Τι είναι τα γεωπάρκα και γιατί προσελκύουν 250 εκατ. επισκέπτες το χρόνο; Ο Νίκος Ζούρος, διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και πρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων, μας μιλάει για τα συναρπαστικά φυσικά μνημεία που κεντρίζουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών οι οποίοι αναζητούν νέες και αυθεντικές εμπειρίες.
Τι είναι τα γεωπάρκα και πώς εξελίσσονται σε τουριστικό προορισμό;
Ως Γεωπάρκα χαρακτηρίζονται από την UNESCO περιοχές που φιλοξενούν γεωλογικά μνημεία διεθνούς σημασίας, η αναγνώριση της σημασίας και αξία των οποίων από την τοπική κοινωνία γίνεται μοχλός ανάπτυξης της περιοχής μέσω εναλλακτικών μορφών τουρισμού κυρίως σε ορεινές, αγροτικές και νησιωτικές περιοχές.
Η προβολή και ανάδειξη των γεωλογικών μνημείων και τοπίων και κυρίως η ερμηνεία των θέσεων αυτών που αποτελούν μαρτυρίες της ιστορίας και της εξέλιξης της επιφάνειας της γης στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών και η συνειδητοποίηση της σημασίας και της αξίας τους συμβάλουν στην εξέλιξη της περιοχής σε τουριστικό προορισμό και στην αύξηση της επισκεψιμότητας.
Για την ανάδειξη και ερμηνεία των γεωλογικών μνημείων και τοπίων οι φορείς λειτουργίας των Γεωπάρκων δημιουργούν τις απαραίτητες υποδομές που περιλαμβάνουν: θεματικά μουσεία, κέντρα ενημέρωσης επισκεπτών, υπαίθρια πάρκα, πινακίδες ερμηνείας θέσεων ενδιαφέροντος, οδηγούς περιήγησης, περιπατητικές διαδρομές με κατάλληλη σήμανση που εξασφαλίζουν την πρόσβαση στις θέσεις ενδιαφέροντος και φυσικά το απαραίτητο πληροφοριακό και ενημερωτικό υλικό.
Με τον τρόπο αυτό η περιήγηση και γνωριμία με τα γεωλογικά μνημεία και τοπία μιας περιοχής δημιουργεί ελκυστικές και συναρπαστικές ιστορίες που κεντρίζουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών που αναζητούν νέες και αυθεντικές εμπειρίες.
Πόσα υπάρχουν στον κόσμο; Ποιά είναι τα πιο γνωστά;
Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωρισθεί ως Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO, 127 περιοχές σε 33 χώρες του κόσμου. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν γεωπάρκα στην Ευρώπη και στην Κίνα. Στην Ευρώπη θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το Γεωπάρκο Haute Province στην Προβηγκία της Νότιας Γαλλίας, τα Γεωπάρκα Vulkaneifel και Bergstrasse Odenwald στη Γερμανία, όπου και η περίφημη απολιθωματοφόρα θέση του Messel, κοντά στη Φρανκφούρτη, το Γεωπάρκο Adamello-Brenta στις Δολομιτικές Άλπεις στην Ιταλία, τα Γεωπάρκα Lanzarotte, Cabo de Gata και Βasque Coast στην Ισπανία, το Γεωπάρκο Burren and Coast of Moher στην Ιρλανδία, το γεωπάρκο Katla στην Ισλανδία και πολλά ακόμη. Στην Κίνα ξεχωρίζουν το Γεωπάρκο Zhangjiajie, το γεωπάρκο του πέτρινου δάσους του Shilin, το Γεωπάρκο του Σεινικού τείχους Yanqing κοντά στο Πεκίνο, το Γεωπάρκο του δρόμου του μεταξιού Dunhuang και πολλά ακόμη.
Σε ποιούς ταξιδιώτες απευθύνονται; Ποιά είναι η δυναμική τους ως τουριστικοί προορισμοί;
Τα Γεωπάρκα απευθύνονται σε επισκέπτες που ενδιαφέρονται για τον τουρισμό φύσης, που έλκονται από την φυσική ομορφιά των εντυπωσιακών και επιβλητικών τοπίων και αναζητούν περιπατητικές διαδρομές και δραστηριότητες φύσης. Πολλές από τις περιοχές που έχουν αναγνωρισθεί ως Γεωπάρκα αποτελούν πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Ιδιαίτερα στην Κίνα όπου έχουν αναγνωρισθεί 34 Γεωπάρκα, πολλά συγκεντρώνουν περισσότερους από 15 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. Στην Ευρώπη όπου έχουν αναγνωρισθεί 70 Γεωπάρκα υπάρχουν περιοχές που συγκεντρώνουν 3-5 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. Συνολικά οι επισκέπτες των 127 Γεωπάρκων φτάνουν 250 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο.
Τα Γεωπάρκα απευθύνονται σε επισκέπτες που ενδιαφέρονται για τον τουρισμό φύσης, που έλκονται από την φυσική ομορφιά των εντυπωσιακών και επιβλητικών τοπίων και αναζητούν περιπατητικές διαδρομές και δραστηριότητες φύσης.
Πολλές από τις περιοχές που έχουν αναγνωρισθεί ως Γεωπάρκα αποτελούν πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.Ποιά είναι τα ελληνικά γεωπάρκα και ποιό είναι το πιο ιδιαίτερο στοιχείο του καθενός;
Στην Ελλάδα έχουν αναγνωρισθεί μέχρι σήμερα 5 περιοχές ως Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO: η Λέσβος, η περιοχή του Ψηλορείτη στην Κρήτη, το Εθνικό Πάρκο Χελμού-Βουραικού στην Πελοπόννησο, το Εθνικό Πάρκο Βίκου-Αώου στην Ήπειρο και η περιοχή της Σητείας στην ανατολική Κρήτη.
Κάθε μια από τις πέντε περιοχές χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά, η Λέσβος από το περίφημο Απολιθωμένο Δάσος που δημιουργήθηκε πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις. Ο Ψηλορείτης από τα πολλά σπήλαια όπως το περίφημο Ιδαίον Άντρο, τα φαράγγια αλλά και από την εντυπωσιακή παρουσίαση της γεωλογικής δομής της Κρήτης, η περιοχή Χελμού-Βουραικού από το Φαράγγι του Βουραικού, το Σπήλαιο των Λιμνών, και τις δομές ανύψωσης της βόρειας Πελοποννήσου, η περιοχή Βίκου-Αώου από τα ομώνυμα φαράγγια και το απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο της ορεινής Τύμφης, η περιοχή της Σητείας χαρακτηρίζεται από τα σπήλαια, τα φαράγγια, τα απολιθώματα θηλαστικών και τις έντονες ανυψώσεις ακτών.
Ειδικά για το Πάρκο της Λέσβου τι έχει γίνει για την ανάδειξή του; Πώς πάει από επισκεψιμότητα; Γιατί αξίζει να το επισκεφτεί κανείς;
Στη Λέσβο ως γεωπάρκο έχει χαρακτηρισθεί ολόκληρο το νησί. Κεντρικό στοιχείο ενδιαφέροντος είναι τα Απολιθωμένο Δάσος. Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί 4 διαφορετικούς επισκέψιμους χώρους –πάρκα, θα περιηγηθεί και θα θαυμάσει απολιθωμένα δένδρα στη φυσική τους θέση και ριζικά συστήματα σε πλήρη ανάπτυξη. Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους στο Σίγρι θα γνωρίσει τα εντυπωσιακά ευρήματα των ανασκαφών (κλαδιά, καρπούς και φύλλα των δένδρων) και θα ενημερωθεί για την δημιουργία του απολιθωμένου δάσους αλλά και τη σημασία του για την κατανόηση των γεωλογικών διεργασιών που διαμόρφωσαν την λεκάνη του Αιγαίου και τα τοπία των νησιών του αρχιπελάγους. Έχει σημανθεί επίσης μεγάλος αριθμός γεωλογικών μνημείων και θέσεων ενδιαφέροντος σε όλο το νησί, που περιλαμβάνουν εντυπωσιακές γεωμορφές που δημιούργησε η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα όπως ηφαιστειακούς κρατήρες, δόμους, φλέβες και άλλα ηφαιστειακά οικοδομήματα, καταρράκτες, θερμές πηγές, φαράγγια, σπήλαια, εντυπωσιακές βραχώδεις ακτές, μεγάλα γεωλογικά ρήγματα και πολλά άλλα.
Υπάρχει διεθνώς αυξανόμενη συνειδητοποιήση της σημασίας τη διατήρησης του τοπίου; Πόσο σημαντική είναι η διατήρηση του ελληνικού τοπίου; Υπάρχουν άλλοι προορισμοί που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν γεωπάρκα στο μέλλον;
Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο είναι ένα δείγμα της συνειδητοποίησης διεθνώς της ανάγκης διατήρησης του τοπίου. Οι προσπάθειες προστασίας, διατήρησης και ανάδειξης γεωλογικών μνημείων και τοπίων σε πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια είναι ενθαρρυντικά. Η συνειδητοποίηση ότι η διατήρηση του φυσικού πλούτου μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη ορεινών, αγροτικών και νησιωτικών περιοχών μέσω της προσέλκυσης επισκεπτών και της καθιέρωσης νέων τουριστικών προορισμών έχει αναμφισβήτητα θετικά αποτελέσματα για την διατήρηση της φυσιογνωμίας και της φυσικής κληρονομιάς.
Στην χώρα μας το τοπίο και οι φυσικοί πόροι αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για την εγκατάσταση του ανθρώπου και την διαμόρφωση πολιτισμών. Ελληνικά τοπία και γεωμορφές αποτέλεσαν αντικείμενα παρατήρησης και χώρους λατρείας ενώ συνδέονται με πολλούς μύθους της ελληνικής μυθολογίας αλλά και ιστορικά γεγονότα σηματοδοτούν της συνεχή αλληλεπίδραση του ελληνικού τοπίου με τις κοινωνίες και τους πολιτισμούς τους.
Η πολύπλοκη γεωλογική δομή του ελληνικού χώρου και η ποικιλία του αναγλύφου και των γεωμορφών καθιστούν την Ελλάδα ιδιαίτερα προνομιούχα για την δημιουργία γεωπάρκων. Ο Όλυμπος, η Σαντορίνη, το Λαύριο, η περιοχή των Γρεβενών, ο Παρνασσός, η Κεφαλονιά, η Μήλος, η Εύβοια, η περιοχή του Έβρου, η περιοχή της Αλιστράτης είναι μερικές μόνο από τις περιοχές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν Γεωπάρκα στο μέλλον.
