Ο Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης μας συστήνει το Sterna Art Project που μετουσιώνει την ιδιαίτερη ενέργεια της Νισύρου σε ένα καλλιτεχνικό residency, και η επιμελήτρια Ξένια Καλπακτσόγλου μας μιλά για τη φετινή έκθεση.
Πώς προέκυψε το sterna και πότε ιδρύθηκε;
Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης: Το Sterna Art Project προέκυψε ως ιδέα το 2011 μετά από πολλά χρόνια που επισκέπτομαι το νησί. Έψαχνα να βρω έναν τρόπο να αξιοποιήσω όλα αυτά που μου προσφέρει η Νίσυρος και να τα μοιραστώ με μια μερίδα ανθρώπων από ολόκληρο τον κόσμο που πιθανώς θα το δουν με το ίδιο μάτι. Από την άλλη, ήθελα να προσφέρω πίσω στον τόπο κάτι σημαντικό για όλη αυτήν την προσφορά του.
Η αφετηρία ήταν η αγορά των χαλατών στο κάστρο του Εμπορειού και η έναρξη ήρθε το 2014 με την υλοποίηση του πρότζεκτ για πρώτη φορά. Επιθυμία είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο ανάπτυξης της καλλιτεχνικής έκφρασης και να γίνει ένας ενεργός χώρος συγκέντρωσης καλλιτεχνών μέσα από προγράμματα φιλοξενίας και εκθέσεις.
Περιλαμβάνει και κατοικίες εκτός από το χώρο τέχνης; Πού στεγάζεται;
Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης: Το Sterna Art Project φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις της Sterna Nisyros Residences. Πρόκειται για τρεις χώρους, την κατοικία, το στούντιο και τον εκθεσιακό χώρο, που βρίσκονται στο κάστρο της Παντονίκης στον Εμπορειό της Νισύρου. Πρόκειται για μια ιστορική γειτονιά του νησιού, μιας και εκεί γινόταν το εμπόριο, που εγκαταλείφθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1933.
Οπότε, η αναστήλωση της πρώτης κατοικίας παίρνει έναν συμβολικό χαρακτήρα μιας και αναβιώνει την γειτονιά του κάστρου όπου δημιουργείται ένας διαφορετικός τρόπος ανταλλαγής. Στόχος είναι να αναστηλωθούν το στούντιο και ο εκθεσιακός χώρος τα επόμενα χρόνια με σκοπό να υπάρχουν όλα τα μέσα που θα διευκολύνουν την παραμονή και εργασία των καλλιτεχνών ενώ παράλληλα θα μετατρέπονται σε καταλύματα παραθερισμού για τους λάτρεις της τέχνης (εκτός της περιόδου που θα τρέχει κάθε φορά το πρότζεκτ). Για την ώρα, η κατοικία λειτουργεί ως χώρος φιλοξενίας των καλλιτεχνών, εργαστήρι και εκθεσιακός χώρος.
Ποιους καλλιτέχνες έχει μέχρι στιγμής φιλοξενήσει;
Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης: Πέρσι οργάνωσα με την Ελένη Κούκου το πρώτο Stern Art Project που φιλοξένησε τον Κώστα Μπασάνο, την Augusta Atla, τον Δημήτρη Παπαϊωάννου και την συνεργασία με την ομαδική έκθεση «design it's all oh, so souvenir to me» με πέντε από τους εβδομήντα designers που βρέθηκαν στο χώρο για να δημιουργήσουν νέα σχέδια.
Ποιο είναι το φετινό project;
Ξένια Καλπακτσόγλου: Η δυνατότητα ενός καλλιτέχνη να λάβει μέρος σε ένα πρόγραμμα φιλοξενίας και να εργαστεί για ένα ικανό διάστημα εκτός του μονίμου χώρου διαμονής του, αποτελεί μια ιδιαίτερη συνθήκη. Θεωρώ ότι το πλαίσιο, γεωγραφικό (Νίσυρος), οργανωτικό (Sterna project) και επιμελητικό, μοιραία επηρεάζει και τροφοδοτεί την δουλειά των συμμετεχόντων. Μάλιστα η επιλογή των έξι residents έγινε εξαρχής με τη λογική της συμβίωσης, της συνεργασίας και της συν-έκθεσης δηλ. οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και στην έκθεση έχουν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο στην δουλειά τους πολλά στοιχεία που αφορούν στην αλληλεπίδραση.
Παράλληλα, ο εκθεσιακός χώρος, το ιστορικό κτήριο των Λουτρών στο Μανδράκι, η συμβολική του σημασία και το πώς επηρεάζει το τελικό έργο που δημιουργούν οι καλλιτέχνες αλλά και τη δική μου την επιμέλεια, είναι αναμφισβήτητα καθοριστικός και με οδήγησε στα Λουτρά του Έρμαν Έσσε. Τα λουτρά μπορεί να αποτελούν τον κατεξοχήν τόπο απομόνωσης (ο κόσμος πηγαίνει για κάποια θεραπεία), ωστόσο μετατρέπονται τελικά σε τόπο συνάντησης και (ακούσιας) συγκατοίκησης.
Κάπως έτσι θεωρώ ότι λειτουργεί φέτος και το Sterna Project, σε δυο ταχύτητες: δίνει στους καλλιτέχνες τη δυνατότητα ανάπτυξης της πρακτικής τους μέσα από την «απομόνωση» του residency και ταυτόχρονα τους φέρνει σε συνομιλία με τους μόνιμους κατοίκους και τους επισκέπτες μέσα από την καθημερινότητα που μοιράζονται και τελικά την έκθεση.
Τι το ιδιαίτερο έχει η Νίσυρος; Ποια είναι τα αγαπημένα σας σημεία στο νησί που θα προτείνατε σε κάποιον να επισκεφθεί;
Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης: Η Νίσυρος είναι ο κρατήρας του ηφαιστείου της Κω. Το να ζεις πάνω σε έναν κρατήρα είναι από μόνο του μοναδικό. Αυτό με εξιτάρει και με ηρεμεί παράλληλα. Τα πετρώματα, η άγρια βλάστηση, οι ηφαιστειογενείς παραλίες, η σύνδεση ολόκληρου του νησιού μέσω μονοπατιών, η παράδοση, τα πολλά ντόπια προϊόντα και η χαλαρότητα είναι μερικά από τα κλασικά που όλοι μας λέμε.
Πέρα από αυτά μου αρέσει ότι η Νίσυρος έχει θαμώνες· Έλληνες και ξένους. Τον νιώθουμε τόπο μας και τον προσέχουμε. Τον σεβόμαστε. Στη Νίσυρο μπορείς να έρθεις πολύ κοντά με τον εαυτό σου. Να καταλάβεις πολλά πράγματα για την ύπαρξη σου μιας και σε κάνει να αποτινάξεις πολλά από τα θέλω και τις ανάγκες σου. Σαν παιδί της πόλης βλέπω πόσα λίγα χρειάζομαι για να ζήσω.
Η εγκατάλειψη που βλέπεις π.χ. στον Εμπορειό ή ακόμα περισσότερο στο καταπληκτικό ερειπωμένο Αυλάκι σε κάνει να νιώσεις την ευάλωτη μας φύση. Ακόμα και το κλισέ του ηλιοβασιλέματος στην πιο ηφαιστειογενή παραλία του νησιού, τους Χοχλάκους, αποκτά τέτοια δυναμική που γίνεται the place to be μεταξύ 7.30-8.30.
Για τον οργανισμό
Ο Sterna είναι ένας πολυσυλλεκτικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο την προώθηση και την ανάπτυξη της δημιουργικής καλλιτεχνικής έκφρασης με την παράλληλη αμφισβήτηση των αντιλήψεων για το τι συνιστά σύγχρονη εικαστική κουλτούρα. Ιδρύθηκε το 2014 από τον καλλιτέχνη Γρήγορη Χατζηιωαννίδη. Το Sterna Art Project έχει σχεδιαστεί ως ένας ενεργός χώρος συγκέντρωσης καλλιτεχνών μέσα από προγράμματα φιλοξενίας και εκθέσεις.
Τα διατομεακά μας προγράμματα προσφέρουν στους συμμετέχοντες μια μοναδική ευκαιρία διερεύνησης, διεύρυνσης και ανάπτυξης της πρακτικής τους. Ο οργανισμός δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη γεωγραφική θέση της διαμονής στη Νίσυρο και προωθεί τη σύνδεση μεταξύ των καλλιτεχνών και του νησιού, των κατοίκων και των ήδη καθιερωμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Ο Sterna φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις της Sterna Nisyros Residences που βρίσκονται μέσα στην Παντονίκη, το μεσαιωνικό κάστρο στον Εμπορειό της Νισύρου. Το όνομα προέρχεται από τη στέρνα που βρίσκεται στο εσωτερικό της κατοικίας, τη μεγαλύτερη που χτίστηκε ποτέ στον Εμπορειό. Σε μεταφορικό επίπεδο, η στέρνα συνιστά δοχείο νέων ιδεών, συναντήσεων και παρεμβάσεων.
