ενότητα. Στην Αθήνα ο καθένας είναι τελείως διαφορετικός από τον άλλον. Η κοινότητα έχει διαρραγεί. Εδώ ο πυρήνας μας είναι ίδιος. Μοιάζουμε στη νοοτροπία, στα αιτήματά μας, στις αντιδράσεις μας».
Τουρισμός με το βλέμμα στο μέλλον
H φετινή πρωτιά της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε αφίξεις τουριστών (που ακόμη δεν έχουν κοπάσει) φτιάχνει τριγύρω μου ένα παζλ σε αδιάκοπη κίνηση και παίζει τον ρόλο του στη δυναμική πραγματικής μητρόπολης που αναδύεται.
«Η Θεσσαλονίκη έχει προοπτικές. Κάποτε την κουβεντιάζαμε σαν την πρωτεύουσα των Βαλκανίων και το θεωρούσαμε μακρινό όνειρο. Οι ενέργειες που έκανε ο Μπουτάρης, όπως ας πούμε το άνοιγμα της τουρκικής τουριστικής αγοράς, οι ενέργειες που γίνονται γενικά φέρνουν πιο κοντά το όνειρο αυτό», μου λέει ο κ. Χρήστος Καλιακάτσος, ιδιοκτήτης του «Nikopolis Hotel», καθώς πίνουμε ένα ποτήρι κρασί στο εστιατόριο με θέα στην εντυπωσιακή πισίνα του ξενοδοχείου, και συμπληρώνει: «Ό,τι ωραίο και σπουδαίο γίνεται κάνει καλό στον τουρισμό. Το αεροδρόμιο, το λιμάνι, η Ιόνια Οδός στη Δυτική Ελλάδα. Η παράδοση των νέων κομματιών της Εγνατίας».
Για τον αντιπεριφερειάρχη Τουρισμού και Πολιτισμού της Κεντρικής Μακεδονίας Αλέξανδρο Θάνο, πάντως, είναι πολύ σημαντική η ανάδειξη της αυθεντικότητας της εμπειρίας που θα αποκομίσει ο επισκέπτης. «Δεν είναι η διανυκτέρευση που πρέπει να προσελκύει αποκλειστικά το ενδιαφέρον μας, αλλά η διημέρευση», μου λέει. «Δηλαδή τι μπορεί να κάνει ο επισκέπτης στην πόλη, τι εμπειρίες μπορούμε να του προσφέρουμε. Οι τουρίστες που έρχονται στη Θεσσαλονίκη δεν ξέρουν ότι σε μία ώρα από εδώ βρίσκεται ο Όλυμπος. Μόνο το 8% των φιλοξενουμένων στα ξενοδοχεία της πόλης κάνει κοντινές εκδρομές. Το να αναστραφεί αυτό είναι βασικός μας στόχος. Σε απόσταση 60 λεπτών από την πόλη βρίσκονται εκπληκτικοί προορισμοί που έχουν σχέση με όλους τους θεματικούς τομείς του τουρισμού (πολιτιστικός, γαστρονομικός, θρησκευτικός, ιαματικός) και ο επισκέπτης μας αξίζει να τα γνωρίσει».
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της πόλης ως γαστρονομικού προορισμού. Όπως μας είπε ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης: «Είναι μια προσπάθεια που ξεκίνησε δειλά πριν από επτά χρόνια με τη διοργάνωση του 1ου Thessaloniki Food Festival, το οποίο έχει εμπλουτιστεί και αποτελεί πλέον σημαντικό θεσμό της πόλης. Η προβολή της ιδιαίτερης γαστρονομικής παράδοσης της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα “εργαλεία” που χρησιμοποιήσαμε για να βάλουμε δυναμικά την πόλη στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, δίνοντας ώθηση στην τοπική οικονομία. Παράλληλα αποτελεί ακόμη ένα βήμα για να υλοποιήσουμε το όραμά μας για τη Θεσσαλονίκη, που είναι να καταξιωθεί ως μια πόλη εξωστρεφής, φιλόξενη και συμμετοχική, ανοιχτή και ταυτόχρονα σύγχρονη αλλά και λειτουργική, που θα διασφαλίζει την ευημερία των πολιτών της».
